ความหมายและลักษณะของสัญญาจ้างแรงงาน video 2

ความหมายของสัญญาจ้างแรงงาน

• สัญญาจ้างแรงงานคือการที่บุคคลหนึ่ง (ลูกจ้าง) ตกลงทำงานให้อีกบุคคลหนึ่ง (นายจ้าง) โดยนายจ้างตกลงจ่ายสินจ้างตลอดเวลาที่ทำงาน ตามมาตรา 575
• ลูกจ้างมีหน้าที่ทำงานให้แก่นายจ้าง โดยไม่จำเป็นต้องส่งมอบผลงาน
• นายจ้างมีหน้าที่จ่ายสินจ้าง ซึ่งเป็นค่าตอบแทนระหว่างการทำงาน ไม่ใช่จ่ายเมื่อทำงานเสร็จสิ้น
• "สินจ้าง" มีความหมายกว้าง รวมถึงทรัพย์สินหรือสิทธิอื่น ๆ นอกเหนือจากเงิน เช่น ที่พักหรืออาหาร
• ตัวอย่าง: การจ้างแม่บ้านโดยให้ที่พัก อาหาร และเงินเดือน ถือเป็นสัญญาจ้างแรงงาน
• การจ้างบริษัททำความสะอาดบ้านโดยจ่ายเหมาเป็นงาน ไม่ใช่สัญญาจ้างแรงงาน แต่เป็นสัญญาจ้างทำของ

ลักษณะเฉพาะของสัญญาจ้างแรงงาน

• เป็นสัญญาเฉพาะตัว ลูกจ้างต้องทำงานด้วยตนเอง ไม่สามารถให้ผู้อื่นทำแทนได้หากไม่ได้รับความยินยอมจากนายจ้าง (มาตรา 577)
• ตัวอย่าง: พนักงานขายไม่สามารถส่งน้องสาวมาทำงานแทนได้โดยไม่ได้รับอนุญาต
• นายจ้างมีอำนาจควบคุม สั่งการ หรือออกคำสั่งในการทำงานได้ (มาตรา 583) โดยต้องเป็นไปโดยชอบด้วยกฎหมายและไม่ละเมิดสิทธิของลูกจ้าง
• ตัวอย่าง: นายจ้างไม่สามารถไล่ออกลูกจ้างที่ปฏิเสธการส่งเอกสารนอกเวลา หากคำสั่งนั้นอยู่นอกขอบเขตงาน
• นายจ้างต้องร่วมรับผิดทางละเมิด หากลูกจ้างทำละเมิดในระหว่างการทำงาน (มาตรา 425)
• ตัวอย่างคำพิพากษาศาลฎีกา: บริษัทต้องร่วมรับผิดเมื่อคนขับรถของบริษัทชนคนตายระหว่างขนส่งสินค้า

สิทธิและหน้าที่ของลูกจ้าง

• มีหน้าที่ทำงานตามคำสั่งนายจ้าง และต้องทำด้วยความซื่อสัตย์สุจริต
• ห้ามใช้ทรัพย์สินของนายจ้างเพื่อประโยชน์ส่วนตน
• ตัวอย่าง: แคชเชียร์ที่แอบถอนเงินบริษัทมาใช้ส่วนตัว ถือว่าผิดหน้าที่และเป็นเหตุให้นายจ้างเลิกจ้างได้โดยไม่ต้องจ่ายค่าชดเชย

สิทธิและหน้าที่ของนายจ้าง

• มีหน้าที่จ่ายสินจ้างตามที่ตกลงกันไว้ และดูแลความปลอดภัยของลูกจ้างตาม พ.ร.บ. คุ้มครองแรงงาน
• ต้องออกใบรับรองการทำงานเมื่อเลิกจ้าง
• การจ่ายสินจ้างอาจเป็นรายวัน รายเดือน หรือเหมาเป็นช่วง แต่ต้องไม่ต่ำกว่าอัตราค่าจ้างขั้นต่ำตามกฎหมายกำหนด
• ตัวอย่าง: การตกลงจ่ายค่าจ้างต่ำกว่าค่าจ้างขั้นต่ำ แม้ลูกจ้างจะยินยอม ก็ถือว่าผิดกฎหมาย เพราะสิทธิแรงงานเป็นสิทธิสาธารณะ

การเลิกจ้างและการบอกเลิกสัญญา

• สัญญาจ้างแรงงานมี 2 ประเภท คือ มีกำหนดระยะเวลา และไม่มีกำหนดระยะเวลา
• หากสัญญาไม่มีกำหนดระยะเวลา สามารถบอกเลิกสัญญาได้โดยแจ้งล่วงหน้า หากแจ้งไม่ทันหรือไม่สมเหตุสมผล อาจต้องชดใช้ค่าเสียหาย
• เหตุที่เลิกจ้างได้ทันทีโดยไม่ต้องจ่ายค่าชดเชย (ตาม พ.ร.บ. คุ้มครองแรงงาน) ได้แก่ การขัดคำสั่งอันชอบด้วยกฎหมาย, ละเลยไม่นำพาเป็นอาจิณ, ละทิ้งหน้าที่, ทุจริต, หรือประพฤติผิดร้ายแรง
• ตัวอย่าง: ลูกจ้างหายจากงาน 5 วันติดต่อกันโดยไม่แจ้ง ถือว่า "ละเลยไม่นำพาเป็นอาจิณ" สามารถเลิกจ้างได้ทันที

อายุความฟ้องคดีแรงงาน

• การฟ้องเรียกค่าจ้างหรือสิทธิต่าง ๆ ต้องฟ้องภายใน 2 ปี หากเลยกำหนดถือว่าขาดอายุความ

ข้อตกลงที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย

• การตกลงจ่ายค่าจ้างต่ำกว่าค่าจ้างขั้นต่ำ หรือไม่จ่ายค่าล่วงเวลา แม้จะทำงานจริง ถือเป็นโมฆะ
• สิทธิแรงงานเป็นสิทธิเพื่อประโยชน์สาธารณะ ไม่สามารถตกลงสละได้

ข้อควรรู้เพิ่มเติม

• นายจ้างมีหน้าที่ออกหนังสือรับรองการทำงานเมื่อเลิกจ้าง หากลูกจ้างร้องขอ โดยเนื้อหาไม่ควระบุว่า "ถูกไล่ออก" หรือ "ทำผิดวินัย" โดยไม่มีหลักฐาน
• ลูกจ้างควรรักษาประวัติการทำงานให้ดี เพราะมีผลต่อการสมัครงานใหม่ หากถูกเลิกจ้างโดยไม่เป็นธรรม อาจฟ้องเรียกค่าเสียหายได้

เทคนิคจำ + แนวข้อสอบ

• คำศัพท์สำคัญ: "อันชอบด้วยกฎหมาย" = ถูกต้องตามกฎหมาย, "ละเลยเป็นอาจิณ" = ทำผิดซ้ำซากโดยไม่แก้ไข, "สินจ้าง" ≠ "ค่าจ้าง" (กว้างกว่า)
• ตัวอย่างคำถามออกสอบ: อธิบายความแตกต่างระหว่างสัญญาจ้างแรงงานและสัญญาจ้างทำของ, กรณีที่นายจ้างสามารถเลิกจ้างลูกจ้างโดยไม่ต้องชดเชย, หากลูกจ้างขาดงาน 3 วันโดยไม่แจ้ง ถือว่าเลิกจ้างได้ทันทีหรือไม่

สรุปแนวคิดหลัก

• สัญญาจ้างแรงงานคือความสัมพันธ์พิเศษที่กฎหมายคุ้มครองลูกจ้าง
• นายจ้างมีอำนาจควบคุม แต่ต้องปฏิบัติอย่างเป็นธรรม
• ลูกจ้างมีหน้าที่ซื่อสัตย์และทำงานตามตกลง
• ข้อตกลงใดที่ขัดต่อกฎหมายแรงงาน ถือเป็นโมฆะ