Vezivno tkivo PDF

Vezivno tkivo doc. dr. sc. Nataša Turić Opća zoologija  Vezivno tkivo  mali broj stanica  veliki volumen međustaničnog matriksa vlakna – kolagenska, retikularna, elastična - sintetiziraju ih i izlučuju fibroblasti...

Vezivno tkivo doc. dr. sc. Nataša Turić Opća zoologija  Vezivno tkivo  mali broj stanica  veliki volumen međustaničnog matriksa vlakna – kolagenska, retikularna, elastična - sintetiziraju ih i izlučuju fibroblasti osnovna tvar – glikozaminoglikani, proteoglikani, hijaluronska kiselina i strukturni glikoproteini -tkivna tekućina – slična krvnoj plazmi, difuzijom izmjena metabolita između krvi, limfe i tkivnih stanica  nastaje diferencijacijom mezenhima  heterogeno – različito građeno jer povezuje sva ostala tkiva u cjelinu  Stanice vezivnog tkiva  Stalno prisutne stanice (fibroblasti, makrofagi, mastociti, masne stanice, nediferencirane mezenhimske stanice)  Povremeno prisutne stanice (limfociti, neutrofilni, eozinofilni, bazofilni, monociti, plazma stanice)  Fibroblasti  fibro-vlakno; blast- stvaranje  Velika izdužena stanica s produžecima  Sintetiziraju vlakna i osnovnu tvar  Neaktivna stanica je fibrocit Makrofazi:Mononuklearni fagocitni sustav  Makro-velik; phage-jedenje  Velika fagocitna stanica koja se kreće kroz vezivno tkivo  Sudjeluju u staničnoj obrani, razgradnji starih eritrocita, u proizvodnji žuči izvan jetre te metabolizmu željeza i masti  Posvuda su u tijelu i nalaze se u većini organa  Potječu od nezrelih stanica u koštanoj srži→monocit→makrofag Mastociti  glavna uloga je pohrana kemijskih posrednika upalne reakcije  histamin- pojačana propusnost krvnih žila  heparin-antikoagulant  sudjeluju u alergijskim reakcijama mastocit Masne stanice  Stanice specijalizirane za pohranu masti ili za proizvodnju topline  Adipociti masna kapljica  Vlakna  Tri vrste:  Kolagena – izgrađena od bjelančevine kolagen  Retikulinska - izgrađena od bjelančevine kolagen  Elastična – izgrađena od bjelančevine elastina  Nejednako zastupljena  Kolagena vlakna  Kolagen je najrasprostranjenija bjelančevina (oko 30% tjelesne težine)  Formira bijela vlakna, debljine 0,2 – 0,5 µm  Otporna na istezanje  Nastaju udruživanjem molekula tropokolagena, α1 pa vlakna pokazuju poprečnu ispruganost tropokolagen α2  Više tipova kolagena (I, II, III, IV...) Shematski prikaz molekule kolagena Retikulinska vlakna  Kolagen tipa III  Tanka vlakna (0,5-2 µm)  Poprečno isprugana  Formiraju mrežu u organima  Arterije, slezena, jetra, maternica Elastična vlakna  Žuta, nisu poprečno isprugana  Imaju osobinu elastičnosti  Građeni od elastina i fibrilina  Tanka, isprepletena, granaju se i povezuju međusobno  Osnovna tvar  Hidrofilna mješavina makromolekula  Glikozaminoglikani (GAG)  Hondroitin-sulfat  Proteoglikani – proteini + GAGu  Strukturni glikoproteini  Bezbojna i prozirna  Služi kao molekularno sito kroz koje hranjive tvari prolaze između stanica i kapilara; omogućava komunikaciju stanica i okoline Podjela vezivnog tkiva 1. Pravo vezivno tkivo 1. Rahlo vezivno tkivo 2. Gusto vezivno tkivo 1. Nepravilno 2. Pravilno 2. Specijalizirano vezivno tkivo 1. Hrskavično tkivo 2. Masno tkivo 3. Koštano tkivo 4. Krv 5. Hematopoetsko tkivo 6. Limfatičko tkivo 3. Embrionalno vezivno tkivo 1. Mezenhim 2. Mukozno vezivno tkivo Rahlo vezivno tkivo  Najčešći oblik vezivnog tkiva  npr. stroma većine organa, obavija većinu krvnih i limfnih žila, živaca i mišića  Rahlo uređena vlakna, vrlo mnogo osnovne tvari, mnogo različitih stalno i povremeno prisutnih stanica (fibroblasti i makrofazi) rahlo vezivno tkivo  Masne stanice  prisutne u različitom stupnju  kada dominiraju govorimo o masnom tkivu  Funkcija  difuzija O2, metabolita, regulatornih tvari između stanica drugih tkiva i krvnih žila  Primarno mjesto dodira antigena i stranih čestica, npr bakterija koje su prošle epitelni sloj gusto vezivno tkivo Gusto vezivno tkivo  Vlakna su duža i više ih je (kolagena)  Manji broj stanica  Nepravilno GVT  Kolagena vlakna poslagana u snopove bez pravilnog rasporeda  Tvore mrežu gusto vezivno tkivo  npr. vezivni dio kože (derma)  Pravilno GVT  vlakna su paralelna, tijesno pakirna, s ujednačenim razmakom  npr. tetive, ligamenti, stroma rožnice rahlo vezivno tkivo Hrskavično tkivo  Specijalizirani oblik vezivnog tkiva  Celularni prostor  hondroblasti  hondrociti  Ekstracelularni prostor matriksa  vlakna  temeljna tvar  Tri različita oblika hrskavice  hijalina  elastična  fibrozna  Stanice hrskavičnog tkiva  Perihondrijalne stanice  stanični dio perihondrija, gustog vezivnog tkiva koje obavija većinu hrskavica  germinativne stanice od kojih nastaju prvo hondroblasti, a zatim i hondrociti  Hondroblasti  nezrele stanice hrskavice  Hondrociti  zrele stanice hrskavice koje su Smjer stvaranja zadržale sposobnost diobe hondrocita  Hondroklasti Perihondrij  uklanjaju kalcificiranu hrskavicu, koja je tada zamijenjena s koštanim tkivom Hijalina hrskavica  Najčešći tip hrskavice  embriji-privremeni skelet  nos, grkljan, dušnik, bronhi  ventralni krajevi rebara  Kolagen tip II  Obavijena je perihondrijem  Elastična hrskavica  Elastičan i savitljivi oblik hrskavičnog tkiva  npr. uška, stijenka vanjskog zvukovoda, slušna truba, grkljan i sitni bronhalni ogranci  Elastična vlakna i kolagen tipa II  Obično je obavijena perihondrijem Fibrozna hrskavica  Velika količina kolagena tip I  Mala količina osnovne tvari, ograničena na prostor koji okružuje hondrocite  Hondrociti su raspoređeni u redovima između vlakana  Na mjestu spajanja tetiva za kosti - na mjestima gdje je vezivno tkivo izloženo velikom opterećenju, primjerice u intervertebralnim diskovima ili zglobnim diskovima kao što su koljeni menisci  Nema vidljiv perihondrij  Hrskavično tkivo nije prokrvljeno  Arteriole i venule mogu prolaziti kroz hrskavicu,  Ali ne formiraju kapilarnu mrežu  Perihondrij je vaskulariziran  Difuzija se odvija kroz matriks, visoko hidriran gel  Kalcificiranjem matriksa sprečava se difuzija, hondrociti odumiru Masno tkivo  Specijalizirani oblik vezivnog tkiva  Adipociti – masne stanice  Funkcija:  izvor E  regulacija topline (ispod kože, oko bubrega, između mišića lica)  mehanička uloga (jastučići u stopalima)  osnovni izvor vode u ekstremnim uvjetima  Klasifikacija  bijelo (unilokularno)  smeđe (multilokularno)  Bijelo (unilokularno) masno tkivo  Svaki adipocit ima jednu veliku masnu kapljicu  masna kapljica nije obavijena membranom  Adipociti nastaju od nediferenciranih mezenhimskih stanica  Zaliha energije, izolacija, elastični jastučić vitalnih organa  Stopalima, dlanovima, između drugih tkiva, mišića, ispod kože abdomena … Smeđe (multilokularno) masno tkivo  U citoplazmi je više masnih kapljica  Izuzetno je bogato krvnim kapilarama i mitohondrijima, koje doprinose njegovoj boji  Velike količine kod životinja koje hiberniraju i novorođenčeta  Distribucija masnog tkiva  spolna (žene 20-25%, muškarci 15-20%)  starosna  regionalna TENDENCIJA→Homo obesus  Koštano tkivo  Kalcificirani oblik specijaliziranog vezivnog tkiva  Funkcije su  potporna,  zaštitna,  zaliha Ca2+ i (PO4)3-  Građen od koštanog matriksa i stanica:  Stanice:  Osteoblasti – germinativne stanice kosti, sintetiziraju PERIOST-površinski sloj, organske sastojke matriksa kolagena vlakna i koštane  Osteociti – zrele stanice, u prastanice lakunama ENDOST-pokriva unutrašnje šupljine  Osteoklasti – velike -funkcija: prehrana koštanog tkiva i multinuklearne fagocitne trajna opskrba novim osteoblastima stanice PRIKAZ ZBIVANJA TIJEKOM OKOŠTAVANJA Apozicijski rast – dodatak novog matriksa na površinu ranije formiranog tkiva Matriks kosti  Organska komponenta (25%)  Kolagen tipa I  Osnovna tvar  Ispunjava prostor između vlakana i kristala hidroksiapatita  Glikoproteini, proteoglikani, glikoaminoglikani  Anorganska komponenta (75%)  Kalcij i fosfor u obliku hidroksiapatita  Tipovi kosti  Isprepletena kost  Nezrelo koštano tkivo  Nepravilan razmještaj kolagenih vlakana  Lamelarna kost  Zrelo koštano tkivo  Kompaktno uređena kolagena vlakna, poredana u lamelama  Kompaktna kost  Gotovo u potpunosti lamelarna  Vanjski sloj kosti  Određuje oblik kosti  Spužvasta kost  Sadrži i isprepleteni i lamelarni tip  Od spikula  Čini veći dio unutrašnjeg odjeljka kod kosti u razvoju dugih potpuno formiranih kosti Osteoni i lamelarna kost  Osteon ili Haversov sustav  Osnovna gređevna jedinica lamelarne kosti  Struktura poput stupca formirana od nekoliko kružnih lamela  Haversov (osteonski) kanal u središtu osteona  Sadrži krvne žile, živce i rahlo vezivno tkivo  Lakune – sadrže osteocite  Kanalići – citoplazmatski nastavci osteocita Lamelarna kost-dio Haversova sustava Volkmanovi kanali  Prisutni u lamelarnoj kosti  Dovode krvne žile i živce s periostealne i endostealne površine do osteona  Približno pod pravim kutom na Haversove kanale  Nisu obavijeni kružnim lamelama  Embrionalno vezivno tkivo  Stanice mezenhima  Mezenhim  Prvo vezivno tkivo  Nastaje proliferacijom mezoderma  Od njega se razvija razno vezivno tkivo, ali i mišići, vaskularni i urogenitalni sustav mezenhim  Mukozno vezivno tkivo  Viskozno je, sadrži nakupine kolagena i brojne fibroblaste  Duboko u fetalnoj koži, jezgri pupčane vrpce, okružujući pupčane žile mukozno vezivno tkivo