ଭାରତରେ ଔପନିବେଶିକ ସମୟରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର

ଭାରତରେ ଔପନିବେଶିକ ଶାସନ ସମୟରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ବିକାଶ

• ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ଭାରତରେ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ବୁଝିବା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବିଷୟ ଥିଲା।
• ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଉପରେ ଅଙ୍କୁଶ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ଔପନିବେଶିକ ସମୟରେ ସାମ୍ବାଦିକତାର ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲା।
• ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରେ ୟୁରୋପରେ ବୈଷୟିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥିଲା।
• ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜମାନେ ଭାରତକୁ ପ୍ରଥମେ ସିଧାସଳଖ ରାସ୍ତା ଖୋଜି ବାହାର କରିଥିଲେ।
• ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭାରତରେ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ବସବାସ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଡଚ୍, ଫରାସୀ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତ ଆସିଥିଲେ।

ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ

• ସେତେବେଳେ ସମସ୍ତ ରାଜା ଏବଂ ସାମନ୍ତବାଦୀ ଶାସକମାନେ ଲିଖିତ ରେକର୍ଡ ରଖୁଥିଲେ।
• ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ ଛାପାଖାନା ଆଣିଥିଲେ।
• ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଅଧିକାରୀମାନେ ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବ୍ୟବସାୟ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନେ ଚାହୁଁନଥିଲେ ଯେ ଏହା ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସୁ।
• 1684ରୁ 1780 ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ପ୍ରକାର ପ୍ରେସ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥିଲା।
• 1780 ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା ଯାହାକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ।
• ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ହେଉଛି "ବେଙ୍ଗଲ ଗେଜେଟ୍", ଯାହାକି 1772ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହାକୁ ହିକି ସାହେବ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ହିକି ସାହେବ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା।

ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ବିକାଶ

• କିଛି ସମୟ ପରେ ଅନ୍ୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା।
• 1780 ମସିହାରେ କଲିକତା ଗେଜେଟ୍, 1785ରେ ବେଙ୍ଗଲ ଜର୍ଣ୍ଣାଲ, 1785ରେ ଓରିଏଣ୍ଟାଲ ମାଗାଜିନ ଅଫ୍ କଲିକତା, ଏବଂ 1786ରେ କଲିକତା କ୍ରୋନିକଲ ଆଦି ଆସିଥିଲା।
• ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଏହି ସମସ୍ତ ଉପରେ ନଜର ରଖିଥିଲା। କମ୍ପାନୀ ପ୍ରଥମେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପାଇଁ ସେନସରସିପ୍ ଆଇନ ଆଣିଥିଲା।

ସମ୍ବାଦପତ୍ର ସେନ୍ସରସିପ ଆକ୍ଟ, 1799

• ତତ୍କାଳୀନ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଲର୍ଡ ୱେଲେସଲି ଭାରତରେ ଫରାସୀମାନଙ୍କ ଭୟ ଦେଖାଇ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ ସେନ୍ସରସିପ୍ ଲଗାଇଥିଲେ।
• ଏହି ସମୟରେ ଭାରତ ଏବଂ ୟୁରୋପ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲାଗି ରହିଥିଲା।
• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ, ସମସ୍ତ ପ୍ରିଣ୍ଟର ଏବଂ ପ୍ରକାଶକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନାମ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା।
• ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶନ ପୂର୍ବରୁ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ଅନୁମତି ନେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯାଇଥିଲା।
• ଯଦି କୌଣସି ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଏହି ନିୟମ ପାଳନ ନକରେ, ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ୟୁରୋପ ପଠାଇ ଦିଆଯିବାର ନିୟମ ଥିଲା।

ଲାଇସେନ୍ସିଂ ରେଗୁଲେସନ୍ସ ଆକ୍ଟ, 1823

• 1823 ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଜୋନ୍ ଆଡାମସ୍ ଏହି ଆଇନ ଆଣିଥିଲେ।
• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରିଣ୍ଟର ଏବଂ ପ୍ରକାଶକଙ୍କୁ ଲାଇସେନ୍ସ ନେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯାଇଥିଲା।
• ସେ ସମୟରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପଢ଼ିବାର ଆଗ୍ରହ ବଢ଼ିବାରୁ ଏହି ନିୟମ କରାଯାଇଥିଲା। ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷିତ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସେଥିପାଇଁ ସେମାନେ ଅନେକ ପାଠଶାଳା ଖୋଲିଥିଲେ। ତେଣୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଉଥିଲା ଯେ ଭାରତୀୟମାନେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପଢ଼ି ନିଜର ମତ ରଖିପାରନ୍ତି।
• ଲାଇସେନ୍ସ ନଥିବା ପ୍ରେସ ଉପରେ 400 ଟଙ୍କା ଜରିମାନା ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟଙ୍କୁ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେବାର ଅଧିକାର ଦିଆଯାଇଥିଲା।
• ସରକାର ଚାହୁଁଥିଲେ ଯେ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କେହି କିଛି ନଲେଖନ୍ତୁ।

ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ

• ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟଙ୍କ ସମ୍ବାଦପତ୍ର "ମିରାଟ-ଉଲ-ଅଖବାର" ଏହି ଆଇନ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା। ସେ ଏହାର ପ୍ରକାଶନ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ।

ମେଟକାଫଙ୍କ ଆଇନ, 1835

• ସେ ସମୟରେ ୱିଲିୟମ ବେଣ୍ଟିଙ୍କ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଥିଲେ।
• ଚାର୍ଲ୍ସ ମେଟକାଫ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରୁ କଟକଣା ହଟାଇ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ "ଭାରତୀୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ମୁକ୍ତିଦାତା" କୁହାଯାଏ।
• ମେଟକାଫ କହିଥିଲେ ଯେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ସ୍ଵାଧୀନ ହେବା ଉଚିତ।
• 1835 ମସିହାରୁ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପାଇଁ କୌଣସି ଲାଇସେନ୍ସ ଦରକାର ନଥିଲା।
• କେବଳ ପ୍ରିଣ୍ଟର, ପବ୍ଲିଶର ଏବଂ ପ୍ରିଣ୍ଟିଙ୍ଗ ପ୍ରେସର ସ୍ଥାନ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା।
• ମେକଲେ ମଧ୍ୟ ମେଟକାଫଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ କାରଣ ମେକଲେ ଭାରତରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ।
• 1835 ମସିହାର ନୂଆ ପ୍ରେସ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ପ୍ରିଣ୍ଟର ଏବଂ ପବ୍ଲିଶରଙ୍କୁ କେବଳ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା। ଫଳସ୍ୱରୂପ ଭାରତୀୟ ଭାଷା ଏବଂ ଇଂରାଜୀରେ ଅନେକ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା।

ଲାଇସେନ୍ସିଂ ଆଇନ, 1857

• 1857 ମସିହାର ବିଦ୍ରୋହ ପରେ ଏହି ଆଇନ ପୁଣିଥରେ ଲାଗୁ କରାଗଲା।
• ସରକାର ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ କଡ଼ା ନଜର ରଖିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ।

1867ର ପ୍ରେସ ଆଇନ

• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ, ସରକାର ସମସ୍ତ ପୁସ୍ତକ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ।
• ପ୍ରକାଶିତ ହେବାର ଏକ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ସରକାରଙ୍କୁ ପୁସ୍ତକର ଏକ କପି ଦେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଥିଲା।

ଭାରତୀୟ ପିଙ୍ଗଳ କୋଡ, 1870

• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ, ଯଦି କେହି ସରକାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କିଛି ଲେଖେ, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇପାରିବ।
• ବାଳ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକଙ୍କୁ ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଦୁଇଥର ଜେଲ ଯିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା।
• ଏହା ସହିତ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ 1922 ମସିହାରେ ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଜେଲ ହୋଇଥିଲା।
• ସାମ୍ବାଦିକତା ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା, କାରଣ ଏହା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବାରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲା।
• ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସେତେବେଳେ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଏବଂ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା। ସେହି ସମୟରେ ସମସ୍ତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ।
• ବାଳ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକ କେସରୀ ଏବଂ ମରାଠା ନାମକ ଦୁଇଟି ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ।
• 1858 ମସିହା ପରେ ଇଂରେଜ ସମର୍ଥକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସହିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଗଲେ।

ଭର୍ଣ୍ଣାକୁଲାର ପ୍ରେସ୍ ଆକ୍ଟ, 1878

• ଲର୍ଡ ଲିଟନ ଭର୍ଣ୍ଣାକୁଲାର ପ୍ରେସ୍ ଆକ୍ଟ ଆଣିଥିଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶିତ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ କଟକଣା ଲଗାଯାଇଥିଲା।
• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ, ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ଯେ ସେମାନେ ସରକାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୌଣସି ଖବର ପ୍ରକାଶ କରିବେ ନାହିଁ।
• ଯଦି କୌଣସି ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଏହି ଆଇନ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରେ, ତେବେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରିଣ୍ଟିଙ୍ଗ ପ୍ରେସକୁ ଜବତ କରାଯିବାର ନିୟମ ଥିଲା।
• ଏହି ଆଇନ କେବଳ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପାଇଁ ଥିଲା ଏବଂ ଇଂରାଜୀ ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଏଥିରୁ ବାଦ୍ ଥିଲେ।
• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ, କୌଣସି ସମ୍ବାଦପତ୍ର ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟଙ୍କ ଆଦେଶ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ।
• ଏହି ଆଇନକୁ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ମୁଖବନ୍ଧନ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।
• ସୋମପ୍ରକାଶ, ଭାରତ ମିହିର ଏବଂ ଅନ୍ୟ କେତେକ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନିଆଯାଇଥିଲା।
• "ଅମୃତ ବଜାର ପତ୍ରିକା" ରାତାରାତି ବଙ୍ଗାଳୀରୁ ଇଂରାଜୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଥିଲା।
• ଇଂରେଜ ସରକାର ସେନସରସିପ୍ ଉଠାଇ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ 1883ରେ ସେମାନେ ପ୍ରେସ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।

ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ

• ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସାମ୍ବାଦିକ ଥିଲେ ଯିଏ ଜେଲ ଯାଇଥିଲେ। ସେ ବଙ୍ଗାଳୀରେ "ଦ ବଙ୍ଗାଳୀ" ନାମକ ଏକ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ।
• ସେ ହାଇକୋର୍ଟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଜେଲ ହୋଇଥିଲା।

ବାଳ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକ

• ବାଳ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ସମୟରେ ଜେଲ ହୋଇଥିଲା।
• 1880 ଦଶକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସାମ୍ବାଦିକତା ଦେଶର ସେବା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ପରେ ଏହା ଏକ ବ୍ୟବସାୟରେ ପରିଣତ ହେଲା।

1908ର ପ୍ରେସ ଆଇନ

• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ, ଯଦି କୌଣସି ଲେଖା ଦ୍ଵାରା ହିଂସା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ପ୍ରେସକୁ ବନ୍ଦ କରିଦିଆଯିବ।
• 1908ର ବିସ୍ଫୋରକ ପଦାର୍ଥ ଆଇନ ପାସ୍ ହେବା ପରେ ଏହି ଆଇନ ଆସିଥିଲା।

1910ର ଭାରତୀୟ ପ୍ରେସ ଆଇନ

• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ, ପ୍ରେସ ମାଲିକଙ୍କୁ 500ରୁ 2000 ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜମା କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା।
• ଯଦି ପ୍ରେସ ମାଲିକ ଦ୍ଵିତୀୟ ଥର ପାଇଁ ନିୟମ ଭଙ୍ଗ କରନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ 1000ରୁ 10000 ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜମା କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
• ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ କଟକଣା ଲଗାଯାଇଥିଲା।

1921ର ପ୍ରେସ ଆଇନ

• 1921 ମସିହାରେ ତେଜ ବାହାଦୁର ସପ୍ରୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା।
• ଏହି କମିଟି 1908 ଏବଂ 1910ର ପ୍ରେସ ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିବାକୁ ସୁପାରିସ କରିଥିଲା।

1931ର ପ୍ରେସ ଆଇନ

• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ, ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟଙ୍କୁ କୌଣସି ପ୍ରେସକୁ ବନ୍ଦ କରିବାର ଅଧିକାର ଦିଆଗଲା।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ କଟକଣା ଲଗାଯାଇଥିଲା।
• 1947 ମସିହାରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ଏକ ପ୍ରେସ ଇନକ୍ଵାରୀ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା।
• ଏହି କମିଟି ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁସାରେ, ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା।