ABO Kan Grupları

A, B ve O antijenlerinin varlığı veya yokluğuna göre kan grupları belirlenir. A antijeni olanlar A grubu, B antijeni olanlar B grubu, ikisi de olanlar AB grubu ve hiçbiri olmayanlarsa O grubudur.

A,B,AB,O kan grupları, antiserum kullanarak fenotipleri belirlenir. Antiserumda bulunan antikorlar, kan hücreleri üzerindeki antijenlere bağlanır ve kümeleşme (aglütinasyon) oluşturur.

A ve B antijenlerinin özgünlüğü, karbonhidrat gruplarının uçlarındaki şekerlerden kaynaklanır. A antijeni, N-asetilgalaktozamin şekerini taşırken, B antijeni galaktoz şekerini taşır.

Rh faktörü, alyuvarların yüzeyinde bulunan bir antijendir. Bu antijenin varlığı Rh pozitif (+) ve yokluğu Rh negatif (-) olarak gösterilir.

Rh faktörü ilk olarak maymun ve tavşan üzerinde keşfedilmiştir.

ABO sisteminde tiplendirme, forward (antijen tespiti) ve reverse (antikor tespiti) gruplandırma yöntemleri ile yapılır.

Forward gruplandırmada, anti-A, anti-B ve anti-AB antikorları ile eritrositler test edilir. Antijenlerin varlığı, ilgili antikor ile reaksiyona girip, aglütinasyon oluşturması ile belirlenir.

Reverse gruplandırmada, A1 ve B kırmızı kan hücreleri kullanılır. Serum/plazmadaki antikorlar, ilgili kan hücreleri ile reaksiyona girip, aglütinasyon oluşturması ile belirlenir.

Jel santrifüjasyon tekniği, kırmızı kan hücrelerindeki antijenlerin serum veya plazmadaki antikorlar ile bağlanması sonucu oluşan aglütinasyon reaksiyonlarını tespit etmek için kullanılır.

Across gel kartlarında, polimerize dekstran mikro kürecikler bulunur. Santrifüjasyon sırasında, aglütine olan kırmızı kan hücreleri jel yüzeyinde ve kolon boyunca toplanırken, aglütine olmayan kırmızı kan hücreleri mikrotüpün alt kısmına çöker.

Plazmada bulunan antikorlar, başka insanların kanlarındaki antijenlere karşı tepki gösterir. Kişi kendi antijenlerine karşı antikor üretemez.

A, B, O ve Rh(D) antijenleri, kan grubu antijenleri içinde en önemlileridir.

Dogal antikorlar, kişinin kendi eritrositlerinde bulunmayan eritrosit antijenine yönelik, bağışıklanma sonucu oluşur. Örnek olarak, O grubu kişilerde Anti-A ve Anti-B antikorları bulunur.

Alloimmünizasyon; bireyin kendi eritrositlerinde bulunmayan antijeni içeren eritrositlere maruz kalması sonucu, bağışıklık sisteminin uyarılıp, antijenle reaksiyon verebilen antikor üretmesidir.

Kan transfüzyonu, özel bir doku transplantasyonu olarak kabul edilir. Kan grubu antijenlerinin tiplenmesi ve verici ile alıcı arasında uyumluluk sağlanması önemlidir.

Kan transfüzyonu, kan volümünü yerine koymak, eksik kanları (eritrosit, trombosit, lökosit, pıhtılaşma faktörleri, plazma proteinleri) yerine koymak, kanama ve koagülasyon bozukluklarını düzeltmek için yapılır.

Kırmızı kan hücresi (eritrosit) transfüzyonu, taşikardi, yorgunluk, takipne, serabral hipoksiye bağlı belirtiler, kalp yetmezliği gibi durumlarda yapılır.

Trombosit süspansiyonu, trombositopeni (trombosit sayısının azlığı) veya trombosit fonksiyon bozukluklarında yapılır.

Tam kan, donörden alındıktan sonra işlem görmeden kullanılan kandır. 21-42 gün arasında kan dolaplarında saklanır.

Eritrosit süspansiyonu, hacim, içerik, enfeksiyon riski, saklama, uygulama ve eritrosit transfüzyon endikasyonları gibi özelliklere sahiptir.

Kroni anemi, aplastik ve hipoplastik anemi, lösemi, MDS, konjenital hemolitik anemi, talasemi, orak hücre anemisi, KBY anemisi gibi durumlarda kan transfüzyonu yapılır.

Kan komponentleri, eritrosit, lökosit, trombosit konsantreleri, plazma ve kriyopresipitat olarak sınıflandırılır.

Tam kandan elde edilen ürünler, tam kan, eritrosit süspansiyonu, trombositten zengin süspansiyon, plazma, taze donmuş plazma, trombosit süspansiyonu, sıvı plazma ve kriyopresipitat olarak ayrılır.

Kan değişiminin endikasyonları; kan volümünü yerine koymak, eksik kanları yerine koymak, kanama ve koagülasyon bozukluklarını, immünolojik yetersizliklerini düzeltmek ve vücut sıvı dolaşım uygulamasıdır.

Kan transfüzyonuna karar verilirken hemoglobin değerinin yanı sıra hastanın yaşı, eşlik eden hastalıkları, aneminin süresi, peroperatif kan kaybı olasılığı, operasyon türü ve süresi gibi faktörler değerlendirilir.

Kan komponentleri, pıhtılaşma ve hücrelerin canlı kalmasını sağlamak için antikoagülan ve koruyucu maddelerle saklanır. 21-42 gün arasında saklanabilir.

Kan dolaba girmeden 6-8 saat içinde hastaya verilmeyen kan, ‘Taze Tam Kan’ olarak kabul edilir.

Dogal anti-A ve anti-B antikorları çoğunlukla IgM yapısındadır. İmmün anti-A ve anti-B antikorları ise IgM yapısındadır.