Filipino Reviewer MODULE 1 PDF

Filipino Reviewer MODULE 1 UNIBERSIDAD NG PILIPINAS, DILIMAN Maikling kasaysayan ng adobokasiya ng -“Susi ng kaalamang bayan” Tanggol Wika -Hunyo 21, 2014 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES -Dela Salle University...

Filipino Reviewer MODULE 1 UNIBERSIDAD NG PILIPINAS, DILIMAN Maikling kasaysayan ng adobokasiya ng -“Susi ng kaalamang bayan” Tanggol Wika -Hunyo 21, 2014 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES -Dela Salle University Manila -“paninindigan ng kagawaran ng -Dr. Bienvenido Lumbera filipinolohiya” International Standard PHILIPPINE NORMAL UNIVERSITY NORMAL -standard na kailangan maabot UNIVERSITY -isang moog na sandiganang wikang Labor Mobility -kakayahan na humanap ng trabaho FILIPINO -wika ng komunikasyon sa kolehiyo at Asean Integration mataas na antas -highly competitive economics ARTIKULO XIV,SEK.6 Taong 2015 (sinampahan ng kaso ang anti -the use of filipino as a medium of official ched) communication -Filipino as a language of instruction in the Taong 2019 educational system -tinanggal ang temporary restraining order House Bill 223 EXECUTIVE ORDER NO. 335 -naprotektahan upang maituro ang Filipino –Ayon kay PANGULONG CORAZON C. sa CHED AQUINO - magamit ang filipino sa opisyal na Anti-Filipino CHED Memorandum order transaksyon, komunikasyon at no.20 s. 2013 korespondensya. -tanggalin ang filipino sa kolehiyo Lumbera et al. (2007)- Filipino ang wikang Mga nakiisa sa forum para sa wika ginagamit sa paglinang -Dr. Bienvenido Lumbera at pagpapalaganap ng isang edukasyong -Act teacher partylist Representative na nagtataguyod ng kapakanan ng bansa (Antonio Tinio) -Anakpawis Partylist Rep. (Fernando Hicap) AGOSTO 10,2014 -Kabataan Partylist (Terry Ribon) - G. David Micheal M. San Juan -100 propesor ng mga unibersidad - 12 REASON TO SAVE THE NATIONAL LANGUAGE Unibersidad na nakilahok: ADMU – Ataneo de Manila University REASON TO SAVE THE NATIONAL DLSU- De La Salle University LANGUAGE: UPD- University of the Phil. Diliman - Ahensya ng gobyerno UST-University of Sto. Tomas - Gamit sa pagtuturo MC- Mariam College – Globalisayon at ASEAN integration ng Marinduque State University bansa - Filipino at Panitikan POSISYONG PAPEL - Nagpapayaman at nagbubuklod sa bansa. -pasulat na gawaing akademiko kung saan - Pagpapanatili sa kurikulum inilalahad ang paninindigan sa isang isyu G. Virgilio S. Almario (2014) MGA POSISYONG PAPEL HINGGIL SA FILIPINO - napakarami pang dapat gawin upang AT PANITIKAN SA KOLEHIYO: ganap na magtagumpay ang wikang Filipino DE LA SALLE UNIVERSITY, MANILA - hindi sapat ang pagdedeklara ng Buwan -“PAGTATANGGOL SA WIKANG FILIPINO, ng Wikang Pambansa TUNGKULIN NG BAWAT LASALYANO” Name List: ATENEO DE MANILA UNIVERSITY Dr. Bienvenido Lumbera -“Ang paninindigan ng kagawaran ng -pinangunahan niya ang pag laban sa anti filipino ched ng pamantasang ateneo de manila sa Antonio Tinio suliraning umuugat sa ched. Memo.order -Act teacher partylist Representative no. 20, s.2013” Fernando Hicap -Anakpawis Partylist Rep. Stuart Hall Terry Ribon -midya ang nagpapanatili sa ideolohiya -Kabataan Partylist Mulaan ng Impormasyon MODULE 2 2 PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON Batis ng Impormasyon PARA SA KOMUNIKASYON MODULE 2 -pinanggagalingan ng mga katunayan -kailangan para makagawa ng mga Pag-oobserba at Pagsusuri pahayag -pakikisalamuha at pakikipagtalastasan sa kapuwa ang mga kaalamang natutuhan Uri ng batis ng impomasyon: Primarya Pinagmumulan ng kaalaman -orihinal na pahayag, obserbasyon at teksto -araw-araw na pangyayari karanasan -direktang nagmula ANG PANANALIKSIK AT ANG Ayon kay San Juan Et. Al (2018) KOMUNIKASYON SA ATING BUHAY Mula sa harapang ugnayan sa kapuwa tao Sa kalusukayan ay laganap ang: Mula sa mga materyal na nakaimprenta sa -Pang-madlang midya papel na madalas ay may kopyang -Virtual na komunikasyon elektroniko -Disinformation sa paraang fake news Mula sa iba pang batis Fake news -gamit ang information and communication Sekundarya technology -interpretasyon, opinyon at Kritisismo Disinformation(nagkakalat ng mali kahit -nagsaliksik sa isang paksa o alam na mali) penomeno. -false and the person who is disseminating it know it as false MGA PAMAMARAAN NG PAGHAHAGILAP AT PAGBABASA: Misinformation(hindi alam na mali ang -Tambalan ang pangangalap at kinakalat na info) pagbabasa -information is false,but the person who is ng impormasyon disseminating believe its true -Pangangalap ng impormasyon mula Sa kapuwa tao Mal-Information (Makapanakit ng tao) -based on reality but used to inflict on a Instrumento sa pagkalap ng datos person mula sa kapuwa tao: 1. Talatanungan at gabay na katanungan Dulot ng Teknolohiya 2. Pagsusulit o eksaminasyon -mas aksesibol ang impormasyon 3. Talaan sa fieldwork -may mga masasamang 4. Rekorder loob/mapanlamang Pangangalap ng impormasyon Fake news mula sa mga aklatan at mula sa online na -tumutukoy sa hindi totoo material -naglalaman ng ilang katotohanan pero Pag-uugnay-ugnay ng Impormasyon: hindi tumpak -Maaring palitawin ang iba’t ibang aspekto ng ugnayan ng mga impormasyon Mass media o Pangmadlang Midya -Paggamit ng semantikong relasyon sa -ginagamit ng karamihan na pag pagitan ng mga impormasyon Spradley kukuhanan ng impormasyon (Pahayagan,magasin,radio) (1979) -Maaaring gumamit ng pamamaraan Maxwell Mccomb at Donald Shaw ng coding na angkop sa disenyo ng -ang pangmadlang midya ang nagtatakda pananaliksik kung ano ang pag-uusapan ng publiko GEORGE GERBNER -midya ang tagapagsalaysay ng Lipunan MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO Marshall McLuhan -binabago ng midya ang simbolikong kapaligiran ng mga tao PILIPITIN ANG NAIIPIT NA DILA Minekaniko ni Moniko ang makina ng minika 5. sariling interpretasyon sa nakita o ni Monika. narinig, Ang makina ng minika ni Monika minekaniko ni Moniko. 6. pawang haka-haka, 7. sadyang di-totoo, o inimbentong kwento LAYUNIN LIBELO Mailarawan ang mga gawaing Ayon sa Artikulo 353, ang libelo ay isang pangkomunikasyon ng mga Pilipino pampubliko at malisyosong mga paratang sa iba’t ibang antas larangan. sa isang krimen o isang bisyo o depekto na Mapalalim ang pagpapahalaga sa maaaring makatotohanan o kaya ay haka- sariling paraan ng pagpapahayag haka o anumang kilos, pagkukulang, ng mga Pilipino sa iba’t ibang antas kondisyon, katayuan, o kalagayan na at larangan. naging dahilan ng kasiraang-puri, pangalan Magamit ang wikang Filipino sa iba’t o pagpapasala sa isang likas o huridikal na ibang tiyak na sitwasyong tao, o upang masira ang alaala ng isang pangkomunikasyon sa lipunang namayapa na. Pilipino. MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG TANONG: MGA PILIPINO UMPUKAN PABORITO MO BA ANG CHISMIS? Sa pangkalahatan, ay hindi TANONG: planado o nagaganap na lang sa ANONG KWENTONG CHISMIS ANG HINDI MO bugso ng pagkakataon MALILIMUTAN? impormal na paglalapit ng tatlo o higit pang tao na magkakakilala MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG para mag-usap nang MGA PILIPINO TSISMISAN magkakaharap itinuturing na isang MGA KALAHOK SA UMPUKAN pagbabahaginan ng impormasyong ang katotohanan ay di-tiyak. 1. mga kusang lumapit para makiumpok, mga di-sadyang mula sa salitang Espanyol na chimes nagkalapit-lapit, o mga biyayang - isang uri ng usapan o huntahan na lumapit. posibleng nangyayari na bago pa man dumating ang mga 2. Sa pagkakataong hindi kakilala ang mananakop sa bansa lumapit, siya ay masasabing isang USISERO na ang tanging magagawa’y manood at makinig PINAGMULAN NG TSISMISAN sa mga nag-uumpukan. 3. kung siya ay sasabat, posibleng 1. Obserbasyon ng unang tao o magtaas ng kilay ang mga nag- grupong nakakita o nakarinig sa uumpukan at isiping siya ay itsitsismis; intrimitida, atribida o pabida. 2. Imbentong pahayag ng isang naglalayong makapanirang-puri sa NILALAMAN kapuwa; 3. Pabrikadong teksto ng nagmamanipula o nanlilinlang sa 1. Kagaya ng tsismisan, walang tiyak o planadong daloy ang pag-uusap sa isang grupo o sa madla. umpukan. NILALAMAN NG TSISMISAN 2. Subalit di kagaya sa una, ang umpukan ay puwedeng dumako rin sa seryosong talakayan, mainit na 1. maaaring totoo, pagtatalo, masayang biruan, 2. bahagyang totoo, malokong kantiyawan, at maging sa laro at kantahan. 3. binaluktot na katotohanan, 4. dinagdagan o binawasang 3. Sa umpukan ng mga Pilipino’y madalas talagang maisingit ang katotohanan,  biruan, na minsa’y nauuwi sa 4. Talakayan sa telebisyon pikunan. MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO MGA PILIPINO TALAKAYAN PAGBABAHAY-BAHAY pormal o impormal at puwedeng 1. Kinasasangkutan ito ng indibidwal o harapan o mediated o ginamitan higit pang maraming indibidwal na ng anumang media tumutungo sa dalawa o higit pang pagpapalitan ng ideya sa pagitan maraming bahay ng dalawa o higit pang kalahok na nakatuon sa tukoy na paksa. 2. pamamaraan para pag-usapan ang mga sensitibong isyu sa isang pamayanan LAYUNIN NG TALAKAYAN 3. personal ang pakikitungo ng tao na tuwirang nakikipag-usap sa iba 1. pagbusisi sa isyu o mga isyung pang tao kinakaharap ng isang tao, isang grupo, buong pamayanan, o buong LAYON bansa para makahalaw ng aral, magkaroon ng linaw at pagkakaunawaan, 1. pangungumusta sa mga kaibigan o 2. maresolba ang isa o makakakawing kamag-anak na matagal nang hindi na mga problema, at nakita, 3. makagawa o makapagmungkahi 2. pagbibigay-galang o pugay sa ng desisyon at aksiyon. nakatatanda, 3. paghingi ng pabor para sa isang URI NG TALAKAYAN proyekto o solicitation, at marami pang iba. PORMAL NA TALAKAYAN MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO: karaniwang nagaganap sa mga PULONG-BAYAN itinakdang pagpupulong at sa mga PAGTITIPON ng isang grupo ng mga palabas sa telebisyon at programa mamayan sa itinakdang oras at lunan sa radio kung saan pinipili ang mga upang PAG-USAPAN nang masinsinan, kalahok. kabahalaan, problema, programa at iba Mayroong pang usaping pangpamayanan. TAGAPAGPADALOY/FACILITATOR: tagatiyak sa daloy ng diskusyon MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG Maaaring magkaroon ng MGA PILIPINO: pagpapalitan at pagbabanggaan PULONG-BAYAN ng magkaibang pananaw at May PAGKAPORMAL ang pagkritik sa ibinahaging ideya. pagtalakay na nakapokus lamang sa paksa Mayroong NEUTRALIZER O na inihanda para sa espisipikong gawain. TAGAPAGPALAMIG/TAGA-AWAT MGA KALAHOK IMPORMAL NA TALAKAYAN kinatawan ng iba’t-ibang sektor sa madalas nangyayari sa umpukan, at isang pamayanan, minsan sa tsismisan o di sinasadyang mga ulo o kinatawan ng mga pagkikita kaya may posibilidad na pamilya o sinomang residenteng hindi lahat ng kalahok ay mapipili. apektado ng paksang pag-uusapan o interesadong makisangkot sa MEDIATED NA TALAKAYAN usapin. 1. Paggamit ng midya Bilang isang kasapi ng lipunan, paano mo mapapahalagahan ang pagkakaiba-iba ng 2. Teleconferencing paggamit ng wika ng mga taong iyong 3. Facebook group chat nasasakupan? Ugaliing mag-aral at magdasal upang namamagitan sa mga tao ay maaaring grado’y hindi mangatal. ipahiwatig sa pamamagitan ng apat na uri ng distansiya: KOMUNIKASYONG DI- BERBAL: Pagpapahiwatigan sa Mayamang Sa distansyang pampubliko, ang mga Kalinangan kalahok ay magkakalayo ng mga labindalawang talampakan o higit pa. Ang G. Clinton D. Cabral ugnayan ay pormal tulad ng namamagitan Lecturer I sa isang komunikasyong pampubliko; Ayon kay Mehrabian, ang kabuuang epekto Sa distansyang sosyal, ang mga kalahok ay ng komunikasyon ay maaaring ipahayag sa magkakalyo ng mga apat hanggang pitong pamamagitan ng pormulang ito: talampakan. Ito ay angkop sa mga talakayan ng mga mangangalakal at kombersasyon sa mga pagtitipon; Kabuuang Epekto =.07 Berbal +.38 Tinig +.55 Mukha Sa distansyang personal, ang mga kalahok ay magkakalayo ng isa't kalahati hanggang Mga Paraan ng Paggamit ng mga Senyas apat na talampakan. Ang distansiyang ito na Di-Berbal ay para sa magkakaibigan o higit pang malapit na pakikipag-ugnayan; Ang mga senyas na di-berbal ay kapupunan ng komunikasyong berbal. Sa distansyang pangtapatan ng loob, ang Kalimitan, inuulit ng mga kumpas o ng mga mga kalahok ay magkakalayo ng hindi aksiyon ang mga ideyang ipinahahayag sa hihigit sa labindalawang daliri. Ang paksang pamamagitan ng wika. tinatalakay ng mga kalahok ay kalimitang lihim. Ang tinig ay mahina at higit ang gamit Ang mga senyas na di-berbal ay maaaring ng mga senyas na di-berbal. gamitin sa halip na wika. Sa ating kultura, ang pagtango ng ulo ay ginagamit na Komunikasyon sa pamamagitan ng oras panghalili sa salitang “oo”, ang pag-iling ng (CHRONEMICS) – Karaniwan nang may ulo ay ginagamit na panghalili sa salitang iniuugnay tayong mensahe sa paraan ng “hindi”. paggamit ng oras. Pamilyar tayo sa tinatawag na “Filipino Time.” Maaaring pabulaanan ng mga senyas na di-berbal ang isinasad ng wika. Alam na Komunikasyon sa pamamagitan ng nating higit na ginagamit ng tao ang katahimikan – Ang katahimikan ay may kanyang paningin kaysa pandinig. Sa mga ikinukumunika rin. Sa pamamagitan ng hindi senyas na di-berbal at ng wika, higit na pagkibo ay maaaring ipahiwatig ang ating pinaniniwalaan ng tagapakinig ang pagdaramdam, pagkagalit, o ang kawalan ipinahihiwatig ng una. ng hangaring makipag-ugnayan. Upang ayusin ang daloy ng komunikasyon. Ang mga nabanggit ay halimbawa ng Halimbawa nito ay ang paghipo sa braso komunikasyong di-berbal. Ngunit higit na upang itulak ang isang kalahok sa talakayan malinaw at tiyak ang kaugnayan sa na magsalita. Ayon sa pananaliksik ni komunikasyon ng mga halimbawang Patricio, nakatutulong ang ganitong senyas ibinigay nina Reusch at Kees na: sa daloy ng talakayan. Komunikasyon sa pamamagitan ng senyas Komunikasyon sa pamamagitan ng aksiyon Mga Uri ng Komunikasyong Di-Berbal Komunikasyon sa pamamagitan ng mga obheto Komunikasyon sa pamamagitan ng paghipo/paghawak (HAPTICS) – Ito ay MGA EKSPRESYONG LOKAL: Tanda ng may tanging kahalagahan sa atin Matingkad, Masigla at Makulay na Ugnaya’t sapagkat ito ang unang paraan ng Kuwentuhan komunikasyong naranasan natin bilang sanggol. Ang ekspresyong lokal ay ang likas at ordinaryong wika na naiiba sa anyo at gamit Komunikasyon sa pamamagitan ng sa lohikal at iba pang uri ng pilosopiya. espasyo (PROXEMICS) – Ayon kay Edward Hall, ang uri ng ugnayang Manigas ka! Bahala na si Batman. (Bahala na.) Malay ko. Ano ga! Sayang. Hay naku. Susmaryosep Anak ng ______! Naku po! Dyusko! Ugaliing mag-aral at magdasal upang grado’y hindi mangatal.  MODULE BASED KAYA PAGPASENSYAHAN NA KUNG MAHABA! YUNIT 1: ANG PAGTATAGUYOD NG – Tanggol Wika: Isang kilusan na WIKANG PAMBANSA SA MATAAS NA layuning protektahan at isulong ang ANTAS NG EDUKASYON AT LAGPAS PA wikang Filipino laban sa mga pagbabanta, tulad ng pagtanggal ng International standards – Kahingian na Filipino bilang asignatura sa kolehiyo. sumabay sa mga pamantayang pandaigdig. – Filipinisasyon ng pananaliksik: · Labor mobility – Mas mabilis na Pagtutok sa paggamit ng Filipino bilang pagkakaroon ng trabaho ng mga mag- wika ng akademikong pananaliksik, aaral sa ilalim ng sistema ng K to 12. upang ito'y maging kapaki-pakinabang · K to 12 – Sistema ng edukasyon na sa mga mamamayang Pilipino. nagdaragdag ng dalawang taon sa basic education. – Adbokasiya: Isang organisadong · Grade 12 – Pagtatapos ng basic pagsuporta o pagtatanggol sa isang education kung saan maaaring pumili isyu, layunin, o karapatan, tulad ng ang mga mag-aaral na magtrabaho o pagsalba sa wikang Filipino bilang isang magpatuloy sa kolehiyo. bahagi ng pambansang identidad at · ASEAN integration – Pagtutugma ng edukasyon. kalakaran ng mga kasaping bansa ng ASEAN para sa mas matibay na – CHED Memorandum Order No. 20, ugnayan at pagtutulungan. Series of 2013: Isang kautusan na · Panitikan at Filipino – Mga asignatura naglalayon ng pagbabago sa kurikulum, na tinangkang alisin sa K to 12 kabilang ang pagtatanggal ng Filipino curriculum. bilang asignatura sa kolehiyo, na · Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng itinuturing na banta sa Wikang Filipino (Tanggol Wika) – pagpapalaganap ng wika. Alyansang nangunguna sa pakikibaka laban sa pag-alis ng Filipino at Panitikan – Disiplina: Sa konteksto ng wikang sa kolehiyo. Filipino, ito ay tumutukoy sa Filipino · Tanggol Kasaysayan – Grupong bilang isang larangan ng kaalaman at nagtataguyod ng pagkakaroon ng pag-aaral, na nagbibigay-diin sa papel required na asignaturang Philippine nito sa loob at labas ng akademya. History/Kasaysayan ng Pilipinas sa hayskul. – Marhinalisasyon: Pagsasantabi o · CHED Memorandum Order (CMO) No. pagbibigay ng mas mababang halaga 20, Series of 2013 – Memo na sa isang grupo o aspeto, tulad ng nagtatanggal ng Filipino at Panitikan sa wikang Filipino at mga panrehiyong kolehiyo. wika sa akademikong konteksto. · Temporary Restraining Order (TRO) – Ipinahinto ng Korte Suprema ang pag- alis ng Filipino at Panitikan sa kolehiyo – Intelektwalisasyon: Proseso ng noong 2015. pagpapalawak ng kaalaman o · House Bill 223 – Panukalang batas akademikong pag-aaral sa isang upang muling ibalik ang Filipino at partikular na disiplina, tulad ng Filipino, Panitikan bilang mga mandatoring upang magamit ito sa mas mataas na asignatura sa kolehiyo. antas ng talakayan at serbisyo. – Posisyong papel: Isang akademikong – Dunong-bayan: Karunungan o sulatin kung saan inilalahad ang kaalaman na hinubog ng mga lokal na paninindigan sa isang napapanahong komunidad at kultura, na dapat isyu. Ginagamit ito upang ipahayag palaganapin at ipagamit sa mga ang saloobin, layunin, at mamamayan sa pamamagitan ng rekomendasyon ng isang indibidwal o wikang Filipino. organisasyon sa publiko. – Serbisyo: Pagbibigay ng kaalaman o tulong sa iba, partikular sa pamamagitan ng paggamit ng wikang konektado sa wika. Sa konteksto ng Filipino upang mas maintindihan at pahayag, ang wika ay nagiging simbolo mapakinabangan ng mga ng pagiging Pilipino at mahalaga sa mamamayan ang mga serbisyo, tulad paglinang ng pambansang ng sa kalusugan o edukasyon. pagkakakilanlan. – Identidad: Ang pagkakakilanlan ng isang tao o grupo, na malapit na – Globalisasyon: Isang proseso ng pakikipag-ugnayan at pagsabay sa – Moog na sandigan: Tinutukoy nito ang mga pandaigdigang pagbabago, wikang Filipino bilang isang matibay na ngunit hinihiling na kasabay nito ang pundasyon ng kaalaman na hindi pagpapanatili at pagpapahalaga sa maglalaho at magiging kapaki- sariling wika at pagkakakilanlan. pakinabang sa mga mamamayan para sa pambansang kapakanan. – Identidad: Ang pagkakakilanlan ng isang tao o bansa, na mas pinatibay sa – Institusyong panlipunan: Tumutukoy ito pamamagitan ng pagmamahal at sa paaralan bilang isang mahalagang paggamit ng sariling wika tulad ng domeyn o larangan na humuhubog sa Filipino. kaalaman at kasanayan ng bawat mamamayan ng bansa. – Propesyonal: Tumutukoy sa mga magiging eksperto at tagapagtaguyod – Domeyn: Isang lugar o larangan kung ng wikang Filipino at Panitikan matapos saan nangyayari ang proseso ng ang kanilang edukasyon at pagtuturo at pagkatuto, at kung saan pagkakatuto mula sa mga posisyong ang wikang Filipino ay ginagamit upang papel na nagtatanggol sa wika. mas maunawaan ang mga aralin sa paaralan. FILIPINO BILANG WIKA NG KOMUNIKASYON SA KOLEHIYO AT MAS – Kanugnog ng tahanan: Ang paaralan MATAAS NA ANTAS ay tinuturing na karugtong ng tahanan, na patuloy na hinuhubog ang – Makabagong paraan ng pagkatao ng bawat indibidwal sa komunikasyon: Tumutukoy sa mga pamamagitan ng edukasyon. teknolohiya gaya ng mga gadyet at midya na gumagamit ng Ingles bilang – Talastasan: Ang komunikasyon at pangunahing wika, na nakaaapekto sa pagpapalitan ng mga ideya sa loob ng kakayahan ng mga kabataan sa paaralan at sa pagitan ng mga tao, na wikang Filipino. mas nagiging kapaki-pakinabang kung gumagamit ng wikang Filipino. – Saligang Batas: Binanggit dito ang Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng Konstitusyon – Talaban ng ideya: Pagtatalo at ng Pilipinas, na nag-uutos sa gobyerno pagpapalitan ng mga kaisipan na na palaganapin ang paggamit ng nagiging mas malalim at makabuluhan Filipino bilang opisyal na wika ng kapag ginagamit ang wikang Filipino komunikasyon at panturo sa edukasyon. bilang midyum. – Executive Order No. 335: Isang – Inisyatiba: Tumutukoy sa mga kautusan mula sa dating Pangulong hakbang at pagsisikap na ginawa ng Corazon Aquino na nagtatagubilin sa mga organisasyon at pamantasan mga kagawaran at tanggapan ng upang muling maibalik ang gobyerno na gamitin ang Filipino sa asignaturang Filipino at Panitikan sa kanilang opisyal na transaksiyon at kolehiyo. komunikasyon. – Filipinisasyon: Tumutukoy sa pagsulong Pangulong Fidel V. Ramos noong 1997, ng paggamit ng wikang Filipino sa iba't ngunit ayon kay Almario, hindi sapat ibang aspeto, partikular sa edukasyon, bilang tugon upang ganap na upang mapanatili ang sariling wika at palaganapin ang paggamit ng Filipino. pagkakakilanlan. – Proklamasyon Blg. 1041: Isang – ASEAN integration: Tumutukoy sa proklamasyong nagdedeklara ng pakikilahok ng Pilipinas sa pagdiriwang ng Buwan ng Wikang pandaigdigang at rehiyonal na Pambansa tuwing Agosto upang pagpapalitan ng kaalaman, ngunit may bigyang-diin ang kahalagahan ng diin sa pagpapanatili ng sariling wika at Filipino bilang wika. kultura. – Pambansang Alagad ng Sining: Isang – College Readiness Standard: Mga titulo na binibigay sa mga natatanging pamantayan mula sa CHED (Resolution Pilipino na nag-ambag ng malaki sa No. 298-2011) na naglalayong tiyakin na sining, dito ay si Virgilio S. Almario na ang mga estudyante ay handa sa mga nagtataguyod ng pagyabong ng asignatura sa kolehiyo, kasama ang wikang Filipino. Filipino at Panitikan. – Patuloy na paggamit araw-araw: – National Achievement Test (NAT): Binibigyang diin ni Almario na ang Isang pagsusulit na sumusukat sa antas paggamit ng wikang Filipino sa pang- ng kaalaman ng mga mag-aaral sa araw-araw na buhay ng mga iba't ibang asignatura, kabilang ang mamamayan ang susi sa kanyang mababang resulta ng mga mag-aaral patuloy na paglago at pagyaman, higit sa Filipino. pa sa mga opisyal na selebrasyon o proklamasyon. – K to 12: Tumutukoy sa bagong sistema ng edukasyon ng Pilipinas na – Aklatang tigib sa mga aklat sa Filipino: nagpapatupad ng karagdagang Pangarap ni Almario na magkaroon ng dalawang taon ng senior high school, mga aklatang puno ng mga ngunit hindi sapat upang masakop ang babasahing nasa wikang Filipino upang lahat ng mga kinakailangang kaalaman mas madaling maabot ng mga mag- sa Filipino. aaral at mananaliksik. – Pandaigdigang wika: Tumutukoy sa – Kumperensiya sa wikang Filipino: Isa Filipino bilang isang wika na itinuturo at sa mga inaasam na gawain kung saan pinag-aaralan sa maraming institusyon ang mga pagpupulong at diskusyon ay sa ibang bansa. idinaraos sa Filipino, na may mga tagasalin sa Ingles kung kinakailangan. – Panitikan: Mga likhang sining sa anyo ng tula, awit, at iba pang anyo ng – Wikang Katutubo: Tumutukoy sa mga sulatin na nagtataglay ng kulturang wika ng iba’t ibang pangkat etniko sa Pilipino at nagpapahayag ng ating Pilipinas, na ayon sa pahayag ay dapat kaluluwa bilang isang bansa. tumulong at makipagtulungan sa pagyabong ng Filipino bilang Wikang – CHED: Commission on Higher Pambansa. Education na nagtatakda ng mga polisiya sa edukasyon, kasama na ang – Mataas na antas ng komunikasyon: pag-alis o pagbabalik ng Filipino at Ang hinahangad na kalagayan kung Panitikan sa kurikulum ng kolehiyo. saan ang Filipino ay ginagamit sa lahat ng aspeto ng buhay—mula sa batas, – Buwan ng Wikang Pambansa: Isang produkto, edukasyon, hanggang sa selebrasyon tuwing Agosto na itinakda mga pormal na talumpati at sa bisa ng Proklamasyon Blg. 1041 ni kumperensiya. – Tagasalin: Mga eksperto na biktima ng maling impormasyon o magsisilbing tulay sa pag-unawa kapag propaganda. may mga banyaga o iba’t ibang wika ang ginagamit sa mga kumperensiya o – Media Literacy: Ang kasanayan na opisyal na gawain. bumuo ng kritikal na pag-iisip sa pag- unawa ng midya, kasama na ang YUNIT II: PAGPROSESO NG pagsusuri ng wika, naratibo, at mga IMPORMASYON PARA SA diskursong ipinapakita nito, na KOMUNIKASYON kadalasang tinuturo sa mataas na antas ng edukasyon. – Kaalamang Panlipunan: Ang mga kaalaman at perspektibong natutunan – Binary Opposition: Ang konsepto na mula sa pag-oobserba at pagsusuri ng walang neutral na bagay o sitwasyon, lipunan, na siyang ginagamit sa at ang mga ito ay nahahati sa pagitan komunikasyon at paggawa ng desisyon. ng mga magkasalungat tulad ng mabuti o masama, positibo o negatibo. – Midya: Tumutukoy sa mga anyo ng mass communication, tulad ng radyo, – Fake News: Tumutukoy sa mga telebisyon, internet, at mga social sadyang hindi totoo o kwentong media platforms, na ginagamit sa naglalaman ng ilang katotohanan ngunit pagpapalaganap ng impormasyon. hindi ganap na tumpak, maaaring dahil sa aksidente o disenyo. – Pagproseso ng Impormasyon: Ang kakayahan ng isang tao na suriin, – Kritikal na Pagtingin: Ang unawain, at ikonekta ang mga impormasyong natatanggap mula sa kakayahan na suriin ang impormasyon at kapaligiran, midya, at karanasan upang hindi basta-basta naniniwala, mahalaga makabuo ng mas malalim na kaalaman. ito sa pagkilala sa mga lehitimong impormasyon. – Kapangyarihang Panlipunan: Tumutukoy sa impluwensiya ng – Pangkalahatang Publiko: Ang kaalaman at tamang impormasyon sa karamihan ng tao na umaasa sa mass pagpapabuti ng buhay at pag-angat media upang makakuha ng sa lipunan, gayundin bilang proteksyon impormasyon tungkol sa mga isyu sa laban sa panlilinlang at pang-aabuso. lipunan, politika, libangan, at kulturang popular. – Disinformation: Ang maling o binaluktot na impormasyon na – Mass Media: Tumutukoy sa mga sinasadya upang linlangin ang mga tao, teknolohiya at anyo ng komunikasyon na kadalasang nagpapalaganap sa na inilaan upang maabot ang madla, pamamagitan ng fake news sa mga tulad ng pahayagan, magasin, radyo, midya at teknolohiya. telebisyon, at internet. – Information and Communication – Ideolohiya: Ang mga paniniwala o Technology (ICT): Tumutukoy sa prinsipyo na pinapahayag at teknolohiya na ginagamit sa pinapanatili ng mga may hawak ng pagproseso, pagpapalaganap, at kapangyarihan sa lipunan, na komunikasyon ng impormasyon, kadalasang nailalarawan sa mga kasama na dito ang mga digital at mensahe ng midya. virtual na anyo ng komunikasyon. – Konteksto ng Impormasyon: Ang – Sensibilidad sa Media: Kakayahan na sitwasyon o background kung saan ang maging mapanuri sa pagsagap ng impormasyon ay kinukuha, na impormasyon mula sa iba't ibang uri ng nagbibigay ng linaw at gabay sa midya, upang maiwasan ang pagiging interpretasyon ng kahulugan nito. – Pamamaraan ng Pagsusuri: Tumutukoy Iba pang batis: survey, artifact, sa mga teknik o paraan na ginagamit audio at video recordings, blog, upang suriin ang impormasyon upang website, likhang sining. makabuo ng isang sariling pahayag. – Halimbawa ng Sekundaryang Batis: – Kakayahan ng Filipino: Tumutukoy sa pagiging mabisang daluyan ng pag- Artikulo sa dyaryo, encyclopedia, unawa at pagpapahayag ng teksbuk, manwal, diksyonaryo, impormasyon sa wikang Filipino, na kritisismo, komentaryo, sanaysay, nagtatampok sa kulturang Pilipino. sipi, abstrak, at kagamitan sa pagtuturo. – Katutubong Pamamaraan: Mga lokal na pamamaraan ng pagkalap at – Pagsisiyasat: Ang proseso ng pagsusuri ng impormasyon na naaayon pagtuklas ng impormasyon mula sa sa kulturang Pilipino, na nagiging tulay primaryang batis upang makakuha ng sa mas maigting at malaman na mas tumpak na datos at impormasyon. komunikasyon. – Katiyakan: Ang antas ng tiwala o Mulaan ng Impormasyon: kredibilidad na ibinibigay sa Mapanuring Pagpili mula sa Samo’t impormasyon, na karaniwang mas Saring Batis mataas sa primaryang batis kaysa sa sekundaryang batis. – Batis ng Impormasyon: Ang pinanggagalingan ng mga katunayan, – Tungkulin ng Mananaliksik: Ang datos, at impormasyon na kailangan responsibilidad ng mananaliksik na suriin, upang makagawa ng pahayag tungkol balikan, at gamitin ang primaryang sa isang isyu, penomeno, o panlipunang batis upang tiyakin ang kaalaman at realidad. impormasyon na ginagamit sa kanilang pag-aaral. – Primaryang Batis: Mga orihinal na pahayag, obserbasyon, at teksto na – Wikipedia: Isang halimbawa ng direktang nagmula sa isang indibidwal, sekondaryang batis na dapat iwasan sa grupo, o institusyon na nakaranas, tahasang pagtitiwala dahil sa nakaobserba, o nagsaliksik ng isang posibilidad ng pagbabago ng paksa o penomeno. impormasyon ng sinuman. – Sekundaryang Batis: Pahayag ng – Kapuwa Tao bilang Batis ng interpretasyon, opinyon, at kritisismo Impormasyon: Ang mga tao na mula sa mga indibidwal o institusyon na itinuturing na pangunahing hindi direktang nakaranas, pinagkukunan ng impormasyon, kung nakaobserba, o nagsaliksik sa isang saan ang impormasyon ay maaaring paksa. makuha mula sa kanilang karanasan o obserbasyon. – Halimbawa ng Primaryang Batis: – Primaryang Batis: Tumutukoy sa mga orihinal na pinagkukunan ng Harapang ugnayan: impormasyon na direktang nakuha pagtatanong, mula sa mga indibidwal o grupo. pakikipagkuwentuhan, panayam, talakayan, umpukan, pagbabahay-bahay. – Harapang Ugnayan: Ang direktang Material na nakaimprenta: pakikipag-ugnayan ng mananaliksik sa awtobiyograpiya, talaarawan, mga tao, kung saan maaari silang sulat, tesis, artikulo sa journal, makapanayam, magtanong, at balita, orihinal na dokumento. makakuha ng impormasyon nang personal. – Mediadong Ugnayan: Ang pagkolekta – Tsismis: Ang laman ng tsimisan, na ng impormasyon mula sa mga tao sa maaaring totoo, bahagyang totoo, o pamamagitan ng mga teknolohiya ng sadyang di-totoo; nagmumula sa mga impormasyon at komunikasyon (ICT) obserbasyon, imbento, o manipulasyon. tulad ng telepono, email, at social media. – Obserbasyon: Ang pagkikita o pakikinig ng isang tao o grupo sa isang – Kalakasan ng Harapang Ugnayan: pangyayari, na nagiging batayan ng tsismis. Agarang sagot at paliwanag mula sa tagapagbatid. – Imbentong Pahayag: Isang pahayag Kakayahang magbigay ng na ginawa upang manira o maghasik follow-up questions. ng intriga sa ibang tao. Malinaw na komunikasyon. Pagsusuri sa berbal at di-berbal – Pabrikadong Teksto: Isang na ekspresyon. impormasyon na nilikha upang manipulahin o linlangin ang mga tao o – Kahinaan ng Harapang Ugnayan: madla. Nangangailangan ito ng mas malaking badyet at mas maraming oras para sa – Intriga: Isang uri ng tsismis na nakasisira fieldwork, lalo na kung malalayong sa reputasyon o pagkakaibigan. lokasyon ang mga tagapagbatid. – Kulturang Pilipino: Ang kultura na – Bentahe ng Mediated Ugnayan: humuhubog sa pag-unawa at pagpapahalaga sa tsismis sa Pilipinas. Pagkakataong makapagbigay ng impormasyon mula sa – Gossip: Katumbas ng tsismis sa ibang malalayong lugar sa anumang wika, na karaniwang may negatibong oras. konotasyon. Pagtipid sa pamasahe at panahon. – Social Marketing: Ang paggamit ng Mas madaling pag-oorganisa ng tsismis upang makabuo ng interes o datos gamit ang elektronikong atensyon hinggil sa isang produkto o sistema. ideya. – Midya bilang Batis ng Impormasyon: – Instrumento ng Kapangyarihan: Ang paggamit ng mga midya bilang Paggamit ng tsismis ng mga pinagkukunan ng impormasyon, na naghaharing-uri upang linlangin ang nangangailangan ng masusing mga tao at mapanatili ang kanilang pagsusuri ng kalakasan, kahinaan, at kapangyarihan. kredibilidad nito. – Sensitibong Bagay: Mga paksa na – Kredibilidad ng Midya: Ang antas ng karaniwang pinag-uusapan sa tsismisan, tiwala na ibinibigay sa isang tukoy na tulad ng sex, pagbubuntis, at iba pa. midya batay sa katotohanan at kalidad ng impormasyong ibinibigay nito. – Alternative Facts: Impormasyon na hindi totoo ngunit pinaniniwalaan ng YUNIT III: MGA GAWAING PANG iba, na kadalasang ipinapakalat sa KOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO pamamagitan ng tsismis. – Tsimisan: Isang pagbabahaginan ng – Panlipunang Isyu: Mga mahalagang impormasyong ang katotohanan ay di- paksa na lumalabas mula sa tsismisan tiyak, karaniwang nagaganap sa na nangangailangan ng masusing pagitan ng dalawa o higit pang pagtalakay at pagsusuri magkakakilala. – Tsismis: Impormasyon na maaaring – Umpukan: Impormal na paglalapit ng makasira ng reputasyon ng isang tao at tatlo o higit pang tao na magkakakilala makaapekto sa kanyang kalagayan. upang mag-usap na magkakaharap, karaniwang hindi planado. – Paninirang Puri: Mga tsismis na naglalayong makasakit ng tao at – Usisero: Tao na hindi kasali sa nakahahamak ng dignidad. umpukan, ngunit lumapit at nakikinig sa usapan; maaaring masabing intrimitida – Libel: Pampublikong at malisyosong o pabida kapag sumasabat. mga paratang sa isang krimen, bisyo, o depekto na nagdudulot ng kasiraang- – Biruan: Masayang pag-uusap na puri, maaaring sa pasulat o broadcast kadalasang nagiging bahagi ng na midyum. umpukan, na maaaring mauwi sa pikunan. – Slander: Oral na paninirang puri, kung saan ang mga paninira ay isinasagawa – Pakialam: Pag-aalala o interes ng sa pasalitang paraan. mga kalahok sa umpukan sa isa’t isa, na nagiging tanda ng pagiging kasapi sa – Kodigo Sibil: Batas na nagtatakda ng komunidad. mga karapatan ng bawat isa upang maproteksyunan ang kanilang dignidad – Salamyaan: Tradisyon kung saan at pribadong pamumuhay. tampok ang umpukan, kadalasang may kasamang kainan, kantahan, at – Artikulo 26: Naglalaman ng mga akto iba pang aktibidad na pangkomunidad. na maaaring makabuo ng dahilan ng aksyon para sa mga danyos at iba – Ugnayan: Relasyon o koneksyon sa pang kaluwagan. pagitan ng mga kalahok sa umpukan, na pinapalakas sa pamamagitan ng – Cause of Action: Dahilan ng aksyon usapan. para sa mga legal na hakbang na maaaring isagawa. – Ugnayan ng Pahinungod/Oblation Corps (UP/OC): Programang – Panghihimasok: Pag-istorbo sa pamboluntaryong serbisyo ng pribadong buhay o ugnayang Unibersidad ng Pilipinas Los Baños, kung pampamilya ng iba. saan mahalaga ang umpukan sa pakikibagay sa mga tao sa komunidad. – Pang-aasar: Pagmamalupit o pagpapahiya sa ibang tao batay sa – Ub-ufon: Isang uri ng impormal na kanilang mga personal na kondisyon. pag-uusap ng mga tubong Kadaclan sa Barlig, Mt. Province, na nagbibigay- – Binalonan Pangasinan: Isang lugar na diin sa pagkakaisa at pagtutulungan. nagpapatupad ng ordinansa laban sa tsismis, na nagtatakda ng multa para sa – Talakayan: Pag-uusap na maaaring mga tsismoso at tsismosa. pormal o di-pormal, kung saan nagbabahaginan ng kuro-kuro o – Community Service: Serbisyong opinyon ang mga kalahok. pangkomunidad na kinakailangang gawin ng mga indibidwal na nahuli sa – Kurso: Pag-aaral o aktibidad na paglabag sa mga patakaran ng tsismis. kadalasang isinasagawa sa mas estrukturadong paraan, na maaaring kumpara sa impormal na umpukan. UMPUKAN: USAPAN, KATUWAAN AT IBA PA SA MALAPITANG – Dap-ayan: Itinakdang lugar para sa SALAMUHAAN pagsasama-sama ng mga tao upang makipag-usap hinggil sa iba't ibang isyu. – Kakapalang tao: Tumutukoy sa dami – Katapangan: Kakayahang ipahayag ng tao sa isang umpukan o grupo. ang sariling pananaw o opinyon nang may tiwala at lakas ng loob. Ang mga terminolohiyang ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng Pagbabahay-bahay: Pakikipag- umpukan sa kultura at interaksyon ng kapuwa sa Kanyang Tahana’t Kaligiran mga Pilipino. – Pagbabahay-bahay: Ang pagdalaw TALAKAYAN: MASISINANG PALITAN ng isang tao o grupo sa mga bahay sa AT TALABAN NG KAALAMAN isang pamayanan upang maghatid ng impormasyon, magturo ng teknolohiya, – Tagumpay: Ang pagkakaroon ng o kumonsulta sa mga miyembro ng positibong resulta o kinalabasan sa pamilya tungkol sa mga isyu o isang talakayan. programa. – Talakayan: Isang proseso ng – Pangangapitbahay: Isang kaugalian pagpapahayag ng mga ideya, opinyon, ng pagdalaw sa mga kalapit na bahay, o impormasyon sa isang grupo. karaniwang nagaganap sa mga rural na lugar, na nagtataguyod ng samahan sa mga residente ng isang – Aksesibilidad: Pagiging komportable komunidad. ng mga kalahok sa talakayan upang makapagpahayag nang walang takot. – Kamustahan: Ang proseso ng pagtatanong at pagbabahagi ng – Hindi palaban: Katangian ng balita sa buhay ng bawat isa sa talakayan kung saan, kahit mainit ang komunidad. usapan, ay nananatili ang magalang na tono at paraan ng pagpapahayag. – Umpukan: Isang pagtitipon kung saan ang mga tao ay nagkukwentuhan at – Baryasyon ng ideya: Pagkakaiba-iba nagbabahaginan ng ideya o ng pananaw at opinyon na nagbibigay- impormasyon. daan sa mas malalim na pagtalakay. – Estratehiyang pangkomunikasyon: – Kaisahan at pokus: Pagpapanatili ng Isang nakaplano at sistematikong iisang tema o punto ng usapan sa paraan ng pakikipag-usap upang kabila ng mga baryasyon ng ideya, na matugunan ang mga isyu o tumutulong sa dalubguro o pangangailangan ng isang komunidad. tagapamagitan. – Kinatawan ng ahensiya: Mga tao mula – Hindi pagkakaunawaan: Sitwasyon sa isang institusyon o organisasyon na kung saan ang mga tao ay may layuning makipag-ugnayan sa nagkakaroon ng di pagkakaintindihan mga residente para sa mga sa kanilang pananaw, salita, o gawa, programang panlipunan. na maaaring magdulot ng hidwaan. – Pakikipag-inuman: Isang uri ng sosyal – Katotohanan: Mga impormasyon o na interaksyon kung saan ang mga tao datos na maaasahan at maaaring ay nagtitipon para uminom at makipag- patunayan sa pamamagitan ng chat. katanggap-tanggap na mga basehan. – Pamanggit ng Pasko: Isang tradisyon – Katapatan: Pagbabahagi ng kung saan ang mga pamilya ay impormasyon o opinyon na may buong nagbabahay-bahay upang magmano puso at walang pagtatago. at magbigay ng pagpapahalaga sa mga nakatatanda. – Pangangaluluwa: Isang tradisyon na – Senyas na di-berbal: Mga anyo ng isinasagawa sa bisperas ng Araw ng komunikasyon na hindi gumagamit ng mga Patay kung saan ang mga tao ay salita, tulad ng kumpas at mga aksiyon. umaawit sa harap ng mga bahay kapalit ng donasyon at dasal. – Komunikasyong berbal: Pagsasalita o paggamit ng wika sa pagpapahayag – Sensitibong isyu: Mga paksa na ng mga ideya at saloobin. maaaring maging kontrobersyal o maselan, na mas madalas na napag- – Kumpas: Mga galaw ng kamay o uusapan sa impormal na setting tulad katawan na ginagamit upang ng tsismisan o umpukan. ipahayag ang isang ideya o damdamin. PULONG-BAYAN: Marubdod na Usapang – Distansyang sosyal: Ang agwat o Pampamayanan espasyo sa pagitan ng mga kalahok sa isang talakayan, na maaaring – Pulong bayan: Pagtitipon ng isang magpahiwatig ng ugnayan o antas ng grupo ng mga mamamayan sa pormalidad. itinakdang oras at lugar upang pag- usapan ang mga kabahalaan, – Distansyang personal: Espasyo ng isa't problema, programa, at iba pang kalahating talampakan hanggang apat usaping pangpamayanan. na talampakan, karaniwang ginagamit sa pakikipag-ugnayan sa mga kaibigan – Masinsinan: Isang paraan ng o malapit na kakilala. pagtalakay na may malalim at masusing pag-aaral sa mga isyu. – Distansyang pangtapatan ng loob: Espasyo na hindi hihigit sa – Sektor: Iba't ibang grupo o bahagi ng labindalawang talampakan, ginagamit lipunan na may kanya-kanyang interes sa mga sensitibong pag-uusap. o layunin sa usaping pangkomunidad. – Komunikasyon sa pamamagitan ng – Ulo o kinatawan ng pamilya: Mga tao oras: Paghahayag ng mensahe sa na namumuno o kumakatawan sa pamamagitan ng tamang oras ng bawat pamilya sa pulong bayan. pagdalo o pagdaraos ng mga pagtitipon. – Saloobin: Ang mga iniisip o nararamdaman ng mga kalahok na – Komunikasyon sa pamamagitan ng maaaring ipahayag sa pulong. katahimikan: Paghahayag ng mga damdamin o mensahe sa – Pamamaraan ng komunikasyon: Isang pamamagitan ng hindi pagsasalita. proseso kung paano nag-uusap ang mga tao, partikular sa pulong bayan. – Komunikasyon sa pamamagitan ng senyas: Paggamit ng kumpas bilang – Saragpunan: Tradisyunal na pagtitipon kapalit ng salita, tulad ng sa telebisyon ng mga tagbanua sa Calauit, Busuanga, o mga senyas ng mga bingi at pipi. Palawan, na ginaganap sa isang malilim na lugar at may nakatalagang – Komunikasyon sa pamamagitan ng upuan mula sa mga batong nakaayos aksiyon: Paggalaw na nagdadala ng nang pabilog. mensahe, tulad ng paraan ng paglakad o pagkain. KOMUNIKASYONG DI- BERBAL: Pagpapahiwatigan sa Mayamang – Komunikasyon sa pamamagitan ng Kalinangan mga obheto: Pagpapakita ng mga bagay na may kahulugan, tulad ng alahas o damit. – Konteksto: Ang kabuuan ng sitwasyon kung saan nagaganap ang komunikasyon na nagdidikta ng kahulugan. – Komunikasyon sa pamamagitan ng paghipo: Paggamit ng pisikal na ugnayan bilang paraan ng pagpapahayag ng damdamin. – Komunikasyon sa pamamagitan ng espasyo: Paggamit ng distansya bilang indikasyon ng ugnayan sa pagitan ng mga tao. MGA EKSPRESYONG LOKAL: Tanda ng Matingkad, Masigla at Makulay na Ugnaya’t Kuwentuhan