Dil Gelişimi ve Aşamaları PDF

Dil Gelişimi 🙢  🙢 🙣 Dil, duyguları, düşünceleri, tutumları, inançları ve değer yargılarını aktarmak, algılanan ve yaşanan olaylarla ilgili bilgileri soru sorma, emir verme, istekte bulanma gibi işlevler ile ortaya çıkarmak için kullanılan, sesler, sembol ve...

Dil Gelişimi 🙢  🙢 🙣 Dil, duyguları, düşünceleri, tutumları, inançları ve değer yargılarını aktarmak, algılanan ve yaşanan olaylarla ilgili bilgileri soru sorma, emir verme, istekte bulanma gibi işlevler ile ortaya çıkarmak için kullanılan, sesler, sembol ve sözcükler gibi temel birimleri içine alan insanlara özgü bir sistemdir. 🙣 Konuşma, dilin sese dönüştürülmüş biçimi olarak ifade edilir. Her dilin sesle ifadesi vardır. Fakat sesler, dilden dile değişebilir  🙢 🙣 Dil gelişimi, doğumdan itibaren başlar ve yaşam boyu devam eder. 🙣 Dil ↔ Öğrenme 🙣 Dil gelişiminde, sesin duyulması ve dili kullanabilecek ortamın bulunması gerekir. 🙣 Dil gelişiminde ilk dönemler evrensel özellik gösterir. İlk yıllardaki bu evrensellik 18-32 aydan sonra, sosyal sınıf farklılıklarının etkisiyle yok olur. 🙣 Dilin bir başka özelliği de dil ile kritik yaş ilişkisidir(0-6 yaş). 🙣 Konuşmanın olmadığı ortamda çocuk, konuşmayı öğrenemez.  🙢 🙣 İletişim, başkalarının söylediklerini anlamalarını, sözcük dağarcığı geliştirmelerini, sözcükleri doğru olarak telaffuz etmelerini ve anlaşılır bir cümle yapısını kavramalarını sağlar. 🙣 İletişim için sahip olunması gereken beceriler; ⮚ Konuşma sırasında göz kontağı kurma ve sürdürme ⮚ Konuşmayı başlatma ⮚ Sıra ile konuşma ⮚ Bir konu üzerinde konuşmayı sürdürme ve konuşmayı bitirme ⮚ Zamanı ve durumu konuya uygun konuşma Dilin kazanılması ve gelişimi 🙢 Dilin kazanılmasını ve gelişimini; 🙣 Zihinsel engel, 🙣 Fiziksel engel (yarık damak), 🙣 Duyusal engel (işitme ve görme kaybı), 🙣 Duygusal yoksunluk (güven ortamı), 🙣 Uyarıcı yoksunluğu, uyarım eksikliği (yetişkinlerin çocukla konuşması, oynaması ve uyarımlar vermesi) 🙣 Ve sık hastalanma gibi durumlar etkiler.  🙢 Dil yeteneği ↔ Bilişsel yetenek 🙣 Erken konuşan çocukların zekâ düzeylerinin genellikle normal ya da normalin üstünde olduğu ve dilin zekâya bağlı olarak geliştiği görüşü kabul edilmektedir. 🙣 Dilin kazanılması, çocuğun bilişsel gelişimine dayanmakta olup zihinsel uyum süreçlerinin her biri algılama, kavram geliştirme ve dilin kazanılmasıyla yakından ilişkilidir.  🙢 İşitme algısının normal olması, sağlıklı dil gelişimi açısından önemlidir. 🙣 Duyma kusuru olan bebeklerin 6-9 aylar arasında yapılan ses oyunları döneminde normallerden ayrıldığı, bebeğin dil gelişiminin aksadığı belirtilmiştir. Görsel algılama dil gelişimi için belirleyici olmakta; ciddi görme kaybı olan çocukların dil gelişimleri, görmesi normal olanlara göre daha geç başlamaktadır. Şiddetli ve uzun hastalıklar; 🙣 Çocuğun dili kullanmasını, konuşmasını 1-2 yıl geciktirebilir. 🙣 Çocuğun hastalık nedeniyle başkalarıyla iletişimi ve haberleşmesi kısıtlanması ve konuşmaya daha az yüreklendirilmesi de konuşmasında gecikmeye neden olabilir. Olgunlaşma ve öğrenme ile ilgili ögeler; çocuğun dil gelişimini etkiler. 🙣 Çocuğun, dili akıcı kullanabilmesi için öğrenme sürecinden geçmesi gerekir. 🙣 Çocuğun dil öğreniminin önemli kısmı kendi girişimi ile olur. Çocuk dili, örnek aldığı modeli taklit ederek gelişir. Sosyal çevre, gelişimin hızını belirler. 🙣 Çevre uyarıcılarından yoksun ortamlarda büyüyen çocukların dil düzeylerinin düşüklüğü, çevrenin dil gelişimi üzerindeki önemini belirtir. 🙣 Çocuğun okuduğu ya da okunduğu kitap sayısı, anne babanın çocukla meşgul olma derecesi ve oynadığı oyunlar dil gelişimini etkiler. 🙣 Yetişkinlerin bebekle erken dönemden başlayarak kurdukları sözel iletişim, bebeğin dili öğrenmesinin temelini oluşturur. 🙣 Çevre ve özellikle anne tarafından çocuğa sunulan sözel uyaran zenginliği dil gelişimini olumlu etkiler. 🙣 Bakımevlerinde büyüyen çocuklar, aile içinde büyüyen çocuklara oranla daha çok ağlarlar, daha az hecelerler. Konuşmayı daha geç öğrenirler. 🙣 Bu sonuca göre kişisel ilişkiler, dil gelişimi için önemli bir etkendir.  🙢 🙣 Aile bireyleri özellikle anne ile çocuk arasındaki sağlıklı ilişkiler, dil gelişimini olumlu etkiler. 🙣 Bu konuda ailenin genişliği de önemlidir. Ailede tek olan çocuk daha çabuk ve düzgün konuşur, çünkü ailenin ilgi merkezidir. 🙣 Çocuğun konuşmaya teşvik edilmesi, cevap vermeye cesaretlendirilmesi dil gelişimi için önemlidir. 🙣 Çocukla konuşmak, oyun oynamak, kitap okumak dil gelişimini destekler. 🙣 Yetişkinlerle sürdürülen soru cevap alışverişleri, çocuğun bilmediği dil yapılarını öğrenmesine olanak sağlar. Cinsiyet, konuşmayı öğrenmede önemlidir. 🙣 Erkek çocuklar kızlara göre konuşmayı daha geç öğrenirler. 🙣 Hayatın ilk yıllarında erkek çocukların cümleleri daha kısa, gramer yapılarının ve telaffuzlarının kızlara oranla daha bozuk olduğu belirtilir. Sosyoekonomik koşullar da çocuklara dil gelişimini destekleyici uyaran ve ortam sunma bakımından dilin kazanımında önemli olabilmektedir. 🙣 Sosyoekonomik durumu iyi ailelerin çocukları erken ve düzgün konuşur. 🙣 Bu çocukların toplam konuştukları sözcük sayısı ve ortalama cümle uzunluğu ile ebeveyn eğitimi, mesleği olması ve gelir düzeyi gibi sosyoekonomik değişkenler arasında anlamlı ilişki vardır.  Dil Gelişimin Diğer Gelişim Alanlarıyla İlişkisi 🙢 🙣 Bütün gelişim alanları iç içedir, ayrı düşünülemez. Bir gelişim alanındaki problem diğer gelişim alanlarını da etkiler. 🙣 Motor yeteneklerin olgunlaşması, dilin kullanılmasında ve seslerin çıkarılmasında etkilidir. 🙣 Duygusal açıdan problem olmaması dil gelişimini olumlu etkiler. 🙣 Çocuğun bilişsel gelişimi ile dili kullanması; onun çevreyi keşfetmesini, sosyalleşip iletişim kurmasını, problem çözmesini ve kavramları öğrenmesini sağlar.  Dilin kazanılması 🙢 Konuşma öncesi dönem Konuşma dönemi 1. Yeni doğan dönemi (ağlama) 1. Ses, sözcük dönemi 2. Gığıldama dönemi 2. Tek sözcük dönemi 3. Mırıldanma dönemi 3. İki sözcüklü ifadeler dönemi 4. Mırıldanmanın tekrarı dönemi 4. Üç veya daha fazla sözcüklü ifadeler dönemi 5. Başkalarının seslerini taklit dönemi 5. Gramer kurallarına uygun konuşma dönemi  Konuşma öncesi dönem Yenidoğan dönemi (ağlama / 0-2 Ay) 🙣 Çıkarılan sesler; ihtiyaç ve istek 🙣 Arama, emme ve yutma refleksleri 🙣 Konuşma mekanizmasının asıl görevi, nefes alma ve beslenme 🙣 Sesler, - İlk 3 haftada → amaçsız ve rastgele, - İkinci 3 haftada → açlık ve rahatsızlık 🙣 Ağlama tek iletişim yoludur. 🙣 Anne 1. ayın sonunda ağlamanın nedenini belirleyebilir 🙣 Bu dönemde bebek, başını bir yandan diğer yana çevirir, yüzüstü durumda göğsünü kısa süre yerden kaldırabilir, başını aniden kaldırıp düşürse bile oturma durumunda başını dik tutabilir. Yrd. Doç.Dr. Dilara Sevimay Özer, Prof. Dr. M. Kamil Özer; Çocuklarda motor gelişim  Konuşma öncesi dönem 🙢 Gığıldama dönemi (Cooing)(6 hafta/2 ay-3 Ay): 🙣 Sesler; mutluluk, hoşnutluk ve rahatsızlık ifade eder. 🙣 Çocuk, sesi ses olarak çıkardığını bilir. 🙣 Çıkardığı seslerden mutlu olur, ses oyunları oynar ve kendiliğinden ses üretimi başlar. Rastgele olarak çıkardığı “a, u, o” ünlü seslerini uzatır. Daha sonra da bu seslerin sonuna “h” eklenerek “ah, uh”, şeklinde sesler üretirken “s, k, g” gibi yumuşak damak ve gırtlak seslerini çıkarır. 🙣 Ses üretimi halen refleksiftir. 🙣 Başkalarının çıkardığı seslere tepki verir. Helen M. Sharp, PhD*, Kathryn Hillenbrand, MA; Speech and Language Development and Disorders in Children 🙣 Gövde kontrolü ikinci ayda başlar. Bebek elinden tutup kaldırıldığında dik duruma gelmek için çaba harcar. 🙣 Bu dönemde bebek, görme alanı içinde bir nesneye kolunun tüm hızıyla vurur, fakat tipik olarak isabet ettiremez. video 🙢  Konuşma öncesi dönem 🙢 Mırıldanma dönemi (babbling) (3-6 Ay): 🙣 Dili yuvarlama ve ileri uzatma becerisi görülür. 🙣 Kendi çıkardığı bu sesleri taklit eder. 🙣 Bebeğin çıkardığı sesler refleksif olmaktan çıkmış, tamamen amaçlı hâle dönüşmüştür. 🙣 Ses çıkarma için uyaran, kendisidir. 🙣 Vokal jimnastik 🙣 “ma-ma-ma”, “ba-ba-ba” 🙣 “b, m, p” gibi dudak seslerini çıkarır. 🙣 Bu dönemde bebek, destekle oturabilir, görsel alanı içindeki nesneyi takip edebilir, karın üzerinden yana ya da arkaya yuvarlanabilir, gözlerini uzak ve yakındaki nesnelere sabitleyebilir. Nesneye uzanabilir ve kavrayabilir. Aşina olduğu nesneleri tanır. Yrd. Doç.Dr. Dilara Sevimay Özer, Prof. Dr. M. Kamil Özer; Çocuklarda motor gelişim video 🙢  Konuşma öncesi dönem 🙢 Mırıldanmanın tekrarı dönemi (lalling) (6-9 Ay): 🙣 Bebek, ses üretimi ile işitmeyi birleştirir. 🙣 Mırıldanmanın tekrarının görülmemesi, bu dönemde dil problemlerinin, işitme kaybı, zihinsel gerilik gibi durumların ortaya çıktığını gösterir. 🙣 Başlangıçta “p, b, d” gibi dudaksı ve diş eti patlamalı sesler çoğunluktadır. 🙣 Fısıltı halindeki seslere dikkat eder. 🙣 Bütün ses mekanizmasını serbestçe hareket ettirmeyi öğrenir. 🙣 Ses oyunlarında ritim kullanır. 🙣 Sesler; dikkat çekme, sosyalleşme, kızgınlık ve hoşnutluk 🙣 Bebek, 7. ayda desteksiz oturur, erişim alanındaki nesnelere ısrarla uzanır. İlk bloğu eline aldıktan sonra ikincisini de alabilir. 8. ayda kendi kendine oturma durumuna geçer, yardımla ayakta durur.  🙢 Başkalarının Seslerini Taklit Dönemi (9-11 Ay): 🙣 İnsan sesini bilinçli bir şekilde taklit ederler. 🙣 Yaklaşık on birinci ayda kelimelerin taklit edilmesi başlar. 🙣 Bebekler ilk anlamlı sözcük çıkarmayı öğrenmeden önce, sesi taklit ederler. 🙣 Uygun jestleri ve sözcükleri öğrenmeye başlar. 🙣 Bu aşamadan sonra bebekler anlamları araştırmaya ve kendi dillerini öğrenmeye hazırdırlar. 🙣 Bebek, mobilyalara tutunarak ayakta durur. Fincanı tutabilir, içindekini içebilir. Yukarılara tırmanabilir, çevresinde dönebilir. 10. ayda, elleri ve dizleri üzerinde emekler. Her iki elinden tutulursa yürür. Basit yönergelere tepkide bulunur(dokunma, onu bana ver gibi). 11. ayda tek elinden tutulursa yürür. Çömelir ve eğilir.  Konuşma dönemi 🙢 Ses sözcük dönemi (11-13 Ay): 🙣 İnsan seslerini bilinçli bir şekilde taklit eder. 🙣 Çıkarılan sesler anlamdan yoksun, akıcılık özelliği olan, düz cümle ya da soruya benzeyen acele mırıltı şeklindedir(jargon). Prof. Dr. Hasan Bacanlı; Gelişim ve Öğrenme,2001 🙣 Basit soruları bakarak ya da göstererek yanıtlar. 🙣 “Cee” oyununu başlatır. 🙣 Bu dönemde çocuk, birkaç jesti ve sözcüğü anlar. ‘Bardak, ayakkabı, süt’ gibi basit nesnelerin isimlerini tanır. 🙣 ‘El salla’, ‘El çırp’ gibi yönergelere uyar. 🙣 Kendi dillerini öğrenmeye hazırdırlar. 🙣 Bebek bu dönemde, düzgün bir şekilde oturur, giyinme işlemine katılır. Desteksiz yürümenin başlama dönemidir. video 🙢  🙢 Tek sözcük dönemi, (14-18 Ay): 🙣 Gerçek konuşmaya geçiş 🙣 Rastlantısal ortaya çıkar, tekrar ile pekişir. 🙣 Bir yaşın sonuna doğru ilk sözcük görülebilir. 🙣 Çocuğun ilk anlamlı konuşmaları “mama”, “baba” gibi tek sözcüklerden meydana gelir. 🙣 Başlangıçta söylenen bu tek kelimeler, konuşma ve etkinliğin birleşmesini sağlar. Örneğin “atdaa” kelimesi sokağa gitmeyi anlatır. 🙣 Bu dönemde çocukların alıcı dillerinin, ifade edici dillerine göre daha iyi gelişmiş olmasının nedeni, kavramsal gelişimin dil gelişiminden ileri olmasıdır. 🙣 İlk sözcükler; kendine yakın insanlarla (anne, baba), hareket eden nesnelerle (top, araba, ayakkabı), tanıdık durumlarla (bay bay, baş baş, yukarı) tanıdık hareketlerin sonuçları (kirli, ıslak) ile ilgilidir. İkinci yılın son yarısında bebekler, duygularını “mutlu”, “üzgün”, “kızgın” gibi sözcüklerle nitelendirmeye başlarlar. 🙣 Sözcük dağarcığı 100-200 arasında olabilir. 🙣 İfade edebildiği yaklaşık 10-30 arası sözcük vardır. 🙣 Bu dönemde çocuk organlarının birçoğunu tanır ve istendiğinde gösterir. 🙣 Resimlerdeki nesneleri tanır, 3-4 resim arasından istenen resmi gösterir. 🙣 Bebeğin bu dönemin sonuna kadar desteksiz yürümesini gerçekleştirmiş olması beklenir.  🙢 🙣 video  🙢 İki Sözcüklü İfadeler Dönemi (18-24 Ay): 🙣 Bu dönemin başında çocuklar sözcükleri birleştirir. 🙣 Çocuk, 2 yılın sonuna doğru sözcüklerin birbiriyle olan ilişkilerini anlayarak onları yan yana getirerek farklı anlamları ifade etmeye başlar. “Anne gider.”, “Araba gider.” gibi oluşan iki sözcüklü cümleler, isim ve fiillerden oluşan, dil bilgisi çekim ekleri olmayan, içerisinde edat, zarf, sıfat bulunmayan cümlelerdir(telgrafik konuşma). 🙣 Sorulduğunda vücudunun bazı parçalarını doğru olarak gösterir. 🙣 Çocuğun konuşmasında ilkel dil bilgisi sistemi başlar. 🙣 Çocuklar kendi dillerini öğrenmeye başladıkları dönemdir. 🙣 Konuşma esnasında vurgu kullanırlar. 🙣 Sözcük dağarcığında yaklaşık 100 - 270 sözcük vardır. 🙣 İfade edebildiği sözcük sayısı 50 kelimeye kadar çıkabilir.  🙢 Üç ve daha fazla sözcüklü ifadeler (2-3 Yaş): 🙣 Çocuk 3-4 kelimeyi bir araya getirerek tek bir düşünceyi bütün olarak ifade eder 🙣 Çocuk; mantıklı, anlamlı ve yerinde cümleler yapar. Küçük emirleri yerine getiren çocuk, basit soruları cevaplandırır. Bütün bunlar, çocuğun konuşmaları kavradığını gösterir. 🙣 Çocukların çoğu üç yaşına geldiğinde dilin temel yapılarını öğrenir. 🙣 Cümleler açık fakat gramer yönünden eksiktir. 🙣 Halen zamir, edat, sıfat ve çekim ekleri yoktur. Bu dönemin sonuna doğru başlar. 🙣 Hemen hemen bütün nesnelerin isimlerini söyler. 🙣 Birçok hayvanı tanır. 🙣 Bu dönemdeki üç sözcüklü birleşimler; - ya yeniden birleştirme (anne at + top at = baba top at ) - ya da genişletme (büyük kalem = çok büyük kalem) şeklinde olur. - "Git-dur," "içinde-üstünde-altında," "büyük-küçük," "yukarı-aşağı" gibi anlamlardaki farklılığı anlayabilir. 🙣 Çocuk, çok sözcüklü cümleler yaparken dilin temel yapılarını da öğrenir. Çocuğun bu dönemin sonuna doğru basit düzeyde de olsa işaret sıfatlarını, işaret zamirlerini, zarfları, olumsuz yapıları soru yapılarını, çekim eklerini kullanmaya başladığı görülür. 🙣 İki bölümden oluşan bir isteği yerine getirebilir ("Kitabını al ve masanın üstüne koy." gibi). 🙣 "Neden" soru tipini kullanabilir. 🙣 Kelime dağarcığı ortalama 500 kelimedir. 50 veya daha fazla sözcüğü söyler.  🙢 Gramer Kurallarına Uygun Konuşma Dönemi (3- 6 Yaş) 🙣 Dil kullanımı çok yönlü olup duygularını, düşüncelerini ilişkilerini anlatır. 🙣 Fısıldamayı öğrenir. 🙣 Hayali oyunda dil kullanır. 🙣 Çocuk, kendine dönük açıklamalar yaparak benmerkezci konuşma sergiler. 🙣 Söz diziminde özne, nesne ve yüklem arasındaki fonksiyonel ilişkileri anlar. Bu dönem, çekim kurallarının görülmeye başladığı dönemdir.  🙢 🙣 Çocuk geçmiş, şimdiki ve geniş zaman eklerini kullanır. Daha önce “Kedi içer.” derken şimdi “Kedi süt içiyor.” şeklinde ifade edebilir. 🙣 3 yaş civarında olan çocuklar ne, kim? sorularını “ Nerede, ne zaman?” şeklinde genişletirler. 🙣 Yetişkinlerin kullandığı soru formlarındaki cümleleri, 4 yaşlarında üretmeye başlarlar. 🙣 Üç-dört yaşındaki çocuk, 700 ila 1500 arası kelime kullanabilir. 🙣 10 dakikalık kısa bir öyküyü dinler. 🙣 4-5 yaşında çocuk, dili kolay ve doğru kullanır. 🙣 Dili kullanmada kız çocukları, erkek çocuklarına göre daha iyidir. 🙣 Benmerkezci konuşmanın sürdüğü görülür.  🙢 🙣 Kelime hazineleri 1000 kadardır. 🙣 Önceki döneme göre daha karmaşık cümle yapısı kullanmaya başlarlar. Çoğul kullanımı doğru yaparlar. 🙣 Ev adresini söyleyebilir. 🙣 Kaç yaşında olduğunu söyleyebilir. 🙣 Çocuk anne ve babanın ses perdesini taklit edebilir. 🙣 Cinsiyet kavramı gelişmiştir.  🙢 🙣 Hayvanları, yiyecekleri ve giyecekleri sınıflandırır. 🙣 Uzun-kısa kavramı gelişmiştir. 🙣 Sert-yumuşak kavramı gelişmiştir. 🙣 Açık-kapalı kavramı gelişmiştir. 🙣 Farklı kavramı gelişmiştir. 🙣 Mutlu, mutsuz, öfkeli olan yüz ifadelerini seçer. 🙣 Daha büyük-daha küçük kavramı gelişmiştir. 🙣 Ön-arka kavramı gelişmiştir. 🙣 Yakın-uzak kavramı gelişmiştir.  🙢 🙣 5-6 yaşındaki çocuğun dili kullanımı bir yetişkinin diline benzer. 🙣 Çocuk, 5 yaşına geldiğinde olayları sırasına göre anlatır. “ Elimi yıkadım ve yemeğimi yedim” gibi. 🙣 Çocuk, 5 sözcük içeren cümleler kurabilir. 🙣 Adını soyadını söyleyebilir. 🙣 Ailedeki kişilerin isimlerini söyleyebilir. 🙣 Telefonunu ve ev adresini söyleyebilir.  🙢 🙣 Çocuklar 6-7 yaşlarında birlikte yaşadıkları yetişkin gibi konuşurlar. 🙣 Sözcük sayısı ortalama 2000 kadardır. 🙣 8 yaşına geldiğinde sözcük sayısı 3000’e ulaşır. 🙣 Bu yaştan sonra dinleme süresi artar. Yaşadıkları olayları mantıklı bir şekilde anlatırlar. 🙣 Telaffuzları düzgün, kelimeleri çeşitlidir. Doç.Dr.Nergis GÜVEN; Bebeklik döneminde gelişim özellikleri ve eğitim,1993  Dil gelişimini destekleme 🙢 🙣 Çocuklarla yapılacak dil gelişimi desteklemek için; sesleri algılama, dikkatini toplama, kelime dağarcığını artırma, sözel ifade becerilerini artırma gibi dil işlevlerini kolaylaştıracak çalışmalar yapmak gerekir. 🙣 Çocukların gelişim düzeylerini dikkate alınmalıdır. 🙣 Ebeveyn veya eğitimci çocuk için iyi bir model olmalıdır. 🙣 Eğitimci ,dil gelişimine uygun materyaller seçip hazırlamalı, çocuğun öğrendiklerini pekiştirebilmesi için gerekli tekrarlar yapılmalıdır. 🙣 Çocuğun doğru ve güzel konuşması için öncelikle çevresindeki yetişkinlerin doğru ve güzel konuşması gerekir.  Dil gelişimini desteklemek için yapılabilecek etkinlikler 🙢 0-6 ay arası 🙣 Bebeğin konuşma çabasını destelemek için onunla bol bol konuşabilir ve onu dinleyebilirsiniz. 🙣 Çeşitli sesler çıkararak bebekle konuşabilirsiniz. Ardından bebeğin çıkardığı sesleri taklit edebilir, bebeği yeni sesler çıkarması için destekleyebilirsiniz. 🙣 Şarkı ya da ninni söylerken onun yüz mimiklerini taklit edebilirsiniz. 🙣 "Ce" oyunları gibi oyunları oynayarak karşılıklı iletişimi geliştirebilirsiniz. 🙣 İsmini söylediğinizde size bakmasını teşvik edebilirsiniz 🙣 Odanın farklı yerlerinden davul, zil, çıngırak, tahta ya da metal kaşık vb. kullanarak sesler çıkararak bebeğin tepki vermesini sağlayabilirsiniz.  🙢 6-12 ay arası 🙣 Bebeğe birbirine vurduğu zaman ses çıkarabileceği materyaller, buruşturduğu zaman ses çıkaran renkli kâğıtlar, naylon gibi malzemeler vererek oynaması için teşvik edilebilirsiniz. 🙣 Bebekle konuşurken bebeksi konuşmalar ve yanlış telaffuzlar yapmadan, onunla doğal, basit, yavaş, anlaşılır ve kısa tümcelerle konuşabilirsiniz. 🙣 Seslerin farkına varmasını ve nesne ile ilişkilendirmesini sağlayabilirsiniz. 🙣 Parmak oyunları oynayabilirsiniz.  🙢 12-18 ay arası 🙣 Çocukla iletişiminizde doğal formda yavaş, basit ve kısa tümceler kullanabilirsiniz. 🙣 Çocuğun sözcük kazanımı için tercihli sözcüklerle soru yönelterek model olabilirsiniz. Örneğin elma ya da muz ister misin? gibi. 🙣 Oynayabileceği bazı oyuncakları sağlayabilirsiniz. Örneğin oyuncak bir telefon, konuşma taklitleri yapabileceği en iyi oyuncaktır.  🙢 18-24 ay arası 🙣 Yaptığınız etkinlikleri ve ne olduğunu anlatarak tanımlayabilirsiniz. 🙣 Çocuğun oyun içinde gerçek nesnelerle oynamasını teşvik edebilirsiniz. Örneğin, gerçek yiyeceklerin kullanıldığı bir çay partisi gibi. 🙣 Resimli olay ya da nesne kartlarıyla grup oyunları oynayabilir, bulmacalar çözebilirsiniz 🙣 Mümkün olduğunca sık sık kitap okuyabilirsiniz. İsim ve objeleri tekrar edebilirsiniz. Resimli bez kitapları kendi kendine tutmasını, karıştırmasını sağlayabilir; tanıdık objeleri gösterip, isimlerini söyleyebilirsiniz. Çocuktan tekrarlamasını isteyebilirsiniz.  🙢 🙣 Eğer çocuğun çıkarabildiği bir ses varsa (örneğin baa), bu sesle başlayan ve çevresinde bulunan nesneleri öncelikle sözcük dağarcığına kazandırmayı hedefleyebilirsiniz. Örneğin bardak gibi. Bu sözcüğü basit tümcelerde ve duruma uygun ifadelerin içinde kullanabilirsiniz. 🙣 Hedeflediğiniz ve çıkarabildiği sese ilişkin sözcük kartları oluşturabilirsiniz. Bu kartlarla evin içinde çeşitli oyun ortamları hazırlayabilirsiniz. Karttaki sözcüğü göstererek ismini söyleyebilirsiniz. Sözcüğün nasıl söylendiğini duymasına yardımcı olabilirsiniz. Bazen ona da sorarak isimlendirmesini isteyebilirsiniz. Her ne şekilde isimlendirme yaparsa yapsın, doğru kabul edip, tekrar geri iletim sağlayabilirsiniz. 🙣 İyelik zamirini öğretebilirsiniz (“Bu benim arabam, bu senin araban” gibi).  🙢 2-3 yaş 🙣 Çocuğa yer bildiren sözcükleri öğretebileceğiniz oyunlar oynayabilirsiniz. Örneğin "topu kutunun 'içine' koymak" ya da "masanın 'üstünden' atmak" gibi. 🙣 Çocuğa 10'a kadar saymasını öğretebilir ve sayma oyunları oynayabilirsiniz. 🙣 Yazmayı taklit edebilmesi için boya kalemleri ve kâğıt temin edebilirsiniz. 🙣 Diğer çocuklarla oyun oynayarak iletişim sağlayabilmesi için fırsatlar yaratabilirsiniz.  🙢 🙣 Daha uzun ve karmaşık hikâyeler okuyabilir, masallar anlatabilirsiniz. 🙣 Kitap içinde bulunan eylemleri tanımlayarak onları kısa cümlelerle anlatabilirsiniz. Anlattığınız cümlelerle ilgili her olaya ilişkin hemen soru yöneltebilirsiniz. Her ne cevap verirse versin, tekrar sorunuzun yanıtını bir de sizden duyması ona uygun konuşma modeli olmanız açısından etkilidir. Örneğin "Evet, çocuk ayakkabısını giyiyormuş." gibi. 🙣 Çocuğun konuşmasına fırsat tanıyarak konuşmalarını dikkatle dinleyebilirsiniz. Çocuğun konuşmalarında o, bu, ben gibi zamirleri kullanıp kullanmadığını izleyebilir; bunları kullanması için çocuğa sorular yöneltebilirsiniz.  🙢 4-5 yaş 🙣 Çocukla konuşurken tam ve düzgün cümleler kurabilirsiniz. Nesneler üzerinde konuşurken “bu”, “o” yerine, nesnenin ismini söyleyebilirsiniz. Örneğin “onu bana ver” yerine “Kalemi ver.” gibi. 🙣 Çocuğun sorularını sabırla yanıtlayabilirsiniz 🙣 Büyük- küçük, sert- yumuşak gibi zıtlıklar içeren oyunlar oynayabilirsiniz. 🙣 Konuşmalarınıza zamana ilişkin kavramlar katabilirsiniz (bugün, yarın, daha sonra, gelecek hafta gibi). 🙣 Çocuğa olaylara ilişkin hisleri ve duyguları hakkında konuşma fırsatı tanıyabilirsiniz.  🙢 6 yaş 🙣 Çocuğa resimli kitaplar verebilirsiniz. Resimdeki konular hakkında neler düşündüğünü açıklaması için cesaretlendirebilirsiniz. 🙣 Çocuk giyinirken onunla giysilerin renkleri, nelerden yapıldığı üzerine sohbet edebilirsiniz(ipek gömlek, yün çorap gibi). 🙣 Çocuğa bol bol öyküler okuyabilirsiniz. 🙣 Çocukla birlikte hazırlayacağınız kukla sahnesi, el ve parmak kuklaları ile duygu, düşünce ve isteklerini yansıtabileceği bir oyun ortamı hazırlayabilirsiniz. Duygu ve düşüncelerini ifade etmesine, kelime dağarcığının artmasına rehberlik yapabilirsiniz.  🙢 🙣 Ninniler, şarkılar ve şiirler ilgi çekicidir. Çocuğa şiirler ve şarkılar söylenebilir. Daha sonra sevdikleri şiirlerin ve şarkıların üzerine eklemeler yapılabilir. Bunları söylerken çocuklardan ardından gelen tanıdık sözcükleri tahmin etmeleri istenebilir 🙣 Neşeli ve komik olayları anlatan öyküler çocukları mutlu eder. Bazen de çocukların da benzer öyküler anlatmasını isteyebilirsiniz. Böylece çocukların duygu, düşünce, olayları anlama ve ifade etme yeteneğinin gelişimine yardımcı olabilirsiniz  🙢 Çocuklarla konuşurken dikkat edilecek noktalar 🙣 Çocukla konuşurken onun göz seviyesine inerek ve onunla göz kontağı kurarak konuşulmalıdır. 🙣 Çocukla ismini kullanarak, gülümseyerek konuşulmalıdır. 🙣 Kullanılan kelimeler ve cümlelerle çocuğa model olacağından dilbilgisi kurallarına uygun cümleler kurulmalıdır. 🙣 Normal ses tonu, jest ve mimikler kullanılarak konuşulmalıdır. 🙣 Çocukla günlük yaşanılanlar, kendisinin veya diğer çocukların yaptığı işler hakkında konuşulmalıdır.