Bilgisayarlı Tasarım Uygulamaları 9 Ders Materyali PDF

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI...

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI BİLGİSAYARLI TASARIM MATERYALİ UYGULAMALARI 9 DERS BİLGİSAYARLI TASARIM UYGULAMALARI 9 DERS MATERYALİ ISBN 978-975-11-5676-1  MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI BİLGİSAYARLI TASARIM UYGULAMALARI Ders Materyali 9 Yazarlar Ahmet KARBUKAN Hüseyi ̇n TARAKÇI Mustafa GÜLÇAM Necip YUMAK MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI.......................................................................................................................7532 YARDIMCI VE KAYNAK KİTAPLARI DİZİSİ..................................................................................................................1572 Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Ders materyalinin metin, soru şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. HAZIRLAYANLAR Dil Uzmanı Melek DEMİR Program Geliştirme Uzmanı Seçil YILDIRIM PALABIYIK Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı İlkay ÜÇGÜL ÖCAL Rehberlik Uzmanı Zahide Merve KÜÇÜKÇELİK Görsel Tasarım Uzmanları Ahmet ÇEÇEN Nevin KURT ISBN 978-975-11-5676-1 Millî Eğitim Bakanlığının 24.12.2020 gün ve 18433886 sayılı oluru ile Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğünce ders materyali olarak hazırlanmıştır. İÇİNDEKİLER DERS MATERYALİNİN TANITIMI................................................................ 12 1. ÖĞRENME BİRİMİ: TEMEL TEKNİK RESİM 1.1. Temel Geometrik Çizimler............................................................. 16 1.1.1. Çizgi ve Norm Yazı................................................................ 16 1.1.2. Temel Geometrik Çizimler................................................... 21 1.2. İzdüşüm Görünüşlerini Çizme ve Ölçeklendirme.......................... 30 1.2.1. İzdüşüm Tanımı ve Sınıflandırılması.................................... 30 1.2.2. İzdüşüm Düzlemleri............................................................. 30 1.2.3. Görünüş Çıkarma................................................................. 35 1.2.4. Ölçeklendirme ve Ölçekler.................................................. 39 Ölçme ve Değerlendirme.....................................................................43 2. ÖĞRENME BİRİMİ: BİLGİSAYARLI ÇİZİM 2.1. Çizim Programı Arayüzü................................................................ 48 2.1.1. Hesap Oluşturma................................................................. 48 2.1.2. Çizim Programı Ortamı........................................................ 49 2.1.3. Yeni Tasarım Oluşturma...................................................... 50 2.1.4. Çalışma Düzlemi Kontrolleri................................................ 50 2.2. Üç Boyutlu Modelleme.................................................................. 54 2.2.1. Temel Şekiller...................................................................... 54 2.2.2. Gruplama ve Grup Çözme................................................... 58 2.2.3. Eksiltme Özelliği.................................................................. 59 2.2.4. Hizalama Özelliği................................................................. 60 2.2.5. Örnek Uygulamalar............................................................. 61 2.2.6. İki Boyutlu Görseli Üç Boyutlu Görsele Dönüştürme.......... 71 2.2.7. Hareket Edebilen Bir Nesne Oluşturma............................... 72 2.2.8. Tasarımların İçe veya Dışa Aktarımı.................................... 75 2.2.9. Oluşturulan Ürünleri Üç Boyutlu Yazıcıda Yazdırma............ 75 Ölçme ve Değerlendirme.....................................................................78 3. ÖĞRENME BİRİMİ: DİJİTAL ÜRETİM 3.1 Dijital Üretim Programları.............................................................. 82 3.1.1. Eğitim Hesabı Açma ve Bireysel Kurulum Adımları............. 82 3.1.2. Dijital Üretim Programı Arayüzü......................................... 84 3.2. Basit Parametrik Model................................................................. 88 3.2.1. Box (Kutu)............................................................................ 89 3.2.2. Cylinder (Silindir)................................................................. 89 3.2.3. Sphere (Küre)....................................................................... 90 3.2.4. Coil (Yay).............................................................................. 90 3.2.5. Torus (Simit Halkası)............................................................ 91 3.2.6. Pipe (Boru)........................................................................... 91 3.3. Taslak Çizim Komutları................................................................... 92 3.3.1. Sketch (Taslak) Oluşturma.................................................. 92 3.3.2. Nesne İlişkilendirme Modları (Kısıtlamalar)........................ 92 3.3.3. Line (Çizgi).......................................................................... 93 3.3.4. Circle (Daire)........................................................................ 94 3.3.5. Arc (Yay).............................................................................. 96 3.3.6. Rectangle (Dikdörtgen)....................................................... 99 3.3.7. Slot (Kanal)........................................................................... 101 3.3.8. Polygon (Çokgen)................................................................ 102 3.3.9. Ellipse (Elips)........................................................................ 103 3.3.10. Conic Curve (Konik Eğri).................................................... 104 3.3.11. Spline (Eğri)........................................................................ 105 3.3.12. Text (Metin)....................................................................... 106 3.3.13. Point (Nokta)..................................................................... 106 3.3.14. 3D Sketch (Üç Boyutlu Taslak)........................................... 106 3.3.15. Fillet (Yuvarlatma / Kavis).................................................. 107 3.3.16. Trim (Budama)................................................................... 108 3.3.17. Extend (Uzatma)................................................................ 108 3.3.18. Offset (Öteleyerek Çoğaltma)........................................... 109 3.3.19. Mirror (Aynalama)............................................................. 110 3.3.20. Circular Pattern (Dairesel Çoğaltma)................................. 111 3.3.21. Rectangular Pattern (Dikdörtgensel Çoğaltma)................ 112 3.3.22. Move / Copy (Taşı / Kopyala)............................................ 112 3.3.23. Scale (Ölçeklendirme)....................................................... 113 3.3.24. Sketch Dimension (Ölçülendirme)..................................... 114 3.3.25. Split Body / Split Face (Kesişim Eğrisi)............................... 114 3.4. Komut Yardımıyla Objeler Oluşturma........................................... 118 3.4.1. Profil Nesnelerini Döndürerek Yeni Nesne Oluşturma........ 118  3.4.2. Profil Nesnelerinde Destek Elemanı (Payanda) Oluşturma.121 3.4.3. Profil Nesnelerini Çoğaltma................................................ 124 3.5. Komut Yardımıyla Nesneleri Düzenleme....................................... 130 3.5.1. Nesneden Başka Bir Nesne Çıkarma................................... 130 3.5.2. Chamfer (Nesnelerde Pah Kırdırmak).................................. 136 3.5.3. Düzenleme Komutlarıyla Nesneler Oluşturma.................... 138 3.5.4. Align (Nesnelerin Hizalanması)............................................ 144 3.6. Assembly (Nesnelerin Montajı)..................................................... 145 3.6.1. Montaj Sayfasının Açılması................................................. 145 3.6.2. Montaj İlişkisi Ekleme ve Eşleme....................................... 145 3.6.3. Motion Link (Hareket Bağlantısı) Kurmak............................ 154 3.6.4. Contact Sets (Birleştirme Seti)............................................ 155 3.6.5. Motion Study (Çalışma Hareketi)........................................ 156 3.6.6. Montajda Yeni Parça Oluşturma......................................... 157 3.6.7. Montaja Alt Montaj Ekleme................................................. 158 3.6.8. Edit Component (Montaj İlişkilerini Düzenleme).............. 159 3.6.9. Montaja Akıllı Bağlantı Elemanları Ekleme......................... 159 3.6.10. Show / Hidden Components (Montaj İlişkilerini Göster / Gizle).....160 3.6.11. Assembly Features (Montaja Unsur Ekleme).................... 160 3.6.12. Hole Wizard (Delik Sihirbazı)............................................ 161 3.7. Tasarlanan Modelin Üç Boyutlu Baskısını Alma............................. 162 3.7.1. Slicing (Dilimleme) Programı................................................ 162 3.7.2. Dilimleme Programı Yardımıyla Üç Boyutlu Baskı Alma...... 163 Ölçme ve Değerlendirme.....................................................................164 Kaynakça.............................................................................................169 Ölçme ve Değerlendirme Cevap Anahtarı............................................171  DERS MATERYALİNİN TANITIMI Etkileşimli kitap, video, ses, animasyon, uygulama, oyun, soru vb. ilave kaynaklara Öğrenme biriminin ulaşabileceğiniz karekodu gösterir. numarasını gösterir. Öğrenme biriminin Öğrenme biriminin Öğrenme biriminin adını gösterir. kavramlarını gösterir. bölümlerini gösterir. Konu başlığını Derse başlamadan gösterir. önce yapılacak olan hazırlıkları gösterir. Alt konu başlıklarını gösterir. Sayfa numarasını gösterir. Bu ders materyalinde ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılmıştır. 12 Konu içinde dikkat Öğrenme biriminin edilmesi gereken adını gösterir. yerleri gösterir. Etkileşimli kitap, Konu içindeki Uygulama video, ses, animasyon, öğrenci faaliyetlerini gösterir. uygulama, oyun, çalışmalarını soru vb. kaynaklara gösterir. ulaşabileceğiniz link ve karekodu gösterir. Ölçme ve değerlendirme sayfasını gösterir. Bu ders materyalinde ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılmıştır. 13 KAVRAMLAR Teknik Resim, Norm Yazı Üç Boyutlu Görünüş İzdüşüm, Perspektif ÖĞRENME BİRİMİ BÖLÜMLERİ Temel Geometrik Çizimler İzdüşüm Görünüşlerini Çizme ve Ölçeklendirme  1. TEMEL TEKNİK RESİM 1. Teknik resim kavramını ve norm yazı standartlarını araştırınız. 2. İzdüşüm ve perspektif kavramlarını araştırınız. 1.1. Temel Geometrik Çizimler 1.1.1. Çizgi ve Norm Yazı Teknik resim çizimleri; teknik resim standartlarına göre oluşturulan çizgiler, geometrik şekiller ve yazılardan oluşmaktadır. Bu çizimler yapılırken kullanılan çeşitli çizim araç gereçleri vardır. 1.1.1.1. Teknik Resimde Kullanılan Araç Gereçler Çizim Masası: Resim çizilecek kâğıdın tutturulduğu masadır. Çizim masasının köşeleri 90 derece, kenarları ve yüzeyi pürüzsüz olmalıdır. Bu masalar genellikle eğimi ayarlanabilir şekilde üretilir. Görsel 1.1: Teknik resim masaları T Cetveli: Teknik resimde en çok kullanılan araçlardan biridir. T cetveli genellikle paralel, eğik ve düz çizgilerin çizilmesinde kullanılır. Gönyelerle yapılacak çizimlerde gönyelere kılavuzluk yapar. Görsel 1.2: T cetveli Gönyeler: Genellikle T cetveli üzerinde kaydırılarak dikey ve eğik çizgiler çizmek ve açı oluşturmak için kullanılır. Standart gönyelerin açıları 45ox45ox900 ve 30ox60ox900dir. 16 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Ölçü Cetvelleri: Uzunlukların ölçülmesinde kullanılır. İletki (Açıölçer): Açıların ölçülmesi ve gönyelerle çizilmesi imkânsız açıların işaretlenmesi için kullanılan bir araçtır. İletkinin 00-1800lik ve 00-3600lik olmak üzere iki çeşidi mevcuttur. Görsel 1.3: Gönye, ölçü cetveli, açıölçer Pergel: Daire çizimi, yay çizimi, bir ölçünün bir yerden başka bir yere taşınması ve belli bir ölçünün birkaç defa tekrarlanarak işaretlenmesi için kullanılır. Şablonlar: Çeşitli hazır şekillerin çizilebildiği araçlardır. Daire ve yay şablonu, yazı şablonu, elips şablonu ve sembol şablonları şeklinde çeşitleri vardır. Görsel 1.4: Daire şablonu Kalemler: Kurşun kalemler, takma uçlu kalemler ve teknik çizim kalemleri olmak üzere çeşitleri vardır. Kurşun kalemler: Teknik resmin çizilmesinde ve yazılarının yazılmasında kullanılan siyah kurşun kalemler, sertlik derecelerine göre üçe ayrılır. Kurşun kalemlerin sertlik dereceleri, üzerlerine yazılan harf ve rakamlar ile belirtilir. Bu kalemler sert, yumuşak ve orta sertlikte olmak üzere gruplandırılır. o Sert Kalemler: İngilizce hard (sert) kelimesinin ilk harfi ile ifade edilir. Kurşun kalemlerin sertlik derecesini ifade eden rakamlar harfin soluna konur (2H, 3H, 4H). o Yumuşak Kalemler: İngilizce black (siyah) kelimesinin ilk harfi ile ifade edilir. Harfin soluna konulan rakamlar büyüdükçe kalemin yumuşaklığı artar (2B, 3B, 4B…). o Orta Sertlikte Kalemler: HB ve İngilizce firm (dolgun) kelimesinin ilk harfi ile ifade edilir. 1. ÖĞRENME BİRİMİ 17  Takma Uçlu (Versatil) Kalemler: 0,3 - 0,5 - 0,7 - 0,9 mm kalınlığındaki grafit uçların bir boru içinden geçirilmesiyle oluşturulan kalemlerdir. Çizimin özelliğine göre uçları B, HB ve F sertliğinde takma uçlu kalemler tercih edilmelidir. Teknik Çizim Kalemleri: Genellikle proje çalışmalarında bu kalemlere özel mürekkep ile kullanılan, aydınger kâğıda aynı kalınlıkta yazıp çizebilen kalemlerdir. Görsel 1.5: Teknik çizim kalem takımı 1.1.1.2. Standart Kâğıt Ölçüleri Teknik resimde kullanılan kâğıtlar, çizilecek resmin cinsine ve kullanılacağı yere göre seçilir. Genel olarak teknik resimde kullanılan kâğıtlar beş gruba ayrılır. Saydam Olmayan Resim Kâğıdı: Beyaz renkte, sert ve yırtılmaya karşı dayanıklı kâğıtlardır. Kurşun kalemle iyi çizim yapılmasına imkân veren, iz bırakmadan silinebilen kâğıtlardır. Aydınger: Bu kâğıtlara genellikle kopyası çıkarılarak çoğaltılacak resimler çizilir. Bu yüzden aydınger kâğıtları, alttaki resmi en ince ayrıntısına kadar gösterecek saydamlıktadır. Ozalit Kâğıdı: Aydıngere çizilmiş resimlerin en ucuz çoğaltma metodu, ozalit kâğıdına çıkarılan kopyalardır. Ozalit kâğıtları, bir yüzüne ışığa karşı hassas özel madde sürülmüş kâğıtlardır. Fotokopi Kâğıtları: Teknik resimler fotokopileri alınarak da çoğaltılabilir. Fotokopinin ozalit kopyaya üstünlüğü, resimlerin aydınger kâğıdına çizilme zorunluluğunun olmamasıdır. Milimetrik Kâğıt: Üzerlerine herhangi bir renkte milimetrik taksimat basılmış kâğıtlardır. Milimetrik kâğıtlar genel olarak grafiklerin veya krokilerin çizilmesinde kullanılır. Teknik resimde kullanılan standart kâğıt ölçüsü, A serisi kâğıtlardır. Resim kâğıtları, tam ölçüsünde veya resim masalarına yapıştırma payı ilaveli olarak kesilir. 18 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Görsel 1.6: A serisi kâğıt ölçüleri 1.1.1.3. Çizgi Çeşitleri ve Çizgilerin Kullanıldığı Yerler Bir noktadan başlayıp noktanın yürütülmesi ile oluşan, uzunluğu belli olan biçime çizgi adı verilir. Çizgiler, teknik resmin ayrılmaz unsurlarıdır. Teknik resmin doğru okunması için çizgilerin doğru okunması gereklidir. Makine parçalarının ve endüstriyel çizimlerin kâğıt üzerindeki anlatımı çeşitli çizgilerle oluşturulur. Teknik resimde kullanılan çizgilere standart çizgiler denir. Tablo 1.1: Çizgi Çeşitleri ve Çizgilerin Kullanıldığı Yerler Görünümü Türü ve Kullanım Yeri Sürekli Kalın Çizgi (0,5 mm) Görünen Kenarlar Görünen Çevreler Vida Sonu Çizgisi Sürekli İnce Çizgi (0,25 mm) Ölçü Çizgileri İç Sınır Çizgileri Kesit Taramaları Sürekli İnce Serbest El Çizgisi (0,25 mm) Bölgesel Kesit Sınırı İnce Kesik Çizgi (0,25 mm) Görünmeyen Kenarlar ve Çevreler Kalın Kesik Çizgi (0,5 mm) İşlenmiş Yüzey Sınırlarının Gösterilmesi Noktalı Kesik İnce Çizgi (0,25 mm) Daire ve Yay Eksenleri Noktalı Kesik Kalın Çizgi (0,5 mm) Özel İşlemli Yüzeylerin Sınırlarının Gösterilmesi İki Noktalı Kesik Çizgi (0,25 mm) Hareketli Parçaların Sınır Konumları Ağırlık Merkezi Çizgileri Komşu Parçaların Çevreleri Sıra Sizde 1 Tablo 1.1’de verilen çizgi çeşitlerini teknik resim defterinize sayfa kenar çizgilerinin 1 cm uzağından başlayıp 1 cm uzağında bitirerek üçer tane çiziniz. 1. ÖĞRENME BİRİMİ 19  1.1.1.4. Standart Yazı Tipleri ve Norm Yazı Teknik resimde yazılar, karışıklığı önlemek için Türk Standartları Enstitüsü tarafından yazı tipi A ve yazı tipi B olmak üzere iki ayrı standarda bağlanmıştır. Bu iki yazı tipi arasındaki fark, yazı kalınlığıdır. A tipi yazı, B yazı tipine göre incedir. Teknik resimde B yazı tipi tercih edilir. Yazı ayrıca teknik resimde biçimlerine göre dik norm yazı ve eğik norm yazı olmak üzere ikiye ayrılır. Dik norm yazılar, inşaat ve mimari teknik resminde kullanılır. Harfler ve rakamlar, satır çizgisine dik yazılır. Görsel 1.7: Dik norm yazı Sıra Sizde 2 Görsel 1.7’de verilen alfabe, rakam ve sembolleri teknik resim defterinize dik norm yazı kurallarına uygun olarak yazınız. 20 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Eğik norm yazılar; makine, elektrik ve elektronik teknik resminde kullanılır. Harfler ve rakamlar, satır çizgisine 75° sağa eğik olacak şekilde yazılır. Görsel 1.8: Eğik norm yazı Sıra Sizde 3 İstiklâl Marşı metnini teknik resim defterinize eğik norm yazı kurallarına uygun olarak yazınız. 1.1.2. Temel Geometrik Çizimler 1.1.2.1. Doğru Çizimi Cetvel yardımıyla belirlenen uzunlukta bir doğru parçası çizilir ve doğru parçasının uç noktaları A ve B olarak adlandırılır. Gönye kullanılarak kaydırma yöntemi ile AB doğru parçasına paralel doğrular çizilebilir. Görsel 1.9: AB doğru parçası 1. ÖĞRENME BİRİMİ 21  Uygulama: Paralel Çizgiler Çizme Paralel çizgi çizmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. 30ox60ox900lik ve 45ox45ox900lik gönyelerinizi teknik resim defterinizin çalışma sayfasına Görsel 1.10’daki gibi yerleştiriniz. Gönyelerinizi sabit tutarak 45ox45ox900lik gönyenizin üst kenarı ile bir çizgi çiziniz. Görsel 1.10: İlk doğruyu çizme 45ox45ox900lik gönyenizi diğer gönyenizi sabit tutarak aşağı veya yukarıya kaydırıp tekrar bir çizgi çiziniz. Görsel 1.11: İlk doğruya paralel doğruyu çizme Dikkat 30ox60ox900 gönye kesinlikle hareket ettirilmemelidir. Son işlemi tekrarlayarak istediğiniz kadar paralel çizgi çiziniz. Bu işlemi diğer çizgi çeşitleriyle de tekrarlayınız. Görsel 1.12: Çeşitli türlerde paralel doğrular çizme 22 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Uygulama: Doğrunun Üzerindeki Herhangi Bir Noktadan Dikme Çıkma Doğrunun üzerindeki herhangi bir noktadan dikme çıkmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterinize AB doğrusunu çiziniz. O noktasından doğruya A ve B yönünde iki yay çiziniz, bu noktaları C ve D olarak adlandırınız. Görsel 1.13: Doğru üzerinde C ve D noktalarını bulma C ve D noktaları merkez olmak üzere doğru üzerinde kesişecek şekilde iki yay çiziniz ve kesişen noktayı E olarak adlandırınız. Görsel 1.14: E noktasını bulma E noktası ile O noktasını bir doğru ile birleştiriniz. Böylece AB doğru parçasına dikme çıkmış olacaksınız. Görsel 1.15: E ve O noktasını birleştirme 1. ÖĞRENME BİRİMİ 23  Uygulama: Dik Açı Oluşturma Dik açı oluşturmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterine BA doğrusunu çiziniz. A noktası merkez olacak şekilde pergeli istenilen değerde açarak AB doğrusunu kesen bir yay çiziniz ve doğruyu kesen noktayı C olarak adlandırınız. Görsel 1.16: Doğru üzerinde C noktasını bulma Dikkat Pergelin ölçüsünü kesinlikle bozmayınız. C merkezli önceki yayı kesecek bir yay çiziniz ve yayı kesen noktayı D olarak adlandırınız. Görsel 1.17: Yay üzerinde D noktasını bulma C ve D noktasından geçecek şekilde bir doğru çiziniz. D noktasını merkez alarak çizilen doğruyu kesecek şekilde bir yay çiziniz ve kesişen noktayı E olarak adlandırınız. Görsel 1.18: D ve E noktalarını bulma 24 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM A ve E noktalarını birleştiriniz. Görsel 1.19: A ve E noktalarının birleştirilmesi Uygulama: Doğru Parçasını Dört Eşit Parçaya Bölme Doğru parçasını dört eşit parçaya bölmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterine AB doğrusu çiziniz. AB doğru parçasının altında veya üstünde olacak şekilde, istenilen açıda yardımcı bir x doğrusu çiziniz. Görsel 1.20: Yardımcı x doğrusunu çizme x doğrusu üzerine pergel yardımıyla dört yay kadar işaret koyunuz. Görsel 1.21: x doğrusu üzerine eşit aralıklı yay çizimi İşaretlenen C ile B noktasını birleştiriniz. Görsel 1.22: C ve B noktalarının birleştirilmesi 1. ÖĞRENME BİRİMİ 25  Gönye yardımıyla CB doğru parçasına paralel doğrular çizerek AB doğrusunu dört eşit parçaya bölünüz. Görsel 1.23: CB doğru parçasına paralel çizgilerin çizimi Sıra Sizde 4 Teknik resim defterinize bir doğru parçası çizerek doğruyu yedi eşit parçaya bölünüz. 1.1.2.2. Çokgenlerin Çizimi Uygulama: Daire İçine Eşkenar Üçgen Çizme Daire içine eşkenar üçgen çizmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterinize ilk önce O merkezli, birbirine dik iki eksen çiziniz. Pergel yardımıyla da O merkezli bir daire çiziniz. Dairenin eksen çizgilerini kestiği noktaları A, B, C ve D olarak adlandırınız. Görsel 1.24: Koordinat düzlemi üzerine daire çizimi D noktasını merkez alarak O noktasından geçecek ve daireyi kesecek şekilde bir yay çiziniz. Yayın daireyi kestiği noktaları E ve F olarak adlandırınız. E ve F noktalarını cetvel yardımıyla birleştiriniz. Görsel 1.25: E ve F noktalarını bulma ve birleştirme 26 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Cetvel yardımıyla B ve E ile B ve F noktalarını birleştiriniz. Böylece eşkenar üçgen oluşturacaksınız. Görsel 1.26: B ve E ile B ve F noktalarını birleştirme Uygulama: Daire İçine Eşkenar Dörtgen Çizme Daire içine eşkenar dörtgen çizmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterinize ilk önce O merkezli birbirine dik iki eksen çiziniz. Pergel yardımıyla da O merkezli bir daire çiziniz. Dairenin eksen çizgilerini kestiği noktaları A, B, C ve D olarak adlandırınız. Pergeli B-C aralığı kadar açınız. B ve C noktalarından dairenin dışına birer yay çiziniz. Yayların birbirini kestiği noktayı E olarak adlandırınız. A ve B noktalarından dairenin dışına birer yay çiziniz. Yayların birbirini kestiği noktayı F olarak adlandırınız. Görsel 1.27: E ve F noktalarını bulma E ve O noktalarından geçecek, daire kenarlarını kesecek bir doğru çiziniz. F ve O noktalarından geçecek, daire kenarlarını kesecek bir doğru daha çiziniz. Doğruların daireleyi kestiği noktaları k, l, m, n olarak adlandırınız. Görsel 1.28: k, l, m ve n noktalarını bulma 1. ÖĞRENME BİRİMİ 27  k-l, l-m, m-n ve n-k noktalarını birleştirdiğinizde eşkenar dörtgen ortaya çıkacaktır. Görsel 1.29: Eşkenar dörtgeni oluşturma Uygulama: Daire İçine Eşkenar Beşgen Çizme Daire içine eşkenar beşgen çizmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterinize birbirine dik çizilen iki eksen üzerine istenilen yarıçapta pergel açarak O merkezli bir daire çiziniz. Dairenin eksen üzerinde kesiştiği noktaları A, B, C, D olarak adlandırınız. C noktasını merkez alarak O noktasından geçecek ve daireyi kesecek bir yay çiziniz. Yayın daireyi kestiği noktaları E ve F olarak adlandırınız. E ve F noktalarını birleştiren bir doğru çiziniz. Doğrunun ekseni kestiği noktayı S olarak adlandırınız. Görsel 1.30: E ve F noktalarını bulma ve birleştirme Pergeli S-B aralığı kadar açarak S merkezli bir yay çiziniz. Yayın ekseni kestiği noktayı T olarak adlandırınız. Pergeli T-B aralığı kadar açarak B merkezli bir yay çiziniz. Yayın daireyi kestiği noktaları I ve K olarak adlandırınız. Görsel 1.31: T ve K noktalarını bulma 28 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM I ve K merkezli, daireyi kesen birer yay çiziniz. Yayların daireyi kestiği noktaları M ve N olarak adlandırınız. B, I, M, N ve K noktalarını birleştirdiğinizde eşkenar bir beşgen ortaya çıkacaktır. Görsel 1.32: M ile N noktalarını bulma ve eşkenar beşgeni oluşturma Uygulama: Daire İçine Eşkenar Altıgen Çizme Daire içine eşkenar altıgen çizmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterinize birbirine dik çizilen iki eksen üzerine pergel açarak istenilen yarıçapta O merkezli bir daire çiziniz. Dairenin eksen üzerinde kesiştiği noktaları A, B, C, D olarak adlandırınız. C noktası merkezli, O noktasından geçecek ve daireyi kesecek bir yay çiziniz. Yayın daireyi kestiği noktaları E ve F olarak adlandırınız. A noktası merkezli, O noktasından geçecek ve daireyi kesecek bir yay çiziniz. Yayın daireyi kestiği noktaları G ve H olarak adlandırınız. Görsel 1.33: E, F, G ve H noktalarını bulma G, A, H, E, C ve F noktalarını cetvel yardımıyla birleştirdiğinizde daire içinde düzgün bir altıgen elde edeceksiniz. Görsel 1.34: Düzgün altıgeni çizme 1. ÖĞRENME BİRİMİ 29  1.2. İzdüşüm Görünüşlerini Çizme ve Ölçeklendirme 1.2.1. İzdüşüm Tanımı ve Sınıflandırılması İzdüşüm, cismin bir düzlem üzerine çizilmiş şekli veya izdüşüm düzlemine düşen görüntüsüdür. Örneğin, bir ışık kaynağından (odak noktası) çıkan ışınlarla (izdüşüm ışınları) bir cismin duvara düşen görüntüsü bir izdüşümdür. İki çeşit izdüşüm vardır. Merkezî (Konik) İzdüşüm: Işık kaynağının yakın mesafede olması, cismin boyutlarının küçülerek veya büyüyerek izdüşüm düzlemine düşmesiyle oluşan izdüşümdür. Bu izdüşüm; mimari, reklam ve dekorasyon teknik resimlerinin çizimlerinde kullanılır. Görsel 1.35: Konik izdüşüm Paralel İzdüşüm: Işık kaynağının sonsuzda olması, cismin boyutlarının izdüşüm düzlemine büyüme veya küçülme göstermeden düşmesiyle elde edilen izdüşümdür. Paralel izdüşüm, eğik ve dik izdüşüm olmak üzere ikiye ayrılır. Görsel 1.36: Paralel izdüşüm 1.2.2. İzdüşüm Düzlemleri Üretimi yapılacak bir parçanın sadece bir yüzeyinin görüntüsü o parçayı tanımlamaya yetmez. Cismin tek yönden görünüşü o cisim hakkında yeterli bilgiyi vermez. Bu nedenle cisimlerin görüntüleri birden fazla izdüşüm düzlemine düşürülür. Üzerine izdüşüm çizilecek olan düzlemler birbirine bitişik ve dik kabul edilir. Diedri, temel izdüşüm düzlemlerini bir arada bulunduran kapalı şekildir. 30 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Uygulama: Noktanın İzdüşümü Uzaydaki bir noktanın düzlem yüzeylerine dik gelen ışınlarının değme noktaları, o noktanın izdüşümünü verir. Bir a noktasının uzaydaki yerini belirlemek için aralık, kot ve uzaklık değerleri olmak üzere üç elemana ihtiyaç vardır. Teknik resimde bir a noktasının izdüşümü çıkarılırken Aralık (noktanın profil izdüşümüne olan mesafesi), Kot (noktanın yatay izdüşümüne olan mesafesi), Uzaklık (noktanın alın izdüşümüne olan mesafesi) değerleri bilinmelidir. Diedri üzerinde bulunan izdüşüm düzlemleri şunlardır: 1. Alın izdüşüm düzlemi: Önden görünüm için kullanılır. 2. Yatay izdüşüm düzlemi: Yandan görünüm için kullanılır. 3. Profil izdüşüm düzlemi: Üstten görünüm için kullanılır. Görsel 1.37: Diedri çizimi a noktasının (Aralık: 3, Kot: 5, Uzaklık: 5) izdüşümlerini bulmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterinize boş bir koordinat düzlemi çiziniz. Kot: 5 ve Aralık: 3 değerlerine bakarak alın bölgesine y ekseni kot, x ekseni aralık olacak şekilde noktayı yerleştiriniz. Dikkat Mavi ince kesik çizgiler taşıma çizgileridir. Kalemi bastırmadan çiziniz. Görsel 1.38: Noktanın alın izdüşüm düzlemindeki görüntüsü 1. ÖĞRENME BİRİMİ 31  Kot: 5 ve Uzaklık: 5 değerlerine bakarak profil bölgesine y ekseni kot, x ekseni uzaklık olacak şekilde noktayı yerleştiriniz. Görsel 1.39: Noktanın profil izdüşüm düzlemindeki görüntüsü Alın bölgesindeki a noktasının x eksenini kestiği çizgiyi yatay bölgesine kadar uzatınız. Pergeli profil bölgesindeki a noktasının uzaklık değeri kadar açarak y eksenine dek O merkezli bir yay çiziniz. Yayın kestiği noktadan kesik çizgi ile yatay bölgesine bir doğru çiziniz. İki doğrunun yatay bölgesinde kesiştiği nokta, çizdiğiniz noktanın son izdüşümüdür. Görsel 1.40: Noktanın yatay izdüşüm düzlemindeki görüntüsü Dikkat İzdüşümleri bitirdikten sonra taşıma çizgilerini yumuşak silgi ile siliniz. Uygulama: Doğru Parçasının İzdüşümü Uzayda iki nokta birleştirildiğinde bir doğru parçası meydana gelir. Doğru parçasının uç noktalarına ait izdüşümleri ayrı ayrı çizilip birleştirilirse doğrunun izdüşümleri elde edilir. İki uç noktası a (Aralık: 3, Kot: 5, Uzaklık: 5) ve b (Aralık: 5, Kot: 2, Uzaklık: 6) olan doğru parçasının izdüşümlerini bulmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterinize boş bir koordinat düzlemi çiziniz. a ve b noktasının kot ve aralık değerlerine bakarak alın bölgesine iki noktayı yerleştirip birleştiriniz. 32 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Görsel 1.41: Doğru parçasının alın izdüşüm düzlemindeki görüntüsü a ve b noktasının kot ve uzaklık değerlerine bakarak profil bölgesine iki noktayı yerleştirip birleştiriniz. Görsel 1.42: Doğru parçasının profil izdüşüm düzlemindeki görüntüsü Alın bölgesindeki a ve b noktasının x eksenini kestiği çizgileri yatay bölgesine kadar uzatınız. Pergeli profil bölgesindeki a ve b noktalarının uzaklık değeri kadar açarak y eksenine kadar O merkezli yaylar çiziniz. Yayların kestiği noktalardan kesik çizgi ile yatay bölgesine iki doğru çiziniz. İki doğrunun yatay bölgesinde kesiştiği noktalar, a ve b noktasının son izdüşümüdür. Yatayda oluşan a ve b noktalarını birleştirdiğinizde ab doğru parçasının son izdüşümünü oluşturacaksınız. Görsel 1.43: Doğru parçasının yatay izdüşüm düzlemindeki görüntüsü 1. ÖĞRENME BİRİMİ 33  Uygulama: Düzlemin İzdüşümü Uzayda bulunan bir doğru parçasının yön değiştirmeden ve kendi doğrultusunda olmayan hareketiyle meydana getirdiği yüzeylere düzlem denir. Düzlemler uzayda temel izdüşüm düzlemlerine göre çeşitli konumlarda bulunur. Üç köşe noktası a (Aralık: 3, Kot: 5, Uzaklık: 5), b (Aralık: 5, Kot: 2, Uzaklık: 6) ve c (Aralık: 1, Kot: 2, Uzaklık: 4) olan düzlemin izdüşümlerini bulmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Teknik resim defterinize boş bir koordinat düzlemi çiziniz. a, b ve c noktalarının kot ve aralık değerlerine bakarak alın bölgesine bu üç noktayı yerleştirip abc düzlemini oluşturunuz. Görsel 1.44: Düzlemin alın izdüşüm düzlemindeki görüntüsü a, b ve c noktasının kot ve uzaklık değerlerine bakarak profil bölgesine bu üç noktayı yerleştirip abc düzleminin profil izdüşümünü oluşturunuz. Görsel 1.45: Düzlemin profil izdüşüm düzlemindeki görüntüsü Alın bölgesindeki a, b ve c noktasının x eksenini kestiği çizgileri yatay bölgesine kadar uzatınız. Pergeli profil bölgesindeki a, b ve c noktalarının uzaklık değeri kadar açınız. Y eksenine kadar O merkezli yaylar çiziniz. Yayların kestiği noktalardan kesik çizgi ile yatay bölgesine birer doğru çiziniz. Üç doğrunun yatay bölgesinde kesiştiği noktalar, a, b ve c noktalarının son izdüşümleridir. 34 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Görsel 1.46: Düzlemin profil izdüşüm düzlemindeki görüntüsü Sıra Sizde 5 Uç noktalarının değerleri a (Aralık: 4, Kot: 4, Uzaklık: 3), b (Aralık: 4, Kot: 1, Uzaklık: 3), c (Aralık: 1, Kot: 1, Uzaklık: 1) ve d (Aralık: 1, Kot: 4, Uzaklık: 1) olan abcd düzleminin izdüşümlerini koordinat düzlemi üzerine çiziniz. 1.2.3. Görünüş Çıkarma Temel izdüşüm düzlemlerine (alın, profil ve yatay), dik izdüşüm yöntemiyle çizilen izdüşümlere görünüş adı verilir. Temel izdüşüm düzlemlerine parçaların görünüşlerinin çizilmesine de görünüş çıkarma adı verilir. Her parçanın yükseklik, genişlik ve derinlik olmak üzere üç boyutu vardır. Bir parçanın görünüşleri çizilmeden önce görünüşlerin isimleri ve konumları belirlenir. Parçaya bakarak parça boyutları ve görünüşlerin birbirleriyle ilişkileri bulunur. Görünüşlerde delikler veya kesik çizgiler (görünmeyen kısımlar) varsa ifade ettikleri yerler belirlenerek inceleme tamamlanır. Görsel 1.47: Parçanın önden, üstten ve yandan görünüşü Dikkat Görünüşler düzleme yerleştirilirken her bir görünüşün düzlem eksenlerine uzaklıkları eşit olmalıdır. 1. ÖĞRENME BİRİMİ 35  Görsel 1.48: Görünüşlerin diedri üzerine yerleştirilmesi Uygulama: Perspektifi Verilen Parçanın Üç Görünüşünü Koordinat Düzlemine Çıkarma Perspektifi verilen parçanın üç görünüşünü koordinat düzlemine çıkarmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Görsel 1.49: Üç görünüşü çizilecek parça Koordinat düzlemini çiziniz ve cismi inceleyiniz. Parçanın ön, yan ve üst görünüşünün nasıl olabileceğini düşünüp boş bir yere kabaca çizerek oranlı bir şekilde ölçülerini planlayınız. Kenarlar için ince çizgi, görünmeyen kenarlar için ince kesik çizgi ve eksenler için noktalı ince kesik çizgi kullanınız. Parçanın görünüşünün düzgün yerleştirilmesi için y ve x ekseninde bulunan eşit aralıkları kullanarak orantılı bir şekilde taşıma çizgileri çiziniz. Koordinat düzlemi üzerine parçanın ön görünüşünü çiziniz. 36 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Görsel 1.50: Parçanın ön görünüşünün diedri üzerine yerleştirilmesi Parçanın yan görünüşünü koordinat düzlemine yerleştirmek için her doğrunun uç noktalarının izdüşümlerini profil bölgesinde bulunuz. Taşıma çizgilerinizi profil bölgesine uzatarak parçanın yan görünüşünü çiziniz. Görsel 1.51: Parçanın yan görünüşünün diedri üzerine yerleştirilmesi Dikkat Görünüşler ile eksenler arasında 1 birim boşluk bırakmayı unutmayınız. Eksenlerden çizdiğiniz taşıma çizgilerini kolayca silinebilecek şekilde hafif çiziniz. 1. ÖĞRENME BİRİMİ 37  Parçanın üst görünüşünü koordinat düzleminde yerleştiriniz. Görsel 1.52: Parçanın üst görünüşünün diedri üzerine yerleştirilmesi Taşıma çizgilerinizi dikkatli bir şekilde siliniz. Görsel 1.53: Görünüşlerin son görünümü 38 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Sıra Sizde 6 Aşağıda perspektifi verilen parçanın görünüşlerini teknik resim kurallarına göre koordinat düzlemi üzerine çiziniz. Görsel 1.54: Görünüş çıkarılacak parçanın perspektifi 1.2.4. Ölçeklendirme ve Ölçekler İstenilen parçaların yapımı için gerekli ölçülerin belirli kurallara göre parça veya görünüşlerin üzerine yazılması işlemine ölçeklendirme adı verilir. Teknik resim kurallarına göre çizilmiş parçanın görünüşleri sadece parçanın şekli hakkında bilgi verebilir. Bu nedenle parçanın boyutlarının ölçülerine ihtiyaç vardır. Ayrı ayrı yapılan parçalar birleştirildiğinde sorunsuz çalışmalıdır. Bu parçaların üretimi ancak eksiksiz ve kurallara uygun ölçülendirilmiş çizimlerle mümkündür. Teknik resmi çizilen parçanın resim üzerindeki çizim ölçüsünün o parçanın gerçek ölçüsüne oranına ölçek adı verilir. Gerçek ölçek, küçültme ölçeği ve büyültme ölçeği olmak üzere üç tür ölçek vardır. Gerçek Ölçek: Parçanın gerçek ölçüleri ile yapılan ölçeklendirme çeşididir. Ölçek 1:1 olarak belirtilir. Küçültme Ölçeği: Parçanın ölçülerinin küçültülerek çizildiği ölçeklendirme çeşididir. 1:10, 1:20, 1:30 … olarak belirtilir. Büyültme Ölçeği: Parçanın ölçülerinin büyültülerek çizildiği ölçeklendirme çeşididir. 2:1, 5:1, 10:1 … olarak belirtilir. Ölçeklendirme çizim elemanları ve çizim kuralları şunlardır: Ölçü Sınır Çizgisi: Çizgi kalınlığı 0,25 mm olan, sürekli ve düz çizgidir. Bu çizgiler mutlaka birbirine paralel olmalıdır. Ölçeklendirme yapılacak yüzeylerin kenar noktalarından uzatılarak kullanılmalıdır. 1. ÖĞRENME BİRİMİ 39  Ölçü Çizgisi: Çizgi kalınlığı 0,25 mm olan, sürekli ve her iki ucunda ok şekli bulunan düz çizgidir. Okların uç açısı 15 derece ve ikizkenar üçgen şeklinde olmalıdır. Ölçeklendirilen yüzeyin kenarından yaklaşık 7-10 mm uzaklıkta, ölçülendirilecek kenara paralel ve birbirini kesmeyecek şekilde çizilmelidir. Ölçü Rakamları: Ölçü çizgisinin tam ortasına ve 0,5 mm üstüne yazılan rakamdır. Görsel 1.55: Ölçeklendirme çizim elemanları Uygulama: Görünüş Ölçülendirme Görünüş ölçeklendirme için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Aşağıda verilen görünüşü teknik resim kurallarına göre cetvelle ölçerek teknik resim defterinize çiziniz. Görsel 1.56: Ölçeklendirilecek görünüş Ölçü sınır çizgilerini çiziniz. Görsel 1.57: Görünüşün ölçü sınır çizgilerinin çizilmesi 40 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Ölçü çizgilerini çiziniz. Görsel 1.58: Görünüşün ölçü çizgilerinin çizilmesi Dikkat Resimler hangi ölçekle çizilirse çizilsin, üzerine parçanın gerçek büyüklüğünü gösteren ölçüler yazılmalıdır. Norm yazı kurallarına göre ölçü rakamlarını yazınız. Görsel 1.59: Görünüşün ölçü rakamlarının yazılması 1. ÖĞRENME BİRİMİ 41  Sıra Sizde 7 Aşağıda perspektifi verilen parçanın üç görünüşünü çıkarıp ölçülendiriniz. Görsel 1.60: Parça perspektifi 42 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM Ölçme ve Değerlendirme 1. Teknik resimde görünmeyen kenarlar ve çevreler aşağıdakilerden hangisi ile çizilir? A) Sürekli ince çizgi B) Sürekli kalın çizgi C) Kesik orta çizgi D) İnce kesik çizgi E) Noktalı kesik ince çizgi 2. Teknik resimde kullanılan kurşun kalemlerden orta sertlikteki kalemlerin kodu aşağıdakilerden hangisidir? A) 2H B) 2B C) HB D) 3H E) 3B 3. Aşağıdaki yazı tiplerinden hangisinin yazı kalınlığı daha incedir? A) Yazı tipi A B) Yazı tipi B C) Yazı tipi C D) Eğik yazı E) Dik yazı 4. 45-30-60 derecelik gönyeler ile aşağıdaki açılardan hangisi çizilemez? A) 45 B) 75 C) 105 D) 90 E) 20 5. Teknik resimde aşağıdaki kâğıtlardan hangisi kullanılmaz? A) Aydınger B) Kraft kâğıdı C) Ozalit kâğıdı D) Milimetrik kâğıt E) Saydam olmayan resim kâğıdı 6. I. Pergel II. 450lik gönye III. 300-600lik gönye IV. İletki Birbirine paralel çizgiler çizmek için yukarıdaki araçların hangisi ya da hangilerinin kullanılması yeterlidir? A) I ve II B) III ve IV C) II ve III D) II ve IV E) I, II ve III 1. ÖĞRENME BİRİMİ 43  7. Bir cismin izdüşüm düzlemine düşen görüntüsüne verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? A) İzdüşüm B) İzdüşüm ışını C) İzdüşüm noktası D) Odak noktası E) Bakış açısı 8. Teknik resimde en çok kullanılan izdüşüm şekli aşağıdakilerden hangisidir? A) Konik izdüşüm B) Eğik izdüşüm C) Dik izdüşüm D) Paralel izdüşüm E) Çapraz izdüşüm 9. İzdüşüm ışınlarının çıktığı varsayılan noktaya verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? A) İzdüşüm noktası B) İzdüşüm ışını noktası C) İzdüşüm noktası D) Odak noktası E) Paralel izdüşüm noktası 10. 1.Bölge 2.Bölge 3.Bölge Yukarıdaki koordinat düzleminde 1.Bölge, 2.Bölge ve 3.Bölge olarak tanımlanan bölgelerin sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Alın-Profil-Yatay B) Yatay-Alın-Profil C) Profil-Alın-Yatay D) Alın- Yatay-Profil E) Profil-Yatay-Alın 44 1. ÖĞRENME BİRİMİ  TEMEL TEKNİK RESİM 11. Alın bölgesine yerleştirilen görünüş aşağıdakilerden hangisidir? A) Arka B) Yan C) Alt D) Üst E) Ön 12. Noktanın izdüşümü çıkarılırken noktanın alın izdüşümüne olan mesafesine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? A) Uzaklık B) Aralık C) Kot D) Değer E) İzdüşüm 13. Cisimlerin görünüşlerinin temel izdüşüm düzlemlerine çizilmesine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? A) Görünüş B) Görünüş çıkarma C) Ön görünüş D) Üst görünüş E) İzdüşüm 14. Parça ölçülerinin kendisi veya görünüşlerinin üzerine yazılmasına verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? A) Ölçü çizgisi B) Ölçeklendirme C) Ölçü D) İzdüşüm E) Ölçü alma 15. Ölçü çizgisinin çizgi kalınlığı aşağıdakilerden hangisidir? A) 0,5 mm B) 0,75 mm C) 0,25 mm D) 0,1 mm E) 0,4 mm 1. ÖĞRENME BİRİMİ 45  KAVRAMLAR Üç Boyutlu Tasarım Üç Boyutlu Modelleme Üç Boyutlu Yazıcı 46 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM ÖĞRENME BİRİMİ BÖLÜMLERİ Çizim Programı Arayüzü Üç Boyutlu Modelleme 2. ÖĞRENME BİRİMİ 47  2.BİLGİSAYARLI ÇİZİM 1. Üç boyutlu çizim programlarını araştırınız. 2. Üç boyutlu yazıcıları araştırınız. 2.1. Çizim Programı Arayüzü 2.1.1. Hesap Oluşturma Web arayüzlü çizim programının en önemli özelliği, tek kullanıcı hesabıyla tüm ortamlardan kullanıcının oluşturduğu tasarımlara ulaşılabiliyor olmasıdır. Çizim programının Türkçe desteği bulunmaktadır. Tasarım yapılabilmesi için kayıt işlemi gerekmektedir. Çizim programına herkes kayıt yaptırabilir. 12 yaşından küçük bir kullanıcı kayıt yaptıysa ebeveyninin mail adresine bir aktivasyon bilgisi gitmektedir. Kullanıcı, ebeveyni onayladıktan sonra sisteme giriş yapabilmektedir. Uygulama: Hesap Oluşturma Hesap oluşturma işlemi için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Çizim programı web sitesine giriniz. Sağ üst köşede yer alan Hemen Katıl linkine tıklayınız. Görsel 2.1: Çizim programına giriş Kişisel Hesap Oluştur linkine tıklayınız. Hesap oluşturma yöntemleri için birden fazla seçenek sunulmaktadır. Diğer oturum açma seçeneklerinde OAuth yöntemi ile oturum açabilirsiniz. E-posta yöntemi ile devam etmek için E-postayla Kaydol linkine tıklayınız. Ülke ve doğum tarihi seçeneklerini uygun şekilde işaretleyiniz. Sonraki linkine tıklayınız. Dikkat OAuth, kullanıcıların kendi hesaplarına ait şifreleri paylaşmadan üçüncü taraf web sitelerine erişmek için kullanılan açık standartlı bir yetkilendirme protokolüdür. E-posta adresinizi giriniz. Şifrenizi giriniz. Dikkat Şifre belirlerken güçlü şifre ölçütlerine uygun bir şifre oluşturulmalıdır. Şifre ölçütleri; en az 1 harf, en az 1 sayı, en az 8 karakter, en az 3 benzersiz karakter girilmesidir. 48 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Hizmet şartlarını ve gizlilik beyanını kabul ediniz. Hesap oluştur linkine tıklayınız. Görsel 2.2: Hesap oluşturma 2.1.2. Çizim Programı Ortamı Çizim programı, kolay anlaşılabilir bir arayüze sahiptir. Çizim programına giriş yapıldıktan sonra aşağıdaki arayüz ekrana gelecektir. Görsel 2.3: Çizim programı arayüzü Sol menüden; Üç boyutlu tasarım yapılmak isteniyorsa 3D Tasarımlar menüsü, Arduino ile sanal devreler kurulmak isteniyorsa Circuits menüsü, Kod blokları ile üç boyutlu tasarım yapılmak isteniyorsa Kod Blokları menüsü, Daha önceden tamamlanmış eğitimler görüntülenmek isteniyorsa Dersler menüsü seçilmelidir. Üst menüden; Çizim programına kayıtlı kullanıcıların paylaşımlarını incelemek ve kullanmak için Galeri menüsü, Çizim programı ile ilgili çalışmalar incelenmek istenirse Blog menüsü, Görsel 2.4: Çizim programı sol menüsü 2. ÖĞRENME BİRİMİ 49  Görsel 2.5: Çizim programı üst menüsü Çizim programına yeni başlayanların kendi kendilerine öğrenme sağlayabilmeleri için Öğren menüsü, Öğretmenlerin öğrenci grupları oluşturup takip edebilmesi için Öğret menüsü, Kullanıcı profili ile ilgili işlem yapılmak isteniyorsa profil resmi seçilmelidir. Son olarak arayüzün orta alanı ise kullanıcı tarafından daha önceden oluşturulmuş tasarımların yer aldığı bölümdür. Dikkat Çizim programında daha önceden tasarlanmış bir tasarım üzerinde değişiklik yapıldığında çevrimiçi olarak değişiklik yapıldığı için tüm ortamlarda değişiklik uygulanacaktır. 2.1.3. Yeni Tasarım Oluşturma Çizim programı yeni oluşturulan her tasarıma otomatik olarak isim vermektedir. Kullanıcı, bu ismi değiştirerek tasarımlara istediği adı verebilmektedir. Yeni bir tasarım oluşturmak için Yeni Tasarım Oluştur düğmesine tıklanması yeterli olacaktır. Dikkat Kayıtlı tasarımlar üzerinde çalışmak için tasarım seçilerek Bunu düzenle düğmesine tıklanmalıdır. 2.1.4. Çalışma Düzlemi Kontrolleri Çizim programı tasarım ortamı, kullanıcılara kolaylık sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Uygulama: Temel Kontroller Çalışma düzleminde yer alan kontrolleri kullanmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Çizim programının tasarıma verdiği ismi değiştirmek için tasarım ismini tıklayınız. Tasarımın adını İlk Tasarım olarak değiştiriniz. Görsel 2.6: İlk Tasarım Sıra Sizde 1 İkinci Tasarım adında yeni bir tasarım oluşturunuz. 50 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Uygulama: Temel İşlem Kontrolleri Çalışma düzleminde yer alan kontrolleri kullanmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Temel İşlem Kontrolleri olarak değiştiriniz. Çalışma düzleminin sağ tarafında yer alan kutu şeklini çalışma düzlemine sürükleyerek ekleyiniz. Görsel 2.7: Şekillerin çalışma düzlemine eklenmesi Çalışma düzleminde seçili şekli kopyalamak için Kopyala (Ctrl+C) düğmesine tıklayınız. Kopyalanan şekli yapıştırmak için Yapıştır (Ctrl+V) düğmesine tıklayınız. Çalışma düzleminde seçili şekli çoğaltmak için Duplicate and repeat (Ctrl+D) düğmesine tıklayınız. Çalışma düzleminde seçili şekli silmek için Sil (Delete) düğmesine tıklayınız. Son yapılan işlemleri geri almak için Geri Al (Ctrl+Z) düğmesine tıklayınız. Son yapılan işlemleri yinelemek için Yinele (Ctrl+Y) düğmesine tıklayınız. Görsel 2.8: Temel işlem kontrolleri Tasarıma farklı açılardan bakmak, tasarımı kolaylaştıracaktır. Tasarımlara farklı açıdan bakmak için görünüm kontrolleri kullanılır. 2. ÖĞRENME BİRİMİ 51  Uygulama: Görünüm Kontrolleri 1 Çalışma düzleminde yer alan kontrolleri kullanarak görünümü değiştirmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Görünüm Kontrolleri 1 olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine kutu ekleyiniz. Çalışma düzleminin sol tarafında yer alan görünüm küpünü fare (mouse) ile yönlendirerek tasarım ortamının bakış açısını değiştiriniz. Görsel 2.9: Görünüm değiştirme Çalışma düzleminin tamamını görmek için Ana Ekran görünümü düğmesine tıklayınız. Çizilen şekli ekrana sığdırmak için Tümünü görünüme sığdır (F) düğmesine tıklayınız. Çalışma düzleminin görünümünü yakınlaştırmak için Yakınlaştır (+) düğmesine tıklayınız. Çalışma düzleminin görünümünü uzaklaştırmak için Uzaklaştır (-) düğmesine tıklayınız. Dikkat Çalışma düzlemini yakınlaştırmak veya uzaklaştırmak için farenin tekerleği de kullanılabilir. Çizilen şeklin iki boyutlu görünümüne geçmek için Düz görünüme geç düğmesine tıklayınız. Görsel 2.10: Düz görünüme geç düğmesi 52 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Uygulama: Görünüm Kontrolleri 2 Çalışma düzleminin boyutunu değiştirmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Görünüm Kontrolleri 2 olarak değiştiriniz. Çalışma düzleminin boyutunu değiştirmek için Çalışma düzlemi ölçümleri düğmesine tıklayınız. Görsel 2.11: Çalışma alanı ölçümleri düğmesi Birimler bölümünü seçerek ölçü birimini değiştiriniz. Genişlik ve uzunluk değerlerini değiştiriniz. Dikkat Çizim programı, çalışma düzleminde genişlik ve uzunluk için maksimum 1000 mm ölçüsünü desteklemektedir. Izgarayı Güncelle linkine tıklayarak çalışma düzlemi ölçülerini değiştiriniz. Şekillerin taşınması sırasında kılavuz çizgilerine tutunma aralıklarını değiştirmek için Izgarayı Tuttur seçeneğini işaretleyiniz. Görsel 2.12: Izgarayı tuttur düğmesi Sıra Sizde 2 Ana sayfaya dönerek önceden oluşturduğunuz başka bir tasarımı açınız. 2. ÖĞRENME BİRİMİ 53  2.2. Üç Boyutlu Modelleme Nesneler gerçek dünyada üç boyutlu olarak algılanır. Üç boyut; bir nesneye ait yükseklik, genişlik ve derinlik algısıdır. Çeşitli programlar aracılığıyla bir nesnenin çiziminde genişlik, yükseklik ve derinlik özelliklerinin kullanılması üç boyutlu modelleme olarak tanımlanır. İstenilen şeklin modelini hazırlamak için hangi tekniğin kullanıldığından çok gerçeğe ne kadar yaklaşıldığı önemlidir (Güler, 2014). Üç boyutlu modelleme yapılırken nesnenin önden, yandan ve üstten görünüşleri çıkartılır. Bu görünüşler üzerinde nesnenin modeli oluşturulur. Modelleme işlemi çeşitli yöntemlerle yapılabilir: Bir nesneye ait üç boyutlu model tek bir görüntüde hazırlanabilir veya nesnenin her bir parçası ayrı ayrı modellenerek bu parçaların birleştirilmesiyle de oluşturulabilir. Dikkat Üç boyutlu kavramı yerine 3B ifadesi de kullanılabilir. 2.2.1. Temel Şekiller Şekiller, çizim programının temel yapı nesneleridir. Çizim programı, üç boyutlu nesnelerin hemen hemen hepsini kullanıcıların hizmetine sunmaktadır. Çalışma düzlemine eklenerek bu şekiller üzerinde işlem yapılabilir, birden fazla şekille yeni şekiller tasarlanabilir. Temel şekiller menüsü altında geometrik şekillerin üç boyutlu modelleri yer almaktadır. Metin ve sayılar menüsü altında üç boyutlu metin yazılmak istendiğinde kullanılabilecek modeller vardır. Karakterler menüsü altında tasarımlarda kullanılabilecek basit karakter tasarımları bulunmaktadır. Şekil oluşturucular altında ise tasarlanmış şekiller yer almaktadır. Uygulama: Şekil Yerleştirme Çalışma düzlemine bir şekil yerleştirmek ve şeklin görünümünü değiştirmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Şekil Yerleştirme olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine bir kutu ekleyiniz. Şekil özelliklerinden kutunun rengini mavi olarak değiştiriniz. Görsel 2.13: Şekil renk özelliği Çalışma düzlemine bir piramit ekleyiniz. 54 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Şekil özelliklerinden piramidin rengini kırmızı olarak değiştiriniz. Piramidin köşe sayısını şekil taraflar özelliğinden 10 olarak değiştiriniz. Görsel 2.14: Şekil taraflar özelliği Çalışma düzlemine bir B harfi ekleyiniz. B harfinin rengini yeşil olarak değiştiriniz. Görsel 2.15: Harf ekleme Karakter menüsünü seçiniz. Çalışma düzlemine Scuba Maskesi (dalış maskesi) karakterini ekleyiniz. Görsel 2.16: Karakter ekleme 2. ÖĞRENME BİRİMİ 55  Uygulama: Şekil Taşıma Çalışma düzlemine eklenen şeklin yerini değiştirmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Şekil Taşıma olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine yan yana dört tane kutu ekleyiniz. Görsel 2.17: Taşınacak şekillerin eklenmesi Farenin sol tuşunu tıklayarak her kutuyu çalışma düzleminin köşelerine taşıyınız. Görsel 2.18: Taşıma işlemi Uygulama: Şekil Döndürme Çalışma düzlemine eklenen şekli döndürmek için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Şekil Döndürme olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine yan yana üç tane kutu ekleyiniz. Görsel 2.19: Döndürülecek şekillerin eklenmesi 56 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Döndürmek istediğiniz şekli seçiniz. Şekli döndürmek için tutamaçları kullanabilirsiniz. Döndürme işleminde en iyi görünümü elde etmek için çalışma düzlemini döndürünüz. Her şekli görselde görüldüğü gibi 45 derece döndürmek için eğri okları kullanınız. Görsel 2.20: Şekil döndürme Uygulama: Şekil Boyutlandırma Çalışma düzlemine eklenen şekli boyutlandırmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Şekil Boyutlandırma olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine üç tane kutu ekleyiniz. Görsel 2.21: Boyutlandırılacak şekillerin eklenmesi Boyutlandırma işleminde en iyi görünümü elde etmek için çalışma düzlemini döndürünüz. Her şekli görselde görüldüğü gibi bir kenarı 50 mm olacak şekilde boyutlandırınız. Görsel 2.22: Şekillerin boyutlandırılması 2. ÖĞRENME BİRİMİ 57  Dikkat Taşıma değeri, döndürme açısı ve boyut değerleri fare yardımıyla veya klavyeden değerler girilerek yapılabilir. Sıra Sizde 3 Temel şekillerle ilgili taşıma, döndürme ve boyutlandırma işlemini silindir üzerinde uygulayınız. 2.2.2. Gruplama ve Grup Çözme Temel şekillerle tasarım yapmak bazen yetersiz kalmaktadır. Temel şekiller birleştirilerek yeni şekiller oluşturulabilir. Uygulama: Şekil Gruplama Çalışma düzlemine eklenen şekilleri gruplandırmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Şekil Gruplama olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine iki tane kutu ekleyiniz. Görsel 2.23: Gruplama işlemi için birinci nesnelerin eklenmesi Çalışma düzlemine kutuların ortasına gelecek şekilde iki tane silindir ekleyiniz. Silindirleri 10x10x30 mm olacak şekilde boyutlandırınız. Görsel 2.24: Gruplama işlemi için ikinci nesnelerin eklenmesi Shift tuşuna basılı tutarak birinci kutuyu ve birinci silindiri seçiniz. Üst menüden Gruplandır (Ctrl+G) düğmesine tıklayınız. Grup rengi, grubu oluştururken seçilen ilk şekil ile eşleşecektir. Shift tuşuna basılı tutarak ikinci silindiri ve ikinci kutuyu seçiniz. 58 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Üst menüden Gruplandır (Ctrl+G) düğmesine tıklayınız. Grup rengi, grubu oluştururken seçilen ilk şekil ile eşleşecektir. Görsel 2.25: Gruplanan şekiller Grubu çözmek için üst menüden Grubu Çöz (Ctrl+Shift+G) düğmesine tıklayınız. 2.2.3. Eksiltme Özelliği Şekil birleştirme işleminde bir şekil, başka bir şekilden eksiltme yoluyla çıkartılarak yeni şekiller oluşturulabilir. Uygulama: Şekil Eksiltme Çalışma düzlemine eklenen şekillerde eksiltme işlemi yapmak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Şekil Eksiltme olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine bir kutu ekleyiniz. Çalışma düzlemine kutuların ortasına gelecek şekilde bir silindir ekleyiniz. Silindiri 10x10x30 mm olacak şekilde boyutlandırınız. Silindir şeklini seçiniz ve silindirin özelliklerinden Delik özelliğini seçiniz. Görsel 2.26: Eksiltme uygulanacak şekillerin eklenmesi Shift tuşuna basılı tutarak kutuyu ve silindiri seçiniz. Üst menüden Gruplandır (Ctrl+G) düğmesine tıklayınız. Böylece kutu şeklinden silindir şekli eksiltilmiş olacaktır. Görsel 2.27: Eksiltme uygulanan şekiller 2. ÖĞRENME BİRİMİ 59  2.2.4. Hizalama Özelliği Hizalama seçeneği, bir şekil oluştururken şekilleri sıralamak için kullanıcılara yardımcı olmaktadır. Hizalama işlemi, yatay ve dikey olmak üzere iki şekilde yapılabilir. Uygulama: Şekil Hizalama Çalışma düzlemine eklenen şekilleri hizalamak için aşağıdaki yönergeleri uygulayınız. Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Şekil Hizalama olarak değiştiriniz. Çalışma düzleminde farklı yerlere üç kutu ekleyiniz. Birinci şekle dokunmadan ikinci şekli 5 mm, üçüncü şekli ise 10 mm yükseltiniz. Görsel 2.28: Hizalanacak şekillerin eklenmesi Shift tuşuna basılı tutarak üç şekli de seçiniz. Tüm şekiller seçiliyken üst menüde yer alan Hizala (L) düğmesine tıklayınız. Hizala düğmesine tıkladıktan sonra hizala tutamaçları şekillerin çevresinde görünür. Hizalamanın ön izlemesini görmek için farenizi siyah hizalama tutamaçlarının her birinin üzerine getiriniz. Hizalama tutamaçlarından herhangi birine tıklayarak şekilleri taşıyınız. Araç çubuğundaki Geri Al düğmesini kullanarak gerekirse son işleminizi geri alabilirsiniz. Çalışma düzlemindeki kutuları yatay hizalama tutamaçlarını kullanarak birinci kutuya yatayda hizalayınız. Görsel 2.29: Yatay hizalama uygulanan şekiller Çalışma düzlemindeki kutuları dikey hizalama tutamaçlarını kullanarak ikinci kutuya dikeyde hizalayınız. 60 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Görsel 2.30: Dikey hizalama yapılan şekiller 2.2.5. Örnek Uygulamalar http://kitap.eba.gov.tr/KodSor. Uygulama: Yüzük Yapımı php?KOD=21370 Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Yüzük Yapımı olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine bir silindir ekleyiniz ve çapı 21 mm olacak şekilde silindiri boyutlandırınız. Çalışma düzlemine yeni bir silindir daha ekleyiniz ve çapı 17 mm olacak şekilde silindiri boyutlandırınız. Her iki şekli de seçiniz ve 4 mm yüksekliğe ölçeklendiriniz. İkinci silindiri seçerek silindirin özelliğini Delik olarak değiştiriniz. Hizalama özelliğini kullanarak şekilleri merkezde hizalayınız. Her iki ögeyi de seçili tutunuz ve menü çubuğundaki Gruplandır (Ctrl+G) düğmesini kullanarak bunları gruplandırınız. Çalışma düzleminde dik duracak şekilde yüzüğü döndürünüz. Görsel 2.31: Çizim programı ile yüzük yapımı http://kitap.eba.gov.tr/KodSor. php?KOD=21371 Uygulama: Çikolata Yapımı Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Çikolata Yapımı olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine bir kutu ekleyiniz. Kutunun yüksekliğini 10 mm olarak ölçeklendiriniz. Kutunun enini ve boyunu 100x100 mm olarak ölçeklendiriniz. 2. ÖĞRENME BİRİMİ 61  Görsel 2.32: Çikolata zemininin oluşturulması Çalışma düzlemine bir çatı şekli ekleyiniz. Çatının enini ve boyunu 20x100 mm olarak ölçeklendiriniz. Çatı şeklini Duplicate and repeat (Ctrl+D) düğmesi ile 6 adet yan yana çoğaltınız. Çatı şekillerini Gruplandır (Ctrl+G) düğmesi ile gruplandırınız. Görsel 2.33: Gruplandırılmış çatı şekilleri Çatı şekillerini ters dönecek şekilde 180 derece döndürünüz. Kutu ve çatı grubunu Hizala (L) düğmesi ile merkezden hizalayınız. Çatı grubunu 5 mm yukarı kaldırınız. Çatı grubunun özelliğini Delik olarak değiştiriniz. Çatı grubunu Duplicate and repeat (Ctrl+D) düğmesi ile çoğaltınız. Yeni çatı grubunu yatayda 90 derece döndürünüz. Görsel 2.34: Çikolata kalıbının oluşturulması Tüm şekilleri seçiniz ve Gruplandır (Ctrl+G) düğmesi ile gruplandırınız. Oluşturduğunuz şeklin rengini kahverengi olarak değiştiriniz. 62 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Görsel 2.35: Tamamlanmış çikolata tasarımı Sıra Sizde 4 Çikolata yapımı uygulamasını farklı şekillerle yapınız. http://kitap.eba.gov.tr/KodSor. php?KOD=21372 Uygulama: Bayrak Yapımı Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Bayrak Yapımı olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine bir kutu ekleyiniz. Kutunun yüksekliğini 3 mm olarak ölçeklendiriniz. Kutunun enini ve boyunu 100x150 mm olarak ölçeklendiriniz. Görsel 2.36: Bayrak zemininin oluşturulması Çalışma düzlemine bir silindir ekleyiniz. Silindirin yüksekliğini 3,1 mm olarak ölçeklendiriniz. Silindir çapını 50 mm olarak ölçeklendiriniz. Çalışma düzlemine yeni bir silindir ekleyiniz. Silindirin yüksekliğini 3,5 mm olarak ölçeklendiriniz. Silindirin çapını 40 mm olarak ölçeklendiriniz. İki silindiri seçip Hizala (L) düğmesi ile merkezden hizalayınız. 2. ÖĞRENME BİRİMİ 63  Görsel 2.37: Hilalin oluşturulması için silindirlerin kullanımı Küçük silindiri merkezden sağa doğru 6,25 mm kaydırınız. Küçük silindirin özelliğini Delik olarak değiştiriniz. İki silindiri seçerek Gruplandır (Ctrl+G) düğmesi ile gruplandırınız. Silindir grubunun rengini beyaz olarak değiştiriniz. Görsel 2.38: Hilalin oluşturulması Kutu ve silindir grubunu orta-solda Hizala (L) düğmesi ile hizalayınız. Silindir grubunu 27 mm sağa kaydırınız. Görsel 2.39: Hilalin yerleştirilmesi Çalışma düzlemine bir yıldız ekleyiniz. Yıldızın yüksekliğini 3,10 mm olarak ölçeklendiriniz. Yıldızı 110 derece döndürünüz. Yıldızın enini ve boyunu 23x23 mm olarak ölçeklendiriniz. Yıldızın rengini beyaz olarak değiştiriniz. 64 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Görsel 2.40: Yıldızın oluşturulması Kutu, yıldız ve silindir grubunu orta-sağda Hizala (L) düğmesi ile hizalayınız. Yıldızı 73 mm sağa kaydırınız. Görsel 2.41: Tamamlanmış Türk Bayrağı Dikkat Türk Bayrağının standart bir ölçüsü vardır ve şekli Türk Bayrağı Kanunu ile belirlenmiştir. Uygulama: Bardak Yapımı Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Bardak Yapımı olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine silindir ekleyiniz. Silindirin yüksekliğini 50 mm olarak ölçeklendiriniz. Silindirin çapını 50 mm olarak ölçeklendiriniz. Köşeli görüntüyü ortadan kaldırmak için silindir özelliğinde Taraflar değerini 64 olarak değiştiriniz. Silindiri çoğaltınız ve yeni silindirin çapını 47 mm olarak güncelleyiniz. İkinci silindirin yüksekliğini 60 mm olarak güncelleyiniz. İkinci silindirin özelliğini Delik olarak değiştiriniz. 2. ÖĞRENME BİRİMİ 65  İkinci silindiri 3 mm yükseltiniz. İki silindiri merkezde hizalayınız. Görsel 2.42: Bardak gövdesinin oluşturulması Çalışma düzlemine metin ekleyiniz ve şekil özelliklerinden metni BİLİŞİM olarak değiştiriniz. Metnin enini ve boyunu 40x20 mm olarak ölçeklendiriniz. Bardak gövdesi ile aynı görünümde olacak şekilde metni 90 derece döndürünüz. Bardak yüzeyinde ortada görünecek şekilde metni taşıyınız. Görsel 2.43: Bardak metninin oluşturulması Birinci silindiri çoğaltınız ve çapını 55 mm olarak güncelleyiniz. Birinci silindir ile üçüncü silindiri merkezden hizalayınız. Üçüncü silindirin yüksekliğini 60 mm olarak güncelleyiniz. Üçüncü silindirin özelliğini Delik olarak değiştiriniz. Görsel 2.44: Bardak metninin ovalleştirilmesi Çalışma düzlemine bir kutu ekleyiniz ve tüm şekli kapatacak şekilde kutuyu boyutlandırınız. Kutu ve üçüncü silindiri gruplandırınız. Kutunun özelliğini Delik olarak değiştiriniz. Tüm şekilleri seçerek gruplandırınız. 66 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Görsel 2.45: Bardak gövdesi Çalışma düzlemine bir halka ekleyiniz. Halkanın çapını 30 mm olarak ölçeklendiriniz. Halkayı dik duracak şekilde 90 derece döndürünüz. Halkayı bir kutu yardımı ile yarım halkaya dönüştürüp kulpu oluşturunuz. Görsel 2.46: Bardak kulpunun oluşturulması Bardak gövdesine kulpu yerleştiriniz. Tüm şekilleri seçerek gruplandırınız. Görsel 2.47: Bardak tasarımı Uygulama: Kalemlik Yapımı Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Kalemlik Yapımı olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine silindir ekleyiniz. Silindirin yüksekliğini 50 mm olarak ölçeklendiriniz. 2. ÖĞRENME BİRİMİ 67  Silindirin çapını 50 mm olarak ölçeklendiriniz. Köşeli görüntüyü ortadan kaldırmak için silindir özelliğinde Taraflar değerini 64 olarak değiştiriniz. Silindiri çoğaltınız ve yeni silindirin çapını 47 mm olarak güncelleyiniz. İkinci silindirin yüksekliğini 60 mm olarak güncelleyiniz. İkinci silindirin özelliğini Delik olarak değiştiriniz. İkinci silindiri 3 mm yükseltiniz. İki silindiri merkezden hizalayınız. İki silindiri gruplandırınız. Görsel 2.48: Kalemlik gövdesinin oluşturulması Çalışma düzlemine metin ekleyiniz ve şekil özelliklerinden metni BİLİŞİM olarak değiştiriniz. Metnin enini ve boyunu 20x10 mm olarak ölçeklendiriniz. Kalemlik gövdesi ile aynı görünümde olacak şekilde metni 90 derece döndürünüz. Metnin özelliğini Delik olarak değiştiriniz. Kalemlik gövdesinde ortada görünecek şekilde metni taşıyınız. Görsel 2.49: Kalemlik üzerine metin ekleme Çalışma düzlemine yıldız ekleyiniz. Yıldızın enini ve boyunu 10x10 mm olarak ölçeklendiriniz. Kalemlik gövdesi ile aynı görünümde olacak şekilde yıldızı 90 derece döndürünüz. Yıldızın uzunluğunu 60 mm olarak değiştiriniz. Kalemlik gövdesinin her iki yüzeyinde görünecek şekilde yıldızı taşıyınız. Yıldızı çoğaltınız ve yeni yıldızı 45 derece döndürünüz. İkinci yıldızı çoğaltınız ve üçüncü yıldızı 45 derece döndürünüz. Üçüncü yıldızı çoğaltınız ve dördüncü yıldızı 45 derece döndürünüz. 68 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Görsel 2.50: Kalemlik desenlerinin eklenmesi Yıldızları seçiniz ve özelliğini Delik olarak değiştiriniz. Tüm şekilleri seçiniz ve gruplandırınız. Görsel 2.51: Tamamlanmış kalemlik tasarımı Sıra Sizde 5 Kalemlik üzerindeki yıldız sayısını artırarak daha fazla yıldız deseni oluşturunuz. http://kitap.eba.gov.tr/KodSor. php?KOD=21373 Uygulama: Piyon Yapımı Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Piyon Yapımı olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine bir silindir ekleyiniz. Silindirin yüksekliğini 3 mm olarak değiştiriniz. Silindirin üstüne bir Çalışma Düzlemi (W) sürükleyiniz. Görsel 2.52: Piyon tabanının yapılması 2. ÖĞRENME BİRİMİ 69  Bir koni şeklini silindirin üstüne ekleyiniz. Koninin yüksekliğini 11 mm olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine bir küre ekleyiniz. Küreyi 18 mm çapında ölçeklendiriniz. Dikkat Bir şekil üzerine çalışma düzlemi eklendiğinde yeni eklenen şekiller için çalışma düzlemi olarak yeni eklenen düzlem kabul edilecektir. Kürenin yüksekliğini 5 mm olarak ölçeklendiriniz. Görsel 2.53: Piyon yapımı tabanının tamamlanması Çalışma düzlemine bir koni şekli ekleyiniz. Koninin yüksekliğini 28 mm olarak ölçeklendiriniz. Koninin çapını 14 mm olarak ölçeklendiriniz. Koniyi diğer şekillerin üstüne taşıyınız. Koniyi çalışma düzleminden 3 mm yükseltiniz. Görsel 2.54: Piyon gövdesinin oluşturulması Başka bir koniyi çalışma düzlemine ekleyiniz. Koninin çapını 12 mm olarak ölçeklendiriniz. Koninin yüksekliğini 19 mm olarak ölçeklendiriniz. Koniyi 180 derece döndürünüz. Koniyi 5 mm yükseltiniz. Koniyi diğer şekillerin üzerine taşıyınız. Bir çalışma düzlemini koninin üstüne sürükleyiniz. 70 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Dikkat Bu aşamadan sonra gövde kullanılarak farklı satranç taşları tasarlanabilir. Görsel 2.55: Piyon gövdesinin tamamlanması Çalışma düzlemine bir küre ekleyiniz. Kürenin çapını 8 mm olarak ölçeklendiriniz. Bir Çalışma Düzlemini şeklin dışında bir alana sürükleyerek çalışma düzleminin orijinal konumuna getiriniz. Tüm şekilleri merkezden hizalayınız. Tüm şekilleri gruplandırınız. Görsel 2.56: Tamamlanmış piyon taşı Sıra Sizde 6 Piyon gövdesini kullanarak kale taşını tasarlayınız. 2.2.6. İki Boyutlu Görseli Üç Boyutlu Görsele Dönüştürme Çizim programı dışındaki bir resim üç boyutlu hâle getirilebilir. Resmin üç boyutlu hâle getirilebilmesi için çalışma düzlemine aktarılması gerekmektedir. 2. ÖĞRENME BİRİMİ 71  http://kitap.eba.gov.tr/KodSor. php?KOD=21374 Uygulama: Üç Boyutlu Hâle Dönüştürme Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Üç Boyutlu Hâle Dönüştürme olarak değiştiriniz. Üst menüden İçe Aktar düğmesini tıklayınız. İki boyutlu resmi seçiniz. Çevrimiçi format dönüştürücü ile dosyanızı.svg formatına dönüştürünüz. Bir dosya seç düğmesine tıklayınız. Resmi seçiniz ve onaylayınız. Dikkat Çizim programı, içe aktarma işleminde.stl,.obj ve.svg dosya uzantılarını desteklemektedir. İsterseniz Ölçeklendir değerini değiştirerek resmin boyutunu değiştiriniz. İçe Aktar düğmesine tıklayınız. Shift tuşuna basılı tutup fare ile şeklin genişliğini 100 mm olarak değiştiriniz. Ana Ekran görünümü düğmesine tıklayarak ekran görüntüsünü ortalayınız. Görsel 2.57: Üç boyuta dönüştürülmüş şekil 2.2.7. Hareket Edebilen Bir Nesne Oluşturma Çizim programı yardımıyla birbirinden bağımsız şekiller bir arada tasarlanabilir. Böylece hareketli nesneler oluşturulabilir. http://kitap.eba.gov.tr/KodSor. php?KOD=21375 Uygulama: Dişli Çark Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını Dişli Çark olarak değiştiriniz. Çalışma düzlemine bir çatı ekleyiniz. Çatıyı 90 derece döndürünüz. Çatının yüksekliğini 10 mm olarak ölçeklendiriniz. Çatının enini ve boyunu 9x9 mm olarak ölçeklendiriniz. Çalışma düzlemine bir kutu ekleyiniz. Kutunun yüksekliğini 4 mm olarak ölçeklendiriniz. 72 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM Kutunun enini ve boyunu 1x1 mm olarak ölçeklendiriniz. Kutunun özelliğini Delik olarak değiştiriniz. Kutu ile çatıyı merkezden hizalayınız. Kutuyu çatının bir köşesine doğru 6 mm taşıyınız. Görsel 2.58: Çarkın dişinin oluşturulması Çatı ve kutuyu gruplandırınız. Çalışma düzlemine bir küre ekleyiniz. Kürenin çapını 3 mm olarak ölçeklendiriniz. Küreyi çatının tabanından 40 mm uzağa yerleştiriniz. Çatı ve küreyi gruplandırınız. Yeni şekli çoğaltınız ve 36 derece döndürünüz. Görsel 2.59: Çarkın dişlerinin çoğaltılması Çarkın dişleri tamamlanıncaya kadar bir önceki adımı tekrarlayınız. Görsel 2.60: Çarkın dişlerinin tamamlanması 2. ÖĞRENME BİRİMİ 73  Dişleri gruplandırınız. Çalışma düzlemine bir silindir ekleyiniz. Silindirin yüksekliğini 10 mm olarak ölçeklendiriniz. Silindirin çapını 34 mm olarak değiştiriniz. Dişli grubunu ve silindiri merkezde hizalayınız. Görsel 2.61: Dişli gövdesinin oluşturulması Çalışma düzlemine bir silindir ekleyiniz. Silindirin yüksekliğini 12 mm olarak ölçeklendiriniz. Silindirin çapını 15 mm olarak ölçeklendiriniz. Silindirin özelliğini Delik olarak değiştiriniz. Silindiri ve çark gövdesini merkezden hizalayınız. Görsel 2.62: Tamamlanmış dişli çark Dişli çarkı çoğaltınız. Oluşturulan dişli çarkları, dişler birbirine uygun olacak şekilde yerleştiriniz. Görsel 2.63: Tamamlanmış dişli çark grubu 74 2. ÖĞRENME BİRİMİ  BİLGİSAYARLI ÇİZİM 2.2.8. Tasarımların İçe veya Dışa Aktarımı Çizim programında üç boyutlu ya da iki boyutlu tasarımlar İçe Aktar seçeneği ile çalışma düzlemine aktarılabilir ve yeni tasarımlarda kullanılabilir. Çizim programı, içe aktarma işleminde.stl,.obj ve.svg dosya uzantılarını desteklemektedir. Dikkat Çizim programı, içe aktarılacak dosya boyutunu 25 MB ile sınırlandırmıştır. Uygulama: İçe Aktarma Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını İçe Aktarma olarak değiştiriniz. Üst menüden İçe Aktar düğmesini tıklayınız. Bir dosya seç düğmesine tıklayınız. Dosyanın yerini bulunuz ve dosyayı seçiniz. İki boyutlu ya da üç boyutlu resmi seçiniz. İçe Aktar düğmesini tıklayınız. İçe aktarılan şekli tasarımınıza göre ölçeklendiriniz. Uygulama: URL ile İçe Aktarma Yeni bir tasarım oluşturunuz. Tasarımın adını URL ile İçe Aktarma olarak değiştiriniz. İçe Aktar düğmesini tıklayınız. Import From URL düğmesine tıklayınız. URL adresini yapıştırınız ve İçe Aktar düğmesini tık