زنجیره تأمین و تضمین کیفیت PDF

‫زنجیرهی تامین‪ :‬زنجیرهی تامین ترتیبی از شرکت ها است که محصول یا خدماتی را به بازار عرضه مینمایند که‬ ‫به دو روش مستقیم و غیرمستقیم است‪.‬زنجیرهی تامین شامل تولید کننده‪ ،‬تامین کننده‪ ،‬حملکنندگان‪،‬‬ ‫انبارها‪ ،‬خرده فروش ها و م...

‫زنجیرهی تامین‪ :‬زنجیرهی تامین ترتیبی از شرکت ها است که محصول یا خدماتی را به بازار عرضه مینمایند که‬ ‫به دو روش مستقیم و غیرمستقیم است‪.‬زنجیرهی تامین شامل تولید کننده‪ ،‬تامین کننده‪ ،‬حملکنندگان‪،‬‬ ‫انبارها‪ ،‬خرده فروش ها و مشتریان است‪.‬‬ ‫‪1. Supplier‬‬ ‫‪2. Manufacturing‬‬ ‫‪3. Distribution‬‬ ‫‪4. Retail outlet‬‬ ‫‪5. Consumer‬‬ ‫پس ما دونوع حرکت در این نمودار را مشاهده میکنیم‪.‬اول حرکت فوروارد یا رو به جلو و این ترتیب میتواند‬ ‫بصورت بروز عیب در محصول برعکس شود( لجستیک معکوس) که شد دونوع‪.‬‬ ‫زنجیرهی تامین یعنی تکمیل کردن یکدیگر بجای رقابت کردن در زمینهای که درآن نقص وجود دارد و با‬ ‫شکست رو به رو شده‪.‬‬ ‫تامین کنندهی کارخانه حتما یک نفر نیست و میتواند مجموعهای از تامین کننده ها باشد‪.‬‬ ‫تحت لیسانس‪:‬اتصال زنجیرههای تامین کور است‪.‬یعنی با تشکیل شرکت های دانشبنیان‪ ،‬کشف و پی بردن به‬ ‫روش تولید موادی که ما نمیتوانیم داخل کشور آن را تولید کنیم و حل مشکل کارخانهها‪.‬‬ ‫انتخاب تامین کننده به چند عوامل بستگی دارد‪.‬قیمت‪ ،‬کیفت و زمان تحویل( اززمان ثبت سفارش تا زمان‬ ‫تحویل) که مهمترین ها هستند‪.‬بر این اساس ما نباید درهر شرایط هر کسی را بعنوان تامین کننده انتخاب‬ ‫کنیم‪.‬مخصوصا در صنعت غذا که مسئله انتقضا به وسط میآید‪.‬‬ ‫وندور لیست‪ :‬امتیاز دهی به تامین کننده ها یا ساپالیر سلکشن و انتخاب گزینههای جایگزین‪.‬‬ ‫بعد از الیه تامین کننده‪ ،‬به الیهی تولید کننده میرسیم‪.‬اما ممکن است است بین اینها‪ ،‬الیهای دیگر نیز وجود‬ ‫داشته باشد بعنوان مثال انبار‪.‬‬ ‫بعضی اوقات‪ ،‬ماده خام بعد اینکه تامین شد‪ ،‬مستقیم به دست تولید کننده نمیرسدودرداخل انبار یا سردخانه‬ ‫منقل میشود‪.‬‬ ‫پس قرار نیست بعد زنجیره تامین کننده‪ ،‬حتما تولید کننده وجود داشته باشد‪ ،‬ممکن است مراحلی یا زنجیره‬ ‫هایی حذف یا اضافه شوند‪.‬‬ ‫ما در زنجیرهی تامین دو نوع انبار داریم‪.‬‬ ‫‪1. Where house‬‬ ‫‪2. Cross duck‬‬ ‫فرض کنیم ما شرکت داریم و مواد اولیه خام را خریده و در آنجا انبار کردهایم که هروقت نیاز داشتیم‬ ‫استفاده کنیم و این انبار متعلق به ما است که این توضیح انبار شماره یک است‪.‬این انبار ها باید هوشمند‬ ‫باشد بطوری که اگر ‪ 700‬یا ‪ 800‬نوع ماده داشت‪ ،‬مواد گم نشود‪.‬برای جلوگیری از این مشکل میشود از‬ ‫روش تگ زدن استفاده کرد‪.‬‬ ‫فرض کنیم ما خرید و فروش میکنیم‪ ،‬یعنی یک حلقه واسط بین تامین کننده و تولید کننده هستیم‪.‬برای‬ ‫مثال ما اعالم میکنیم که شیر را از دامداران خریداری میکنیم‪.‬مقدار شیری که دامداران میفروشند خیلی‬ ‫ناچیز هست‪ ،‬در نتیجه ما شیر را از دامداران خریداری کرده وجمع میکنیم تا مخزن یا تانکری که برای‬ ‫ماست‪ ،‬پر شود‪.‬بعد آن حجم از شیر سالم جمعآوری شده را به یکی از شرکت های تولید کننده محصوالت‬ ‫لبنی میفروشیم‪.‬‬  ‫زنجیر تامین سرد‪ :‬به زنجیرهی تامینی گفته میشود که باید محصوالت حساسی مانند شیر را در دمای‬ ‫کم به تولید کننده منتقل کند و آشنایی کامل با ماده غذایی که انتقال میدهد را داشته باشد‪.‬‬ ‫بعد از تولید کننده‪ ،‬زنجیرهی توضیع کننده است که در دنیای امروزی خییلی با پیشرفت همراه بوده و در‬ ‫حال حذف خرده فروش های زیادی با استفاده از تکنیک ساخت فروشگاههای زنجیرهای است‪.‬‬ ‫زنجیرهی بعدی‪ ،‬خرده فروشها هستند‪.‬برخی از کارخانههای بزرگ خود فروشگاه اختصاصی خودش را‬ ‫دارد و میفروشد‪.‬‬ ‫حسن این روش‪ :‬خرده فروش باعث میشود دسترسی به محصوالت آسان باشد‬ ‫عیب‪ :‬قیمت محصوالت در فروشگاههای خرده فروشان باال میرود‪.‬‬ ‫آخرین الیه از این زنجیره‪ ،‬مشتری است‪.‬ولی در اینجا ما یک نکته داریم که ممکن است مشتری‪ ،‬مصرف‬ ‫کننده نباشد‪.‬مشتری محصوالت را میخرد ولی ممکن است مصرف نکند که یا آنرا با یک قطعه یا محصول‬ ‫دیگر مونتاژ یا ترکیب کند و به مرحله بعدی یا مرحله مصرف بفرستد‪.‬ما زیاد فرقی برای این دوتا قائل‬ ‫نیستیم ولی دانستن آن مهم است‪.‬‬ ‫ما اگر بخواهیم یک نمودار پروسس برا یک محصول بکشیم‪ ،‬باید از آخر به اول رسم کنیم‪.‬‬ ‫به هر الیه از زنجیرهی تامین‪ ،‬سطح میگویند‪.‬ما زنجیرهی تامین یک سطحی نداریم و حداقل تعداد در‬ ‫سطح ما دو است‪.‬‬ ‫نکته اول‪ :‬درهر الیه‪ ،‬تعداد اعضای آن الیه میتواند بیشتر از یک باشد و تعداد آن بستگی به شرایط‬ ‫محصول دارد‪.‬‬ ‫نکته دوم‪ :‬تامین کننده ها وقتی محصوالتشان را به تولید کننده میدهند‪ ،‬میتوانند با مقادیر متفاوت آنرا‬ ‫تقسیم بندی کنند‪.‬پس آنطور نیست که یک تامین کننده فقط برای یک تولید کننده کار کند‪.‬یک تامین‬ ‫کننده میتواند تصمیم بگیرد که به کدام تولید کننده‪ ،‬چقدر مواد خام اولیه بفروشد‪.‬‬ ‫نکته سوم‪ :‬در نمودار زنجیره‪ ،‬کاال از چپ به راست میرود و پول از راست به چپ ولی ممکن است‬ ‫درصورت عودت این چرخه برعکس شود‪.‬و اما اگر بخواهیم از بین الیهها نظر یک الیه را مد نظر قرار دهیم‪،‬‬ ‫آن الیه قطعا مشتری است‪.‬مشتری به ما وفادار نیست‪ ،‬مشتری به منبع رفع کنندهی نیازش فادار است و‬ ‫مهم نیست که از کدام تولید کننده آنرا تامین کند‪.‬‬ ‫ما همچنین میتوانیم بجای زنجیرهی تامین از شبکه تامین استفاده کنیم‪.‬‬ ‫در زنجیرهی تامین‪ ،‬سه جریان خیلی مهم است‪.‬‬ ‫‪.1‬محصول‪:‬محصول میتواند محصول تمام شده یا نیمه ساخت باشد‪.‬یعنی وقتی یک کارخانه‬ ‫محصولی را میسازد‪ ،‬ممکن است به درد مشتری نخورد ولی برای آن شرکت‪ ،‬محصول نهایی‬ ‫حساب میشود‪.‬مثل دانهی مرغ که محصولی نهاییا ست برای رشد دادن مرغ ها و تبدیل آن به‬ ‫محصول قابل مصرف برای مشتری‪.‬یعنی دانه مرغ‪ ،‬محصولی میانی بود‪.‬‬ ‫‪.2‬پول‬ ‫‪.3‬اطالعات‪ :‬برخی از مثال ها برای اطالعات‪ :‬مقدار‪ ،‬زمان‪ ،‬تعداد‪ ،‬قیمت‪ ،‬نوع و سلیقه و هر اطالعاتی‬ ‫که به ما کمک میکند که محصولی با کیفیت و دوام بیشتر و قیمت پائین با حاشبه سود زیادتر‬ ‫تولید کنیم‪.‬اگر داده پردازش بشود به اطالعات تبدیل میشود و اگر اطالعات پردازش بشوند‪ ،‬به‬ ‫دانش تبدیل میشوند و اگر دانش پردازش بشود به خرد آن کار تبدیل میشود‪.‬‬ ‫زنجیره تامین در حوضه مواد غذایی‪ ،‬یک هدف کلی و اصلی دارد و آن هم حداکثر کردن زنجیره ارزش‬ ‫است‪.‬‬ ‫نکته اول‪ ،‬هرموقع خواستیم هدفی را بیان کنیم‪ ،‬باید از کلمه حداکثر یا حداقل شروع بشود‪.‬یعنی یا‬ ‫یک عنصر مطلوب مثل مشتری یا پول را به حداکثر برسانید یا اینکه یک عنصر غیر مطلوب مثل دوباره‬ ‫کاری یا احتمال ریسک را به حداقل برسانید‪.‬‬ ‫زیاد کردن ارزش یعنی چه؟ مثال کشاورز دانه گندم میکارد و بعد مدتی و کار کردن بر روی رشد آن‬ ‫دانه‪ ،‬رشد میکند و تبدیل به خوشه گندم میشود‪.‬هرموقع شما تبدیلی انجام دادید که باعث باال رفتن‬ ‫قیمت یک محصول شد‪ ،‬به آن ارزش میگویند‪.‬اگراین خوشه ها را درو کردم و ارزشش از آن خوشه‬ ‫باالتر رفت‪ ،‬یعنی یک قدم جلوتر رفتهام‪.‬گندم درو شده را تبدیل به گندم‪ ،‬تبدیل کردم به آرد‪ ،‬تبدیل‬ ‫کردم به نان‪ ،‬الی آن نان کباب گذاشتم و فروختم‪ ،‬ما پیشرفت کردهایم و این یک زنجیره تامین درست‬ ‫است که یک ماده رفته رفته با ارزشتر شود که این هدف اصلی بود‪.‬‬ ‫ما در هر مقولهای( حتی در پروپوزال) یک هدف اصلی داریم و یک هدف فرعی داریم که هدف‬ ‫اصلی را روشن و مشخص میکند‪.‬در زنجیره تامین هدف فرعی‪ ،‬پاسخگویی به نیاز مشتریها است‪.‬‬ ‫یعنی میخواهیم چیزی که از ما میخواهد را به آن بدهیم‪.‬مشتری از ما نان میخواهد‪ ،‬خمیر نمیخواهد‪.‬‬ ‫مشتری از ما کیک میخواهد‪ ،‬آرد نمیخواهد‪.‬پس باید توجه کنیم که نیاز مشتری رفع بشود‪ ،‬اگر رفع‬ ‫نشود‪ ،‬کل زنجیره خراب میشود‪.‬پس ما باید محصولی با ویژگی هایی که مشتری میگوید تولید کنیم‪.‬‬ ‫هدف بعد‪ ،‬نرخ پاسخگویی باال‪.‬محصول باید به موقع به دست مشتری برسد‪.‬اگر محصول به موقع به‬ ‫دست مشتری نرسد‪ ،‬مشتری از جای دیگر آنرا تهیه خواهد کرد‪.‬‬ ‫سومین هدف‪ ،‬وقتی شما زنجیره تامین طراحی میکنید‪ ،‬یک سبد محصوالت بسازید‪.‬تنوع محصوالت‬ ‫یکی از کلید های موفقیت در صنعت است‪.‬با هر نوع محصول‪ ،‬مشتری هایی از هر قشر و قدرت را‬ ‫جذب کنیم‪.‬پس با داشتن یک محصول خیلی عالی‪ ،‬نمیشود موفق شد‪.‬‬ ‫وقتی میخواهیم در زنجیره تامین کاری انجام دهیم‪ ،‬باید سه الیه تصمیم گیری را لحاظ کنیم‪.‬‬ ‫اول‪.‬الیه بلند مدت (‪ 20‬سال آینده)‪ :‬راهبردی و استراتژیک‪.‬‬ ‫‪.1‬نوع محصوالت‪ :‬تغییر محصوالتعین نوکیا که از الستیک خودرو به گوشی شیفت کرد‪.‬‬ ‫‪.2‬شیوه حمل و نقل‪ :‬با چه وسیلهای انجام گیرد‪.‬‬ ‫‪.3‬سیستم های اطالعاتی‬ ‫‪.4‬اینترنت اشیاء‪ :‬برقرای ارتباط اینترنتی بین دستگاه ها‪ ،‬جهت هماهنگی آنها و کنترل پروسس‪.‬‬ ‫‪.5‬موقعیت و ظرفیت تسهیالت‪ :‬محل احداث کارخانه‪ ،‬توناژ تولید‬ ‫دوم‪.‬میان مدت ( ‪ 1‬سال یا نهایتا برای ‪ 5‬سال آینده است)‪ :‬برنامه ریزی‪.‬حداقل از دو تصمیم میان‬ ‫مدت‪ ،‬تصمیمات بلند مدت به وجود میآید‪.‬مثال نحوه برخورد شرکت با موجودی است‪.‬موجودی‬ ‫میتواند مواد نیمه ساخته یا تمام شده ای که در انبار مواد اولیه برای شرکت خود و کار خود نگهداری‬ ‫میکنیم‪ ،‬یا میتواند محصولی باشد که ما ساختم و آماده تحویل به مشتری است‪.‬ضمنا مشتری حتما‬ ‫یک فرد نیست‪ ،‬مشتری ممکن است یک کارخانه دیگر باشد‪.‬برای برخورد ما باید بر اساس سیاست‬ ‫سیستم موجودی باشد‪.‬ما معموال دو نوع سیستم سیاست موجودی داریم‪.‬‬ ‫سیستم دوظرفی است‪.‬یعنی ما ‪ 100‬درصد موجودی انبار برای تولید را به دو قسمت ‪ %80‬و ‪%20‬‬ ‫تقسیم میکنیم‪.‬شروع به تولید میکنیم و وقتی که ظرفیت ‪80‬درصدی تمام شد و ما شروع به استاده‬ ‫از ظرفیت ‪ %20‬کردیم‪ ،‬زمانی است که دوباره برای مواد اولیه سفارش ثبت میکنیم که به این روش‬ ‫دوظرفیتی یا نقطه سفارش میگویند‪.‬اگر زود سفارش بدیم ممکن است جادرانبار برای مواد نباشد‪ ،‬اگر‬ ‫دیر سفارش بدهیم خط تولید خواهدخوابید‪.‬از لحظه سفارش تا لحظه دریافت را لید تایم ‪Lead‬‬ ‫‪Time‬میگویند که هرچه این زمان کوتاه تر باشد خوب است‪.‬یک ضعف این سیستم‪ ،‬ما دائما باید‬ ‫تعداد موجودی را چک کنیم که زمان چک کردن اگر در انبار ما تنوع محصول زیاد باشد‪ ،‬خیلی زیاد‬ ‫خواهد بود‪.‬و یک عیب دیگر هزینه نگهداری آن ‪ %20‬ماده اولیه است‪.‬همچنین ما باید آنقدر سفارش‬ ‫دهیم که پشت سر هم اقدام به سفارش نکنیم چون در هر حالت هزینه حمل و نقل به ضرر ماست‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬بعضی محصوالت هستند که باید با این سیاست سفارش داده نشوند‪ ،‬مثل نمک‪.‬اینها بهتراست‬ ‫بصورت دورهسفارشی‪ ،‬سفارش داده بشوند‪ ،‬مثال سال به سال‪.periodic‬عیب این روش هم این است‬ ‫که ممکن است این ماده در حال تمام شدن باشد و ما خبر نداشته باشیم‪.‬‬ ‫سوم‪.‬کوتاه مدت (زیر یک سال)‪ :‬عملیاتی‪.‬‬ ‫تصمیمات در این الیه‪ ،‬عمدتا یا هفتگی است یا روزانه است‪.‬این تصمیمات باید تصمیماتحوضه میان‬ ‫مدت را پشتیبانی بکند‪.‬هدفشان هم جوابگویی نیاز مشتری است‪.‬اگر میخواهیم بجای دو شیفت‪ ،‬سه‬ ‫شیفت کار کنیم در این الیه است‪.‬در این الیه بر اساس نیاز‪ ،‬تصمیمات موقتی میگیریم‪.‬‬ ‫ما دونوع دیدگاه درباره محصول‪ ،‬در زنجیره تامین داریم‪:‬‬ ‫‪.1‬سیستم های فشار یا کنشی‪ :‬مثل شرکت خودروسازی ایران خودرو که مشتری مجبور است محصول‬ ‫را خریداری کند و تاثیری بر کیفیت محصول ندارد‪.‬‬ ‫‪.2‬سیستم های کششی یا واکنشی که تولید کننده‪ ،‬باید نظر مشتری را بنداند تا بتواند او را قانع به‬ ‫خرید بکند‪ ،‬مثل صنعت غذا‪.‬‬  ‫خوب یا بد بودن این روش‪ ،‬بستع به محصول‪ ،‬متفاوت است‪.‬ولی تا جا دارد نظر مشتری را جهت باال‬ ‫بردن رضایت بکار ببریم‪.‬مثال در صنعت دارو‪ ،‬اصال مشتری علم نظر دادن را ندارد‪ ،‬ولی مثال در صنعت‬ ‫شیر‪ ،‬اگر بازار شیرموز را طلب کند‪ ،‬ما همان را تولید خواهیم کرد‪.‬‬ ‫دیدگاه کششی و فشاری‪:‬‬ ‫در صنعت ما دو نوع دیدگاه به مشتری داریم‪ ،‬یا نظر مشتری را دخالت می دهیم که میشود‬ ‫کششی(واکنشی) یا اینکه مثل شرکت ایران خودرو شرکت شما فشاری(کنشی) باشد که مشتری هیچ‬ ‫دخالتی ندارد و اگر هم هست خیلی کم‪.‬فشاری یا کششی بودن زنجیرهی تامین ما بستگی به محصول‬ ‫دارد‪.‬مثال مشتری حتی علم نظر دادن هم ندارد ولی در صنعت لبنیات باید طعمی که مشتری کنار شیر‬ ‫از ما میخواهد را بدهیم‪.‬‬ ‫اینکه در محصولی تا کجای کار نظر مشتری را دخالت دهم و در کجا از نظر مشتری استفاده نکنم‪ ،‬به‬ ‫مرز کشش و فشار ربط دارد و این به تولید کننده بستگی دارد که چقدر میخواهد و تا کجا به نفع آن‬ ‫است که نظر مشتری را مد نظر قرار دهد‪.‬‬ ‫دیدگاه فرآیندی به زنجیرهی تامین‪:‬‬ ‫یعنی حلقهی واسط قبل و بعد خودتان باشید و دیدگاه وظیفهای نداشته باشید‪.‬یعنی اگر ما چیزی‬ ‫تولید میکنیم باید حلقه بعدی مشتری باشد یا اگر نیست‪ ،‬حلقه بعدی حتما آنرا طلب کند‪.‬‬ ‫بحث زمان‪ ،‬در تامین مواد اولیه خیلی مهم است‪.‬اگر تامین کننده در تحویل مادهاولیه تاخیر داشته‬ ‫باشد‪ ،‬ما شاهد اثر شالقی خواهیم بود که تمام زنجیرهها در کار خود تاخیر خواهند کرد و در آخر‬ ‫خریدار ناراضی خواهد بود و این مساله دربارهی قیمت مواد هم صدق میکند‪.‬‬ ‫یکی از نکات دیگر این این است که ما سعی میکنیم درحدامکان‪ ،‬از حلقهها کم بشود و این خیلی برای‬ ‫شرکتها و تامین کنندهها مفید واقع میشود چون با بشتر شدن این الیهها‪ ،‬قیمت باال میرود‪ ،‬امنیت‬ ‫غذایی پائین میاید و در اختالالت‪ ،‬این محصول از نوسانات قیمتی زیادی برخوردار میشوند‪.‬‬ ‫اگر فردی‪ ،‬مادهای را خرید و روی آن هیچ عملیاتی انجام نداد و آنرا به حلقه بعدی فروخت‪ ،‬به آن داللی‬ ‫میگویند‪.‬‬ ‫زنجیره ارزش‪:‬‬ ‫‪.1‬توسعه محصوالت جدید‪ :‬توسط تیم تحقیق و توسعه انجام میشود‪.‬‬ ‫‪.2‬بازاریابی و فروش‪:‬‬ ‫‪.3‬عملیات‪:‬‬ ‫‪.4‬توزیع‪:‬‬ ‫چند نکته خیلی مهم است‪ :‬میزان مصافت با مشتری‪ -‬کانالهای ارسال چگونه است؟‪ -‬مسیر حرکت باید‬ ‫از کجا شروع بشود؟‬ ‫فروشگاههای زنجیرهای اخیرا خیلی پیشرفت کردهاند‪ ،‬چراکه در حجم زیاد محصول میخرند و هزینه‬ ‫حمل نقل را در حداقل ترین حالت پرداخت میکنند و قادراند تخفیفهای خوبی به مشتریهای خود‬ ‫ارائه بدهند‪.‬‬ ‫یکی دیگر از تکنیکهای ما آنالیز فروش است‪ :‬یعنی ما بررسی میکنیم که مشتریها چه مواد غذایی را‬ ‫باهم خرید میکنند‪.‬مثال کسی که همبرگر خریده‪ ،‬کنار آن نوشابههم خریده‪.‬پس هیچ تیر ما در‬ ‫تاریکی نیست و کامال هدفمند است‪.‬‬  ‫‪.5‬خدمات‪:‬‬ ‫تناسب استراتژیک‪:‬‬ ‫یعنی روش درستی که نه کمتر و نه بیشتر از تقاضایی که از ما میشود تولید کنیم‪.‬تولید بیشتر باعث‬ ‫اشباع شدن و انبار و در نتیجه باعث فساد است و کمتر باشد‪ ،‬که مشتری دچار کمبود بشود و یا گرانی‬ ‫بهوجود بیاید یا عرضه کمتر از تقاضا باشد‪.‬پس ما باید به چند نکته توجه خیلی زیادی داشته باشیم که‬ ‫عرضه و تقاضا جزو اینها هستند که هیچوقت معین نیستند که کار زنجیرهی تامین را سخت میکند که‬ ‫باید از تناسب استراتژیک استفاده میکنیم‪.‬‬ ‫ایجاد تناسب استراتژیک‪ ،‬سه گام دارد‪.‬‬ ‫‪.1‬گام اول‪.‬فهم نامعینیهای مشتری و زنجیره‪ :‬که بین مشتری و زنجیره تامین است‪.‬‬ ‫نامعینی زنجیره تامین‪:‬‬ ‫نامعینی تقاضا‬ ‫فهم مشتریان‬ ‫نامعین ضمنی تقاضا( آن معینیهایی است که از طرف مشتری صادر میشود)‪:‬‬ ‫اول‪.‬اندازه انباشته‪ ،‬چقدر مواد را انبار کنیم که نسبت به مصرف مشتری است‪.‬که مثال یک مشتری‬ ‫چند قرص نان بصورت ماهانه مصرف میکند‪.‬‬ ‫دوم‪.‬زمان پاسخ که در صنایع غذایی و دارو خیلی مهم است و بعضا باید در لحظه باشد‪.‬‬ ‫سوم‪.‬سطح خدمت رسانی‪ ،‬یعنی در چند دردصد مواقع محصول به موقع به مشتری تحویل داده شده‪.‬‬ ‫چهارم‪.‬تنوع محصول است‪.‬یعنی ماست کمچرب بیشتر بهفروش میرسد یا پرچرب‪.‬نان با سبوس یا‬ ‫بدونسبوس‪.‬‬  ‫پنجم‪.‬قیمت‪ :‬بستگی به ماده دارد که ضروری است یا نه‪.‬هرچه ضروری تر‪ ،‬تاثیر قیمت کمتر‪.‬‬ ‫ششم‪.‬نوآوری‪.‬یعنی صنعت مشابهی آن کار را نکرده باشد‪ ،‬مثل تغییر بستهبندی یا نبات با انواع‬ ‫مختلف‪ (.‬کتاب نوآوری نظام یافته به اسم تریز و تکنیک های چهلگانه تریز)‬ ‫نیازهای مشتری‪ :‬مشتری چه چیزی‪ ،‬با چه قیمتی‪ ،‬چه زمانی‪ ،‬چقدر میخواهد و‪....‬‬ ‫‪.2‬فهم قابلیتها و تواناییهای زنجیرهی تامین‪:‬‬ ‫(بعد توصیف کنندهی زنجیره تامین‪ ،‬پاسخگویی زنجیره تامین است‪).‬‬ ‫پاسخگویی زنجیره تامین شامل این عملیات است‪:‬‬ ‫‪.1‬توانایی پاسخگویی به طیف گستردهای از میزان تقاضا‬ ‫‪.2‬توانایی ارائه زمان انتظار کوتاه‬ ‫‪.3‬توانایی رویارویی با تنوع باالیی از محصوالت‬ ‫‪.4‬توانایی ارائه محصوالت با نوآوری باال‬ ‫‪.5‬توانایی رویارویی با نامعینی تامین‬ ‫‪.3‬دستیابی به تناسب استراتژیک‪:‬‬ ‫این گام تضمین اعمالی است که زنجیره تامین باید به درستی در راستای نیازهای مشتری انجام دهد‪.‬‬ ‫در زنجیره تامین ما میتوانیم که در دو روش کار کنیم‪:‬‬ ‫زنجیره تامین پاسخگو‪ :‬نظر مشتری بیشتر اعمال میشود‪.‬هرموقع در صنعت مواد غذایی‪ ،‬نتوانستیم( با‬ ‫توجه به الزامات) آنچه را که مشتری میخواهد به او بدهیم‪ ،‬درجه پاسخگوییمان به پائین خواهد آمد و‬ ‫اگر این کار را تاجایی انجام بدهیم که نظر مشتری اصال اعمال نشود یا اگر میشود‪ ،‬به مقدار خیلی کم‬ ‫باشد‪ ،‬در آن صورت زنجیره تامین ما کارا است‪.‬‬ ‫زنجیره تامین کارا‪ :‬سیستمی که حتی اگر ما هم بخواهیم‪ ،‬نمیشود که نظر مشتری را اعمال کرد‪.‬‬ ‫* ماژوالر سازی‪ :‬تولید مواد غذایی را تا جایی جلو‬ ‫ببریم و در مرحلهی آخر منتظر نظر مشتری بمانیم‬ ‫تا بر اساس خواسته مشتری تولید بشود‪.‬‬ ‫بهرهوری‪ :‬از تو مولفه کارایی و اثربخشی تشکیل شده‪.‬‬ ‫کارایی‪ :‬انتخاب کار درست یا روش درست برای انجام یک کار‪.‬‬ ‫اثربخشی‪ :‬درست انجام دادنِ کارِ درستِ انتخاب شده‪.‬‬ ‫سیستم تولیدهای پاسخگو‪ ،‬اگرچه مقوله بهرهوری برای آنها مهم است‪ ،‬ولی به یک موضوع دیگر توجه‬ ‫بیشتری دارند بهنام ظرفیت منعطف‪.‬‬ ‫ظرفیت منعطف‪ :‬ظرفیت منعطف یعنی هرتعدادی محصول خواستند یا سفارش دادند‪ ،‬بتوانیم تولید بکنیم‪.‬‬ ‫یعنی توان برآوردهسازی خود را در حد امکان تقویت بکنیم‪.‬در این مبحث برای ما حفظ مشتری‪ ،‬بیشتر از‬ ‫سود مقطعی ارزش دارد و در هرصورت ما مشتری را حفظ میکنیم‪.‬‬ ‫استراتژی موجودی‬ ‫این یک نکته خیلی مهم در شرکتها است که یک مهندس تضمین کیفیت باید به این مسائل دقت بکند‪.‬‬  ‫دو استراتژی معمول در شرکتهای صنایع غذایی‪ ،‬کیمنه سازی موجودی و موجودی بافر است‪.‬‬ ‫کمینه سازی موجودی‪ :‬یعنی در حد صفر نگهداشتن انبار کارخانه یا شرکت و اگر روزی انبار آن شرکت پر‬ ‫باقی ماند‪ ،‬بی شک به دلیل نوسانات قیمت است تا از ضرر جلوگیری کند و بعد از افزایش قیمت‪ ،‬انبار را‬ ‫خالی بکند‪ (.‬زنجیره تامین کارا)‬ ‫موجودی بافر‪ :‬یعنی هیچوقت انبار خالی نخواهد ماند‪ ،‬به این دلیل که اگر روزی مشتریِ غیر منتظرهای‬ ‫داشتیم‪ ،‬یا با کمبود مقطعی محصول روبهرو شدیم‪ ،‬شرمنده مشتری خود نشویم‪ (.‬زنجیره تامین پاسخگو)‬ ‫در آخر باید گفت که کارا و یا پاسخگو بودن بین صفر و یک نیست‪.‬یعنی ما فقط سعی میکند درصد‬ ‫بیشتری از عملیات تولید را بصورت کارا یا پاسخگو انجام دهیم و در اصل یک سیستم ‪ %100‬کارا یا‬ ‫پاسخگو نداریم‪.‬‬ ‫عواملی(ابزارهایی) که بر روی کارا یا پاسخگو بودن تاثیر دارد‪:‬‬ ‫تنوع محصوالت‪ :‬هرچقدر به تنوع محصوالت بیافزاییم‪ ،‬از کارایی به پاسخگویی تغییر پیدا میکنیم و اگر به‬ ‫طرف سود بیشتر مقطعی و تنوع کم تمایل داشته باشیم‪ ،‬ما کارا هستیم‪.‬‬ ‫چرخه حیات محصوالت‪ :‬محصولی که مشتریها قبال میخواستند ولی االن نمیخواهند‪.‬اگر میخواهید‬ ‫پاسخگو باشید‪ ،‬با تولید محصوالت جدید‪ ،‬ضعف محصول قبلی خود را جبران میکنید؛ مثل محصوالت اپل و‬ ‫برعکس آن خط تولید میلگرد که سالهاست تغییر نکرده‪.‬‬ ‫محیط رقابتی‪ :‬اگر محیط رقابتی شدید باشد‪ ،‬سیستم به طرف پاسخگویی مایل میشود و اگر سیستم‬ ‫تولیدی‪ ،‬رقیب نداشته باشد(ایرانخودرو) این سیستم تمایل به روش کارا خواهد داشت‪.‬‬  ‫مشخصات یک زنجیرهی تامینِ مدیریت شده‪:‬‬ ‫اوال‪ ،‬دید باید بلند مدت باشد و نتیجه ما در چند سال حاصل خواهد شد‬ ‫دوما‪ ،‬باید مدیریت اطالعات صورت بگیرد‪.‬اطالعاتی درباره رضایت یا شکایت مشتری‪ ،‬عالقه و انتظارات مشتری‬ ‫ها باید بصورت مستقیم یا غیر مستقیم ثبت شود تا هر حرکت تولید کننده در جهت توسعه محصوالت‪ ،‬هدفمند‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫سوما‪ ،‬باید ارتباطی بین برنامهریزی با دیگر قسمتها در زنجیره وجود داشته باشد‪.‬یعنی همیشه یک شکافی‬ ‫بین آنچه که من برایش برنامه ریزی کردم و چیزی که دارد اتفاق میافتد‪ ،‬روی می دهد‪.‬‬ ‫چهارما‪ ،‬سعی بر کاهش تامینکنندگان و توزیعکنندگان و همینطور بر بهبود تعامالت و بر حساب برنامه مشخص‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫پنجم‪ ،‬ریسکها( فرا رسیدن تاریخ انقضا ) و پاداشها( بدست آوردن سود زیاد از فروش ) بین اعضای زنجیره‬ ‫تامین‪ ،‬تقسیم بشود‪.‬این اصل جلب اعتماد مشتری یا خریدار است‪.‬‬ ‫ششم‪ ،‬تاکید بر روی کاهش زمان سفارش تا تحویل سفارش و زمان گردش اطالعات در زنجیره باشد‪.‬‬ ‫شش عامل مهم در زنجیرهی تامین‪.‬‬ ‫‪.1‬تسهیالت ‪.2 ،‬قیمت‪.3 ،‬اطالعات‪.4 ،‬منبع‪.5 ،‬و ‪.6‬حمل و نقل‪.‬‬ ‫به ‪ 3‬عاملِ حمل و نقل‪ ،‬تسهیالت و موجودی‪ ،‬عوامل لجستیکی میگویند‪.‬‬ ‫به ‪ 3‬عاملِ قیمت‪ ،‬اطالعات و منبع‪ ،‬عوامل کارکردی میگویند‪.‬‬ ‫‪.1‬تسهیالت‪ :‬عوامل فیزیکی هستند‪ ،‬مثل انبار‪ ،‬سالن تولید‪ ،‬سوله و ‪....‬باید گفت که نرم افزار ها‪ ،‬جزوی از‬ ‫تسهیالت نیستند‪.‬‬ ‫‪ 1-1‬نقش در زنجیره تامین‬  ‫‪1-1-1‬مکان قرارگیری‪ :‬منظور از تسهیالت در زنجیره تامین‪ ،‬مکانِ کارخانه است‪.‬مکان قرارگیری تسهیالت‬ ‫خیلی مهم است‪.‬باید بسته به شرایط‪ ،‬یا به مشتری یا به مواد اولیه نزدیک باشد‪.‬اگر در تصمیم برای قرار گیری‬ ‫مکانی کارخانه اشتباه کنیم‪ ،‬باعث افزایش قیمت در آینده خواهد شد‪.‬از طرفی هم مواردی از قبیل دسترسی به‬ ‫نیروی کار‪ ،‬آب و هوای مسائد‪ ،‬موضوعات امنیتی( در امان بودن از حمالت بیولوژیکی) خیلی مهم است‪.‬‬ ‫‪ 1-1-2‬ساخت یا نگهداری‪ :‬سازه ما‪ ،‬یا برای ساخت محصول یا انبار کردن آنها ساخنه میشوند‪.‬مثل ساخت‬ ‫سیلو‪ ،‬سردخانه و ‪...‬‬ ‫‪ 1-2‬نقش در استراتژی رقابتی‪ :‬تصمیم برای اینکه پاسخگو باشیم یا کارا‪.‬‬ ‫‪.1-2-1‬دستیابی به مقیاس اقتصادی‪ :‬اگر مساحت کارخانه ما بزرگ بود و چند شعبهای هم نبود‪ ،‬ما زنجیره‬ ‫تامین ما متمایل به کارا بودن است‬ ‫‪.1-2-2‬تعداد بیشتر از تسهیالت کوچک‪ :‬اگر مساحت تولیدی های ما کوچک و پخش در چند شعبه بود‪ ،‬در‬ ‫این صورت بیشتر به پاسخگو بودن متمایل هستیم‪.‬‬ ‫‪.1-3‬مولفه های تصمیم گیری‪:‬‬ ‫‪1-3-1‬موقعیت‪ :‬کارا و پاسخگو بودن‬ ‫‪1-3-2‬ظرفیت‪ :‬که این سیستم باید تایید کند که توانش در پاسخ گویی به مشتریان چقدر خواهد بود یا چقدر‬ ‫میتواند باشد‬ ‫‪1-3-3‬متدولوژی ساخت‪ :‬در کل‪ ،‬ما دو نوع روش ساخت داریم‪.‬‬ ‫‪.1‬محصول گرا‪ :‬یعنی محصول از ایستگاه ‪ 1‬تا آخر‪ ،‬رفته رفته کامل بشود‪.‬یعنی برای ما مراحل تکمیل اهمیت‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫‪.2‬فرآیندگرا‪ :‬یعنی بخش بندی کردیم کارخانه را‪.‬محصول مجبور است جا به جا شود و به بخش های مختلف‬ ‫انتقال پیدا بکند و بعضا این نکته خیلی مهم است که در این روش‪ ،‬محصول ممکن است دو بار یا بیشتر به‬ ‫بخشی ورود و خروج کند‪.‬‬ ‫‪1-3-4‬متدلوژیِ انبار داری‪ :‬که باید محصول را چگونه نگهداری بکنم تا زمانی که تحویل داده شود یا نگهداری‬ ‫شود‪.‬‬  ‫یکی از این روش ها ‪ sku‬است که در صنعت غذا زیاد کاربرد ندارد ولی به معنی این است که اجزا را قبل‬ ‫منتاژ در داخل انبار نگهداری بکنیم و در صورت سفارش دادن آنها را منتاژ کنیم‪.‬‬ ‫یک روش دیگر‪ ،‬نگهداری انباشته است که به معنی این است کخ محصول ساخته شده و آماده تحویل به‬ ‫مشتری را نگهداری میکنم‪.‬گزینه بعدی هم کراسداکینگ است یا نگهداری موقت است‪.‬‬ ‫‪ 1-3-5‬توازن کلی‪ :‬به معنای کارایی در مقابل پاسخگویی است‪.‬‬ ‫‪.2‬موجودی‪ :‬در کل هرچه موجودی ما بیشتر و آماده تحویل باشد‪ ،‬ما هزینه باال و پاسخگویی باال را داریم و اگر‬ ‫موجودی ما با الگوی کارایی پیش برود‪ ،‬برعکس این اتفاق خواهد افتاد‪.‬‬ ‫‪.2-1‬نقش در زنجیرهی تامین‪ :‬منظور ما از موجودی میتواند مواد اولیه‪ ،‬محصوالت نیمه ساخت یا محصول‬ ‫نهایی باشد‪.‬ما معتقدیم موجودی ما در زنجیرهی تامین نقش بخصوص خود را دارد‪.‬موجودی ها همیشه نقش‬ ‫ضربه گیر را در برابر نوسانات دارند تا ما شرمندهی مشتری نشویم و کم نیاوریم‬ ‫‪ :2-1-1‬هزینه زا بودن موجودی‪ :‬موجودی به سیستم زنجیرهی تامین‪ ،‬هزینه تحمیل میکند‪.‬‬ ‫‪ :2-1-2‬به دلیل تناسب نداشتن عرضه تقاضا‪ ،‬موجودی نگهداری میشود‪ :‬به مقدار خروجی ما در واحد زمان‪،‬‬ ‫موجودی میگویند‪.‬یعنی مثال هر روز یک تن آرد ساختیم‪ ،‬در یک ماه ما ‪ 30‬تن موجودی داریم‪.‬‬ ‫‪.2-2‬نقشی که در رقابت ایفا میکند‪:‬‬ ‫‪.2-2-1‬پاسخگو بودن‪ :‬اگر ما موجودی را در بخش های کوچک مختلف‪ ،‬نزدیک مشتریان نگهداریم‪ ،‬پاسخگو‬ ‫است‬ ‫‪ :2-2-2‬کارا بودن‪ :‬اگر موجودی در خود انبار کارخانه نگهداری شود تا هزینه کاهش پیدا کند‪ ،‬میشود کارا‪.‬‬ ‫‪.2-3‬مولفه های تصمیم گیری‪:‬‬ ‫‪.2-3-1‬چرخهی موجودی‪ :‬به معنی میانگین مقدار موجودی است‪.‬برای اعمال آن برای مثال میزان سفارش‬ ‫های سال قبل را آنالیز میکنند تا بتوانند یک الگوی ذخیره سازی موجودی برای خود طرح کنند‬ ‫‪.2-3-2‬ذخیرهی احتیاطی یا ذخیرهی اطمینان‪ :‬مانند سیستم دوظرفی‪ (.‬در اول فیل توضیح داده شده‪.‬‬  ‫‪.2-3-3‬موجودی فصلی‪ :‬موجودیی است که از تغییرات فصلی جلوگیری میکند یا به عبارت دیگر پیشبینی‬ ‫تقاضا و آماده سازی و ذخیره موجودی برای مقابله با آن‪.‬‬ ‫‪.3‬حمل و نقل‪:‬‬ ‫‪.3-1‬نقش حمل و نقل در زنجیرهی تامین‪:‬‬ ‫‪.3-1-1‬به جابهجایی بین مراحل زنجیرهی تامین را میگویند؛ چه داخلی و در داخل شرکت‪ ،‬میان بخشها‬ ‫باشد‪ ،‬چه خارجی‪.‬‬ ‫‪.3-1-2‬عالوه بر اینکه حمل و نقل باعث باال رفتن هزینه میشود‪ ،‬همینطور باعث از دست رفتن کیفیت‬ ‫محصول میشود و همینطور از زمان تاریخ انقضا محصول سپری میشود‪.‬‬ ‫‪.3-1-3‬سرعت در حمل و نقل مهم است‪.‬هرچه سرعت باالتر‪ ،‬زنجیرهی ما پاسخگو تر و اگر کند باشد‪ ،‬کارا تر‬ ‫است‪.‬بعضا استثنا هایی هم ما داریم که مجبوریم مواد غذایی را در سریع ترین حالت ممکن به مقصد برسانیم و‬ ‫اگر این اتفاق نیافتد‪ ،‬متحمل ضرر خواهیم شد‪.‬‬ ‫‪.3-2‬نقش حمل و نقل در استراتژی رقابتی‪:‬‬ ‫‪.3-2-1‬درباره استراتژی ما در حوضه حمل و نقل‪ ،‬با تغییر عامل سرعت‪ ،‬صورت میگیرد که فرق آن دقیقا مثل‬ ‫تفاوت پست پیشتاز و پست معمولی است‪.‬‬ ‫‪.3-3‬مولفههای تصمیم گیری‪:‬‬ ‫‪.3-3-1‬روش حمل و نقل‪ :‬در حمل و نقل ما چند عامل داریم که به شرح زیر هستند‪.‬‬ ‫هزینه‪ ،‬سرعت‪ ،‬اندازهی ارسال و انعطاف پذیری‪.‬روش ارسال محصول یا محمولهی ما بر اساس شرایط این چند‬ ‫عامل ذکر شده تعیین میشود که این محموله هوایی‪ ،‬زمینی‪ ،‬زیرزمینی‪ ،‬دریایی یا بصورت الکترونیکی ارسال‬ ‫شود‪.‬‬ ‫‪.3-3-2‬انتخاب مسیر و شبکهی ارسال‪.‬بحث های امنیتی و نظامی و سیاسی در اینجا مطرح میشود‪.‬‬ ‫‪.3-3-3‬خارجی یا داخلی بودن ارسال ما‪.‬‬  ‫‪.3-3-4‬توازن کلی‪.‬‬ ‫‪.4‬اطالعات‪ :‬این مهم است که جنس سخت افزار ها نیستند‪.‬‬ ‫‪.4-1‬نقش در زنجیرهی تامین‪:‬‬ ‫‪.4-1-1‬ارتباط میان بخش ها و زنجیرههای مختلفِ زنجیره تامین‬ ‫‪.4-1-2‬ضروریت داشتن پخش و تبادل اطالعات برای عملیات ها و کارهای روزانه برای زمانبندی تولید و اطالع‬ ‫دادن از وضعیت موجودی‪.‬‬ ‫‪.4-2‬نقش در استراتژی رقابتی‪:‬‬ ‫‪.4-2-1‬نیاز به توازن جدی ندارد‪.‬اطالعات امکان کارایی و پاسخگویی را هم زمان برای زنجیره تامین فراهم‬ ‫میسازد‪.‬‬ ‫‪.4-3‬مولفههای تصمیمگیری در اینباره‪:‬‬ ‫‪.1—4-3‬برای تسهیل و سرعت بخشیدن به تبادل اطالعات از نرم افزار های مدیریت زنجیرهی تامین‪ ،‬برنامه‬ ‫ریزی منابع سازمانی‪ ،‬پیشبینی و همینطور از سیستم تبادل الکترونیکی داده ها استفاده میشود‪.‬‬ ‫‪.5‬منابع یا منبع یابی‪ :‬در صنایع غذایی سه عامل درباره انتخاب منبع خیلی مهم استو‬ ‫کیفیت‪ ،‬قیمت و زمان تحویل‪.‬‬ ‫‪.5-1‬نقش در زنجیره تامین‪:‬‬ ‫‪.5-1-1‬انتخاب تامین کننده‪:‬‬ ‫‪ ‬تهیه وندور لیست‪.‬لیستی که در آن اسامی تامین کنندگان مواد اولیه شرکت است که بر اساس سه‬ ‫ویژگی ذکر شده در باال‪ ،‬رتبه بندی میشوند‪.‬‬ ‫‪ ‬عواملی مثل رعایت مسائل زیست محیطی‪.‬شرکتی که این مسائل را رعایت کند‪ ،‬در اولویت قرار‬ ‫میگیرد‬ ‫‪ ‬تنوع مواد اولیه در یک تامین کننده‪ ،‬باعث باال آمدن آن در وندور لیست کارخانه میشود‪.‬‬ ‫‪ ‬داخلی یا خرجی بودن مواد اولیه‪.‬مثل وارد شدن کاکائو به کشور ما از آفریقا که مقولهای مفصل دارد و‬ ‫چک لیست‬ ‫‪.5-2‬نقش در استراتژی رقابتی‪:‬‬ ‫‪.5-2-1‬تصمیمات منبع یابی بسیار تاثیر گذار و حیاتی هستند؛ چرا که بر روی پاسخگویی و کارا بودن زنجیره‬ ‫تاثیر دارند‪.‬‬ ‫‪.5-2-2‬تصمیمات درباره تامین داخلی یا خارجی که بر روی قیمت تمام شده تاثیر دارند‪.‬‬ ‫‪.5-3‬مولفههای تصمیم گیری‪:‬‬ ‫‪.5-3-1‬تصمیمات تامین داخلی یا خارجی‬ ‫‪.5-3-2‬ارزیابی و تصمیم دربارهی تامین کنندگان‪.‬‬ ‫‪.5-3-3‬تصمیم درباره فرآیند تامین‬ ‫‪.5-3-4‬توازن کلی‪ :‬افزایش سود آوری زنجیرهی تامین‪.‬‬ ‫‪.6‬قیمت‪:‬‬ ‫‪.6-1‬نقش در زنجیرهی تامین‪:‬‬ ‫‪.6-1-1‬مبلغی اس که مشتری میپردازد و خیلی مورد بحث قرار میگیرد‬ ‫‪.6-2‬نقش در استراتژی رقابتی‪:‬‬ ‫‪ 6-2-1‬قیمت محصوالت در سیستم پاسخگو باال است و در سیستم کارا قیمت پائین تر در میآید‪.‬‬ ‫‪.6-3‬مولفههای تصمیم گیری‪:‬‬ ‫‪ 6-3-1‬دو سیاست هر روز پائین و قیمت باالپائین را در سیستم قیمتگذاری داریم‪.‬هر روز پائین یعنی به ازای‬ ‫هر روز گذشت از تاریخ انقضا‪ ،‬قیمت را پائین میآوریم‪.‬‬  ‫تضمین کیفیت‪:‬‬ ‫منابع ضروری برای مطالعه‪ :‬استاندارد‪ ، GMP‬استاندارد‪ ، ISO 9001‬مدیریت ساخت و تولید‪ ،‬اقتصاد مهندسی‬ ‫از دکتر اسکویینژاد‪ ،‬کتاب استاندارد ‪ ،PMBOK‬مدیریت ریسک ‪ ،ISO 31000‬کار با برنامه ‪ PMI‬و مباحث‬ ‫‪ SYPOC‬برای شناسایی فرآیند‪BOM( bill of material) ،‬و ‪Matris swat ،OPC( operation‬‬ ‫)‪MSA( measurement system anylise‬تحلیل سیستم اندازه گیری تحقیقات صنعتی از خانم گودرز‪،‬‬ ‫اقای احمدی و‪...‬‬ ‫بحث زمینهی از به‪ ،‬کتاب اقتصاد مهندسی دکتر اسکویی نژاد‪ ،‬کتاب ‪ 7‬هزینهی کشنده‪.‬بحث نرخ مرکب‬ ‫حفظ مفاد ایزو ‪9001‬‬ ‫تعرف واژگان و روش اجرایی‪ -9000‬الزامات ‪ -9001‬راهنمای بهبود عملکرد ‪ -9004‬راهنمای پیادهسازی‬ ‫‪ 9001‬که ‪ 9002‬است‪.‬‬ ‫‪AQL and RQL in QC part of QA‬‬ ‫مدل کانو و مدیریت استراتژی از فرار دیوید‬ ‫نوآوری نظامیافته ‪triz‬‬ ‫انقالب صنعتی چهارم از دکتر ایران زاده‬ ‫الزامات قانونی و مقرراتی سازمان‬  ‫‪ :FMEA‬طرح های اصالحی و درصورت شدید بودن ریسک‪ ،‬طرح های اقتضایی‬ ‫درس تضمین کیفیت درسی کامال عملیاتی‪ ،‬دقیق و جزئی است‪.‬جزئیات یک فرآیند را مورد برسی قرار میدهد‪.‬‬ ‫ما در این بحث‪ ،‬برای کنترل سیستم و کنترل کیفیت‪ ،‬باید از دادهها استفاده کنیم‪.‬ما در سیستم موادغذایی‬ ‫چگونه اندازه بگیریم‪ ،‬چه چیز را و چقدر‪ ،‬در راستای تحلیل و کنترل و اصالح‪.‬‬ ‫مثال کدام قسمت خط تولید من زمان زیادی از من میگیرد؟‬ ‫در بحث بعدی با ‪ spc‬در اندازه با مفاهیم آماری آشنا میشویم‪.‬آمار با برنامه هایی مثل اکسل یا مینی تب به‬ ‫کمک ما خواهد آمد‪.‬و با هفت ابزار و نمودارهای کنترلی آشنا خواهیم شد‪.‬‬ ‫بحث بعدی ما‪ COQ‬تحلیل هزینه هایی که برای کیفیت تقبل بکنیم‪.‬‬ ‫بحث دیگر ما ‪FMEA‬‬ ‫تحلیل سیستم اندازهگیری یا ام اس اِی‪:‬‬ ‫اندازهگیری رکن هر موفقیتی است‪.‬‬ ‫ما عبارتب داریم بنام ‪.1‬جامعه و ‪.2‬نمونه یا ‪Sample‬‬ ‫‪.1‬جامعه جایی هستند که همه اعضا یا همه محصوالت( مواد اولیه‪ ،‬محصول نهایی غذایی و‪ )...‬یا افراد بدون‬ ‫استثنا آنجا هستند‪.‬و مشکل اینجاست که ما نمیتوانیم همه جامعه را اندازه بگیریم‪.‬و بخاطر این‪ ،‬ما نمونه‬ ‫برمیداریم‪.‬‬  ‫‪.2‬نمونه قسمت کوچکی از آن جامعه است که ویژگی های آن جامعه در دل آن نمونه قرار دارد و ما آنرا‬ ‫بهوسیله دستگاه ها و کارشناس ها مورد بررسی قرار میدهیم‪.‬سوالتی که بهوجود میآید این است که از این‬ ‫جامعه چند نمونه‪ ،‬چقدر و چه زمان نمونه برداری کنیم که نسبت صنعت و محصول ما متغیر است‪.‬‬ ‫تعداد اعضای جامعه با ‪ N‬نشان میدهند ولی تعداد اعضای نمونه را با ‪ n‬نشان میدهند‪.‬‬ ‫یک مبحث دیگه داریم به اسم امید ریاضی که مربوط به احتمال هست‪.‬‬ ‫احتمال را شانس روی دادن معنی میکنند‪.‬‬ ‫‪.4‬امید ریاضی(‪ ،)E‬نتیجهی حاصل از اتفاق افتادن یک شانس را امید ریاضی میگویند‪.‬‬ ‫مثال احتمال سانحه در خط هوایی ‪ %0/01‬است و در راههای زمینی ‪ %30‬است‪ ،‬ولی مردم از سوار شدن به‬ ‫هواپیما حراس دارند چون اگر سانحه در خط هوایی رخ دهد‪ ،‬شانس زنده ماندن کم است‪ ،‬یعنی امید ریاضی باال‬ ‫دارد‪ ،‬درحالی که در سانحه های راه زمینی‪ ،‬شانس زنده ماندن زیاد است‪.‬نتیجه میگیریم که نباید مبنای شانس‬ ‫تصمیمگیری کنیم‪.‬‬ ‫‪.5‬میانگین‪:‬‬ ‫میانگین گرفتن در صنعت به این استفاده میرسد که‪ ،‬ما حد وسط مقادیری که داریم را بدانیم‪.‬‬ ‫میانگین را میشود هم برای نمونه و هم جامعه استفاده کرد که فقط نماد هایشان فرق دارد‪.‬میانگین جامه(‪)M‬و‬ ‫میانگین نمونه با عالمت( ‪.) X‬‬ ‫‪.6‬ما یک نوع میانگین دیگر داریم بهنام میانگین پیراسته‪.‬یعنی در بین عدادی که به هم نزدیک هستند‪ ،‬یک‬ ‫عدد ماورائی بین آنها دیده شود‪.‬میانگین پیراسته قبل میانگین گرفتن‪ ،‬داده های پرت را حذف میکند‪.‬‬ ‫‪.5‬میانگین وزنی‪ :‬زمانی استفاده میشود که اهمیت دادهها باهم برابر نباشد‪.‬‬  ‫‪.6‬واریانس‪ :Var‬پراکندگی حول محور میانگین را میگویند و هرچقدر زیاد باشد بد است‪ ،‬یعنی پراکندگی و‬ ‫‪2‬‬ ‫استفاده‬ ‫شلختگی باالست‪.‬برای واریانس نمونه از ‪ S2‬استفاده میکنیم‪.‬برای نشان دادن واریانس جامعه از‬ ‫میکنیم‪.‬واریانس در قسمت های ‪ SPC‬به درد ما خواهد خورد‪.‬‬ ‫‪.7‬دامنه یا ‪ :Range‬فاصله بین کمترین عدد بیشترین عدد چند است؟ ‪R= Xmax – Xmin‬‬ ‫‪.8‬مد ‪ :Mode‬دادهای که بیشتر تکرار شده‪.‬‬ ‫‪.9‬میانه‪ :‬ما دامنه را حساب میکنیم و آنرا به ‪4‬قسمت تقسیم میکنیم‪ %25.‬اول‪ ،Q1‬دوم‪ ،Q2‬سوم ‪Q3‬و‬ ‫چهارم‪ Q4‬چارک دوم میانه است‪.‬‬ ‫‪.10‬پارامترها و متغییرها(‪ :)variable‬پارامتر جزو الینتک هر سیستم‪ ،‬پارامتر است که اگر عوض بشود‪ ،‬انگار‬ ‫این سیستم از اول وجود نداشته ولی متغییر اگرعوض بشود‪ ،‬سییستم عوض نمیشود و فقط حالتش دچار تغییر‬ ‫میشود‪.‬مثل فرق عوض شدن شخیصت یک انسان یا تغییر اکسسوری با لباس آن‪.‬ما این دوتا را از هم جدا‬ ‫میکنیم تا بدانیم که چیزی که باعث بهبود یک محصول میشود‪ ،‬متغییرهای آن است نه تغییر دادن پارامترهای‬ ‫آن و دقیقا واحد تضمین کیفیت در این موضوع کار میکند‪.‬‬ ‫متغییرها دونوع هستند‪.1.‬متغییر های کمی( قابیلت اختصاص عدد داشته باشد) و ‪.2‬متغییرهای کیفی( قابل‬ ‫اندازهگیری نیست)‪.‬برای این ها ما در نرمافزار مینیتپ دو روش اندازهگیری متفاوت داریم‪.‬‬ ‫‪.11‬دقت و صحت‪ :‬صحت درستی محل دقت را میسنجد و تعیین میکند‪.‬دقت میزان برآورده شدن صحت را‬ ‫بازگو میکند‪.‬برای فرآیند ها این صدق میکند‪ ،‬یعنی درست انجام دادن کار درست‪.‬‬  ‫‪.12‬تکرار پذیری‪ :‬برای باال رفتن دقت‪ ،‬باید یک آزمایش را تکرار کرد‪.‬این موضوع در بحث ‪ MSA‬خیلی مهم‬ ‫است‪.‬تکرار پذیری به واقعی بودن جواب آزمایشات کمک میکند‪.‬‬ ‫نمونهگیری‪:‬‬ ‫جامعه‪ :‬مجموعه چیزها و مواد هایی که میخواهیم یک یا چند ویژگی درباره آنها را مورد مطالعه قرار دهیم و‬ ‫جامعهی هدف(مادر)‪ ،‬جامعهای است که پژوهشگر میخواهد نتایج مطالعه خود را به آن تعمیم دهد‪.‬برای اینکه‬ ‫پژوهشگر قادر نیست تمام این جامعه را مطالعه کند‪ ،‬پس نمونهای از آن جامعه بعنوان معرف کل جامعه برداشت‬ ‫میکند‪.‬‬ ‫دالیل نمونهبرداری‪:‬‬ ‫‪.1‬نمونه سریعتر از جامعه است‪.‬بعضا سرعت آنقدر مهم است که اگر نداشته باشیم‪ ،‬نتیجه به درد نمیخورد‪.‬‬ ‫‪.2‬مطالعه یک نمونه به مراتب ارزانتر از مطالعه کل جامعه است‪.‬چون هزینهی تستهای مرتبط با مواد غذایی‬ ‫واقعا گرانقیمت است مخصوصا وقتی که شرکت دارای آزمایشگاه نیست و مجبور است با آزمایشگاه همکار کار‬ ‫کند که باز هزینهی زیادی دارد‪.‬‬ ‫‪.3‬در بعضی اوقات مطالعه کل اعضای جامعه امکانپذیر نیست‪.‬‬ ‫‪.4‬نتایج بدست آمده از مطالعهی نمونه صحت بیشتری نسبت به مطالعهی کل جامعه دارد‪.‬‬ ‫پس ما در نمونهبرداری با دو مساله مهم روبهرو هستیم‪.‬دقت و هزینه‪.‬نمونه زیاد به نفع دقت است ولی به ضرر‬ ‫هزینه یا برعکس‪.‬باید روشی داشته باشیم که هردوی اینها را به اندازه کافی رعایت و محقق کرده باشیم‪.‬‬ ‫مشخصات نمونه‪:‬‬ ‫‪.1‬خواص جامعه باید در نمونه نهفته باشد‪.‬نمونه باید دارای تمام ویژگیهای آن جامعه مورد مطالعه باشد‪.‬‬ ‫‪.2‬باید در موقع انتخابش‪ ،‬به اندازه کافی برداشته بشه و کافی مطالعه بشود‪.‬‬ ‫جامعهی هدف یا مادر‬ ‫جامعه نمونه گیری شده‬ ‫‪.3‬جایی که ما در آنجا مشغول هستیم جامعهی نمونه هست‪،‬‬ ‫نمونه‬ ‫خط تولیدی که آنرا مورد مطالعه قرار میدهیم‪ ،‬جامعه نمونهگیری شده است و‬ ‫و تعدادی که نمونهای برداشتهایم همان سمپل یا نونه است‪.‬‬ ‫انواع نمونه برداری‪:‬‬ ‫‪.1‬نمونه برداری احتمالی(‪ )Probability sampling‬و ‪.2‬نمونهبرداری غیراحتمالی( ‪Nonprobability‬‬ ‫‪.)sampling‬هیچکدام از این روشها بر دیگری برتری ندارد و فقط بستگی به شرایط( آن چیزی که‬ ‫شرایط را تعیین میکند‪ ،‬متغییرهای ما هستند) دارد‪.‬حجم نمونه و دفعات نمونه برداری مهم است‪.‬‬ ‫‪.1‬نمونهبرداریی که بر اساس شانس است‪.‬شانس انتخاب شدن برای نمونهگیری باید حتما مساوی باشد‪.‬‬ ‫ما پنج روش نمونهبرداری احتمالی داریم‪.‬این موضوع خیلی مهم است چون باید روش نمونهبرداری باید قبل‬ ‫عمل انتخاب شود‪.‬این نوع نمونه برداری برای خطوط تولیدی که حجم تولیدیشان زیاد است‪ ،‬میتواند‬ ‫خوب باشد‪.‬‬ ‫اول‪.‬نمونه گیری تصادفی ساده‪ :‬همه نمونهها شانس یکسان دارند و به دو روش انجام میشود‪.‬یا بهروش‬ ‫قرعه کشی یا بهوسیله جدول عداد‪.‬‬ ‫دوم‪.‬نمونهگیری تصادفی سیستماتیک‪.‬‬ ‫سوم‪.‬نمونهگیری طبقهای‬ ‫چهارم‪.‬نمونهگیری خوشهای‬ ‫پنجم‪.‬نمونهگیری چند مرحلهای‬ ‫اول‪.‬نمونهگیری تصادفی ساده‪:‬‬ ‫‪.1‬یعنی شانس هیچ نقشی در انجام این کار ندارد‪.‬‬ ‫ما نمونه میگیریم تا نتیجه آنرا به جامعهی مورد مطالعه تعمیم دهیم‪.‬‬ ‫دوم‪.‬نمونه برداری تصادفی سیستماتیک‪ :‬این نوع نمونه برداری بر اساس کفایت است‪.‬یعنی اگر خط‬ ‫تولیدی در تعداد کم تولید میکند‪ ،‬این روش میتواند برای آن مناسب باشد‪.‬‬ ‫در این روش‪ ،‬تعداد نمونه مورد نظر(‪ )n‬از کل تعداد جامعه آماری(‪ )N‬انتخاب میشود و سپس فاصله‬ ‫نمونهگیری(‪ ) K‬را حساب میکنیم‪.‬‬ ‫تعداد اعضای جامعه مورد مطالعه‬ ‫فرض میکنیم ما ‪ 200‬محصول داریم و میخواهیم از آن‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ=‪K‬‬ ‫تعداد اعضای نمونه‬  ‫‪ 50‬نمونه برداشت کنیم‪.‬در این صورت جواب ‪ 4 ،K‬میشود‪.‬‬ ‫در ادامه اولین نمونه را تصادفی انتخاب کرده و در ادامه آن ‪4‬تا ‪4‬تا نمونه انتخاب میکنیم‪.‬یعنی نمونهها را‬ ‫با فاصله ‪ K‬انتخاب میکنیم‪.‬یک نکته مهم درباره این سیستم این است که شانس نمونه اول‪ ،‬بر شانس بقیه‬ ‫نمونه ها تاثیر دارد‪.‬‬ ‫سوم‪.‬نمونه برداری طبقهای‪:Classification‬‬ ‫در این نوع نمونه برداری در قسمتهایی است که‬ ‫نمونهها در یک گروه نیستند‪.‬طبق تصویر ما فرض‬ ‫میکنیم که چهار گروه داریم‪.‬که صورت مساله‬ ‫تعداد اعضای هر گروه است‪.‬‬ ‫در مرحله اول‪ ،‬ما تعداد اعضای گروه را تقسیم بر تعداد کل جامعه میکنیم و جواب به ما نشان میدهد که‬ ‫احتمال وجود نمونه از این گروه‪ 0/4‬یا ‪ %40‬است( درصد همه گروه ها باید حساب بشود)‪.‬‬ ‫حاال ما باید حساب کنیم که از هر گروه چند نمونه برداریم که با ضرب کردن به حجم نمونه بدست‬ ‫میآوریم‪.‬حجم نمونه از تقسیم کل تعداد نمونه بر تعداد گروهها بدست میآید که جواب ‪ 50‬است‪.‬‬ ‫چهارم‪.‬نمونهبرداری خوشهای‪ :Clustering‬ناقص ماند‪...‬‬ ‫ابزار هفتگانه کنترل‪:‬‬ ‫‪.1‬برگه کنترل‪ :‬در مینی تب قابل اجرا نیست‪.‬‬ ‫‪.2‬هیستوگرام‪ :‬این نمودار برای ما دادههارا دسته بندی کرده و نمایش میدهد‪.‬‬ ‫نمودار هیستوگرام‪ ،‬شکل توزیع را نشان میدهد‪.‬معموال نمودار هیستوگرام دادههارا بصورت کوهان نشان میدهد‬ ‫که متقارن هستند که عادی بودن را به ما نشان میدهد و اگر از این حالت خارج شود و چولگی به راست و چپ‬ ‫را داشته باشد‪ ،‬تفصیرهای خود را دارد‪.‬پس در کل فایده هیستوگرام نشانگر این است که دادههای ما به چه‬ ‫عددی متمایل هستند‪.‬اگر به هر دلیل این نمودار از حالت نرمال خارج بشود‪ ،‬باید دلیل آن پیدا شود که چرا‬ ‫تمایل مرکزیاش را از دست داده‪.‬اگر شکل کوهان به سمت چپ باشد‪ ،‬به آن چوله به راست میگویند وبرعکس‬ ‫چون تصورکنید که پشت نمودار هستید‪.‬‬ ‫در کنار میانگین در نمودار هیستوگرام‪ ،MU‬یک فاکتور دیگر داریم بنام انحراف معیار با شکا زیگما که درصد‬ ‫دادههای مارا مشخص میکند‪.‬اگر ما یک زیگما یا انحراف معیار فاصله بگیریم به سمت راست‪ ،‬به ام یو ‪ +‬زیگما‬ ‫میرسیم‪.‬اگر یک زیگما به طرف چپ برویم به ام یو – زیگما میرسیم‪.‬بین این دو نقطه یعنی ام یو ‪ +‬زیگما و‬ ‫– زیگما‪ %77 ،‬دادههارا شامل میشود که در شکل منظور قسمتهای قرمز رنگ است‪.‬‬ ‫پس اگر بخواهیم در صورت بروز مشکل‪ %77 ،‬دادههارا مشاهده بکنیم‪ ،‬کافیست میانگین دادههارا پیدا کرده و‬ ‫انحراف معیار را پیدا کرده از آن یک زیگما به سمت راست و یک زیگما به سمت چپ منحرف بشوید تا ‪%77‬‬ ‫دادههارا تحلیل کردید‪.‬اگر ما به اندازه ‪ 2‬زیگما از هر طرف منحرف بشویم‪،‬‬ ‫در واقع ما ‪ %95‬درصد داده هارا تحلیل کردهایم و درصورتی به‬ ‫ام یو –و‪3 +‬زیگما برسیم ما بیش از ‪ %99‬داده هارا تحلیل‬ ‫کردهایم‪.‬این مبحث همان تکنیک ‪ 6‬زیگما است که از طرف‬ ‫‪ 3‬زیگما کشیده میشود‪.‬ستونهای رسم شده باید داخل کوهان باشد و در غیر این صورت باید مشکل پیدا شود‪.‬‬ ‫چند نکته درباره کار با هیستوگرام‪:‬‬  ‫‪.1‬سعی کنید از ‪ 4‬الی ‪ 20‬دسته استفاده کنید‪.‬یعنی از تعداد نمونههایتان جزر بگیرید‪.‬یعنی اگر ‪ 100‬نمونه‬ ‫دارید‪ ،‬از آن جزر بگیرید و تعداد ستون مشخص میشود( در صورت کشیدن نمودار بصورت دستی)‬ ‫‪.2‬عرض دستهها یکنواخت باشد‪.‬مثال در تمام ستون ها تفاوت نیم هست‪.‬‬ ‫‪.3‬حد پائین اولین دسته‪ ،‬اندکی کوچکتر از کوچکترین عدد در نظر گرفته بشود‪.‬‬ ‫‪.4‬وقتی تعداد معدودی نمونه داریم‪ ،‬میتوانیم از نحوه توزیع دادهها بجای خود دادهها استفاده کنیم( در صنایع‬ ‫غذایی کاربرد زیاد ندارد)‪.‬‬ ‫‪.5‬درصورت عدم وجود سیستم کامپیوتری‪ ،‬میتوان از تکنیک پنجخط استفاده کرد‪.‬‬ ‫نمودار پارتو‪ :‬این نمودار نشان میدهد که چگونه ‪ %80‬مشکالت را با اصالح ‪ %20‬عوامل حل کنیم‪.‬در همه‬ ‫مسائل‪ ،‬عاملهای کمی‪ ،‬تاثیرات خیلی زیادی دارند‪.‬ما با کمک این نمودار میخواهیم درجایی اصالح انجام‬ ‫بدهیم که تاثیر زیادی داشته باشد و روی عامل کم اثر انرژی صرف نکنیم‪.‬‬ ‫از لحاظ ظاهری شبیه به هیستوگرام است و به ما نشان میدهد ‪ 80‬درصد عوامل به چه دالیلی(‪ )%20‬رخ داده‪.‬‬ ‫نمودار ایشیکاوا یا فیش بون‪:‬‬ ‫در این نمودار بدون استفاده از عدد‪ ،‬و بهوسیلهی ‪ 6M‬علتهارا به معلولها ربط میدهیم‪.‬با این نمودار‬ ‫نمیتوانیم بفهمیم کدام علت مهمتر است چون میزان اهمیت علت در آن قابل تشخیص نیست ولی در عوض‬ ‫مزایای آن این است که این نمودار میتواند بصورت کامال مفهومی علتها و علتِ علتهارا بهم ربط بدهد‪.‬‬ ‫درباره نمودار علت و معلول یا فیش بوش‪:‬‬ ‫‪.1‬علل بالقوه را نشان میدهد‪.‬‬  ‫‪.2‬مفید در کنترل کیفیت‬ ‫‪.3‬مفید برای شناسایی علتها‬ ‫علت های مهم تر باید به سر ماهی نزدیک تر باشد و در خودت علتهای علت‪ ،‬مهمترها به ستون فقرات ماهی‬ ‫نزدیک تر باشند‪ (.‬اگر امکان دارد)‪.‬‬ ‫نمودار پراکندگی‪:‬‬ ‫برای حساب کردن میزان تاثیر دو متغیرر استفاده میشود‪.‬به زبان ساده یعنی ما میخواهیم بدانیم اگرمتغییری‬ ‫را تغییر دادیم‪ ،‬تاثیری بر بروی متغییرهای دیگر دارد یا نه‪.‬و این مشاهدات‪ ،‬اندازهگیری و مقایسات باید دو دو‬ ‫باشد که به آن در ریاضی ضریب همبستگی میگویند‪.‬‬ ‫انواع ضریب همبستگی‪:‬‬ ‫‪.1‬اگر با افزایش و کاهش یک متغییر‪ ،‬متغییر دیگر هم دقیقا متقارن با او افزایش و کاهش داشت‪ ،‬یعنی‬ ‫همبستگی مثبت است‪.‬‬ ‫‪.2‬اگر با افزایش یک متغییر‪ ،‬متغییر دیگر کاهش پیدا کرد یا برعکس‪ ،‬همبستگی منفی است‪.‬‬ ‫‪.3‬اگرهم کال رویهم تاثیر نداشته باشند‪ ،‬یعنی همبستگی ندارند‪.‬‬ ‫نمودار تمرکز لر نقصها‪:‬‬ ‫این به ما میگوید که در هرجایی از محصول عیبی را مشاهده کردی‪ ،‬نقشه آنرا برداشته و آن قسمت از محصول‬ ‫را در نقشه ضربدر بزنید‪ (.‬در مواد غذایی خیلی کم استفاده میشود)‪.‬‬ ‫نمودارهای کنترل‪:‬‬ ‫یکی از روشهای کنترل فرآیند در حین تولید جهت جلوگیری از تولید تعداد زیادی محصول معیوب‪ ،‬نمودارهای‬ ‫کنترل هستند‪.‬‬ ‫همچنین از نمودارهای کنترل برای تخمین پارامترهای یک فرآیند نیز میتوان استفاده نمود‪.‬‬ ‫نمودار متشکل از خط مرکزی‪ ،‬خط کنترل باال‪ ،‬خط کنترل پائین میباشد‪.‬‬ ‫اگر نقطه بین دو خط کنترل باال و پائین باشد یعنی از ‪ UCL‬تا ‪ ،LCL‬یعنی فرآیند تحت کنترل است‪.‬و نکته‬ ‫خیلی مهم این است که این امکان دارد که نقلط در داخل محدوده ما باشند‪ ،‬ولی باز تحت کنترل نباشد‪.‬فرض‬ ‫کنید نقاط ما ز ‪ LCL‬شروع بشود و پشت سرهم به طرف باال‪UCL‬برود‪ ،‬یعنی پارامتری در حال خرج شدن از‬ ‫کنترل است و یا اشتباهی در حال تکرار شدن است‪.‬‬ ‫نمودارهای کنترل را به دو دسته تقسیم میکنیم‪.‬‬ ‫‪.1‬نمودارهای مشخصهی متغییر( قابل اندازهگیری هستند)‪ :‬برای این متغییرها‪ ،‬نمودارهای ایکسبار و آر‪،‬‬ ‫ایکسبار و اِس و ‪ Individual‬داریم‪.‬‬ ‫‪.2‬نمودارهای مشخصه وصفی( غیر قابل اندازهگیری هستند)‪ :‬اما برای مشخصههای وصفی‪ P, NP,C and U،‬را‬ ‫داریم‪.‬‬ ‫‪ :1‬رسالت این نمودارها این است که به ما نشان بدهد‪ ،‬فرآیند تولیدی که انجام میدهیم تحت کنترل است یا نه‬ ‫و این عدم انطباقهارا خیلی شفاف نشان میدهد‪.‬‬ ‫اول‪.‬ایکسبار‪ :‬از این نمودار برای اندازهگیری دقت کار استفاده میکنیم‪.‬‬  ‫دوم‪.‬آر‪ :‬از این نمودار برای اندازهگیری صحت کار استفاده میکنیم‪.‬‬ ‫اول‪.‬برای اندازه گیری دقت کار یا ایکسبار‪ ،‬اول تعدادی نمونه برمیداریم‪ 5.‬نمونه ‪ n‬ما میشود( با اینکه‬ ‫میتوانیم ‪ 5 ،4‬یا ‪ 6‬بار نمونه برداریم‪ ،‬ولی ‪ 5‬بار توصیه شده است‪.‬ما ‪n‬تا نمونه و ‪m‬بار برداشت میکنیم‪m.‬‬ ‫بسته به شرایط و مشخصه کیفیی که میخواهیم اندازه بگیریم متفاوت خواهد بود‪.‬‬ ‫ادامه در تمرین شماره ‪ 8‬در دفترچه‪...‬‬ ‫ایکسبار و اِس‪:‬‬ ‫در این نمودار صحت کار را ایکسبار و دقت کار را اِس اندازهگیری خواهد کرد‪.‬‬ ‫فرق نمودار ایکسبار‪ ،‬آر و ایکسبار‪ ،‬اِس‪ :‬در حجم کم داده هیچ فرقی باهم ندارند ولی اگر در تعداد زیادی نمونه‬ ‫برمیدارید از نمودار ایکسبار و اس استفاده بکنید‪.‬‬ ‫یکی دیگر از تفاوت های این دو نمودار در زمانی است که وقتی نمونه برداری میکنیم‪ ،‬با اندازههای متفاوت این‬ ‫کار را میکنیم‪.‬اما اگر هر دلیلی مجبور شدید در هر نوبتی نمونهبرداری تعداد متفاوت نمونهبردارید‪ ،‬نمودار‬ ‫ایکسبار و اِس بهتر است و برای نمونهبرداری در نوبتهای مشخص و در تعدادهای مشخص‪ ،‬ایکسبار و آر‬ ‫مناسب تر است‪.‬‬