Volkenrecht (2) PDF - Exam Paper

Volkenrecht Twee handboeken, handleiding volkenrecht en international law 14 januari 2025 pc-examen Meerkeuze-examen en open vragen 15 november en 23 december vragensessie Anonieme verbetering Opnames Bereid hoofdstuk uit Henriksen voor voor het college...

Volkenrecht Twee handboeken, handleiding volkenrecht en international law 14 januari 2025 pc-examen Meerkeuze-examen en open vragen 15 november en 23 december vragensessie Anonieme verbetering Opnames Bereid hoofdstuk uit Henriksen voor voor het college Ga na het college aan de slag met arresten en documentatie uit De Feyter’s bronnenboek Doelen van de cursus - Basisbegrippen definiëren en situeren - Primaire bronnen hanteren en toepassen - Over internationale actualiteit reflecteren in het licht van het volkenrecht 1 Les 1 Volkenrecht → VORIGE CURSUSSEN recht dat voort springt uit de soevereine autoriteit ‘van’ landen. INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT Deze cursus: recht ‘tussen’ landen aka ‘inter-nationaal recht’ (internationale organisaties en individuen ontlenen ook rechten en verplichtingen aan internationaal recht) Internationaal publiekrecht p1 → ”het rechtssysteem dat de relatie tussen soevereine staten reguleert, evenals hun onderlinge rechten en verplichtingen Internationaal privaatrecht p1 → ”nationale (i.e. Belgische) wetten die privaatrechtelijke betrekkingen met buitenlandse elementen regelen omdat er dan een ‘conflict of law’ optreedt” (p. 1) - internationale bevoegdheid - toepasselijk recht - erkenning en uitvoerbaarheidverklaring - administratieve en gerechtelijke samenwerking MONISME (Nederland, Frankrijk,...) → “international recht en nationaal recht "vormen één enkele rechtsorde / een set onderling verweven orders die geacht worden coherent te zijn (Kelsen 1945) (p. 13) DUALISME → “internationaal en nationaal recht zijn twee systemen die onafhankelijk van elkaar opereren” (p. 13) SUB-DISCIPLINES - Internationaal zeerecht - Internationaal migratierecht - Internationaal gezondheidsrecht,... PERMANENT COURT OF INTERNATIONAL JUSTICE (PCIJ) (1922- 1946 ) LOTUS (FRANCE V TURKEY) (De Feyter p. 9) voorloper ICJ (NIH) → Heeft Turkije internationaal recht overtreden? Het lotus arrest, twee boten waren gebotst (Frankrijk en Turkije). Frankrijk voerde de Turkse bemanning terug naar Turkije, maar eenmaal daar werd de kapitein in de boeien geslagen. Frankrijk kreeg ongelijk. Twee belangrijke - RELATIES TUSSEN STATEN ⏤ “international law governs relations between independent States” p9 inleiding 2  1. INSTEMMING ⏤ “[t]he rules of law binding upon States … emanate from their own free will ⏤ “restrictions upon the independence of States cannot therefore be presumed” (staat mag zelf zeggen of hij hieraan deelneemt) 2. IL OF CO-EXISTENCE & IL OF COOPERATION ⏤ ”in order to regulate the relations between these co-existing independent communities or with a view to the achievement of common aims” (waarom? Omdat het internationaal recht zo kan zorgen dat staten kunnen functioneren en samen kunnen werken) VOORNAAMSTE AMBITIE → Stabiliteit creëren door samenwerking, na de Post ‘Wereld’ oorlog II en de Europese rechtsorde (Vrede van Westphalia 1648). Internationaal recht probeert orde te brengen opdat ze iets kunnen zeggen wanneer een staat iets overtreedt. Eigenlijk houdt dit soevereiniteit in. Soevereiniteit = ‘Elke staat heeft hoogste gezag binnen zijn grenzen’ Soevereine gelijkheid = ‘Geen staat mag macht uitoefenen over een andere D2 Charter of the United Nations (1945) - “The Organization is based on the principle of the sovereign equality of all its members” (Article 2(1)) (=soevereine gelijkheid) - “Nothing contained in the present Charter shall authorize the United Nations to intervene in matters which are essentially within the domestic jurisdiction of any state” (Article 2(7)) (=non-interventie) - “The purposes are 1. To maintain international peace and security… 2. To develop friendly relations among nations… 3. To achieve international cooperation… 4. To be a centre for harmonizing the actions of nations in attainment of these common ends.” (Article 1) Ze bereiken deze principes via drie principal organen: a General Assembly, a Security Council and an International Court of Justice” (Article 7). Daarnaast zijn er nog andere internationale organisaties zoals bijvoorbeeld: Internationaal Monetaire Fonds (IMF), Wereldbank, General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) (recenter: wereldhandelsorganisatie (WTO)), Regionale organisaties (EU, Shanghai Cooperation Organisation etc). Kritisch internationaal recht → Twee bewegingen 1. Feminisme (FTAIL): Ervaringen en ideeën van mannen weerspiegeld in internationaal recht. Bias is inherent en moeilijk om te zien. We leven midden in het patriarchiaat = ‘privilegeren van mannen in sociale relaties’. Document: CIV 1/2017 (UN Special Procedures) 3  2. Postkolonialisme (TWAIL): Bias is inherent en moeilijk om te zien. We leven midden in het neoliberalisme. De taal van het globale Noorden weerspiegelt internationaal recht om armoede en onderontwikkeling in de ‘Derde Wereld’ te bestendigen. Internationaal recht bevoordeelt het globale Noorden. De eerste wereld is de wereld verwijst naar de geopolitieke indeling die tijdens de Koude Oorlog werd gebruikt om landen in verschillende blokken te categoriseren. (eerste wereld kant US, tweede wereld kant USSR) FtAIL 101 (FEMINIST APPROACH TO INTERNATIONAL law° - Liberaal feminisme: gelijke vertegenwoordiging in volkenrechtelijke instellingen (bv. evenveel vrouwen als mannen) - Poststructurele feminisme: gelijke vertegenwoordiging en gender kennis (e.g. CIV 1/2017) in volkenrechtelijke instellingen (gender kennis ook vertegenwoordigt, internationaal recht probeert dit) - Marxistisch feminisme: ‘zorgarbeid’ (‘social labor’) ten voordele van de markt (bepaalde taken worden door vrouwen alleen uitgevoerd, het internationaal recht is vooral bezig met handel en geeft niet om de vrouwen die dit allemaal uitvoeren) - Socialistisch feminisme: ‘zorgarbeid’ ten voordele van de markt en individuele mannen in huishoudens (zegt het marxistische ook, maar zegt dat dit de individuele mannen in huishoudens bevoordeelt) - Radicaal feminisme: het is hopeloos om te engageren met volkenrechtelijke instellingen (dit komt nooit goed, niet willen engageren) Volgens TWAIL (THIRD WORLD APPROACHES TO INTERNATIONAL LAW) TWEEDE WERELD? → UN Security Council functioneert pas na de Koude Oorlog en nadat Irak uit Kuwait verdreven na dreiging UN Security Council (1990) D10 → Stevige waarschuwing naar Irak, ze hadden daar niets te zoeken. Hiervoor wilde Irak een conflict met Israël uit te lokken. UN speelde een cruciale rol in het verwijderen van Irak uit Koeweit na de invasie van het land door de troepen van Saddam Hoessein. STATEN DISCUSSIËREN → Niet of ze gebonden zijn door internationaal recht, maar wél over de interpretatie van internationaal recht. Het is een anarchistisch systeem maar internationaal recht is goed voor de landen en zal dus niet discussiëren over het bestaan van internationaal recht. (discussie Poetin kernwapens en biepers hezbollah) 4 Hoofdstuk 1 Internationaal publiekrecht is het systeem van recht dat de relaties tussen soevereine staten reguleert, alsook het wederzijdse rechten en verplichtingen, maar hier moeten ook andere actoren aan worden toegevoegd, namelijk de internationale organisaties en individuen die ook rechten en of verplichtingen hebben onder het internationaal publiekrecht. Na de tweede wereldoorlog werden Duitse officieren veroordeeld voor hun misdaden in de tweede wereldoorlog voor een internationale oorlogstribunaal. The League of Nations werd vervangen door de UN, dat het onderhoud van de internationale vrede en veiligheid werd toevertrouwd. De UN is gebaseerd op Westfaalse principes en respect voor gelijke rechten, zelfbeschikking van een volk en soevereine gelijkheid van al zijn lidstaten. Het oprichtingsverdrag van de UN is the charter of the United Nations, die de veiligheidsraad introduceerde om de internationale veiligheid en vrede te bewaren en zelfs force te gebruiken om dit te bereiken. De veiligheidsraad was inactief tijdens de koude oorlog. Het was pas na de val van het communisme en UN succesvolle verdrijving van Irak uit Koeweit in 1991 dat het veiligheidssysteem van de UN zijn beloften begon na te komen. De algemene raad van de UN heeft enkel een consultatieve rol waarbij alle staten hun bezorgdheden en opinies in kwijt kunnen In 1947 werd de international law commission opgericht in uitoefening van Art. 13 UN Charter. Een belangrijke regionale organisatie is NATO, dat oorspronkelijk gecreëerd was om de dreiging van de Sovjet unie te kunnen counteren. In de werkelijkheid wordt een onderwerp een probleem van het internationaal recht vanwege zijn inhoud of form. De inhoud wordt geregeld door international law of coexistence, andere door law of cooperation. International law of coexistence: bevat de juridische antwoorden op vragen die inherent van toepassing zijn op meer dan één staat en waarbij een scheiding van de soevereine staten nodig is en hierbij vredevolle coexistence. Het is voornamelijk horizontaal aangezien het de zaken regelt bezorgd is om de zaken die soevereine staten met elkaar interacteren met en tussen elkaar. International law of cooperation: niet de legal answers to issues not inherently of interests to two or more states, but which have been made international through the adoption of a treaty. Optioneel (alleen cooperation) aangezien staten vrij zijn om zaken die hiervoor nationaal werden geregeld om te zetten naar internationaal recht. Alle staten respecteren in de praktijk dat ze deel zijn van een society of states en dat ze een voordeel halen uit de regels die nodig zijn voor het behouden van vredevolle coexistence in die society. Two different approaches that have dominated legal theory: monism and dualism 5 - Monist approach: international law can be directly applied in national legal systeù, international over national - Dualism: while international law governs the relationships among states, national law governs the relations between state and citizens or between citizens. International law is translated into law, this is why it is applied domestically - Theoretical debate moved from monism and dualism to pluralism 6 Les 2 Kruis aan wat juist is De VN Veiligheidsraad bereikte een akkoord om nooit kernwapens toe te staan alvorens het een akkoord bereikte Irak uit Koeweit te verdrijven. De VN Veiligheidsraad bereikte een akkoord om nooit kernwapens toe te staan nadat het een akkoord bereikte Irak uit Koeweit te verdrijven. De VN Veiligheidsraad bevestigde het gebruik van kernwapens in sommige omstandigheden toe te staan nadat het een akkoord bereikte Irak uit Koeweit te verdrijven. De VN Veiligheidsraad bevestigde het gebruik van kernwapens in sommige omstandigheden toe te staan alvorens het een akkoord bereikte Irak uit Koeweit te verdrijven. COLLEGE BRONNEN: OVERZICHT Recap en Positivistisch vs naturalistische kijk op het IL Art 38(1) Statute ICJ Unilaterale verklaringen Hiërarchie Erga omnes Soft law INSTEMMING (“CONSENT”) ⏤ “De rechtsregels die bindend zijn voor staten komen voort uit hun eigen vrije wil” POSITIVISTISCHE KIJK OP HET INTERNATIONAAL RECHT Instemmen met formele regels Binnen de grenzen van de eigen discipline redereneren Rechtszaak bedrijf Canada, voornamelijk belgische aanhouders, spanje verbod op uitbetaling van obligaties, Canada kon iets zeggen maar wou niet. (NIH) 7 ICJ SOUTH WEST AFRICA, 2ND PHASE (ETHIOPIA AND LIBERIA V SOUTH AFRICA) (1966) - “[De rechtbank] is een rechtscollege en kan morele principes slechts in overweging nemen voor zover deze in voldoende mate in juridische vorm zijn uitgedrukt. De wet bestaat, zo wordt gezegd, om een sociale behoefte te dienen, maar juist om die reden kan dit alleen door en binnen de grenzen van zijn eigen discipline. Anders zou het geen juridische dienst zijn die wordt verleend.” = positivistisch denken INTERNATIONAL LAW OF CO-EXISTENCE ⏤ “in order to regulate the relations between these co-existing independent communities” NATURALISTISCHE KIJK OP HET INTERNATIONALE RECHT - Internationaal recht heeft als functie soevereine belangen nastreven, en tegelijken de soevereiniteit en rechten van andere landen respecteren. - Formele regels zijn inherent vaag. Het recht is in beweging. (p. 10, 20-21) → Positivistisch leeft de wet letterlijk na, naturalistisch eerder voor interpretatie vatbaar. Positivistisch 38.1, naturalistisch jus cogens OEFENING “De rechters verzette zich tegen de stelling dat zij politieke beslissingen zouden nemen. Ze hielden vol dat rechtbankbeslissingen nooit politiek zijn: ze zijn altijd een interpretatie van het toepasselijke recht. … Helaas komen de sterke opvattingen van de rechters over hoe dingen zouden moeten zijn niet altijd overeen met de empirische werkelijkheid. → Positivistisch, schrijfster naturalistisch Zolang je jouw favoriete maatschappelijke doel kan koppelen aan een mensenrecht, kan je de politiek via de Nederlandse rechter dwingen om ‘het juiste’ te doen. … De werkelijkheid is gelukkig een stuk genuanceerder. Want die rol kan nu eenmaal niet groter zijn dan het recht toelaat, of kleiner zijn dan de fundamentele beginselen van onze rechtsorde vereisen.” → Naturalistisch DE MEESTE BRONNEN STAAN IN Art 38(1) Statute ICJ → is niet exhaustief, → Unilaterale verklaringen, Soft law, … → Primaire bronnen creëren recht, secundaire bronnen dienen om recht te identificeren 8  1. Internationale VERDRAGEN → Art 38(1)(a) Statute ICJ “internationale conventies, hetzij algemeen of specifiek, stellen regels vast die uitdrukkelijk erkend worden door de verdragsstaten” ENKEL BINDEND TUSSEN PARTIJEN - Bilateraal verdrag (bijv. Belastingverdrag tussen Nederland en België 2001) - Multilateraal verdrag (bijv. Canada-United States-Mexico Agreement 2018) - Oprichtingsverdrag (p. 22) = “een verdrag dat een internationale organisatie opricht” (bijvoorbeeld UN Charter), kan bindende resoluties aannemen - “partij stemt in gebonden te zijn door de bindende instrumenten die organisatie aanneemt” (bijvoorbeeld Art 25 UN Charter voor UN SC resoluties) - Vienna Convention on the Law of Treaties (VCLT) (Hoe moeten verdragen lopen) etc 2. Internationale gewoonte - Art 38(1)(b) Statute ICJ “international custom, as evidence of a general practice accepted as law (Er zijn dus twee voorwaarden: general practice en accepted as law) - Praktische voorwaarde: Doen en laten dat als algemene praktijk gevolgd worden door staten (eerste voorwaarde is praktisch, tweede subjectieve) - Subjectieve voorwaarde: Staten geloven dat die praktijk juridisch bindend is ! TOEPASSINGGEBIED KAN BEPERKT ZIJN TOT 2 STATEN OF REGIO ICJ Right of passage over Indian territory (Portugal v India) 1960 Praktische voorwaarde heeft twee subvoorwaarden, die verder wordt opgedeelt in 3) [1.1] Doen en laten door staten Praktisch: Doen en laten door staten 9  - fysiek of verbaal - publiek - zelfs resoluties en verklaringen van internationale organisaties waar de staat lid van is [1.2] Algemene praktijk gevolgd wordt door staten [ - Consistent: A4 Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua (Nicaragua v US), para. customary rule of non-use of force customary rule of non-intervention - Duur Duur is een ambigue voorwaarde (twee voorbeelden) ICJ Adv. Op. Legal Consequences of the Separation of the Chagos Archipelago from Mauritius (2019) (archipelago afgesplitst met mauritius, en ze hebben daar een militaire basis op gebouwd) customary rule self-determination (‘zelfbeschikking’) ‘consolidated and confirmed gradually over time’ (p. 24) instant… na 11 September 2001 customary rule of self-defence if an armed attack by a non-state actor occurs ‘self defence if an armed attack occurs’ (Article 51 UN Charter) - Algemeenheid BINDT ALLE STATEN, TENZIJ EEN STAAT VOORTDUREND BEZWAAR MAAKT (‘PERSISTENT OBJECTION’ regel) ALS een verplichting in verdrag staat én internationaal gewoonterecht) is Niet-verdragsstaten gebonden onder internationaal gewoonterecht Ook als een verplichting in een verdrag staat, kunnen niet-verdragsstaten toch gebonden zijn door dezelfde norm indien deze norm onderdeel is geworden van het internationaal gewoonterecht. Dit betekent dat de gewoonte bindend is voor alle staten, zelfs voor die staten die geen partij zijn bij het verdrag, zolang de gewoonte algemeen aanvaard is en als rechtsnorm wordt gezien Voorbeeld: ICJ Adv. Op. Legal consequences of construction of a wall in the occupied Palestinian territory 2004 “Wat betreft het internationaal humanitair recht merkt de rechtbank op dat Israël geen partij is bij de Vierde Haagse Conventie van 1907... De rechtbank is van mening dat de bepalingen van de Haagse Regels deel zijn geworden van het gewoonterecht.” A4 ICJ Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua (Nicaragua v US), para. 172-175 VOORTDUREND BEZWAAR 10  VOORTDUREND Nieuwe staten kunnen geen voortdurend bezwaar maken tegen vooraf bestaand bestaande internationaal gewoonterecht ALLEEN TEGEN NIEUWE OF OPKOMENDE GEWOONTE ICJ Adv. Op. Fisheries case (UK v Norway) (1951) Opkomende internationale gewoonte regel afbakenen territoriale wateren INTERNATIONALE GEWOONTE IS GEEN JUS COGENS (bijv. verbod op foltering, genocide) De Fisheries Case ontstond uit een geschil tussen het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen over de afbakening van territoriale wateren langs de Noorse kust. Noorwegen gebruikte een methode van rechte basislijnen (straight baselines) om zijn territoriale wateren af te bakenen, waarbij het rekening hield met de complexe kustlijn en fjorden. Het Verenigd Koninkrijk betwistte deze methode en stelde dat Noorwegen hiermee internationale regels overtrad. Subjectieve voorwaarde: Staten geloven dat die praktijk juridisch bindend is (opinio juris) - Vermoeden bij bestaand internationaal gewoonterecht - Geen vermoeden bij nieuw internationaal gewoonterecht Voorbeeld: ICJ Ad. Op. Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons (1994) “De opkomst, als lex lata, van een gewoonterechtelijke regel die specifiek het gebruik van nucleaire wapens als zodanig verbiedt, wordt bemoeilijkt door de voortdurende spanningen tussen de opkomende opinio juris aan de ene kant en de nog steeds sterke hechting aan de praktijk van afschrikking aan de andere kant.” –< De afschrikking maakt dat de opinio juris niet van toepassing is, IS GEEN INTERNATIONAAL GEWOONTERECHT!!!!! Voorbeeld: ICJ Columbian-Peruvian Asylum 1950 ⏤ Een nieuwe Latijns-Amerikaanse gewoonte om te zorgen dat iemand met diplomatiek asiel status die in een ambassade verblijft die veilig kan verlaten → Dergelijke praktijk stemt uit goede-buren relaties, niet uit opinio juris ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN - Art 38(1)(c) Statute ICJ “er was bezorgdheid dat verdragen en internationale gewoonte onvoldoende konden zijn om alle juridische antwoorden te voorzien” “gap fillers” die zorgen voor samenhang binnen rechtsysteem (p. 27-28) Non-exhaustief: Billijkheid (‘equity’), Goede trouw (‘good faith’), Elementaire overwegingen van menselijkheid, Indirecte bewijsregels (‘circumstantial evidence’) BILLIJKHEID (‘EQUITY’) 11  - volgens het ICJ “een logisch en integraal deel van deel van de applicatie van het recht, en enkel als een manier om toepassing van substantiele bronnen te beïnvloeden” (p. 28) - staat los van ‘justice’ (p. 28) - Equitable not equal apportionment in maritieme context Positivistische kijk op het internationaal recht GOOD FAITH / GOEDE TROUW - ICJ Nuclear test case new Zealand v France (1974) para 74 “Eén van de rechtsbeginselen die de creatie en uitvoering van juridische verplichtingen regelen, wat ook hun bron, is het principe van goede trouw. Vertrouwen … is inherent in internationale samenwerking, in het bijzonder in een tijd waarin samenwerking steeds essentiëler wordt.,(nucleaire oefening frankrijk in de buurt van Zeeland en Australië) ELEMENTAIRE OVERWEGINGEN VAN MENSELIJKHEID - Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua (Nicaragua v US) “Artikel 3 Geneva Conventies 1949 definieert bepaalde regels die van toepassing zijn in gewapende conflicten van niet-internationale aard. Er is geen twijfel dat, in het geval van internationale gewapende conflicten, deze regels ook een minimummaatstaf vormen.” INDIRECTE BEWIJSREGELS - ICJ, Corfu Channel (UK v Albania) (1949) ⏤ Explosies van mijnen ⏤ In Albanese wateren die voorheen ontmijnd waren ⏤ Britse oorlogschepen waren beschadigd en hun crew dood - ICJ, Corfu Channel (UK v Albania) (1949). Albanië heeft mijnen daar niet gelegd; heeft niet samengespand om mijnen daar te leggen, maar het was niet mogelijk dat de Albanese overheid hier niet van wist. Onmogelijk om direct bewijs te leveren dat Corfu channel onder exclusieve controle van Albanië. Indirect bewijs toegestaan: feiten die alles te samen tot één enkele conclusie leiden BESLISSINGEN VAN RECHTERS - Art 38(1)(c) Statute ICJ: “onder voorbehoud van artikel 59, beslissingen van rechters … als subsidiaire bronnen”. ICJ “geen bindende kracht tenzij tussen de partijen en met betrekking tot een particuliere zaak” Ze interpreteren het internationaal recht, geen precedentwerking maar wel consistent redeneren ICJ - finaal en zonder beroep Art 60 Statute ICJ - afzonderlijke mening (’separate opinion’) Art 37 Statute ICJ 12  - provisionele maatregelen Art 41 Statute ICJ (26 Juni 1945) bijv. ICJ, Lockerbie - advisory opinions Art 96 UN Charter (26 Juni 1945) bijv. ICJ, The Wall; ICJ, Chagos Geen ‘wereldrechtbank’ … staten moeten nog steeds instemmen of het ICJ wel mag oordelen over bronnen - “andere tribunalen” Art 95 UN: Charter andere rechtbanken en tribunalen (bijv. ICC, ECtHR, Carribean Court of Justice), nationale rechtbanken en arbitrage (bijv. Trail Smelter US v Canada (1938 and 1941)) OPVATTINGEN VAN DE MEEST BEVOEGDE SCHRIJVERS - Art 38(1)(c) Statute ICJ: Als subsidiaire bronnen, echter zelden specifieke academici - International Law Commission: Opgericht door UN GA in 1947 ter uitvoering van Artikel 13(1)(a) UN Charter "studies en aanbevelingen … ter bevordering van de geleidelijke ontwikkeling van het internationaal recht en de codificatie ervan.” Internationaal recht experten die representatief zijn voor verschillende rechtssystemen rond de wereld ⏤ Bijv. Draft Articles on the Prevention of Transboundary Harm from Hazardous Activities (2001) UNILATERALE VERKLARINGEN (niet in statuut international court of justice) - Geschreven of verbaal - Klaar en specifiek; restrictieve interpretatie - Door staatshoofd, regeringshoofd of minister van buitenlandse zaken (cf art 7(2)(a) VCLT) vienna stelt 3 categorieën van toepassing Voorbeeld: ICJ Nuclear test case (New Zealand v France) (1974) para 74 “Op basis van het rechtsbeginsel van goede trouw… kunnen geïnteresseerde staten dus kennisnemen van unilaterale verklaringen en daar vertrouwen in stellen, en hebben het recht te eisen dat de op deze manier gecreëerde verplichting wordt gerespecteerd.” (eisen= bindend, alles wat gezegd is is bindend Voorbeeld: PCIJ Legal status of Eastern Greenland (Denmark v Norway) (1933) De Noorse minister van Buitenlandse Zaken Ihlen maakte een unilaterale verklaring dat Noorwegen “geen moeilijkheden zou maken bij de regeling van” Deense claims op geheel Groenland (p. 32-33, 43) (Noorwegen wou hierop nog terugkomen, ging niet) HIËRARCHIE - “behalve het onderscheid tussen primaire en secundaire bronnen in art 38 ICJ Statute hebben [bijna] alle bronnen hetzelfde gewicht” (p. 33) - I Complementair II Interpretatie om uit conflict tussen bronnen te komen III Voorrangsegels 13 JUS COGENS = = PEREMPTORY NORM OF INTERNATIONAL LAW (verbod foltering,...) (genocide en foltering zijn de enige die echt onbetwijfeld op dit lijstje staan). = is “Een norm die door de internationale gemeenschap van staten als geheel is aanvaard en erkend als een norm waarvan geen afwijkingen zijn toegestaan en die alleen kan worden gewijzigd door een latere norm van algemeen internationaal recht van hetzelfde karakter.” (Art 53 VCLT (D6)) = "Die substantiële gedragsregels die verbieden wat als onaanvaardbaar is gaan worden vanwege de bedreiging die het vormt voor het voortbestaan van staten en hun volkeren, en de meest fundamentele menselijke waarden.” (p. 34; International Law Commission (1966)) = Geen ‘lijstje’, veel discussie Bijv. ‘forced labour’ ⏤ Canadian Supreme Court (Nevsun case) à Jus cogens ⏤ Jean Allain à Geen jus cogens, jean Allain stelde dat dit geen jus cogens. =ICJ, Armed Activities on the Territory of the Congo (Congo v Rwanda) (2006), para. 64 A12 =Verbod op genocide ICJ, Obligation to Prosecute or Extradite (Belgium v Senegal) (2012) A25 Verbod op foltering (ook belgie US met deathrow want onzekerheid killed) UN CHARTER Art 103 → UN Charter (D2) “In het geval van een conflict tussen de verplichtingen van de Leden van de Verenigde Naties onder het huidige Handvest en hun verplichtingen 14 onder enige andere internationale overeenkomst, zullen hun verplichtingen onder het huidige Handvest voorrang hebben." Art 25 UN Charter (D6) “De Leden van de Verenigde Naties komen overeen de besluiten van de Veiligheidsraad in overeenstemming met het huidige Handvest te aanvaarden en uit te voeren.” Voorbeeld: ICJ, Case concerning Questions of Interpretation and Application of the 1971 Montreal Convention arising from the Aerial Incident at Lockerbie (Request for provisional measures by Libya against UK and US) (1992) ⏤ Het VK en de VS verzochten Libië twee verdachten van de vliegtuigbomaanslag over te dragen, als bevestigd in een UN SC Res ⏤ UN SC Res > Montreal Convention (UN gaat voor!) Dualistisch protest uit de EU 1. UN SC Res tegen Kadi van Al-Qaida 2. UN SC Res > Human Rs (EU recht) (EU Court of First Instance, Kadi 2005) 3. UN SC Res < Human Rs (EU recht) (In beroep bij EU Court of Justice, Kadi 2008) UN geimplementeerd maar binnen de grenzen eu mensenrechten ERGA OMNES → “hors catégorie” – procedureel → ‘niet zomaar tegen een andere staat, maar tegen de gehele internationale gemeenschap’, ‘alle staten kunnen deze normen inroepen, daarom ook referred as communitarian norms, invoked by any state not just the beneficier → NIET: ICJ Barcelona traction (Belgium v Spain) (1970) → WEL - verbod op foltering ICJ, Obligation to Prosecute or Extradite (Belgium v Senegal) (2012) A25 IS EN JUS COGENS EN ERGA OMNES - verbod op genocide ICJ, Armed Activities on the Territory of the Congo (Congo v Rwanda) (2006), para. 64 A12 ICJ, Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (Gambia v Myanmar) (2022) - recht op zelfbeschikking ICJ Adv. Op. Legal Consequences of the Separation of the Chagos Archipelago from Mauritius (2019) (NIH) - jUS COGENS= substantive obligations that can not be derogated from, erga omnes is procedural designation of a set of obligations that all states can invoke - Verschillend, maar gaan beiden over de normatieve gelijkheid van internationale juridische normen - Bronnen overall zelfde normatief karakter behalve jus cogens, erga omnes en UN charter SOFT LAW (bijvoorbeeld UN general assembly resolutions) → snel en flexibel , verschil hard en soft in normatief karakter (juridisch bindend) → op zichzelf niet bindend, vaak ‘voorbereidend werk’ → dat al een politieke prijs kan hebben 15 Bijv. UN Verklaring Conferentie over het Menselijk Leefmilieu (1972) UN Verklaring van Rio de Janeiro inzake Milieu en Ontwikkeling (1992) → UN GA Resoluties en verklaringen Bijv. UN GA Resolutie 76/300 Het mensenrecht op een schoon, gezond en duurzaam leefmilieu (2022). UN GA Resoluties en verklaringen kunnen de voorwaarden van customary law vervullen à ZOJA, HARD LAW Voorbeeld van soft law naar hard law ICJ Ad. Op. Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons (1994) “jaarlijkse aanneming door de Algemene Vergadering, met een grote meerderheid, van resoluties … die verzoeken … om een conventie te sluiten die het gebruik van nucleaire wapens verbiedt …, onthult de wens van een zeer groot deel van de internationale gemeenschap” “resoluties, ook al zijn ze niet bindend … kunnen in bepaalde omstandigheden … bewijs leveren … van een opinio juris” → Geen opinio juris, geen bindend wettelijke grond, geen internationaal gewoonterecht, willen hard law worden. → Bijv. UN GA Resolutie 1514 (XV) Verklaring aangaande het toekennen van de onafhankelijkheid van gekoloniseerde landen en volkeren (1960) ‘[bevat] het recht op zelfbeschikking als een internationale gewoontenorm’ (ICJ, Chagos; p. 37) TWAIL approach!! → ‘Zodra soft law begint te interageren met bindende instrumenten, kan het niet-bindende karakter verloren gaan of veranderd worden.’ quote UN veiligheidsraad resoluties zijn bindend, general assembly niet maar kunnen bindend worden → Evolutie Chagos: soft law naar hard law, chagos heeft soevereiniteit en UK moet dit respecteren. US militaire basis op Chagos. 16 Hoofdstuk 2 De bronnen van het internationaal recht zijn te vinden in Art. 38 van het ICJ statute. Hierbij zet het ICJ het werk voort van het 1922 permanent court of the international Justice. Secundaire bronnen merely apply or clarify the content of existing law. The concept of legal source is tied to the theories around the basis and structure of international law discussed in chapter 1. While proponents of natural law find sources of international law in elementary dictates of justice, positivists look for evidence of state consent. The modern theory of sources as reflected in article 38 of the ICJ statute is based on positivist theory, thus whether expressed explicitly in a treaty of more tactly in an international custom accepted as law or in a general principle recognized by states, international legal obligations are considered derived from state consent. Internationale gewoonten moeten niet universeel zijn, denk aan passage india. The soft law category includes a wide range of instruments adopted by international organizations, agencies and committees that do not have the competence to adopt legally binding instruments. 17 Les 3 COLLEGE VERDRAGEN: OVERZICHT ⏤ Concept ⏤ Bevoegdheid ⏤ Instemming (‘consent’) ⏤ Inwerkingtreding ⏤ Validiteit ⏤ Reservaties ⏤ Interpretaties ⏤ Amendementen ⏤ Beëindiging en terugtrekking 1. Concept → VERDRAGEN Art 38(1)(a) Statute ICJ “internationale conventies, hetzij algemeen of specifiek, stellen regels vast die uitdrukkelijk erkend worden door de verdragsstaten” ENKEL BINDEND TUSSEN PARTIJEN D6 Vienna Convention on the law of treaties (1969) (VCLT) door ILC - Artikel 2(1)(a) VCLT ‘in deze overeenkomst is een verdrag… een internationale overeenkomst overgeengekoment tussen staten in de geschreven vorm … hoe ook genoemd in kwestie’ - VCLT (1969) GELDT TUSSEN STATEN - Verdragen tussen staten en internationale organisaties Vienna Convention on the Law of Treaties between International Organizations and States or between States and International Organizations (1986) Nog niet in werking getreden - VCLT (1969) is VOOR GESCHREVEN VERDRAGEN Verdragen in ’gesproken vorm’ bestaan ook Artikel 3(a) VCLT ‘het feit dat het [VCLT] niet van toepassing is op … verdragen die niet geschreven zijn… beïnvloedt niet hun bindende kracht’ - HET LABEL ‘VERDRAG’ IS NIET VEREIST wel de intentie om rechten en verplichtingen onder internationaal recht te creëren US (State Department), Guidance on Non-Binding Documents (NIH) - Memorandum of understanding niet zo maar op een verdrag - Telefoonconversatie ⏤ Persbericht ⏤ Vergadering verslag (p. 42-43 - Partijen Hebben de intentie =‘Comes into operation’ SOFT LAW. Participanten Komen overeen = ‘Entries into force’ VERDRAGEN EN INTERNATIONALE GEWOONTEN - There has yet to be a case where the ICJ has found that the content of a particular provision in the VCLT does not reflect customary law VERDRAGEN ALS ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN - Artikel 26 VCLT ‘pacta sunt servanda’ = ‘verdragen moeten worden nageleefd’ = ‘Elke in werking zijnde overeenkomst bindt de partijen en moet ter goeder trouw worden uitgevoerd 2. BEVOEGDHEID OM EEN VERDRAG TE SLUITEN 18 → Artikel 6 VCLT = ‘elke staat heeft de capaciteit een verdrag te sluiten → Artikel 7(1)(a) VCLT vertegenwoordiger van de staat met ‘full powers’ = ‘een document dat een vertegenwoordiger van de staat de authoriteit geeft om een verdrag te onderhandelen en sluiten → Artikel 7(2)(a) VCLT vertegenwoordiger van de staat zonder ‘full powers’ (moeten geen document krijgen voor de autoriteit) ⏤ staatshoofd ⏤ regeringshoofd ⏤ minister van buitenlanse zaken - hoofd diplomatieke missie ⏤ Vertegenwoordiger bij international organisatie/conferentie → Artikel 8 VCLT “Verdrag gesloten door persoon die niet beschouwd kan worden alseen geauthoriseerde vertegenwoordiger van een staat onder Artikel 7 VCLT kan achteraf bevestigd worden door die staat” Artikel 46 VCLT ⏤ Schending van intern recht is geen excuus om te stellen dat er geen bevoegdheid -was ⏤ Tenzij ⏤ intern recht van fundamenteel belang is ⏤ schending manifest is objectief evident voor elke andere staat, overeenkomstig normale praktijk en de goede trouw 3. INSTEMMING (‘CONSENT’) Artikel 34 VCLT =“een verdrag crëeert geen verplichtingen of rechten voor een derde staat zonder diens instemming __> Artikel 11 etc VCLT =“‘consent’ van een staat om gebonden te zijn door een verdrag kan uitgedrukt worden met een ondertekening, een uitwisseling van instrumenten, ratificatie, aanvaarding, ‘approval’ of toetreding of op eender welke andere wijze overeengekomen door de partijen” → ONDERTEKENING ⏤ Artikel 12 VCLT ⏤ In praktijk bijna altijd vereist door verdrag (bv. EU Verdrag van Maastricht (1992) → RATIFICATIE ⏤ Moet expliciet vereist zijn (Artikel 14 VCLT) ⏤ Is in praktijk meestal expliciet vereist ⏤ Geeft verdragspartij wat tijd vooraleer gebonden te zijn door instemming (Bijvoorbeeld voor verkrijgen van instemming nationale parlement, instemming bij referendum,...) - RATIFICATIE - NATIONALE PARLEMENT: Partij van voormalige President Moon Jae-In legde Gedwongen Arbeid Conventie 29 (1930) in 2019 voor aan Nationaal Parlement van de Republiek van Korea (Zuid Korea) Maar de oppositie verwierp ratificatie. Motiveringen - migranten arbeiders - Noord-Koreaanse gevangen - militaire dienst … uiteindelijk geratificeerd in 2021 - EU Maastricht Verdrag 1992 - Geen VK referendum in 1992 - Maar allerhande ‘opt-outs’ (bijv. munteenheid). EU Maastricht Verdrag 1992 - Deens referendum (1992) dat ratificatie verwierp - Deense ‘op outs’ (bijv. Munteenheid, defensie) - Deens referendum (1993) aanvaardt ratificatie met 4 ‘opt outs’ - Deens referendum (2022) verwerpt defensie ‘opt out’ (p. 49) 19 TOETREDING → “instemming gebonden te zijn door een verdrag dat reeds genegotieerd en ondertekend werd door andere partijen” (p. 45) ⏤ kan enkel als die andere partijen daarin voorzien hebben (Art 15 VCLT) → vaak in de context van ‘mensenrechtenverdragen’ (bijvoorbeeld: verdrag eliminatie raciale discriminatie (1965), verdrag burgerlijke en politiek rechten (1966),...) HEEFT EEN VERDRAG AL GEVOLGEN ALS ONDERTEKENING EN RATIFICATIE VEREIST ZIJN, MAAR ENKEL ONDERTEKENING IS AL GEBEURD? → Ja, ondertekening heeft als effect dat staat zich moet onthouden van ‘defeat the object and purpose’ van het verdrag (Art 18(a) VCLT) Bijvoorbeeld verdrag kinderrechten Ondertekend maar niet geratificeerd door VS Oefening Zweden 56-60 4. INWERKINGTREDING → Artikel 24(1-2) VCLT ⏤ Zoals bepaald in verdrag ⏤ En anders bij instemming (‘consent’). Bijv. Maastricht Treaty (1992). HEEFT EEN VERDRAG WAARMEE WERD INGESTEMD AL GEVOLGEN ALS HET NOG NIET IN WERKING IS GETREDEN? → Ja, instemming (‘consent’) heeft als effect dat staat zich moet onhouden van ‘defeat the object and purpose’ van het verdrag (Art 18(b) VCLT) - Oefening 5. Validiteit → Artikel 46-53 VCLT - verdrag niet geldig - gaat vaak om een aantasting van instemming VALIDITEIT AANGETAST? - Schending van intern recht is geen excuus om te stellen dat er geen bevoegdheid was. Tenzij ⏤ Intern recht van fundamenteel belang is ⏤ schending manifest is (objectief evident voor elke andere staat, overeenkomstig normale praktijk en de goede trouw) (Art 46 VCLT) - Fout (‘error’) (Art 48 VCLT) “een feit of situatie waarover een assumptie bestond toen het verdrag werd gesloten, en die een essentiële basis vormde voor de instemming’ niet te wijten aan verdragspartij staat had het niet kunnen weten - Fraude (Art 49 VCLT) Corruptie (Art 50 VCLT) Dwang (‘coercion’) … daden of bedreigingen door vertegenwoordiger van een staat (Art 51 VCLT) Dwang (‘coercion’) … bedreigingen of gebruik van [militair] geweld in strijd met UN Charter (Art 52 VCLT) Jus cogens (Art 53 VCLT) 20  - Art 54 VCLT Nieuwe norm van jus cogens Bijv. ‘forced labour’ ⏤ Canadian Supreme Court (Nevsun case) à ‘seen as’ jus cogens Verdragen die vroeger ‘forced labour’ of het verhandelen van slaven reguleerden 6. Reservaties Bijvoorbeeld - Deense ‘opt outs’ bij EU Maastricht Verdrag (1992) - Reservatie artikel 10 België Verdrag Burgelijke en Politiek rechten HET LABEL RESERVATIE IS NIET VEREIST - Reservaties, declaraties: onderscheid hangt af van de inhoud - RESERVATIES NIET ALTIJD MOGELIJK Artikel 19 VCLT ‘Bij tekenen, ratificeren, accepteren, ‘approving’ of toetreden tot verdrag’ Reservatie onmogelijk wanneer ⏤ Niet toegelaten door het verdrag Bijv. Art 120 Rome Statute International Criminal Court) ⏤ Niet valt onder specifieke toelating in verdrag Bijv. Art 48 Lanzarote Conventie Bescherming kinderen tegen seksueel geweld en misbruik ⏤ ‘Object and purpose’ van verdrag aangetast worden - Artikel 20 Verdrag burgelijke politieke rechten "That the United States reserves the right … to impose capital punishment on any person (other than a pregnant woman) duly convicted under existing or future laws permitting the imposition of capital punishment, including such punishment for crimes committed by persons below eighteen years of age.” (p. 50) in strijd met ‘object en purpose’ Artikel 19(3) VCLT, Artikel 23 ook. (huwelijk) VERDRAGSPARTIJ ACCEPTEERT RESERVATIE ⏤ Zwijgen is toestemmen na 12 maanden (art 20(5) VCLT) ⏤ Accepteren is toestemmen (art 20(4)(a) VCLT) ! Enkel in relatie tot staat die toestemt Wederkerigheid: toestemmende staat, is zelf ook niet gebonden voor zover de reservatie reikt (art 21 VCLT) VERDRAGSPARTIJ WEIGERT (‘OBJECTS’) RESERVATIE ⏤ Reservatie bindt niet ! Enkel in relatie tot staat die toestemt (art 20(4)(b) VCLT) Wederkerigheid: weigerende staat is zelf ook niet gebonden voor zover de reservatie reikt (art 21 VCLT) Geen invloed op inwerkingtreding verdrag ! tenzij dat ‘definitief wordt uitgedrukt’ door partij die (art 20(4)(b) VCLT) 21  7. Interpretaties → Artikel 27 VCLT = ‘ een verdragspartij kan zich niet beroepen op de bepalingen van haar interne recht als rechtvaardiging voor het niet nakomen van een verdrag → Artikel 31-32 VCLT Mixen 3 interpretatie methodes: 1) objectieve 2) teleologische 3) subjectieve interpretaties 1) OBJECTIEF Artikel 31 VCLT “Een verdrag moet te goeder trouw worden uitgelegd in overeenstemming met de gewone betekenis die moet worden gegeven aan de termen van het verdrag in hun context” (Art 31(1) VCLT) ! ‘in hun context’ verwijst naar de tekst, “subsequent agreements”, “subsequent practice”, “relevante regels van internationaal recht van toepassing tussen de partijen” (Art 31(2) VCLT) Subsequent practice bv.: Bijv art. 27(5) UN Charter Niet procedurele maatregelen van UN SC vereisen affirmatieve stemmen van 9 leden en ‘concurring’ stemmen van 5 permanente leden (p. 53, ICJ Advisory opinion Nambia (1971)) 2) TELEOLOGISCH Artikel 31 VCLT “en in het licht van het voorwerp en doel van het verdrag” (Art 31(1) VCLT) 3) SUBJECTIEF Artikel 32 VCLT “Aanvullende middelen van interpretatie, waaronder de voorbereidende werkzaamheden van het verdrag en de omstandigheden waaronder het is gesloten, kunnen worden geraadpleegd wanneer artikel 31 - leidt tot dubbelzinnige of duistere uitkomsten - leidt to resultaten die manifest absurd of onredelijk zijn” LEVEND INSTRUMENT ⏤ Concept komt van Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg dat ‘Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens’(1950) monitort (Tyrer v UK (1978)) ⏤ 'Present day conditions’ moeten overwogen worden ⏤ De Comités die de kern ‘mensenrechtenverdragen’ monitoren volgen dezelfde aanpak (p. 54) 8. Amendementen - D6 AMENDEMENTEN Artikel 39 VCLT Partijen mogen een verdrag veranderen Artikel 40 VCLT multilateraal Artikel 41 VCLT tussen sommige partijen - KADER VERDRAG Bijvoorbeeld EU-Republiek van Korea Kaderverdrag (2010) en EU-Republiek van Korea Vrijhandelsverdrag (2012) - NIEUW VERDRAG Bijvoorbeeld Cotonou verdrag tussen EU en staten uit Afrika, Caribisch gebied en de Stille Oceaan (2000) à Samoa verdrag (2023) met drie geografische protocollen. Bijvoorbeeld WHO, International Sanitary Regulations (1951) à - WHO, International Health Regulations (2005) met bevoegdheid uitroepen ‘public health’ noodtoestand 22 Amendementen en Verdragswijzigingen volgens de VCLT Amendementen zijn wijzigingen of aanpassingen aan bestaande verdragen. De Wenen-Conventie inzake het verdragenrecht (VCLT, 1969) regelt hoe amendementen kunnen plaatsvinden. De belangrijkste artikelen hierover zijn Artikel 39, Artikel 40, en Artikel 41 van de VCLT. Artikel 39 VCLT – Algemeen recht om verdragen te wijzigen Artikel 39 stelt dat verdragsluitende partijen vrij zijn om een verdrag te wijzigen of te amenderen, tenzij het verdrag zelf anders bepaalt. Dit betekent dat partijen met wederzijdse instemming afspraken kunnen maken om nieuwe bepalingen toe te voegen of bestaande bepalingen te wijzigen. Voorbeeld: Het EU-Republiek van Korea Kaderverdrag (2010) diende als algemene basis voor samenwerking, maar partijen kwamen later overeen om deze relatie uit te breiden met het EU-Republiek van Korea Vrijhandelsverdrag (2012), wat een specifieke wijziging inhield in economische samenwerking. Artikel 40 VCLT – Wijzigingen van multilaterale verdragen Artikel 40 regelt amendementen aan verdragen met meerdere partijen (multilaterale verdragen). Belangrijke punten zijn: 1. Meldingsplicht: Alle partijen moeten geïnformeerd worden over voorgestelde amendementen. 2. Toetreding of afwijzing: Partijen kunnen instemmen met het amendement of besluiten buiten de wijziging te blijven. 3. Gedeelde geldigheid: Amendementen zijn alleen bindend voor de partijen die deze aanvaarden. Voorbeeld: Het Cotonou Verdrag (2000) tussen de EU en landen uit Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS-landen) werd vervangen door het Samoa Verdrag (2023). Dit nieuwe verdrag bevat drie geografische protocollen die specifiek gericht zijn op verschillende regio’s. Artikel 41 VCLT – Wijzigingen tussen sommige partijen 23 Artikel 41 staat toe dat bepaalde verdragswijzigingen alleen gelden tussen enkele van de verdragsluitende partijen, zonder dat alle partijen hiermee akkoord hoeven te gaan. Dit kan alleen als: 1. De wijziging niet verboden is door het oorspronkelijke verdrag. 2. De wijziging geen afbreuk doet aan de rechten van andere partijen. Voorbeeld: Binnen een groter handelsverdrag kunnen enkele landen overeenkomen om specifieke handelsafspraken te wijzigen of uit te breiden zonder dat andere partijen hieraan deelnemen. Kaderverdragen vs. Nieuwe Verdragen 1. Kaderverdrag Een kaderverdrag legt algemene principes en richtlijnen vast voor samenwerking. Later kunnen gedetailleerde overeenkomsten of amendementen worden toegevoegd. Voorbeeld: ○ EU-Republiek van Korea Kaderverdrag (2010) als algemene basis, gevolgd door specifieke verdragen zoals het Vrijhandelsverdrag (2012). 2. Nieuw Verdrag Wanneer er ingrijpende wijzigingen nodig zijn, kiezen partijen soms voor een volledig nieuw verdrag in plaats van amendementen. Voorbeelden: ○ De overgang van de WHO International Sanitary Regulations (1951) naar de WHO International Health Regulations (2005), waarin nieuwe bevoegdheden werden vastgelegd, zoals het kunnen uitroepen van een ‘public health emergency of international concern’ (PHEIC). ○ Het vervangen van het Cotonou Verdrag (2000) door het Samoa Verdrag (2023) vanwege gewijzigde geopolitieke en economische omstandigheden. Samenvatting 24  Artikel 39 VCLT: Algemene toestemming voor verdragswijzigingen. Artikel 40 VCLT: Regels voor wijzigingen aan multilaterale verdragen. Artikel 41 VCLT: Wijzigingen tussen specifieke partijen binnen een multilateraal verdrag. Amendementen en nieuwe verdragen bieden flexibiliteit om verdragsrelaties aan te passen aan veranderende omstandigheden of nieuwe beleidsbehoeften. 9. Beëindiging en terugtrekking - Artikel 54 VCLT - zoals voorzien bij verdrag - met instemming - Artikel 56 VCLT - ‘established’ dat dit moet kunnen - ‘implied by’ natuur van het verdrag ! 12 maanden opzegtermijn - Bijv. Rusland trok zich terug cf. art 58 ‘Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens’(1950) ⏤ 6 maanden opzegtermijn (artikel 54 VCLT) ⏤ Notice op 15 maart 2022 ⏤ Terugtrekking op 16 september 2022 - Beëindiging of opschorting: Artikel 60 VCLT Materiële breuk - essentiëel voor ‘object and purpose’ van het verdrag - opschorten of beëindigen van hele / deel van verdrag - Beëindiging: Artikel 61-62 VCLT Uitzonderlijke omstandigheden - verdwijning van een object dat nodig is - fundamentele verandering van omstandigheden - A7 ICJ, Gabčikovo-Nagymaros Project (Hungary v Slovakia) (1997) para 104 25 Les 4 Kruis één antwoord aan dat juist is O Artikel 27 VCLT bepaalt dat intern recht geen grond is voor het niet nakomen van een verdrag. Jus cogens is dat daarentegen wel. O Artikel 27 VCLT bepaalt dat intern recht geen grond is voor ongeldigheid een verdrag. Jus cogens is dat daarentegen wel. O Artikel 46 VCLT bepaalt dat intern recht geen grond is voor het niet nakomen van een verdrag. Dwang is dat daarentegen wel. O Artikel 46 VCLT bepaalt dat intern recht geen grond is voor ongeldigheid van een verdrag. Dwang is dat ook niet. ACTOREN (wie zijn actoren: degene met rechtspersoonlijkheid) - “Wie of wat heeft rechtspersoonlijkheid in het volkenrecht?” - “Wie of wat zijn de rechtssubjecten?” Rechtssubjecten mogen claims brengen (A1), verdragen sluiten en genieten van privileges en immuniteiten - Aantal staten is enorm toegenomen na 1960 vanwege de dekolonisatie. De onafhankelijkheid steeg. - Nieuwste staten: Zuid Sudan (2011) (voorheen Sudan) en Montenegro (2006) (voorheen Serbia en Montenegro) OVERZICHT STATEN ⏤ Erkenning ⏤ Montevideo criteria ⏤ Illegaliteit ⏤ Recht op zelfbeschikking vs recht op afscheiding ⏤ Verwerving van territorium ⏤ Opvolging ⏤ Verdwijnen TWEE VISIES OP STATEN 1.Constitutieve visie (eerste les filmpje palestina, sommige staten wel erkennen, anderen niet. Staten stellen of andere staten staten zijn of niet. 2.Verklarende visie 1. Constitutieve visie - Erkenning: voormalig Joegoslavië (º 1998 - † 1992) ”erkenning vereist respect voor VN Charter … met name mensenrechten, democratie en ‘rule of law’” (European Community, Guidelines on the recognition of New States in Eastern Europe and in the Soviet Union 1991) Kritiek: Neokoloniaal visie, bizarre visie want je stelt dat staten enkel bestaan in relatie tot andere staten waardoor de vraag hoeveel en welke andere staten moeten deze staten dan erkennen opkomt. Voorbeeld: Israël (º 1948) (niet erkend door alle staten p. 62) Palestina (?) werd door de VN ‘niet-lid obervator staat’ (VN Algemene Vergadering 2012), maar werd ‘lidstaat’ van Rome Statute International Criminal 26 Court (1988) in 2015 ‘Dit statuut staat open voor ondertekening door alle Staten’ (artikel 125). (TEGENSTELLING) 2. Verklarende visie Erkenning: ”Het politieke bestaan van een staat is onafhankelijk van erkenning door andere staten” Art 3 Montevideo conventie (1933) (D1) (verdrag dat niet openstaat voor niet-amerikaanse staten maar wordt wel gebruikt door europa want een verdrag kan ook internationaal gewoonterecht bevatten waardoor andere lidstaten dit gebruiken. - Israël (º verklaring afgelegd in 1948) ⏤ Palestina (º verklaring uit 1988) ⏤ Finland (º verklaring uit 1917) Montevideo 4 criteria [a] Permanente bevolking [b] Gedefinieerd territorium [c] Een regering [d] Capaciteit om met andere staten relaties aan te gaan Art 1 Montevideo conventie (1933) (D1) - [a] Permanente bevolking (hoeft geen grote bevolking te zijn) bijv. Liechtenstein, San Marino, Tuvalu, Naru < 40,000 inwoners - [b] gedefinieerd territorium bijv. Liechtenstein, San Marino, Tuvalu, Naru < 161 km2 bijv. Israël, Palestina - [c] Een regering = vertegenwoordiger van de staat. Oefent effectief controle uit over territorium (controle democratisch of niet!), is in staat zaken te regelen en verzekert dat internationale verplichtingen nageleefd worden (e.g. article 7(2)(a) VCLT D6) [c] Een regering ⏤ een vereiste om een staat te worden ⏤ niet om een staat te blijven (p. 61, 64) ⏤ Afghanistan ⏤ Yemen ⏤ Libië ⏤ Somalië - [d] Capaciteit om met andere staten relaties aan te gaan: juridische onafhankelijkheid, politieke of economische onafhankelijkheid irrelevant ⏤ tijdelijke interventie door andere staten irrelevant (bijv. Kuwait) Groenland en de faroe eilanden, schotland (uk) (GEEN STAAT): Permanente bevolking ✓ (b) Gedefinieerd territorium ✓ (c) Een regering ✓ (d) Capaciteit om met andere staten relaces aan te gaan ! Art 1 Montevideo convence (1933) (D1) 4.2.3 ZELFS ALS DE MONTEVIDEO CRITERIA VERVULD ZIJN KAN EEN STAAT ALSNOG ILLEGAAL ZIJN (denk aan Zimbabwe, cyprus (turkish republic of northern cyprus… opgericht door force, niet legaal, bangladesh is wel met force opgericht (was van pakistan), maar is wel een staat, mensenrechten in pakistan waren slecht voor indiërs, is geen regel, meer in casu) → No legal rights can rse from wrongful conduct (not absoluut) 4.2.4 Zelfbeschikking 27 Recht op zelfbeschikking → Art 1 UN Charter, Art 1 Conventie Burgerlijke en politieke rechten, Art 1 Conventie Civiele, economische en culturele rechten → Erga omnes ⏤ ICJ Chagos (p. 65-66) ⏤ ‘Groep individuen’ als rechtssubject (p. 78) waardoor ze ook bepaalde rechten hebben. “Eén van de grootste ontwikkelingen van het internationale recht gedurende de 2e helft van de 20e eeuw is het recht op zelfbeschikking” ICJ, Accordance with International Law of the Unilateral Declaration of Independence in Respect of Kosovo (2010), para 82 (A21) Recht op afscheiding? (schotland wilt bv afscheiden) - “Buiten de context van niet-zelfbesturende gebieden en mensen onder vreemde onderwerping, overheersing en uitbuiting zijn er radicaal verschillende ideeën of een deel van een bestaande staat een recht heeft om zich af te scheiden ” ICJ, Accordance with International Law of the Unilateral Declaration of Independence in Respect of Kosovo (2010), para 82 (A21 ; p. 66) Recht op afscheiding niet algemeen erkend: niet-zelfbesturende landen en mensen onder vreemde onderwerping,/// zijn er verschillende meningen over recht op afscheiding. VN heeft lijst met niet-zelfbesturende gebieden die wel ooit zelf gaan kunnen besturen wat betekent dat je ooit onafhankelijk kan worden. Landen willen sommige gebieden niet op die lijst zijn (bijvoorbeeld Hong Kong) - “Internationaal recht bevat geen verbod op het uitvaardigen van een verklaring van onafhankelijkheid” ICJ, Accordance with International Law of the Unilateral Declaration of Independence in Respect of Kosovo (2010), para 84 (A21). Voorbeeld: “interne zelfbeschikking” Canadian Supreme Court, Quebec (1998) (zolang interne zelfbeschikking er is is het niet nodig, VN vergadering heeft gelijkaardige benadering: “safeguard clause” (gelijkheid en geen discriminatie) UN Algemene Vergadering, Verklaring Vriendelijke Relaties (1970). Geen recht van afscheiding. - Referendum voor afscheiding ? ⏤ Catalonia ⏤ Groenland ⏤ Quebec ⏤ New Caledonia ⏤ Schotland ⏤ South Sudan. Catalonia niet toegestaan, groenland (nog) gewenst maar toegestaan, anderen toegestaan. - A right to internal self-determination refers to a people’s political, economic, social, and cultural development within the framework of an existing state while external self-determination refers to the entitlement to statehood. The book notes that it is well-established that colonial people and other people subject to alien subjugation, domination, or exploitation have a right to external self-determination and thus statehood if they so desire. It also notes, however, that it is very doubtful if a similar right can be relied upon by other peoples 4. 2.6 Verwerving 28 → Verwerving nieuw territorium 1. Overdracht (‘cession’) 2. Accretie 3. Avulsie 4. Bezetting van ‘nobody’s land’ 5. Prescriptie 6. Verovering 1. Overdracht (‘cession’) → Mogelijke vorm: land swap, hierbij wederzijdse transfer volgens contract law (‘uitwisseling’). ‘Verkoop’ veelal historisch (Rusland ‘verkocht’ Alaska aan VS (1867), Denemarken ‘verkocht’ Maagdeneilanden aan VS (1917), Spanje ‘verkocht’ Filipijnen aan VS (1898)). Nu met respect voor recht op zelfbeschikking 2. Accretie ⏤ Land gecreëerd door de natuur (op trage wijze) Bijv. Ijsland kreeg Surtsey eiland ⏤ Artificiële accretie creëert geen rechten onder internationaal recht Bijv. Chinese eilanden in de Chinese Zuid Zee ⏤ Tegenovergesteld: erosie Bijv. klimaatvluchtelingen 3. Avulsie ⏤ Land gecreëerd door de natuur (op snelle wijze) Bijv. Stroom van de Rio grande tussen Mexico en US 4. Bezetting van ‘nobody’s land’ ⏤ Terra nullius ⏤ Veelal historisch ⏤ Geen bezetting van res communis (bijv. Internationale wateren) 5. Prescriptie ⏤ ‘Voortdurende en vredevolle vertoning van soevereiniteit’ ⏤ Met (impliciete) instemming (dat is de theorie) ⏤ Nabijheid is niet genoeg ⏤ Veelal historisch Bijv. Groenland Bijv. Las Palmas/Miangas* niet in overdracht van Filipijnen aan de VS 1898 Kricsche datum Door ‘prescripce’ over aan Nederland * vandaag de dag deel van Indonesië → Hoewel vertoning van soevereiniteit een juridische titel mogelijk maakt, t cannot itself alter it, in geval van conflict voorkeur holder title 6. Verovering (niet meer sinds 1945) Vijandelijke bezewng ⏤ Irak in Kuwait (1990) ⏤ Israël in delen van Palescna ⏤ Rusland in delen van Ukraine (2014, 2022) 4.2.7 Opvolging → Vienna Convention on Succession of States in Respect of Treaties (1978) = in werking → Vienna Convention on Succession of States in Respect of State Property (1983) = in vele opzichten internationaal gewoonterecht = the replacement of one state by another in the responsibility for the international relations of territory - Stapt nieuwe staat in de schoenen van vorige staat? - Oost Duitsland Assimileerde in West Duitsland (1990) ⏤ Rusland Nam plaats in van Soviet Unie in VN (1991) - Federale republiek van Joegoslavie* Nam niet de plaats in van Joegoslavie in VN (1992) * sinds 2006, 2 staten: Servië en Montenegro 29  - Gebonden aan internationaal gewoonterecht?: Nieuwe staten kunnen geen voortdurend bezwaar maken tegen vooraf bestaand bestaande internationaal gewoonterecht (p. 25) - Gebonden aan verdragen? ⏤ Neen: schone lei (‘clean slate’) (p. 73) Tenzij 1. Grenzen Kritiek Neokoloniaal? ⏤ Of ‘uitzonderlijk belangrijk voor het Afrikaanse continent’ (ICJ)? 2. Mensenrechten en humanitaire verdragen (p. 74) Grenzen: Het uti possidetis-juris-principe zorgt ervoor dat voormalige koloniale grenzen behouden blijven bij onafhankelijkheid. Dit voorkomt grensgeschillen en wordt als uitzonderlijk belangrijk beschouwd, vooral door het Internationaal Gerechtshof (ICJ). Mensenrechten- en humanitaire verdragen: Deze verdragen worden vaak beschouwd als zo fundamenteel dat nieuwe staten hier automatisch aan gebonden zijn, ongeacht het clean slate-principe. 4.2.8 Verdwijnen → Joegoslavië ⏤ Oost-Duitsland en West-Duitsand ⏤ Noord-Yemen en Zuid-Yemen ⏤ Czechoslavakia Rechtspersoonlijkheid internationale organisaties… vanaf het begin - Folke Bernadoye Wiye bussen April 1945 VN Handvest (D2) Juni 1945, mensen uit concentratiekampen van duitsland naar scandinavië te voeren - Folke Bernadotte bemiddelt daarna tussen Israël en Palestina als VN agent Vermoord September 1948 (A1) - “De rechtssubjecten in elk rechtsstelsel zijn niet noodzakelijkerwijs identiek in hun aard of in de omvang van hun rechten, en hun aard hangt af van de behoeften van de gemeenschap. Doorheen zijn geschiedenis is het internationale recht beïnvloed geweest door de vereisten van het internationale leven” ICJ, Reparations for Injuries Suffered in the Service of the UN (Advisory Opinion)(1949) (A1 / pp. 59-60) - “en de collectieve activiteiten van staten hebben reeds aanleiding gegeven tot gevallen van actie op het internationale toneel door zekere entiteiten die geen staten zijn” ICJ, Reparations for Injuries Suffered in the Service of the UN (Advisory Opinion)(A1 / pp. 59-60) Internationale organisaties → “De [VN] werd gecreëerd om rechten uit te oefenen en hebben … dit kan enkel verklaard worden doordat het rechtspersoonlijkheid heeB en de capaciteit om internaConaal te opereren” ICJ, Reparacons for Injuries Suffered in the Service of the UN (Advisory Opinion)(A1 / p. 76) 30 → “De rechten en plichten van een entiteit zoals de VN moeten afhangen van de doelen en functies die gespecifieerd of geïmpliceerd werden in de oprichtingsdocumenten of ontwikkeld werden in de praktijk” ICJ, Reparations for Injuries Suffered in the Service of the UN (Advisory Opinion)(A1 / p. 76) → INTERNATIONALE ORGANISATIES ⏤ Gecreëerd bij verdrag (bijv. VN Charter) ⏤ Rechten en verplichtingen gegeven door staten ICJ, Reparations for Injuries Suffered in the Service of the UN (Advisory Opinion)(1949) (A1) Individuen → INDIVIDUEN, Verschillend van ‘groepen individuen’. Zie college mensenrechten → Duitsers Karl en Walter Lagrand werden veroordeeld en geëxecuteerd door VS in 1999 ⏤ zonder informeren Vienna Convencon Consular Relacons (1963) ⏤ terwijl Duitsland stappen ondernam voor het ICJ ICJ, Lagrand (Provisional Measures) (1999) ICJ, Lagrand (judgment) (2001) Andere entiteiten → ANDERE TERRITORIAL ENTITEITEN. Territoria die geen staten zijn ⏤ Gecreëerd bij verdrag ⏤ Rechten en verplichtingen gegeven door staten (p. 27) → Viermogendhedenakkoord Berlijn (tot 1990) ⏤ Na WO – kolonies van de verliezer ⏤ mandaten systeem (na WO I) (bijv. Rwanda-Urundi) ⏤ trustee systeem (na WO II) ⏤ VN Veiligheidsraad ⏤ East Timor ⏤ Kosovo ⏤ Heilige stoel (‘Holy See’) (vaticaanstad) - IN HUMANITAIRE CONTEXT: opstandige groepen en nationale bevrijdingsbewegingen (p. 78), het Rode Kruis (p. 79) (ze hebben nog steeds bepaalde rechten, rode kruis heeft rechtspersoonlijkheid vanwege humanitaire context) - De natuur: “Het autonome recht op een gezond milieu onder de Amerikaanse Conventie op mensenrechten …. Beschremt component van de natuur, zoals bossen, rivieren en zeeën … zelfs wanneer het niet zeker is of er geen bewijs is dat er een risico is voor mens” (p. 79) Amerikaans hof voor de rechten van de mens ‘het milieu en mensen rechten) (2018) (natuur heeft op zichzelf rechten) - “o.w.v. het belang voor andere levende organismen waarmee wij de planeet delen” (p. 79) Amerikaans hof voor de rechten van de mens ‘het milieu en mensen rechten) (2018) - Rio Atrato - Ecosysteem van Amazonerivier Grondwettelijk Hof in Colombia (2016, 2018) - schending artikel 8 Europees Verdrag voor Rechten van de Mens (het recht op privéleven) ⏤ onvoldoende maatregelen voor het klimaat Europees Hof Rechten Mens, KlimaSeniorinnen v Zwitserland (2024) GEEN INTERNATIONALE RECHTSPERSOONLIJKHEID ⏤ Andere NGOs dan Rode Kruis ⏤ Bedrijven 31 VN LEIDENDE PRINCIPES BEDRIJVEN EN MENSENRECHTEN (2011) ⏤ Staten beschermen (inclusief staatsbedrijven! Principe 4) ⏤ Bedrijven respecteren ⏤ Remediëring… Rechtspersoonlijkheid van Internationale Organisaties Wat is rechtspersoonlijkheid? Rechtspersoonlijkheid betekent dat een entiteit zelfstandig rechten en plichten kan hebben en kan optreden in het internationale rechtsverkeer, zoals verdragen sluiten, deelnemen aan rechtszaken, of schadeclaims indienen. Internationale organisaties hebben rechtspersoonlijkheid doordat ze zijn gecreëerd bij verdrag en omdat staten hen bepaalde bevoegdheden toekennen. VN als voorbeeld van rechtspersoonlijkheid Folke Bernadotte was een VN-gezant die bemiddelde tussen Israël en Palestina. Zijn moord in 1948 leidde tot de vraag of de VN compensatie kon eisen voor schade aan haar functionarissen. In de zaak “Reparations for Injuries Suffered in the Service of the UN” (ICJ, 1949) bevestigde het Internationaal Gerechtshof (ICJ) dat de VN rechtspersoonlijkheid heeft: ○ Citaat: “De [VN] werd gecreëerd om rechten uit te oefenen... dit kan enkel verklaard worden doordat het rechtspersoonlijkheid heeft en de capaciteit om internationaal te opereren.” ○ Dit betekent dat de VN zelf schadeclaims kan indienen tegen staten die VN-functionarissen schade berokkenen. Belang van doelen en functies De rechten en plichten van internationale organisaties zoals de VN hangen af van de doelen en functies die zijn vastgelegd in hun oprichtingsdocumenten (bijvoorbeeld het VN-Handvest) of die zijn ontstaan door praktijk. Andere Entiteiten met Rechtspersoonlijkheid Individuen Individuen kunnen onder bepaalde omstandigheden rechtssubjecten zijn in het internationaal recht, bijvoorbeeld bij mensenrechtenkwesties: ○ Voorbeeld: De Duitse broers Karl en Walter Lagrand werden geëxecuteerd in de VS zonder geïnformeerd te worden over hun recht op consulaire bijstand (schending van de Vienna Convention on 32  Consular Relations, 1963). Duitsland spande een zaak aan bij het ICJ: ICJ-arrest (2001): Bevestigde dat individuen rechten kunnen hebben op basis van internationale verdragen. Andere territoriale entiteiten Entiteiten die geen staten zijn maar wel rechten en plichten hebben, vaak door speciale internationale afspraken: ○ Mandaatgebieden (na WO I) en trustgebieden (na WO II): Bijvoorbeeld Rwanda-Urundi of het Viermogendhedenakkoord over Berlijn tot 1990. ○ Moderne voorbeelden: Oost-Timor, Kosovo, en de Heilige Stoel (Vaticaanstad) hebben beperkte rechtspersoonlijkheid. Humanitaire Entiteiten Rode Kruis Het Rode Kruis heeft rechtspersoonlijkheid vanwege zijn humanitaire rol en erkenning in verdragen zoals de Geneefse Conventies. Opstandige Groepen en Bevrijdingsbewegingen In een humanitaire context kunnen opstandige groepen bepaalde rechten hebben, zoals respect voor het oorlogsrecht. De Natuur als Rechtssubject Recentelijk wordt de natuur in sommige juridische systemen erkend als rechtssubject: ○ Voorbeeld: Colombia’s Grondwettelijk Hof erkende het ecosysteem van de Atrato-rivier als rechtspersoon (2016, 2018). Het Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens bevestigde in 2018 dat het recht op een gezond milieu fundamenteel is, zelfs los van directe schade aan mensen. Klimaatverantwoordelijkheid In KlimaSeniorinnen v. Zwitserland (2024) oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat onvoldoende maatregelen tegen 33  klimaatverandering een schending vormen van artikel 8 EVRM (recht op privéleven). Entiteiten zonder Rechtspersoonlijkheid NGO’s (behalve het Rode Kruis) en bedrijven hebben doorgaans geen internationale rechtspersoonlijkheid. VN-Leidende Principes voor Bedrijven en Mensenrechten (2011) leggen wel verantwoordelijkheden op aan bedrijven om mensenrechten te respecteren: ○ Principe 4: Staten hebben de plicht om ervoor te zorgen dat staatsbedrijven mensenrechten respecteren. Samenvatting 1. Internationale organisaties zoals de VN hebben rechtspersoonlijkheid om hun doelen te kunnen bereiken. 2. Individuen kunnen rechtssubjecten zijn bij mensenrechtenkwesties. 3. Andere territoriale entiteiten en humanitaire organisaties kunnen rechtspersoonlijkheid hebben in specifieke contexten. 4. De natuur wordt in toenemende mate als rechtssubject erkend in milieuzaken. 5. NGO’s en bedrijven hebben geen rechtspersoonlijkheid in het internationaal recht, maar kunnen wel verantwoordelijkheden dragen. 34 Hoofdstuk 4 Why is legal personality a relative concept?: The question concerns the issue of legal personality or legal subjectivity in international law. At the outset it can be noted that the book states that subjects of international law are those that are given the capacity to hold rights, powers and obligations by international law. The reason why legal personality is a relative concept is because not all actors in the international legal system possess the same rights and obligations. While states have all the rights and obligations, other actors only possess those rights and obligations provided by states. The emergence of the constitutive view was tied to the rise of positivism and the pre-eminence of state consent of state consent in the 19 th century. It subsequently served as a useful tool for the established primarily western states to deny non-civilized nations inclusion in the society of nations. In practive it is highly problematic, first issue of relativism (if a state only exists in relation to recognizing states, its absolute existence is seemingly impossible), second quantitative (how many states must recognize). Now declaratory view in international law. Rejection of constitutitve view does not mean that recognition is not important - Permanent ôpulation: someone live in the territory, that population does not have to be of a certain size - Defined territory: entities with tiny landmasses can fulfil the requirement - Government: Finland in the 1920s international committee of jurists did not find that finland did not fulfill this condition ultil ‘a stable political organisation had been created…’ - Capacity to enter into relations with other states: statehood requires the ability to act without legal interference from other states (Scotland still part of UK, Greenland and Faroe islands still part of the kingdom of Denmark) pg65 The right to self-determination: all people have a right to freely determine their political status and pursue their economic, social and cultural development. Only emerged as a fundamental principle after the second world war, until the decolonization process. Has erga omnes character. Internal and external self-determination: internal is autonomy whtihin the framework of an existing state, external only in the most extreme cases (with the option of seceding). - A right to internal self-determination refers to a people’s political, economic, social, and cultural development within the framework of an existing state while external self-determination refers to the entitlement to statehood. The book notes that it is well-established that colonial people and other people subject to alien subjugation, domination, or exploitation have a right to 35  external self-determination and thus statehood if they so desire. It also notes, however, that it is very doubtful if a similar right can be relied upon by other peoples Canadian supreme court: internal right to self-determination, autonomy whereby people pursue their political, economic, social and cultural development within the framework of an existing state - The difference in accretion and avulsion is relevant for alterations of rivers that form the territorial boundary between two states. It is only when a change to the course of the river is caused by accretion that it will move the boundary line between two states. - Title is acquired through occupation when a state exercises effective control over a territory of no mans land and intends to obtain title. Terra nullius is not res communis, as that is an area that is not subject to the legal title of any state, most notably the high seas - Prescription or occupation claims are resolved through who has effective possession of the territory (possession of la palmas to US, that originated spain cession of the philippines to the Us went to the Netherlands based on prescription. The condition of display of sovereignty means it must behave as a state in the disputed area. The condition will not prevail and secure a state’s title to territory if another state can prove the existence of a pre-existing legal right to the territory, such as a treaty based title; and the conduct of the latter cannot be interpreted as acquiescence in the establishment of a change in treaty title. The display can confirm a legal title, but not by itself alter it. 36 Les 5 Jurisdictie Kruis het juiste antwoord aan O Artikel 1 van de Montevideo conventie is internationaal gewoonterecht. Het recht op zelfbeschikking houdt in dat een groep individuen een referendum mag houden om zich af te scheiden. O De Maagdeneilanden werden overgedragen van Denemarken aan de Verenigde Staten. Groenland staat echter wel onder bewind van Denemarken door prescriptie. Groenland heeft geen referendum gehouden om zich af te scheiden. O Ook andere territoriale entiteiten dan landen kunnen rechtspersoonlijkheid hebben in het volkenrecht. Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens hebben zeeën rechtspersoonlijkheid, zelfs wanneer er geen bewijs is dat mensen risco lopen. O Het recht op zelfbeschikking houdt in dat een groep individuen steeds moet instemmen met overdracht van territorium aan een ander land. Las Palmas werd door prescriptie afgestaan door Nederland. D2 Charter of the United Nations (1945) “The Organization is based on the principle of the sovereign equality of all its members” (Article 2(1)) “Nothing contained in the present Charter shall authorize the United Nations to intervene in matters which are essentially within the domestic jurisdiction of any state” (Article 2(7)) - Ik heb jurisdictie, nee jij intervenieert staat Concept: - jurisdictie = "autoriteit van een staat om invloed en macht uit te oefenen en zo impact en gevolgen te creëren voor individuen of eigendom” = “het maken, toepassen en afdwingen van regels in de praktijk” (p 83) - jurisdictie balansoefening tussen ⏤ rechten van een soevereine staat om regels te maken, toepassen en afdwingen aangaande aangelegenheden waar het belang bij heeft ⏤ diezelfde rechten van andere staten (p. 83) - hoe ver gaat ’jurisdictie’ dan? en wanneer is er sprake van ‘interventie’? 3 soorten jurisdictie 1. Voorschrijvende jurisdictie (‘prescrictive jurisdiction’) = soevereiniteit van een staat om recht te stellen 2. Adjudicerende jurisdictie (‘adjudicative jurisdiction’) = het recht van nationale rechtbanken om zaken te berechten 3. Afdwingingsjurisdictie (‘enforcing jurisdiction’) = respect voor het recht fysiek handhaven 37 ! Studietip Verwar de drie vormen van jurisdictie onder internationaal recht niet met ‘jurisdictionele clausules’ in mensenrechtenverdragen, een specifiek domein binnen het internationale recht (p. 181-183) Zie college ‘mensenrechten Voorschrijvende jurisdictie → redelijke link: Territorialiteitsprincipe ⏤ Actief persoonlijkheidsprincipe ⏤ Passief persoonlijkheidsprincipe ⏤ Beschermingsprincipe Universaliteitsprincipe geen link ⏤ In handboek a.h.v. strafrechtelijke jurisdictie (p. 85) 1. Territoriale jurisdictie - subjectief territorialiteitsprincipe: daad begonnen of gepland op territorium bijv. Duitsland, Afghanistan 9/11 - objectief territorialiteitsprincipe: daad vervolledigd op territorium bijv. US 9/11 Objectief enkel (economische, cyber, milieu…) effecten? (p. 86) (macht uit oefenen zo kunnen alle zaken objectief territorialiteitsprincipe zijn. Staten scheppen collectief het internationale recht: blokkerende wetten om de wetten die op basis van de effecten doctrine is aangenomen om niet aan te nemen (bijvoorbeeld US vliegtuigen die niet aan milieuwetten EU voldoen) effecten-doctrine, waarbij een staat jurisdictie claimt als buitenlandse acties aanzienlijke economische, digitale (cyber), of milieueffecten binnen zijn grenzen hebben. 38 Staten proberen collectief het internationale recht te reguleren en te harmoniseren om conflicten over jurisdictie te verminderen. Zo zijn er blokkerende wetten, waarbij staten voorkomen dat andere landen wetten kunnen afdwingen op basis van de effecten-doctrine. Een voorbeeld is dat Amerikaanse vliegtuigen niet aan Europese milieuwetten hoeven te voldoen als die wetten als hinderlijk of buitensporig worden beschouwd. 2. Actief persoonlijkheidsprincipe of het nationaliteitsprincipe, verandert mensenrechten Meest klassieke principe van jurisdictie, hoe een staat de eigen bevolking behandelt werd pas onderdeel van internationaal recht sinds de opkomst van mensenrechten Jurisdictie op basis van nationaliteit In principe bepaalt elke staat zelf nationaliteit (bijvoorbeeld 18 jaar nationaliteit kiezen), MAAR andere staat mag nationaliteit in vraag stellen effectieve en oprechte link tussen staat en persoon ⏤ ICJ, Nottebohm (Liechtenstein v Guatemala) judgment (1955) (duitser guatemala wonen maar bezoek liechtenstein, duitsers in interneringskampen gestoken wilden dat ook met nottebohm doen maar liechtenstein betwijfelde de nationaliteit) 3. Passief persoonlijkheidsprincipe Jurisdictie op basis van slachtofferschap ⏤ Controversiële grond: eindeloos veel staten kunnen jurisdictie claimen ⏤ Voorrang aan staat die ‘dichtste’ redelijke link heeft (p. 88) Vaak bijkomende voorwaarden Bijvoorbeeld in België (art 12 Wet Strafprocesrecht 2024) Dubbele criminaliteit (zowel belg slachtoffer land als in belgie criminele daad Aanwezigheid vermoedelijke dader op Belgisch grondgebied (na plegen daad) Lotus arrest: controversieel US passagiers op gekaapt Jordaans vliegtuig in Libanon ⏤ US slachtoffer op Italiaans cruise schip in de Middelandse zee → US doet dit wel vaker 4. Beschermingprincipe (bijzondere grond)⏤ Vitaal belang van de soevereine staat beschermen ⏤ Bijv. vals geld ⏤ Bijv. drugshandel, terrorisme Bijv. US ‘secundaire boycots’ (bijzondere grond!, of Cuba of wij indien samenwerking met Cuba blokkerende wetten)) (secundair want ze ondersteunen primaire sancties) → buitenlandse bedrijven die zaken doen met Cubaans staatseigendom dat in beslag is genomen na de revolutie ⏤ buitenlandse bedrijven die zaken doen met Cuba (bijv. Pernod Ricard’s Havana Club) ⏤ straffen voor investeerders in Iraans en Libische grondstoffen → Als anderen dat proberen, blokkerende wetten 39 5. Universaliteitsprincipe ⏤ Geen link vereist ⏤ Enkel indien sprake van serieuze of disruptieve overtreding (bijv piraterij, jus cogens inbreuk) niet ICJ maar van District Court of Jerusalem, Adolph Eichmann trial (1961) Eichman berecht misdaden nazi israel, israel bestond nog niet wou wel jurisdictie nemen dus district court Beklaagde hoeft onder internationaal recht niet aanwezig te zijn in grondgebied van staat die prescriptieve jurisdictie uitoefent (na plegen daad) Internationale politiek werkt anders in praktijk ⏤ Minister Yerodia (DR Congo) in België: internationale druk ICJ, Arrest Warrant (Congo v België) (2002) ⏤ Hamid Nouri (Iran) in Zweden: aangehouden op Zweeds vliegveld (lezen pagina 90) Verband met erga omnes ERGA OMNES Bron “hors catégorie” – procedureel ⏤ niet zomaar tegen een andere staat, maar tegen de gehele internationale gemeenschap ⏤ alle staten kunnen deze normen inroepen ⏤ ICJ, Obligation to Prosecute or Extradite (Belgium v Senegal) (2012) (A25) In de praktijk: Overlappende jurisdictie ⏤ Blokkerende wetten ⏤ ‘Dichtst’ redelijke link (gaat jurisdictie hebben), ook terughoudendheid Barcelona traction: “Staten moeten ‘mate en terughoudenheid uitoefenen bij het aannemen van jurisdictie over zaken met een buitenlands element; zo wordt vermeden dat het zich ongewild met de jurisdictie die beter door een andere staat kan uitgeoefend worden’” - Geen jurisdictie: “Meeste staten oefenen minder jurisdictie uit dan internationaal recht hen toestaat” (p. 84) Zelfstudie: UN Special Rapporteur Human Rights Defenders 2023 ⏤ Bedrijf uit België ⏤ Twee rechten studenten in Bosnië-Herzegovina Jurisdictie over civiele vliegtuigen - Chicago Convention on International Civil Aviation (1944): Volledige en exclusieve soevereiniteit van luchtruim boven territorium en territoriale wateren - Tokyo Convention on Offences and Certain other Acts Committed on Board Aircraft (1963) specifieert: Registratiestaat heeft authoriteit om wetten toe te passen tijdens vlucht, hierbij geen interventie van andere staten voor toepassen criminele jurisdictie voor offence on board ⏤ Gezagvoerder mag redelijke dwang gebruiken wanneer misdaad of veiligheid in gevaar zijn. In geval van hijacking: staten moeten alle approipriate measures nemen om de controle aan de lawful commander te restore or preserve - Hague Convention for the Suppression of Unlawful Seizure of Aircraft (1970) ⏤ Vervolgen of uitleveren kapers OEFENING Art 25 Lanzarote Conventie Bescherming kinderen tegen seksueel geweld en misbruik ’07 40 1. Elke Partij neemt de wetgevende of andere maatregelen die nodig zijn om haar rechtsmacht te vestigen met betrekking tot een overeenkomstig dit Verdrag strafbaar gesteld feit, indien dit strafbare feit wordt gepleegd: a. op haar grondgebied; b. aan boord van een schip dat onder de vlag van die Partij vaart; c. aan boord van een luchtvaartuig dat overeenkomstig de wetgeving van die Partij staat ingeschreven; of d. door een van haar onderdanen; of e. door een persoon die op het grondgebied van die Partij zijn of haar vaste verblijfplaats heeft 2. Elke Partij streeft ernaar de wetgevende of andere maatregelen te nemen die nodig zijn om haar rechtsmacht te vestigen met betrekking tot een van de overeenkomstig dit Verdrag strafbaar gestelde feiten wanneer het feit gepleegd is tegen een van haar onderdanen of een persoon die op het grondgebied van die Partij zijn of haar vaste verblijfplaats heeft Afdwingingsjurisdictie: PERMANENT COURT OF INTERNATIONAL JUSTICE (PCIJ) LOTUS (FRANCE V TURKEY) “de eerste en belangrijkste beperking die internationaal recht stelt is dat een staat geen macht mag uitoefenen in eender welke vorm in het territorium van een andere staat, tenzij er een toestemmende regel bestaat (geen afdwingingsjuridictie tenzij toestemmende regel) Afdwingingsjurisdictie is verboden: vanwege respect voor soevereiniteit, ook in cyberspace. Uitzonderingen: ‘consent’ (bijvoorbeeld eurostar, zie later: college ‘Vrede en veiligheid’) De praktische problemen rond fysieke enforcement in andere staten wordt opgelost door uitlevering: Uitlevering in internationaal strafrecht 3 voorwaarden Dubbele criminaliteit Geen dubbele vervolging (ne bis in idem) Uitleverende staat moet mensenrechten beschermen (door de uitlevering worden er geen mensenrechten beschaadt) Zelfstudie: Doughty Chambers 2024 (foltering solitary en onzekerheid wanneer dood, doughty chambers is naam van kantoor, MR. Wright is persoon) Inbreuken op verbod afdwingingsjurisdictie ⏤ Adolph Eichmann (1960) ⏤ ICJ, Jadhav (India v Pakistan) (2019) (india door pakistan opgepakt en naar pakistan is gebracht ⏤ Skripal en Litvinenko (2006) (2018) ⏤ Khashoggi (2018) ⏤ Prostasevich; Ryanair Flight 4978 (2021) (p. 94-95) Inbreuken op verbod afdwingingsjurisdictie ⏤ Verhinderen adjudicerende jurisdictie niet ⏤ Principe van ‘mala captus, bene detentus’ (bijv. District Court of Jerusalem, Adolph Eichmann trial (1961)) ⏤ Maar de nationale rechter kiest of dit principe al dan niet dient toegepast te worden Adjudicerende jurisdictie 41 ⏤ de nationale rechter kiest of zaak gehoord wordt (binnen de perken van de wet) ⏤ uiteenlopende opvattingen ‘extraterritoriale rechtsmacht als een belangrijke bron van internationale hulp voor slachtoffers tijdens de donkerste dagen van de dictatuur in Argentinië en tijdens de overgang naar democratie’ Argentine Republic (Government), ‘Brief as Amicus Curiae in Kiobel’ (2012) Nr 10-1491 ‘ (universele jurisdictie) extraterritoriale jurisdictie zou een directe aanfluiting zijn van Jordanië’s soevereiniteit…. om Jordaanse personen op Jordaans grondgebied te reguleren’ Jordan (Government), ‘Brief as Amicus Curiae in Jesner’ (2017) Nr 16-499 6 and 9. p83: “The concept of ‘extraterritorial’ jurisdiction relates to those cases where a state may be authorized to exercise its jurisdiction outside its own territory. Zijn er ook gevallen wanneer geen jurisdictie mag uitgeoefend binnen het eigen grondgebied? Hoofdstuk 5 Sovereignty is the exclusive right of each state to govern its internal affairs. Voorschrijvende juridictie: make law Adjudicerende jurisdictie: physically ensure compliance with the law - Verschil in uitvoering, soms mag een land laaw maken maar niet uitvoeren De talin manuel stelt dat de effecten doctrine enkel van toepassing is indien er een substantieel effect is voor de staat, ook rekening houdend met de interests van andere staten The book notes that jurisdiction is derived from state sovereignty and the point here is that jurisdiction is not something that international law gives to a state but rather that it is inherent in sovereignty. Thus, the purpose of the law is (merely) to limit how a state exercises its jurisdictional powers and therefore seek to ensure that undue friction between states does not arise. Les 6 42 Wat mag in principe? O Afdwingingsjurisdictie (‘enforcing jurisdiction’) O Adjudicerende jurisdictie na afdwingingsjurisdictie O Jurisdictie op basis van het beschermingsprincipe, wanneer er geen link is met de staat die jurisdictie uitoefent O Adjudicerende jurisdictie over een buitenlandse minister van buitenlandse zaken (link met Yerodo case warrant Belgie en Congo) KORTE NOTA: INTERNATIONALE ORGANISATIES ⎯ Artikel 105 VN Charter (1945) (D2) “De organisatie zal privileges en immuniteiten genieten in het territorium van elke lidstaat, in zoverre noodzakelijk voor het vervullen van haar functies” (immuniteit staat)⎯ Hoofdkwartier verdrag (geneve) OVERZICHT COLLEGE: FOCUS OP STATEN 1. Staat en eigendom (civiele immuniteit) 2. Vertegenwoordigers (civiele en strafrechtelijke immuniteit) 3. Diplomaten en consuls 1. STAAT EN EIGENDOM Staten Immuniteit is internationaal gewoonterecht (bestaande uit praktische en subjectieve voorwaarde!) Twee belangrijke bronnen - Europese Conventie Staatsimmuniteit (1972), niet geratificeerd, complex regime - UN Verdrag juridictionele immuniteiten van staten en hun eigendom (2004) niet van kracht Twee soorten immuniteiten Adjudicerende jurisdictie (‘adjudicative jurisdiction’) = het recht van nationale rechtbanken om zaken te berechten Afdwingingsjurisdictie (‘enforcing jurisdiction’) = respect voor het recht fysiek handhaven Adjudicerende jurisdictie (‘adjudicative jurisdiction’) - immuniteit wordt van rechtswege door rechter beoordeeld - 1 van de vele manieren waarop adjudicerende jurisdictie wordt afgewezen door rechter Wanneer moet immuniteit van ‘een staat’ beoordeeld worden? Wat is een staat? ⎯ - Moet onderscheiden worden van immuniteit van ‘vertegenwoordigers’ - In principe: eender wie soevereine autoriteit uitoefent (bijv. medewerker onderwijsdienst VS leger in VK werd gezien als deel van de staat (dus geen vertegenwoordiger van de staat)) 43  - Nationale rechtbanken volgen vaak de regering bij bepaling Adjudicerende jurisdictie (‘adjudicative jurisdiction’) (staat voor de rechter brengen in een ander land) Enkel in 4 limitatieve gevallen, geen immuniteit 1. indien een staat daarin toestemt (p. 100) 2. ‘echte’ eigendom (p. 101, 104) (huis bv dat niet voor staat gebruikt wordt) 3. jure gestionis (‘commerciële transacties) (p. 101) 4. letselschade of dood, in vredestijd (p. 103) 1. indien een staat daarin toestemt ’waiver’ 2. echte eigendom Inclusief: ⎯ private eigendommen van diplomatieke missies ⎯ kan zelfs gaan om eigendomstitels van diplomatieke missies ⎯ maar geen verdere ‘interference’ met diplomatie van andere staat 3. Jure gestionis daden (commerciële transacties)( probleem china met veel staatsbedrijven, zij stelden voor publieke doeleinden voor. slaagt de ‘privaat individu test’? bias: jure gestionis German Federal Constitutional Court, Empire of Iran voor publieke doeleinden? bias: jure imperii rechter gaat met context rekening houden: CONTEXT ‘63 UK House of Lords, Holland v. Lampen Wolf ‘00 - 3. Jure gestionis daden: Vaak bepalen landen in hun wetgeving over immuniteit wat zij als ‘jure gestionis’ beschouwen Bijv. Zelfstudie Chen (2023) Jure Gestionis: Handelingen van een staat of staatsbedrijf die van commerciële aard zijn, vergelijkbaar met de activiteiten van een privaat individu of onderneming. Hierbij kan de staat zich niet beroepen op immuniteit. Voorbeeld: Een staatsbedrijf koopt goederen of diensten op de internationale markt. Jure Imperii: Handelingen die inherent zijn aan de uitoefening van soevereine macht en publieke functies van de staat. Hierbij kan de staat zich wel beroepen op immuniteit. Veel staatsbedrijven in China voeren commerciële activiteiten uit, maar claimen dat deze plaatsvinden voor publieke doeleinden. Hierdoor ontstaat een grijs gebied waarin nationale rechtbanken moeten bepalen of de activiteit onder jure gestionis of jure imperii valt. De ‘privaat individu test’ vraagt of de handeling in kwestie iets is dat een privaat individu of bedrijf ook zou kunnen doen. Ja → Jure Gestionis: De staat handelt als een commercieel actor. Nee → Jure Imperii: De staat handelt in een publieke, soevereine capaciteit. 44 Duits Federaal Constitutioneel Hof (Empire of Iran-zaak): Het hof benadrukte dat commerciële handelingen niet beschermd zijn door staatsimmuniteit, zelfs niet als ze uiteindelijk een publieke doelstelling dienen. UK House of Lords (Holland v. Lampen-Wolfe, 2000): De rechter hield rekening met de context van de handeling. Zelfs als een transactie commercieel lijkt, kan de achterliggende context aantonen dat het om een soevereine daad gaat. 4. Letselschade, dood in vredestijd ⎯ letselschade, dood ⎯ en zoveel meer tijdens WWII ⎯ maar ICJ vond dat er sprake was van ‘immuniteit’ tijdens oorlogstijd ICJ Jurisdictional immunities of the state (Germany v Italy, Greece intervening) 2012 ICJ Jurisdictional immunities of the state (Germany v Italy, Greece intervening) 2012 ⎯ Immuniteit, hoe erg ook ⎯ kan niet gekoppeld worden aan ‘jus cogens’ ⎯ aparte beslissing die vooraf gebeurt, kan niet gekoppeld worden aan inhoud zelfs niet als jus cogens aan het bod komt Tijdens de Tweede Wereldoorlog pleegde Duitsland ernstige oorlogsmisdaden tegen Italiaanse burgers en krijgsgevangenen. Italiaanse rechtbanken wezen later schadevergoedingen toe aan slachtoffers, waarbij ze Duitse staatsimmuniteit negeerden. In 2012 oordeelde het Internationaal Gerechtshof (ICJ) dat Duitsland, ondanks de ernst van de misdaden, staatsimmuniteit behoudt. Het Hof stelde dat staatsimmuniteit een procedurele regel is, losstaand van de rechtmatigheid van de handelingen, en dat er geen internationale praktijk bestaat die immuniteit bij oorlogsmisdaden uitsluit. Afdwingingsjurisdictie (‘enforcing jurisdiction’) Enkel in 2 limitatieve gevallen, geen immuniteit 1. Indien een staat daarin toestemt (‘waiver’) ! dergelijke toestemming moet apart gegeven worden van toestemming adjudicerende jurisdictie 2. eigendom gebruikt voor jure gestionis (‘commerciële transacties) afdwingingsjurisdictie tegen Duitse eigendom in Italië verboden ⎯ jure imperii: eigendom bestemd voor culturele uitwisselingen ICJ Jurisdictional immunities of the state (Germany v Italy, Greece intervening) 2012 2. VERTEGENWOORDIGERS VAN STATEN ICJ, Arrest Warrant (Congo v België) (2002) Vrijwaren van officiële functies van vertegenwoordigers van staten: ⎯ Vrij reizen ⎯ In communicatie blijven met ⎯ eigen regering EN vertegenwoordigers en diplomatieke missies andere landen Verschillen tussen vertegenwoordigers ⎯Staat kan instemmen met ‘waiver’ van immuniteit van vertegenwoordiger ⎯Persoonlijke vs. functionele immuniteit 45 Djibouti en frankrijk beroepen zichzelf op immuniteit Beperkter 3. DIPLOMATIE EN CONSULS (consul burger, diplomaat staat) ALGEMENE REGEL ⎯ Diplomaten persoonlijke immuniteit ⎯ Staf functionele immunititeit ⎯ ‘Waiver’ mogelijk Staten zijn vrij diplomatieke relaties aan te gaan ⎯ Altijd gebaseerd op gemeenschappelijke instemming ⎯ Hoofd van diplomatieke missie wordt ‘geaccrediteerd’(aanvaard worden) Vienna Convention on Diplomatic Relations (VCDR) (1961) ⎯ United States Diplomatic and Consular Staff in Tehran (US v Iran) (1982) (A3) ‘diplomatieke [bescherming] … is met zorg geconstrueerd doorheen de eeuwen, het waarborgen ervan is vitaal voor de veiligheid en het welzijn van een complexe internationale gemeenschap vandaag de dag’ Iran in ICJ, Tehran hostages, p. 112 / A3, para. 92 - Iran in ICJ, Tehran hostages, p. 114-115 / A3, para. 62 and 77 ⎯ Diplomatieke agent: Artikel 29 VCDR ⎯ Ambassade: Artikel 22 VCDR (e.g. James Square incident, Julian Assange) p. 116 ⎯ Reizen: Artikel 26 VCDR ⎯ Archieven: Artikel 24 VCDR ⎯ Diplomatieke valies: Artikel 27 VCDR 46  - ‘Het is de plicht van alle personen die privileges en immuniteiten genieten om de wetten en reguleringen in het gastland the respecteren Ze hebben ook de plicht om zich niet in te mengen [not to interfere] in de interne affairs van het gastland’ Iran in ICJ, Tehran hostages, A3, para. 84 jo. Artikel 41(1 en 3) VCDR - ‘het betreft meer dan 25 jaar continue inmenging [interference] in de interne affaires van Iran, de schaamteloze exploitatie van ons land, en talloze misdaden begaan tegen Iraniërs, in strijd met alle internationale en humanitaire normen’ Iran in ICJ, Tehran hostages, A3, para. 35 - ‘de regels van diplomatiek recht, kort gezegd, zijn een op zichzelf staand regime dat … voorziet in middelen om enig misbruik te counteren’ Iran in ICJ, Tehran hostages, A3, para. 86 - ⏤ Persona non grata (redelijke tijd) Iran in ICJ, Tehran hostages, A3, para. 85 ⏤ Stopzetten diplomatieke relaties CONSULS ’In tegenstelling tot diplomaten, houden consuls zich bezig met niet politiek assistentie … aan burgers van de staat, ook wanneer ze in moeilijkheden zijn’ Iran in ICJ, Tehran hostages, A3, para. 85 jo. Vienna Convention on Consular Relations (VCCR) - CONSULS ⎯Functionele immuniteit ⎯Vb. Khashoggi in Saudi consulaat in Turkije (2018) De Saoedische journalist Jamal Khashoggi werd vermoord in het Saoedische consulaat in Istanbul, Turkije, waar hij afspraken had voor consulaire diensten VERTEGENWOORDIGERS ‘OP SPECIALE MISSIE’ ⎯ Persoonlijke immuniteit ⎯ Toestemming van het gastland! ! Foutje in handboek (p. 110) Mongolia à Djibouti ! Verduidelijk in handboek (p. 100) “The question of immunity from enforcement only arises after jurisdictional immunity has been dealt with” “The question of immunity from enforcement only arises after adjudicative jurisdictional immunity has been dealt with” ! Verduidelijk in handboek (p. 109) “And unlike the situation that applies to civil claims, there is no need to distinguish between immunity from jurisdiction and immunity from execution with regard to criminal jurisdiction” “And unlike the situation that applies to civil claims, there is no need to distinguish between immunity from adjudicative jurisdiction and immunity from execution with regard to criminal jurisdiction” Hoofdstuk 7 Kruis het foute antwoord aan 47 In de Tehran hostages case (A3) komen de volgende begrippen aan bod: O persona non grata, Vienna Convention on Consular Relations