Алып Ер Тұңға жырының мазмұны

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Алып Ер Тұңғаны жоқтау жыры туралы ақпаратты қай автор жазды?

Жүсіп Баласағұн

М.Қашқари

Рашид ад Дин

Асқар Егеубай (correct)

Алып Ер Тұңғаның балаларының ішінде қайсысы жоқ?

Қарахан

Шиде

Тұңғышбек (correct)

Басырхан

«Арыстандай айбатты, көкбөрідей тәкаппар» деп суреттелген тұлға кім?

Алып Ер Тұңға (correct)

Хамза Исфахани

Махмұд Қашқари

М.Х.Дулати

Алып Ер Тұңғаның өмірі туралы орта ғасырларда кімдер пікір айтқан?

Әби Райхан әл Бируни, Махмұд Қашқари, М.Х.Дулати Signup and view all the answers

Қаздың күйеуі кім?

Сияуыш Signup and view all the answers

Алып Ер Тұңға жырының бас қаһарманы кім?

Алып Ер Тұңға Signup and view all the answers

Алып сөзі қандай мағынаны білдіреді?

Ұлы күш иесі Signup and view all the answers

Жырдың негізгі идеясы неден тұрады?

Сыртқы жаудан қорғау және ішкі ынтымақ Signup and view all the answers

Тұран әскері мен Иран әскері кездесу орны қайда?

Дехистан Signup and view all the answers

Алып Ер Тұңғаның тарихтағы мәртебесі не?

Түркілердің көсемі Signup and view all the answers

Фирдаусидің «Шаһнамасы» кітабында Алып Ер Тұңға қандай атпен аталады?

Афрасиаб Signup and view all the answers

Алып Ер Тұңғаның өліміне қатысты қай ақпарат дұрыс?

Ирандықтар оны у беріп өлтірді Signup and view all the answers

«Шаһнамада» Алып Ер Тұңға қандай сипатта сипатталады?

Тұран патшасы Signup and view all the answers

Алып Ер Тұңға жыры қай тарихи дәуірден келіп жеткен?

Сақ дәуірі Signup and view all the answers

Алып сөзі түркі қағанаты тұсында қандай мағынада қолданылған?

Әскери титул Signup and view all the answers

Study Notes

Алып Ер Тұңға туралы деректер

Шығу тегі: Сақ, ғұн дәуірінен келіп жеткен туынды
Түркілердің мекендері: Енесей мен Ертіс, Дунай бойы, Айғанысан, Иран, Сирия, Түркия
Алып Ер Тұңға жырының мазмұны: Сақ тарихынан сыр шертетін қаһармандық жыр
Жырдың қолжетімділігі: Жырдың жалпы сюжеті мен үзінділері
Жырдың басты кейіпкері: Алып Ер Тұңға
Алып Ер Тұңғаның мәртебесі: Түркілердің көсемі, Тұран елінің билеушісі, сақтардың әскери қолбасшысы, батыры және тарихи тұлға
"Алып" сөзінің мағынасы: Түркі батырларының атына қосылып, әскери титіл мағынасында қолданылған, үлкен күш иесі, ер батыр
"Тұңға" ("тоңа") дегені: Жолбасыс тектес аң
"Тұңға" сөзінің мағынасы: Алып ер, жолбасыр секілді күшті, қайратты, батыр адам
Жырдың негізгі идеялары: Тұран елін сыртқы жаудан қорғау, түркі жұртын ішкі ынтымаққа үндеу, туған жердің абырой-даңқын арттыру
"Тұран" сөзінің мағынасы: Тұран елі – түркілер елі
Жырдың негізгі оқиғасы: Иран елі Тұран еліне шабуыл жасағанда, Ер Тұңға пайда болып Иранды жеңеді, оны алып, Тұран тағына отырғызады. Соғыс Дехистанда болған.
Ұқсас жыр: Фирдаусидің "Шаһнамасы"
Шаһнамадағы Ер Тұңғаның атауы: Афрасиаб
Шаһнамада Алып Ер Тұңғаның бейнеленуі: Тұран патшасы
"Афрасиаб" сөзінің мағынасы: Дүлей қара күш иесі
Афрасиаб пен Иран патшалығының соғысы болған жерлер: Сейхұн (Сырдария) мен Жейхун (Әмудария)
Ер Тұңғаның өлімі туралы деректер: Ирандықтар у беріп өлтірген, немесе Кейхұсра патшасынан жеңіліп, қашып жүріп қаза тапқан

Ер Тұңға туралы пікірлер мен зерттеушілер

Тарихнамада Ер Тұңға туралы пікірлер айтқандар: Әби Райхан әл Бируни, Махмұд Қашқари, М. Х. Дулати, Хамза Исфахани, Рашид ад Дин.
Алып Ер Тұңғаны жоқтау туралы дерек: М. Қашқаридің «Диуани лұғат ат түрік» сөздігінде
Жүсіп Баласағұнның жазбалары: Құтты біліктің 277-286 бәйіттеріндегі "Мақтауға тұрарлық қасиеттер және ізгі істердің пайдасы туралы" бөлімінде Алып Ер Тұңға туралы жазбалар

Ер Тұңғаның отбасы мен әйел-баласы

Балалары: Басырхан, Қаз, Барысхан, Қарахан, Шиде, Алақ
Қаздың қалалары: Қазойын және Қазсуы
Қаздың күйеуі: Сияуыш (Фирдаусидің "Шаһнамасы" бойынша)

Жырдың қазіргі жағдайы

Қазақ тіліне аударылған жоқтау: Асқар Егеубай
Алып Ер Тұңғаның бейнесі: Арыстандай айбатты, көкбөрідей тәкаппар

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Алып Ер Тұңға ортағасырлық жырлар арасында ерекше орын алады. Бұл жыр сақ және ғұн дәуірінің мәдениетін көрсету арқылы түркі халықтарының қаһармандық тарихын бейнелейді. Алып Ер Тұңға – Тұран елінің билеушісі, оның батырлық және көшбасшылық қасиеттері жырда айқын көрсетілген.