1885-1905ରେ ମଧ୍ୟମପନ୍ଥୀଙ୍କ ଭୂମିକା

1885-1905 ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟମପନ୍ଥୀଙ୍କ ଭୂମିକା

• ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହ ପରେ ଭାରତରେ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ସଂଗଠନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା।
• ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଶୋଷଣକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଆଗରେ ଉନ୍ମୋଚନ କରାଗଲା।
• ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ କେଉଁ କାରଣରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଏବଂ ଏହା କିପରି ନିଜକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିଲା ତାହା ବର୍ଣ୍ଣିତ।
• ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନେସନାଲ୍ କଂଗ୍ରେସ (INC) ଗଠନ ହେବା ସହିତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ନୂଆ ମୋଡ଼ ଆସିଲା।
• ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମକୁ ଆଇଏନସି ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲା।

ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନେସନାଲ୍ କଂଗ୍ରେସ (INC) ର ଗଠନ

• କିଛି ଐତିହାସିକଙ୍କ ମତରେ, ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ଇଂରାଜୀ ସିଭିଲ୍ ସର୍ଭେଣ୍ଟ ଏ.ଓ. ହ୍ୟୁମ୍ ଏହାର ଗଠନ କରିଥିଲେ, ଭାରତୀୟ ନେତାମାନେ ନୁହଁନ୍ତି।
• ଏହାକୁ 'ସେଫ୍ଟି ଭାଲ୍ଭ୍ ଥିଓରି' କୁହାଯାଏ।
• ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହ ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଚିନ୍ତିତ ଥିଲେ।
• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ମଞ୍ଚ ଯୋଗାଇ ସେମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧକୁ ଶାନ୍ତ କରିବାକୁ ବ୍ରିଟିଶ ଚାହୁଁଥିଲେ।
• ଏ.ଓ. ହ୍ୟୁମ୍ ଭାରତର ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ଡଫ୍ରିନ୍ଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରି କଂଗ୍ରେସ ଗଠନ କରିଥିଲେ।
• ସାର୍ ୱିଲିୟମ୍ ୱେଡର୍ବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଚାର୍ଲ୍ସ ବ୍ରାଡଲଫ୍ ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ।
• ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନ ବିନା ଏହା ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାନ୍ତା।
• ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଚାହିଁଥିଲେ ଏହାକୁ ସହଜରେ ବନ୍ଦ କରିପାରିଥାନ୍ତେ।
• ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଆଇଏନସି ଗଠନ କରି ନ ଥିଲେ, ବରଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏହା ଗଠନ କରିଥିଲେ।
• ଏହାଦ୍ୱାରା ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅବିଶ୍ୱାସ ଦୂର ହୋଇପାରିବ।
• ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜୀ, ବଦ୍ରୁଦ୍ଦିନ ତୈୟବଜୀ, ଫିରୋଜଶାହ ମେହେତା, ଆନନ୍ଦ ଚାର୍ଲୁ, ଏସ୍.ଏନ୍. ବାନାର୍ଜୀ, ଆର୍.ସି. ଦତ୍ତ, ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ଜଷ୍ଟିସ୍ ରାଣଡେ ଏବଂ ବାଳ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକଙ୍କ ଭଳି ନେତାମାନେ ସାମିଲ ଥିଲେ।
• କାଦମ୍ବିନୀ ଗାଙ୍ଗୁଲୀ ପ୍ରଥମ ମହିଳା ଭାବେ କଂଗ୍ରେସ ଅଧିବେଶନକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିଥିଲେ।
• ୧୮୮୫ରେ ବମ୍ବେରେ ଆଇଏନସିର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ ଡବ୍ଲୁ.ସି. ବାନାର୍ଜୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା।
• ଏଥିରେ ପ୍ରାୟ ୭୨ ଜଣ ପ୍ରତିନିଧି ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।
• ୧୮୮୯ ସୁଦ୍ଧା ଏହି ସଂଖ୍ୟା ୨୦୦୦ରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା।
• ଆଇଏନସି ଶିକ୍ଷିତ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା।
• ଆଇଏନସିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିବା, ଜାତୀୟ ଏକତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ସାଧାରଣ ଦାବିଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା।

ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍କାର

• ନେତାମାନେ ସରକାରରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅଂଶୀଦାର ହେବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ।
• ବିଧାନ ପରିଷଦରେ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଭୋଟଦାନ ଅଧିକାର ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା।
• ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ ପରିଷଦରେ ସାମିଲ କରିବାକୁ ଦାବି ହୋଇଥିଲା।
• ଫଳସ୍ୱରୂପ, ବ୍ରିଟିଶମାନେ ୧୮୯୨ରେ ଭାରତୀୟ ପରିଷଦ ଆଇନ ପାସ୍ କରିଥିଲେ।
• ଏହାଦ୍ୱାରା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନ ପରିଷଦରେ ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ଏବଂ ବଜେଟ୍ ଆଲୋଚନା କରିବାର କ୍ଷମତା ମିଳିଲା।
• ଭୋଟିଂ ଅଧିକାର ମିଳି ନ ଥିବାରୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ।
• ଆମେରିକୀୟ ବିପ୍ଳବରୁ ନିଆଯାଇଥିବା "ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ବିନା କର ନାହିଁ" ସ୍ଲୋଗାନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଇଥିଲା।
• କେବଳ କିଛି ସଦସ୍ୟ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରୋକ୍ଷ ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇପାରୁଥିଲେ।
• ୨୦ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରେ ନେତାମାନେ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଓ କାନାଡାର ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ମଡେଲକୁ ଭାରତରେ ସ୍ୱରାଜ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଥିଲେ।
• ଗୋଖଲେଙ୍କ ୧୯୦୫ ବନାରସ ଅଧିବେଶନ ଏବଂ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜୀଙ୍କ ୧୯୦୬ କଲିକତା ଅଧିବେଶନରେ ସ୍ୱରାଜ୍ୟ ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା।

ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂସ୍କାର

• ବ୍ରିଟିଶ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ଭାରତର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ କୃଷିର ବିଫଳତା ପାଇଁ ଦାୟୀ ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇଥିଲା।
• ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜୀଙ୍କ 'ଡ୍ରେନ୍ ଅଫ୍ ୱେଲ୍ଥ' ତତ୍ତ୍ୱ ଅନୁସାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ଧନକୁ ଇଂଲଣ୍ଡକୁ ନେଉଥିଲେ।
• ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ଆଧୁନିକ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା।
• ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଟାରିଫ୍ ଏବଂ ସରକାରୀ ସହାୟତା ମାଧ୍ୟମରେ ଆଧୁନିକ ଶିଳ୍ପକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା।
• ସ୍ୱଦେଶୀ ଭଳି ନୂଆ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଇ ବ୍ରିଟିଶ ସାମଗ୍ରୀ ବର୍ଜନ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା।
• ଭୂରାଜସ୍ୱ ହ୍ରାସ, କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉନ୍ନତ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିବେଶ, ଲବଣ କର ଉଚ୍ଛେଦ ଏବଂ ସାମରିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା।

ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ଅନ୍ୟ ସଂସ୍କାର

• ସିଭିଲ ସର୍ଭିସରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବାକୁ ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା।
• ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ।
• ୟୁରୋପୀୟ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଦରମା ମିଳୁଥିବାରୁ ସମାନ ଯୋଗ୍ୟତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ କମ୍ ଦରମା ଦିଆଯାଉଥିଲା।
• ୟୁରୋପୀୟ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅଧିକାଂଶ ଦରମା ଓ ପେନସନ୍ ଇଂଲଣ୍ଡକୁ ପଠାଉଥିଲେ।
• କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଓ ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ ଅଲଗା କରିବାକୁ ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା।
• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ରଖିବା ଓ ବ୍ୟବହାର କରିବା ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା।
• ମେଡିକାଲ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁବିଧା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସହ ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବ୍ୟାପକ କରିବାକୁ ଦାବି ହୋଇଥିଲା।
• କୃଷକମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ଜଳସେଚନର ବିକାଶ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା।
• ପୋଲିସ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସୁଧାର ଆଣିବା ସହ ପୋଲିସକୁ ଅଧିକ ସଚ୍ଚୋଟ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା।
• ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ମାଳୟ, ମରିସସ୍, ୱେଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଜ୍ ଓ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଗୁଏନାରେ କାମ କରୁଥିବା ଭାରତୀୟ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ସ୍ଥିତିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଥିଲା।
• ବାକ୍ ସ୍ୱାଧୀନତା ଓ ସାମ୍ବାଦିକତା ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା।
• ୧୮୯୭ରେ ବମ୍ବେ ସରକାର ତିଲକଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିଥିଲେ।

ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର କାର୍ଯ୍ୟପଦ୍ଧତି

• ୧୮୮୫ରୁ ୧୯୦୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଇଏନସିରେ ମଧ୍ୟମପନ୍ଥୀ ନେତାମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଥିଲା।
• ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜୀ, ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ, ଆର.ସି. ଦତ୍ତ, ଡବ୍ଲୁ.ସି. ବାନାର୍ଜୀ, ଫିରୋଜଶାହ ମେହେତା, ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ରାସବିହାରୀ ବୋଷ ଓ ଏମ୍.ଜି. ରାଣଡେଙ୍କ ଭଳି ନେତାମାନେ ଧୀରେ ଧୀରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ।
• ସେମାନେ ଆବେଦନ, ପ୍ରାର୍ଥନା ଓ ପ୍ରତିବାଦ (3P) ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ।
• ସେମାନେ ସରକାରଙ୍କୁ ଆବେଦନ କରିବା, ଖବରକାଗଜରେ ଲେଖିବା ଓ ସଭା କରି ଲୋକଙ୍କୁ ସଚେତନ କରୁଥିଲେ।
• ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ଜାଣିଲେ ସେମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତି କରିବେ ବୋଲି ସେମାନେ ଭାବୁଥିଲେ।
• ଏହି ନେତାମାନେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିଲେ।

ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ମନୋଭାବ

• ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତି ବିରୋଧୀ ଥିଲେ।
• ସେମାନେ ଆଇଏନସିର କିଛି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାଂଶ ଦାବିକୁ ଅଣଦେଖା କରିଥିଲେ।
• ଆଇଏନସିର ବିରୋଧକୁ ପୋଲିସ ମାଧ୍ୟମରେ ଦମନ କରାଯାଉଥିଲା ଏବଂ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଉଥିଲା।

ମଧ୍ୟମପନ୍ଥୀଙ୍କ ସଫଳତା

• ସେମାନେ ଜାତୀୟ ଚେତନା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ।
• ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରକୃତ ଚେହେରା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଆଗରେ ଦେଖାଇଥିଲେ।
• ଗଣତନ୍ତ୍ରର ବିଚାରକୁ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ।
• ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅର୍ଥନୈତିକ ଦିଗକୁ ଲୋକଙ୍କ ଆଗରେ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲେ।
• ଭାରତୀୟମାନେ ନିଜେ ଶାସନ କରିପାରିବେ ବୋଲି ସେମାନଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ ଦେଇଥିଲେ।