3x3 Basketbolu haqqında

3x3 Basketbolu

• 3x3 basketbol, son zamanlarda populyarlaşan və şəhərlərdə geniş yayılmış komanda idman növüdür.
• Bu idman növü küçələrdə daha çox oynanılır.
• Beynəlxalq arenada ilk dəfə 2010-cu ildə Sinqapurda keçirilən Yeniyetmələrin Yay Olimpiya Oyunlarında görünüb.
• Daha sonra "şəhərdə bileti ən çox satılan oyun" adlandırılıb.
• Yarışlar FİBA-nın nəzarəti altında keçirilir.
• Dünya çempionatı FİBA tərəfindən 2012-ci ildən müntəzəm olaraq təşkil edilir.
• Avropa Çempionatı 2014-cü ildən keçirilir.
• 2015 Bakı 1-ci Avropa Oyunlarında 3x3 basketbolu proqrama salınıb.
• Əvvəlcə Olimpiya proqramında olmasa da, 2017-ci ildə 3x3 basketbolunun 2020 Tokio Yay Olimpiya Oyunlarında olması qərara alınıb.
• COVID-19 səbəbindən təxirə salındıqdan sonra Olimpiya oyunları 2021-ci ildə keçirilib.
• İlk Olimpiya çempionları kişilərdə Latviya, qadınlarda ABŞ komandası olub.
• 2017-ci il İslam Həmrəylik Oyunlarında yığma komandamız həm kişilərdə, həm də qadınlarda qalib olub.
• 5-ci İslam Həmrəylik Oyunlarında kişilər gümüş, qadınlar isə qızıl medal qazanıb.

Oyun Sahəsi və Top

• Oyun 3x3 basketbol meydanında oynanılır.
• Meydanın eni 15 metr, uzunluğu isə 11 metrdir (15/11).
• Böyük basketbol meydanı da seçilə bilər, bu halda oyun yarım hissədə keçiriləcək.
• Səbətin yüksəkliyi 3.05 metrdir.
• Torun ölçüsü 45 sm, meydan xətləri 5 sm-dir.
• Lövhə meydanın daxilinə doğru 1.20 sm yerləşir.
• Kişilər və qadınlar üçün topun ölçüsü eynidir (6 nömrəli top).
• Topun çevrəsi 724-737 mm, çəkisi isə 580-620 qramdır (7 nömrəli top).
• Hər komandanın heyətində 3 əsas və 1 ehtiyat oyunçu olmaqla 4 oyunçu var.

Oyunun İdarə Edilməsi və Başlanması

• Oyunu 2 meydanda və 3 masada olmaqla 5 hakim idarə edir.
• Məşqçinin meydanda durmasına və ya tribunadan fikir bildirməsinə icazə verilmir.
• Oyunun əvvəlində püşkatma olur, qalib tərəf oyuna başlamaq və ya oyun uzatmağa gedərkən topa sahib olmaq hüququnu seçir.
• Oyunun başlaması üçün komandanın ən azı 3 oyunçusu olmalıdır.
• Əgər komandanın 3 oyunçusu yoxdursa, komanda məğlub elan olunacaq.
• Matç bitmədən komanda meydandan çəkilsə, zədələnərsə və ya diskvalifikasiya edilərsə, qalib komanda mövcud xalını saxlayır.
• Bilərəkdən uduzan və ya hiylə edən komanda yarışdan diskvalifikasiya olunur.

Xallar, Vaxt və Follar

• Səbətə salınan toplar 1 və ya 2 xalla qiymətləndirilir.
• Cərimə atışları 5.80 m-lik xəttən yerinə yetirilir və 1 xalla qiymətləndirilir.
• 6.75 sm-lik xəttin içində səbətə salınan toplar 1 xalla qiymətləndirilir.
• 6.75 sm-lik xəttin xaricində səbətə salınan toplar 2 xalla qiymətləndirilir.
• Oyun müddəti 10 dəqiqəlik 1 perioddan ibarətdir.
• Sərbəst atışlar zamanı və top meydanı tərk etdikdə vaxt saxlanılır (top ölü hesab edilir).
• Əgər vaxt bitməyibsə və komanda 21 xala çatıbsa, oyun vaxtından əvvəl bitir.
• Vaxt bitibsə hesab bərabərdirsə, 1 dəqiqəlik fasilədən sonra davamlı over тайm oynanılır.
• İlk 2 xalı qazanan komanda qalib hesab edilir.
• Hər komandanın oyun ərzində 1 dəfə 30 saniyəlik тайm aut götürmək haqqı var.
• Komanda 6 dəfə qayda pozuntusu etdikdə limiti doldurmuş sayılır.
• İdmançıya yaraşmayan hərəkət və ya diskvalifikasiya edici faullar hər zaman komanda üçün 2 faul olaraq hesablanır.
• Oyunçunun 1-ci idmançıya yaraşmayan hərəkəti 2 sərbəst atışla cəzalandırılır, lakin rəqibə topa nəzarət haqqı verilmir.
• Oyunda bütün diskvalifikasiya faulları və 2-ci idmançıya yaraşmayan hərəkət 2 sərbəst atış və topa nəzarəti rəqibə verməklə cəzalandırılır.
• 7, 8, 9-cu qayda pozuntularında komanda əleyhinə 2 sərbəst atış verilir.
• 10 və sonrakı pozuntularda rəqibə 2 sərbəst atış və topa sahiblənmə hüququ verilir.
• Əgər oyunçu matç ərzində 2 dəfə idmançıya yaraşmayan hərəkət edərsə, yarışdan diskvalifikasiya edilir.
• Oyunda bütün texniki faullar 1 cərimə atışı ilə qiymətləndirilir.

Topla Oynama və Oyunçu Dəyişikliyi

• Hər uğurlu atışdan sonra top səbətə düşdükdə (əgər rəqib başlamayacaqsa) meydanın içindəki komanda oyunçusu topu oyuna daxil edəcək.
• Hər uğursuz atışdan sonra isə (əgər rəqib başlamayacaqsa) hücum edən komanda topu qazanarsa qövsün xaricinə çıxmadan oyuna davam edə bilər.
• Əgər top müdafiə olunan komandaya keçərsə, top mütləq şəkildə qövsün xaricinə çıxarılmalıdır.
• Aktiv oynamamaq (top atmamaq cəhdi göstərməmək) qayda pozuntusu sayılır.
• Komanda 12 saniyə ərzində topu səbətə atmağa cəhd etməlidir.
• Top qazanıldıqdan sonra hücumçu topu 5 saniyədən artıq çiləməməlidir.
• Top dayandırıldıqda və ya sərbəst atışdan öncə komandaya oyunçu dəyişikliyi imkanı verilir.
• Ehtiyat oyunçu meydandan kənara çıxan komanda yoldaşı ilə fiziki təmas qurduqdan isə sonra oyuna daxil ola bilər.
• Oyunçu dəyişikliyinin sayına məhdudiyyət yoxdur.
• Qalibə 2 xal, məğluba 1 xal verilir.
• Hər hansı komandanın etirazı varsa, oyunun sonunda son atış anında topun əldən çıxması və ya səbətə salınan topun 1 və ya 2 xallıq olmasını anlamaq üçün video görüntüyə baxıla bilər.
• Komanda matç bitdikdən sonra protokolonu hakimdən öncə imzalamalı, 30 dəqiqə ərzində yazılı müraciət etməli və 200 dollar depozit yatırmalıdır.
• Əgər komanda haqlı çıxarsa, depozit geri qaytarılır.