Untitled Quiz

Chương 3: Giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường

• Chủ đề: Chương 3 tập trung vào giá trị thặng dư trong bối cảnh kinh tế thị trường.
• Mục tiêu: Lý giải nguồn gốc, bản chất, các hình thức biểu hiện và hệ quả của giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường.
• Nội dung: Các slide thảo luận về lý luận của C.Mác về giá trị thặng dư, công thức chung của tư bản, nguồn gốc giá trị thặng dư, hàng hóa sức lao động, thuộc tính của hàng hóa sức lao động, giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động, sự sản xuất giá trị thặng dư, ví dụ minh họa, các phương pháp sản xuất giá trị thặng dư (tuyệt đối và tương đối), giá trị thặng dư siêu ngạch, tích lũy tư bản, nhân tố ảnh hưởng đến tích lũy tư bản, hệ quả của tích lũy tư bản, biểu hiện của giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường, lợi nhuận, tỷ suất lợi nhuận, lợi nhuận bình quân và lợi tức.
• Phương pháp: Sử dụng minh họa, ví dụ thực tế để giải thích các khái niệm.

3.1. Lý luận của C.Mác về Giá trị thặng dư

• Công thức chung của tư bản: T-H-T' (T là tiền, H là hàng hóa, T' là tiền thu về lớn hơn T).
• Nguồn gốc giá trị thặng dư: Xuất phát từ quá trình lao động của người lao động trong tư bản.
• Khái niệm hàng hóa sức lao động: Sức lao động của người công nhân là một hàng hóa đặc biệt, phải bán sức lao động để tạo ra hàng hóa.

3.1.1. Nguồn gốc của giá trị thặng dư

• Quá trình sản xuất giá trị thặng dư: Quá trình sản xuất giá trị thặng dư diễn ra trong quy trình sản xuất hàng hóa tư bản.
• Hao mòn máy móc: Gồm hao mòn vật chất, hao mòn về mặt kỹ thuật.
• Giá trị của sức lao động: Là chi phí cần thiết để duy trì sức lao động của công nhân.
• Giá trị sử dụng của sức lao động: Có khả năng tạo ra giá trị thặng dư cho nhà tư bản.

3.1.2. Hàng hóa sức lao động

• Hai điều kiện sức lao động trở thành hàng hóa:
  • Người công nhân tự do về mặt pháp lý.
  • Người công nhân không có tư liệu sản xuất.

3.1.3. Các phương pháp sản xuất giá trị thặng dư

• Sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối: Kéo dài ngày làm việc.
• Sản xuất giá trị thặng dư tương đối: Tăng năng suất lao động.
• Giá trị thặng dư siêu ngạch: Sử dụng công nghệ mới, tạo ra hàng hóa với giá thành thấp hơn giá cả thị trường.

3.2. Tích lũy tư bản

• Tái sản xuất giản đơn: Quá trình sản xuất lặp lại với quy mô như cũ.
• Tái sản xuất mở rộng: Quá trình sản xuất lặp lại với quy mô lớn hơn.
• Nhân tố ảnh hưởng tới quy mô tích lũy tư bản: Trình độ khai thác sức lao động, năng suất lao động, hiệu quả sử dụng máy móc, tư bản ứng trước.
• Hệ quả của tích lũy tư bản: Tăng cấu tạo hữu cơ tư bản, tích tụ và tập trung tư bản, chênh lệch thu nhập giữa nhà tư bản và người lao động.

3.3. Các hình thức biểu hiện của giá trị thặng dư

• Lợi nhuận: Số chênh lệch giữa giá bán và giá mua hàng hóa.
• Tỷ suất lợi nhuận: Tỷ lệ phần trăm giữa lợi nhuận và toàn bộ tư bản ứng trước.
• Lợi nhuận bình quân: Là lợi nhuận bằng nhau của những tư bản như nhau đầu tư vào các ngành khác nhau.
• Lợi tức: Lợi nhuận thu được do cho vay tư bản tiền tệ.
• Địa tô: Phần giá trị thặng dư còn lại sau khi trừ đi các loại lợi nhuận bình quân.