Untitled

Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu'nun Amacı ve Kapsamı

• Kanun Numarası: 2559
• Kabul Tarihi: 4 Temmuz 1934
• Polis, kamu düzenini, bireylerin ve mülkiyetin güvenliğini korur.
• Halkın onuru, canı ve malı ile halkın huzurunu sağlar.
• Yardım isteyenlere, çocuklara, engellilere ve güçsüzlere yardım eder.
• Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde polise görevler verir.

Polisin Görevleri

• Genel emniyetle ilgili görevler ikiye ayrılır:
  • Suç işlenmesini önlemek
  • İşlenmiş suçlar hakkında yasal işlemleri yapmak
• Polis, amirinden aldığı emri kanunlara aykırı görürse yerine getirmez ve durumu amirine bildirir.
• Amir emrinde ısrar ederse ve emri yazılı olarak yenilerse, emir yerine getirilir; bu durumda emri yerine getiren sorumlu tutulmaz.
• Suç teşkil eden emirler hiçbir şekilde yerine getirilmez ve getirenler sorumluluktan kurtulamaz.
• Polisin yetkileri şunlardır:
  • Can, namus ve mal güvenliğini korumak
  • Devlete karşı işlenen suçların faillerini yakalamak veya delillerini tespit etmek
  • Devlet güçlerine saldıranları yakalamak veya saldırılarını engellemek
  • Hükümete karşı şiddet kullananları yakalamak veya saldırılarını engellemek
  • Gözaltına alınan kişilere yönelik saldırıları engellemek
  • Ağır cezalık suçlardan kaçanları yakalamak
  • İşlenmekte olan suçları engellemek
  • Suç delillerini tespit etmek veya suçluları yakalamak için arama yapmak
  • Yasadışı toplantıları dağıtmak veya suçluları yakalamak
  • Afetlerde gerekli önlemleri almak
  • Toplantı ve törenlerde düzeni sağlamak
  • Tıkanmış yolları trafiğe açmak
• Yetkili amir tarafından verilen sözlü emirler derhal yerine getirilir ve yazılı olarak istenilemez; emrin uygulanmasından doğabilecek sorumluluk emri verene aittir.
• Polis hiçbir şekilde görevi dışında kullanılamaz.

Durdurma ve Kimlik Sorma Yetkisi

• Polis, kişileri ve araçları belirli amaçlarla durdurabilir:
  • Suç veya kabahat işlenmesini önlemek
  • Suç işledikten sonra kaçan failleri yakalamak
  • İşlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek
  • Hakkında yakalama veya zorla getirme kararı bulunan kişileri tespit etmek
  • Kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya malvarlığı açısından tehlikeyi önlemek
• Durdurma yetkisi için polisin tecrübesine ve duruma göre makul bir sebebe dayanması gerekir; durdurma işlemi keyfi ve sürekli olamaz.
• Durdurulan kişiye durdurma sebebi bildirilir ve kimliği veya gerekli belgeleri göstermesi istenebilir.
• Durdurma süresi, işlemin gerçekleştirilmesi için zorunlu olan süreyi geçemez; sebep ortadan kalkınca kişilerin ayrılmasına izin verilir.
• Polis, durdurduğu kişide silah veya tehlike oluşturan bir eşya bulunması halinde gerekli önlemleri alabilir; ancak kişinin üzerindeki elbiselerin çıkarılması veya aracın dışarıdan görünmeyen bölümlerinin açılması istenemez (elle dıştan kontrol hariç).
• Bu Kanun ve diğer kanunların verdiği görevlerin yerine getirilmesi sırasında durdurulan kişiler ve araçlarla ilgili hükümler saklıdır.
• Polis, görevini yaparken polis olduğunu gösteren belgeyi gösterdikten sonra kimlik sorabilir ve kimlik ispatı konusunda kolaylık gösterir.
• Kimliği belirlenemeyen kişi gözaltına alınır ve durum Cumhuriyet savcısına bildirilir; kimliği belirlenene kadar gözaltında tutulabilir.

Parmak İzi ve Fotoğraf Kaydı

• Polis aşağıdaki kişilerin parmak izini alır:
  • Gönüllü olanlar
  • Silah ruhsatı, ehliyet, pasaport vb. almak için başvuranlar
  • Polis, özel kolluk görevlisi veya özel güvenlik görevlisi olarak çalışanlar
  • Türk vatandaşlığına başvuranlar
  • Sığınma talebinde bulunanlar veya ülkeye giriş yapan yabancılar
  • Gözaltına alınanlar
• Parmak izi, kişinin kimlik bilgileriyle birlikte kaydedilir; ancak parmak izinin alınma sebebi belirtilmez.
• Olay yerinden elde edilen ve kime ait olduğu bilinmeyen parmak izleri, ilgili soruşturma dosya numarası ile birlikte kaydedilir.
• Ceza Muhakemesi Kanunu ve Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'a göre alınan parmak izleri de bu sisteme kaydedilir.
• Birinci fıkra kapsamına giren kişilerin fotoğrafları ayrıca alınarak parmak izi ile birlikte sisteme kaydedilir.
• Bu sistemdeki bilgiler, kimlik tespiti, suçun önlenmesi veya soruşturma amacıyla mahkeme, hakim, savcı ve kolluk tarafından kullanılabilir.
• Kolluk birimleri, kimlik tespiti veya olay yerinden alınan parmak izini karşılaştırmak amacıyla doğrudan bu sisteme bağlanabilir.

İdari Para Cezaları

• Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinde belirli kurallara aykırı davranılması halinde idari para cezası uygulanır:
  • Faaliyetten men edildiği halde süresinden önce açılan
  • Açık ve kapalı bulunacağı saatlere uymayan
  • Kanunun 12. maddesinde belirtilen yasaklara uymayan
  • Mevzuat hükümlerine aykırı olarak işletilen
• Bu cezalar belediye veya il daimi encümeni tarafından verilir ve ilgililere tebliğ edilir; itiraz halinde idare mahkemesi karar verir.
• Aynı fiillerin bir yıl içinde tekrarı halinde, para cezası bir kat artırılır.

Polis Tarafından Yapılacak Aramalar

• Polis, tehlikenin veya suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla usulüne göre verilmiş hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mülki amirin yazılı emriyle arama yapabilir.
• Arama kararında veya emrinde aramanın sebebi, konusu, kapsamı, yapılacağı yer, zamanı ve süresi belirtilir.
• Önleme araması yapılabilecek yerler şunlardır:
  • Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapıldığı yerler veya yakın çevresi
  • Özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları veya sendikaların genel kurul toplantılarının yapıldığı yerin yakın çevresi
  • Halkın topluca bulunduğu veya toplanabileceği yerler
  • Eğitim ve öğretim kurumlarının idarecilerinin talebiyle ve belirli koşullara uygun olarak girilecek yüksek öğretim kurumları içinde, bunların yakın çevreleri ile giriş ve çıkışlarında
  • Umumi veya umuma açık yerler
  • Her türlü toplu taşıma araçlarında
• Konutta, yerleşim yerinde ve kamuya açık olmayan işyerlerinde önleme araması yapılamaz (belirli durumlar hariç).

Taşınması Yasak Olan Aletler

• Taşınması yasak olan kama, hançer ve saldırmanın yapılması ve satılması yasaktır; eski eserlerden olup kıymetli olanların satışı bu hükümden müstesnadır.

Polisin Yasaklayabileceği Durumlar

• Polis, genel ahlak ve edep kurallarına aykırı davranışları, sözleri, şarkıları ve benzeri gösterileri yasaklayabilir.
• Çocuklar, kız ve kadınlar ile genç erkeklere sözle veya herhangi bir şekilde sarkıntılık edenleri, kötü alışkanlıklara yönelten ve teşvik edenleri engelleyebilir.
• Genel ahlâk ve edebe aykırı mahiyette her türlü sesli ve görüntülü eserleri üreten ve satanları engelleyebilir.

Küçüklerin Çalıştırılması ve Girmesi Yasak Olan Yerler

• Kanuni istisnalar saklı kalmak üzere, eğlence, oyun, içki ve benzeri amaçlı umuma açık ve açılması izne bağlı yerlerde onsekiz yaşından küçükler çalıştırılamaz.
• Polis bar, pavyon, gazino, meyhane gibi içkili yerler ile kıraathane ve oyun oynatılan benzeri yerlere yanlarında veli ve vasileri olsa bile onsekiz yaşını doldurmamış küçüklerin girmesini meneder.

Yakalama Yetkisi

• Polis, belirli durumlarda kişileri yakalama yetkisine sahiptir:
  • Suçüstü halinde veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde suç işlediğine dair kuvvetli iz, eser, emare veya delil bulunan şüphelileri
  • Haklarında yakalama veya tutuklama kararı bulunanları
  • Halkın rahatını bozacak derecede sarhoş olanları veya sarhoşluk halinde başkalarına saldıranları
  • Usulüne aykırı şekilde ülkeye giren veya hakkında sınır dışı etme kararı alınanları
  • Polisin aldığı tedbirlere karşı gelenleri, direnenleri ve görev yapmasını engelleyenleri
  • Belirli şartlarda toplum için tehlike teşkil eden akıl hastası, uyuşturucu madde veya alkol bağımlısı, serseri veya hastalık bulaştırabilecek kişileri
  • Gözetim altında ıslahına veya yetkili merci önüne çıkarılmasına karar verilen küçükleri
  • Başkalarının can güvenliğini tehlikeye düşürenleri
• Yakalanan kişilerin kaçması veya saldırıda bulunmasının önlenmesi için gerekli tedbirler alınabilir ve yakalama sebebi derhal bildirilir.

Kayıp Çocukların Araştırılması

• Kaybolan çocukların bulunması amacıyla polis, hakim veya mülki idare amirinin emriyle kayıp çocuğa ait banka hesaplarını inceleyebilir, iletişimi denetleyebilir ve sinyal bilgilerini değerlendirebilir.

Gürültü Yasakları

• Şehir ve kasabalarda saat 24'ten sonra halkın rahatını bozacak şekilde gürültü yapmak yasaktır; izinsiz düğün, müsamere ve balolar bu yasaktan müstesnadır.

İfade Alma Yetkisi

• Polis, tahkikat esnasında ifadelerine başvurulması gereken kişileri çağırır ve gerekli soruları sorar; müşteki, mağdur veya tanık ifadelerini, talepleri halinde ikamet ettikleri yerlerde veya işyerlerinde de alabilir.

Zor ve Silah Kullanma Yetkisi

• Polis, görevini yaparken direnişle karşılaşması halinde bu direnişi kırmak amacıyla ve kıracak ölçüde zor kullanmaya yetkilidir.
• Zor kullanma yetkisi kapsamında, direnmenin mahiyetine ve derecesine göre kademeli olarak artan nispette bedenî kuvvet, maddî güç ve kanunî şartları gerçekleştiğinde silah kullanılabilir.
• Zor kullanmadan önce, ilgililere direnmeye devam etmeleri halinde doğrudan doğruya zor kullanılacağı ihtarı yapılır.

Emre İtaatsizlik ve Polise Mukavemet

• Polisin kanun ve usul dairesinde verdiği emre itaatsizlik ve riayetsizlik edenler ile görev yaparken polise mukavemette bulunan veya görevinden alıkoymak maksadiyle polise zorla karşı koyan kişiler hakkında gerekli işlemler yapılır.

Diğer Hükümler

• Polis, umuma mahsus yerlerde intizamı temin eder ve seyrüsefer talimatnamesine aykırı nakil vasıtalarını işletmekten men eder.
• Zabıta, imdat istenmesi veya büyük tehlikelerin haber verilmesi halleri ile ağır cezalı bir suçun işlenmesine mani olmak için konutlara ve iş yerlerine girebilir.
• Üniversite binalarına belirli hallerde rektör veya dekanın talebiyle girebilir.
• İlgili kurumlar, kovuşturma dolayısiyle zabıta kuvvetlerine gereken her türlü yardım ve kolaylığı göstermekle yükümlüdürler.
• Bir neşir vasıtası için abone yazmak veya bunlar için yazı, vesika gibi bir madde kabul etmek maksadiyle Matbuat Kanununa göre alınmış vesikası olmaksızın idare evlerinin dışında dolaşanlar veya dolaştırılanlar şantajdan veya böyle bir harekette dolandırıcılıktan maznun olarak takibat altında bulunanlar polisçe menedilir.
• Bu kanunda yazılı vazife ve salahiyetlerin yapılması ve kullanılması için en büyük mülkiye amirlerinin vereceği emirleri, Dahiliye Vekili re’sen verebilir.
• Umumi ve hususi kanunlarla polise verilen ve bu kanunda yazılı bulunmıyan vazife ve salahiyetlerin hükümleri bakidir.
• Mahsus zabıta teşkilatı olan işlerde bu teşkilata mensup memur bulunmadığı yerlerde polis, bunlara ait inzibati muameleleri yapmağa salahiyetlidir.
• Polis teşkilatı bulunmıyan yerlerde il, ilçe ve bucak jandarma komutanları ile jandarma karakol komutanları bu kanunda yazılı vazifeleri yapar ve yetkileri kullanırlar.
• Bu kanunun tatbik şeklini gösterir bir yönetmelik Cumhurbaşkanınca çıkarılır.
• Umumî veya umuma açık yerler ile umuma açık yer niteliğindeki ulaşım araçlarında, gerçek kişi veya topluluklar, mahallin en büyük mülkî amirine, en az kırk sekiz saat önceden yazılı bildirimde bulunmak suretiyle, oyun ve temsil verebilir veya çeşitli şekillerde gösteri düzenleyebilir.

Ek Maddeler ve Geçici Hükümler

• Gözaltına alınanların yeme, içme ihtiyaçlarına ve nakillerine ait masraflar Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinden karşılanır.
• Polis, belirli hallerde kişilerden ikametgah veya iş adreslerinden ayrılmamalarını isteyebilir.
• Polis, görevli bulunduğu mülki sınırlar içinde bir suçla karşılaştığında suça el koymakla görevli ve yetkilidir.
• Genel güvenlik, kaçakçılık ve uyuşturucu maddelerle ilgili önemli olayları takip etmek üzere ekipler görevlendirilebilir.
• Polis, bu maddede yazılı görevlerinin yanında, Ceza Muhakemesi Kanunu ve diğer mevzuatta yazılı soruşturma işlemlerine ilişkin görevleri de yerine getirir.
• Edinilen bilgi veya alınan ihbar üzerine olay yerinde gerekli tedbirleri alır ve Cumhuriyet savcısına bilgi verir.
• Teşhis işlemine tabi tutulan kişilerin birden fazla ve aynı cinsten olması gerekir.
• Polis, belirli suçlarla ilgili önleyici ve koruyucu tedbirler almak üzere istihbarat faaliyetlerinde bulunur.
• Telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişim veya internet bağlantıları hakim kararı veya Emniyet Genel Müdürünün yazılı emriyle tespit edilebilir, dinlenebilir, kayda alınabilir.
• Bu kanun ve diğer kanun hükümlerine göre gerekli hallerde önleyici kolluk hizmetlerine dair görevlerin ifası sırasında silah kullanmak zorunda kalan polis hakkında Memurin Muhakematı Hakkında Kanuna göre işlem yapılır.
• Görevli personelden görevin icrası sırasında veya görevin icrasından dolayı bir uzvunu veya duyusunu kaybedenlerin rehabilitasyonu ile ilgili cihaz ve sistemler Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından temin edilir.