Sürücü Davranışlarını Geliştirme Eğitimi Ders Notları PDF

SÜRÜCÜ DAVRANIġLARINI GELĠġTĠRME EĞĠTĠMĠ KATILIMCILAR ĠÇĠN DERS NOTLARI Bu doküman 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 48. Maddesine göre 2. defa sürücü belgeleri alınan sürücülere verilen Sürücü DavranıĢlarını GeliĢtirme Eğitimi kapsamında hazırl...

SÜRÜCÜ DAVRANIġLARINI GELĠġTĠRME EĞĠTĠMĠ KATILIMCILAR ĠÇĠN DERS NOTLARI Bu doküman 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 48. Maddesine göre 2. defa sürücü belgeleri alınan sürücülere verilen Sürücü DavranıĢlarını GeliĢtirme Eğitimi kapsamında hazırlanmıĢtır. Ġstanbul Ġl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri BaĢkanlığı Ruh Sağlığı Birimi Ġstanbul 2019  ÖNSÖZ SÜRÜCÜ DAVRANIġLARINI GELĠġTĠRME EĞĠTĠMĠ (SÜDGE) 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 48. maddesine göre ikinci defa geçici olarak sürücü belgeleri alınan sürücülerin tekrar sürücü olabilmesi için Sürücü DavranıĢlarını GeliĢtirme Eğitimi alması gerekmektedir. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 48/5 maddesinin 4785 sayılı Kanunla değiĢik 5. fıkrasına dayanılarak Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 14.09.2004 tarih ve 25583 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Sürücü DavranıĢları GeliĢtirme Eğitimi Yönetmeliği'ne istinaden alkollü araç kullanmaktan dolayı ikinci kez sürücü belgelerine el konulan sürücüler için düzenlenen eğitime ilimizde 8 Eylül 2005 tarihinde baĢlanmıĢtır. Sürücü DavranıĢlarını GeliĢtirme Eğitimi'nin amacı; alkolün etkilerini tanımak, alkolün sürücü davranıĢları üzerindeki etkilerini anlamak ve alkollüyken araç kullanmama isteği ve davranıĢ değiĢikliğinin geliĢtirilmesini sağlamaktır. 5  SÜDGE EĞĠTĠM PROGRAMI 1.HAFTA  TanıĢma  SÜDGE hakkında genel bilgilendirme  SÜDGE Sorumluluk ÇalıĢmaları (Yazı ÇalıĢması (ödevler) hakkında bilgilendirme)  Psikolojik Testler ve Yarı YapılandırılmıĢ GörüĢme 2. HAFTA (Alkol ve Sağlık)  Yasal Düzenlemeler  Alkolün Vücuttaki Yolculuğu  Alkol ve Sürücü DavranıĢları  Alkol ve Trafik Kazaları  Alkol ve Ġlaç EtkileĢimleri  Ödevlerin teslim alınması ve 2. yazı ödevi hakkında bilgilendirme  Focus (odak) grup çalıĢması 3. HAFTA (Trafik Eğitimi)  Güvenli sürüĢ  Alkollü Araç Kullanma Sınırı ve Yasal Yaptırımlar  Hızın Trafik Güvenliğine Olumsuz Etkileri  Geçme Kuralları  Trafik Kazalarında “Asli Kusur” Sayılan Sürücü Kusurları  Sıkça Sorulan Sorular  Ödevlerin teslim alınması ve 3. yazı ödevi hakkında bilgilendirme  Focus (odak) grup çalıĢması 4. HAFTA  Ödevlerin teslim alınması  Focus (odak) grup çalıĢması  Anket  Sınav uygulaması  Katılımcılara Sınav Sonuç Açıklama Sistemi hakkında bilgi verilmesi 6  ALKOL VE SAĞLIK YASAL DÜZENLEMELER T.C. ANAYASASI Madde 12: Herkes, kiĢiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler, kiĢinin topluma, ailesine ve diğer kiĢilere karĢı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder. T.C. ANAYASASI Madde 58: Devlet, istiklal ve Cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müspet ilmin ıĢığında, Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda ve Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüĢlere karĢı yetiĢme ve geliĢmelerini sağlayıcı tedbirleri alır. Devlet, gençleri alkol düĢkünlüğünden, uyuĢturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alıĢkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu Madde 48: Alkol, uyuĢturucu veya uyarıcı maddelerin etkisi altında araç sürme yasağı: Madde 48 – (DeğiĢik : 24/5/2013 - 6487/19 md.) UyuĢturucu veya uyarıcı maddeleri almıĢ olan sürücüler ile alkollü olan sürücülerin karayolunda araç sürmeleri yasaktır. UyuĢturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, kollukça teknik cihazlar kullanılır. KiĢinin yaralanmalı veya ölümlü ya da kollukça müdahil olunan maddi hasarlı trafik kazasına karıĢması hâlinde, ikinci fıkrada belirtilen muayeneye 7 tabi tutulması zorunludur. Teknik cihaz ile yapılan ölçüme itiraz eden veya bu cihaz ile ölçüm yapılmasına müsaade etmeyen bu sürücüler, en yakın adli tıp kurumuna veya adli tabipliğe veya Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kuruluĢlarına götürülerek uyuĢturucu veya uyarıcı madde ya da alkol tespitinde kullanılmak üzere vücutlarından kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alınır. Bu iĢlem bakımından 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 75 inci maddesi hükümleri, beĢinci fıkrası hariç olmak üzere uygulanır. Trafik kazası sonucunda kiĢinin ölmesi veya teknik cihaza üfleyemeyecek kadar yaralanmıĢ olması hâlinde, üçüncü fıkra hükümlerine göre bu kiĢilerden kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alınır. Yapılan tespit sonucunda, 0.50 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler hakkında, fiili bir suç oluĢtursa bile, idari para cezası verilir ve sürücü belgesi altı ay süreyle geri alınır. Hususi otomobil dıĢındaki araçları alkollü olarak kullanan sürücüler için promil alt sınırı 0.21 olarak uygulanır. Alkollü olarak araç kullanma nedeniyle sürücü belgesi geri alınan kiĢiye, son ihlalin gerçekleĢtiği tarihten itibaren geriye doğru beĢ yıl içinde; ikinci defasında idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri iki yıl süreyle, üç veya üçten fazlasında ise, idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri her seferinde beĢer yıl süreyle geri alınır. Sürücü belgelerinin herhangi bir nedenle geçici olarak geri alınmıĢ olması hâlinde belirtilen süreler, geçici alma süresinin bitiminde baĢlar. Yapılan tespit sonucunda;  1.00 promilin üzerinde alkollü olduğu tespit edilen sürücüler hakkında ayrıca Türk Ceza Kanununun 179 uncu maddesinin üçüncü fıkrası hükümleri uygulanır.  Hususi otomobil sürücüleri bakımından 0.50 promilin, diğer araç sürücüleri bakımından 0.20 promilin üzerinde alkollü olan sürücülerin trafik kazasına sebebiyet vermesi hâlinde, ayrıca Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.  UyuĢturucu veya uyarıcı madde aldığı tespit edilen sürücülere idari para cezası verilir ve sürücü belgesi beĢ yıl süreyle geri alınır. Ayrıca bu kiĢiler hakkında Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanır.  UyuĢturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da 8  alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, kolluk kuvvetlerince teknik cihazlar kullanılmasını kabul etmeyen sürücülere idari para cezası verilir ve sürücü belgesi iki yıl süreyle geri alınır. Sürücünün uyuĢturucu veya uyarıcı madde kullandığından Ģüphe edilmesi hâlinde 5271 sayılı Kanunun adli kolluğa iliĢkin hükümleri uygulanır. Türk Ceza Yasası; Madde 179 Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (1) Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaĢımının güven içinde akıĢını sağlamak için konulmuĢ her türlü iĢareti değiĢtirerek, kullanılamaz hale getirerek, konuldukları yerden kaldırarak, yanlıĢ iĢaretler vererek, geçiĢ, varıĢ, kalkıĢ veya iniĢ yolları üzerine bir Ģey koyarak ya da teknik iĢletim sistemine müdahale ederek, baĢkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından bir tehlikeye neden olan kiĢiye bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaĢım araçlarını kiĢilerin hayat, sağlık veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek Ģekilde sevk ve idare eden kiĢi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Alkol veya uyuĢturucu madde etkisiyle ya da baĢka bir nedenle emniyetli bir Ģekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kiĢi yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır. Yönetmelik ile belirlenen miktarın üzerinde alkollü araç kullandığı tespit edilen sürücülerin, suçun iĢlendiği tarihten itibaren geriye doğru beĢ yıl içinde; BĠRĠNCĠ DEFA: -Sürücü belgeleri 6 ay süreyle geri alınır -Haklarında para cezası uygulanır. ĠKĠNCĠ DEFA: -Sürücü belgeleri 2 yıl süre ile geri alınır -Haklarında para cezası uygulanır -Sürücü DavranıĢlarını GeliĢtirme Eğitimine tabi tutulurlar. ÜÇÜNCÜ DEFA: -Sürücü belgeleri beĢ yıl süreyle geri alınır. -Haklarında para cezası uygulanır. -Psikoteknik değerlendirme ve -Psikiyatri uzman muayenesine tabi tutulur. 9  ALKOL NEDĠR? Alkolün Tarihçesi: Alkolün M.Ö. 10000 yıllarına kadar giden bir tarihçesi vardır, taĢ devri araĢtırmalarında, neolitik dönemde mayalanarak elde edilen alkollü içkilerin varlığına rastlanmıĢtır. Bilinen ilk bira, 8 bin yıl önce Mezopotamyalıların arpayı ekmek yapmak için ıslah etmesiyle yapılmıĢtır. M.Ö. 5400 yıllarında Sümerlerin mayalı üzümden Ģarap ürettiğine dair arkeolojik kanıtlara ulaĢılmıĢtır. Bira ve Ģarapların kullanımı ve satılması ile ilgili ilk yazılı kurallara ise M.Ö. 2225 yıllarında yazılmıĢ olan Hammurabi Kanunları’nda rastlanmaktadır. Alkolün Tanımı Ve ÇeĢitleri: Alkol renksiz, uçucu, kokulu, Grup 1 karsinojen, bağımlılık yapıcı, ruhsal davranıĢ değiĢikliği yaratan bir maddedir. Alkolün birçok çeĢidi vardır. Örneğin: Ġzopropil alkol, metil alkol, etil alkol vb. Ġzopropil alkol, losyonlar ve bazı temizlik ürünlerinde bulunur. Endüstride antifiriz ve dezenfektan olarak kullanılır. Metil alkol (metanol), endüstride boya inceltici, teksir makine sıvısı, antifriz, tutkal çeĢitleri, ispirto, vernik, araba camı yıkama sıvıları gibi maddelerin yapımında, fotokopi makinelerinin sıvılarında, yarıĢ arabası yakıtlarında, yağ sökücü gibi temizlik maddelerinde, yakıtlarda oktan arttırıcı olarak kullanılır. Etil alkole nazaran kokusu daha zayıftır ve tadı daha Ģekerlidir. Etil alkol (etanol), alkollü içecekler, gargara, kolonya ve bazı ilaçlarda bulunur. Kolonyalarda metil alkol yerine etil alkol kullanılır, çünkü metil alkol solunum yoluyla ve cilt yoluyla kanda yüksek düzeylere ulaĢabilmekte, buna bağlı olarak çeĢitli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. 10  Alkollü Ġçki Elde Etme Yolları: Etil Alkol, meyve ve tahılların (üzüm, buğday, arpa vb.) doğal yapısında bulunan Ģekerlerin mayalanması sonucu ve bu mayalanmıĢ ürünlerden damıtma yöntemi ile elde edilir. Alkollü içki, teknik olarak içinde hacim olarak % 0,5'ten fazla etil alkol bulunan tüm içeceklere verilen isimdir. Mayalanma yolu ile elde edilen bira hacimce % 4-8, Ģarap % 9-14, damıtma yöntemi ile elde edilen rakı, votka, cin, rom, brendi, viski gibi içkiler ise % 35-45 oranında etil alkol içerirler. Metil Alkol (Sahte Ġçki) Zehirlenmesi: Sahte içki imalatında kullanılan alkol türü ise metil alkoldür. Metil alkol düzeyi kanda 20mg/dl düzeyinden itibaren zehirlenme olarak kabul edilir. Metil alkol, alkol dehidrogenaz ile vücutta oldukça toksik olan maddelere dönüĢtürülür. Bu maddeler görme hücreleri için oldukça zararlıdır, kanda yükseldiğinde görme bozuklukları geliĢir ve aynı zamanda ciddi organ hasarlarına neden olur. Metil alkol zehirlenmesinde ortaya çıkma süresi 1-72 saat arasında değiĢen belirtiler görülmektedir. Bu belirtiler;  BaĢ ağrısı  Uyuklama  BaĢ dönmesi  Hızlı ve derin nefes alma  ġiddetli karın ağrısı  Solunum güçlüğü  Bacaklarda kramp  Yürümede güçlük  Kusma  Ani görme azalması, parlak ıĢığın gözleri acıtması, bulanık görme, çift görme  Kalıcı körlük  Hezeyan ve çılgınlık hali 11  Daha da ilerleyen tablolarda havale, felç, ciddi organ hasarları (böbrek ve karaciğer yetmezliği), koma ve ölüm görülür. Etil Alkol Zehirlenmesi: Etil alkol zehirlenmesi, kısa bir süre zarfında yüksek oranlarda alkol içilmesi sonucu meydana gelir. Kanda 150 mg/dl etil alkol seviyesinin üstü etil alkol zehirlenmesi olarak kabul edilir. Etil Alkol zehirlenmesinin baĢlıca bulguları:  Zihinsel karıĢıklık, uyuĢukluk  Kan çanağına dönmüĢ gözler  Sendeleyerek yürüme  Uyandırma giriĢimlerine yanıt vermeyen derin bir uyku hali  Ağır konuĢma bozukluğu (sözü ağızda geveleyerek, kelimeleri kaydırarak ve patlayıcı konuĢma)  Sürekli tekrarlayan kusmalar  Kasılma nöbetleri  Düzensiz ve yavaĢ solunum (dakikada sekizden az)  ZayıflamıĢ nabız ve kalp atımının yavaĢlaması  Cildin nemli ve soğuk olması  AĢırı terleme Etil Alkol zehirlenmesinin yaratabileceği tehlikeler:  Yoğun kusma sonucu boğulma  Ġç kanama (mide ve bağırsak kanaması)  Solunumun durması  Kalp krizi  Kusmuğun yutulması esnasında akciğerlere kaçması ve ölümcül akciğer hasarı  Vücutta yoğun su kaybı  Vücudun aĢırı ısı kaybetmesi  Kanda Ģeker düĢmesine bağlı nöbet geçirilmesi 12  Alkol zehirlenmesinden Ģüpheleniyorsanız hemen 112'yi arayın ve aĢağıdaki önerileri uygulayın:  KiĢiyi uyanık ve sıcak tutmaya çalıĢın. Daha fazla alkol almasını engelleyin. Dik bir Ģekilde oturmasını sağlayın. Ambulans gelene kadar baĢından ayrılmayın, çünkü alkol seviyesi hala kanda yükselmeye devam ediyor olabilir.  KiĢiye asla kahve, çay, alkol vermeye; kiĢiyi soğuk duĢa sokmaya veya yürütmeye çalıĢmayın. Ġçebiliyorsa su verebilirsiniz. Kahve ve çay idrar söktürücü etkisinden ötürü vücudun daha fazla su kaybetmesine neden olacaktır. AĢırı su kaybı kalıcı beyin hasarına neden olabilir.  KiĢiyi kusturmaya çalıĢmayın, çünkü kiĢinin kendi kusmuğunda boğulma riski söz konusudur.  KiĢiyi yürütmeye çalıĢmak da tehlikelidir, çünkü alkolden ötürü kiĢinin dengesi bozulmuĢtur ve bu durum kazalara yol açabilir.  KiĢiyi soğuk duĢa sokmak, zaten alkolden ötürü ısı kaybetmiĢ vücudun daha fazla ısı kaybetmesine neden olacaktır. Bu giriĢimler son derece tehlikeli sonuçlara yol açabilir. ALKOLÜN VÜCUTTAKĠ YOLCULUĞU Ġçilen içki mideye indiği andan itibaren içindeki alkolün % 10’u, mide duvarındaki alkol dehidrogenaz enzimi tarafından parçalanarak atılır. Alkolün emilerek kana karıĢması otuz dakika ile doksan dakika arasında değiĢen bir sürede meydana gelir. Alkolün % 85’i karaciğerde, alkol dehidrogenaz enzimi aracılığı ile karbondioksit ve su aĢamasına kadar yıkılarak atılır. Alkol karaciğerde sabit sürede- sabit miktarda yıkılarak atılır (saatte 0,15 promil civarında). Geri kalan alkolün % 5’i solunum yoluyla değiĢime uğramadan atılır. Nefesimiz alkol koktuğu sürece kanımızda alkol vardır. Çok az miktarda idrar, ter ve dıĢkı yoluyla da atılır. 13  Alkolün Vücuda Etkileri Erken etkiler: Kullanılan miktarla Geç etkiler: Kullanma süresine bağlı orantılı olarak içildiği anda hemen olarak uzun sürede ortaya çıkan ortaya çıkan etkilerdir. etkilerdir  Tepki hızında azalma  Tolerans (direnç) geliĢmesi  Denge kaybı  Fiziksel bağımlılık  Sözel ve davranıĢsal kontrolün  Ruhsal bağımlılık zayıflaması  Uyku hali  Bilinç kaybı  Koma  Ölüm Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) dünyada 2,3 milyar kiĢinin alkol kullandığını, 283 milyon kiĢide alkol kullanım bozukluğu (alkol bağımlılığı) olduğunu bildirmektedir. Alkol kullanımına bağlı ölüm hızı tüm dünyada yüzbinde 1,9’dur. 2016 yılında küresel 11 milyon ölümün 0,4 milyonu alkol kullanımının yarattığı nedenlerle gerçekleĢmiĢtir Alkolün zararlı kullanımına bağlı ölümler, tüm ölümlerin % 5,3’üne (3 milyon) neden olmaktadır. Bu sayı HIV/AIDS, Ģiddet ve tüberküloza bağlı ölümlerin toplamından daha fazladır. 25 Sindirim Sistemi Hastalıkları 20 Kasıtsız Yaralanmalar Kalp Damar Hastalıkları ve Diyabet 15 Enfeksiyöz Hastalıklar 10 Kanser Kasıtlı Yaralanmalar 5 Alkol Kullanım Bozukluğu 0 Epilepsi Alkole Bağlı Ölümlerin Nedenleri Tablo. Alkole bağlı ölümlerin nedenlerinin dağılımı (2016) 14 Etil alkol, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre toplam 200 çeĢit hastalığa yol açmaktadır. AĞIZ, YUTAK VE YEMEK BORUSU: Yemek borusunun kapakçığında iĢlev kaybına bağlı olarak reflüye neden olabilir. Alkole bağlı ağır karaciğer yetmezliği geliĢen hastalarda yemek borusu etrafındaki damarlarda varisleĢmeler ve ciddi kanamalar olabilmektedir. Aynı zamanda ağız, yutak ve yemek borusunda kansere sebep olabilmektedir. KALP: Kalp büyümesi, koroner arter hastalığı, hipertansiyon (%7’si), ritm bozukluğu, kalp kası hasarı, kalp yetmezliği yapabilir. Kalp hastalıkları alkol bağımlılarında normalden altı kat daha fazla görülmektedir. Etil alkolün kalp hastalıklarına yol açma nedenleri üç maddede özetlenebilir: 1- Etil alkol yüksek kan basıncına sebep olmaktadır, bu da kalp krizi riskini arttırmaktadır. 2- Riskli alkol tüketimi kalp kaslarının zayıflamasına neden olmaktadır, bu da kalp yetmezliğine bağlı erken ölüme yol açmaktadır. 3- Kandaki trigliserit (yağ) seviyesinde yükselmeye neden olur ve bu da kalbi besleyen damarların tıkanmasına neden olur. MĠDE VE BAĞIRSAK: Alkol, ağızdan baĢlayarak tüm sindirim sistemini tahriĢ ettiği için gastrit, ülser, mide-bağırsak kanaması ve hemoroid gibi pek çok rahatsızlığa neden olabilir. Alkol bağırsaktaki faydalı bakterilerin ölmesine neden olmaktadır ve bu ölü bakterilerden salgılanan maddeler bağıĢıklık sistemini tetiklemekte ve bu durum karaciğer hasarına neden olmaktadır. Etil alkol kabızlık ve ishal dönemlerinin birbirini takip ettiği, kramp tarzında karın ağrılarının görüldüğü bir hastalık olan huzursuz bağırsak sendromuna yol açabilmektedir. Riskli alkol kullanımı bağırsak kanseri olma riskini de %23 arttırmaktadır. BESLENME: Etil alkol, protein, kalsiyum, fosfor, çinko, demir, A vitamini, B1 Vitamini, B6 Vitamini, B2 Vitamini, C vitamini, D vitamini eksikliğine yol açarak protein enerji yetersizliği adı verilen bir beslenme bozukluğuna yol açabilir. HEMATOLOJĠK SĠSTEM: B1 vitamini (Tiamin), B12 Vitamini, Folik Asit ve Demir eksikliğine yol açar. Bu vitamin ve mineraller kemik iliğinde kan üretilebilmesi için 15 gerekli olan hammaddelerdir. Dolayısıyla bu maddelerin eksiklikleri kansızlığa yol açar. Alkol aynı zamanda kemik iliğine toksik etki ederek kan pıhtılaĢma hücresi sayısında azalmaya ve buna bağlı olarak, ciltte kolayca morarmalara ve kanamalara da yol açabilmektedir. KARACĠĞER: Düzenli olarak alkol tüketen kiĢilerde karaciğer yağlanması, karaciğer fonksiyonlarının bozulması, siroz, karaciğer kanseri gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Siroz oluĢumunda %48 oranında alkol sorumludur. PANKREAS: Alkol, akut ve kronik pankreas iltihabına yol açabilir ve buna bağlı olarak bulantı, kusma ve yemek yerken ağrı, beslenme yetersizliği ve kilo kaybı yapabilir. Ġlerleyen zamanlarda, tedavi sağlanamazsa olay kronikleĢip pankreas kanserine dönüĢebilir. Tüm pankreas iltihaplarının %26’sı, tüm pankreas kanserlerinin ise yaklaĢık %5’i riskli alkol tüketiminden kaynaklanmaktadır. Pankreasın ve karaciğerin en önemli görevlerinden biri kan Ģekerini düzenlemektir. Alkol bu iki organı etkileyerek kan Ģekerinde düĢmeye neden olur. Bu durum baĢ dönmesi, baĢ ağrısı, konsantrasyon güçlüğü, bulanık görme, titreme, soğuk terleme, çarpıntı gibi belirtilerle ortaya çıkan hipoglisemiye yol açar. Ayrıca vücutta yağ yıkımını azaltmakta, göbek bölgesinde yağlanmaya yol açmakta ve Ģeker hastalığı görülme riskini attırmaktadır. AKCĠĞER: Özellikle sigarayla birlikte kullanıldığında alkol buharı, akciğerleri tahriĢ eder ve enfeksiyonlara zemin hazırlar. Alkol buharı farenjiti Ģiddetlendirir. Özellikle astım atağı görülme riskini beĢ kat arttırır BAĞIġIKLIK SĠSTEMĠ: Alkol, beyaz kan hücrelerinin sayısında ve gücünde azalmaya neden olarak enfeksiyonlara karĢı vücudun korunma sistemini zayıflatır, hastalıkların ve kanserin oluĢumunu kolaylaĢtırır. Riskli alkol tüketiminde Hepatit C, HIV/AIDS, verem (%20’si), zatürre, beyin apsesi, beyin zarı iltihabı gibi hastalıklar daha sık görülür. Dünyadaki tüm kanser vakalarının %12,6’ü riskli alkol tüketimine bağlıdır. ÜREME SAĞLIĞI: Etil alkol erkeklerde testosteron seviyesinde düĢüĢe neden olur; buna bağlı olarak meme büyümesine, sertleĢme güçlüğüne, testis küçülmesine, sperm sayısı ve hareketliliğinde azalmaya, cinsel performansta azalmaya ve kısırlığa sebep olabilir. Ayrıca erkeklerde prostat kanseri riskini artırır. 16 Kadınlarda sancılı adet görme ve aĢırı adet kanaması gibi adet bozukluklarına, erken veya gecikmiĢ menopoza ve kısırlığa neden olabilir. Gebe kadınların alkol kullanması durumunda alkol kana karıĢıp plasentadan geçerek anne karnındaki bebeğe ulaĢır. Gebelikte alkol tüketim sıklığı tüm dünyada %9,8’dir. Alkol anne karnındaki bebeği gebeliğin her safhasında etkileyebilir ancak özellikle gebeliğin ilk aylarında çok daha ciddi zararlara neden olur. Erken doğuma, düĢük doğum ağrılığına ve düĢüklere neden olabilir. Bebekte büyüme geriliği, yüzde Ģekilsel anormallikler, zeka geriliği, davranıĢ ve konuĢma bozuklukları, görsel ve iĢitsel bozukluklar görülebilir. Buna “fetal alkol sendromu” adı verilir. Emziren annelerin de alkol kullanması sakıncalıdır, çünkü alkol doğrudan anne sütüne geçer ve bebeğe zarar verebilir. Etil alkol kadınlarda meme ve yumurtalık kanseri riskini artırır; bunun sebeplerinden en önemlisi etil alkolün kanda östrojen seviyesinde artıĢa yol açmasıdır. KAS VE ĠSKELET SĠSTEMĠ: Kaslarda erimeye, D vitamini eksikliğine ve buna bağlı osteoporoza (kemik erimesi), huzursuz bacak sendromuna yol açabilir. AĢırı etil alkol alımı gut artritini tetikler. CĠLT: Alkol cilt damarlarında geniĢlemeye sebep olarak ısı kaybını artırır. Bu yüzden bilinenin aksine, soğuk havalarda ısınmak için kullanılması yanlıĢ olup donmayı hızlandırır. Alkol egzama adı verilen bir cilt hastalığına, aynı zamanda erken cilt yaĢlanmasına neden olur. BÖBREKLER: Alkol tüketilmeye baĢlandıktan bir süre sonra idrar söktürücü etkisi sebebiyle kullanan kiĢiye sürekli tuvalete gitme ihtiyacı hissettirir. Bu durum susuzluk ve su kaybına sebep olur. Su kaybı kalıcı beyin hasarına neden olabilir. Alkol tüketiminin hemen ardından çay ve kahve içmek zararlı olabilir çünkü her ikisi de kafein içerdiğinden ötürü idrar söktürücüdür ve vücutta su kaybına yol açar. Vücutta su kaybı belirtileri yorgunluk, boyun ağrısı, sırt ağrısı ve baĢ ağrısıdır. Alkol anormal böbrek büyümesine de neden olmaktadır. Yoğun alkol tüketimi yüksek tansiyona neden olabilir, bu da kronik böbrek yetmezliğinin en önemli sebeplerinden biridir. SĠNĠR SĠSTEMĠ : Alkolün sürücülük davranıĢları açısından asıl etkilerinin görüldüğü yer beyindir. Alkol, beynin fonksiyonlarını baskılar. Alınan alkol miktarı arttıkça, 17 beynin fonksiyonları azalır, yavaĢlar, hatta durabilir. Ġnmeye, beyin hacminin azalmasına, bunamaya, özellikle yakın hafızada geçici/kalıcı hafıza kayıplarına, öğrenme güçlüklerine, epilepsiye (%13’ü), hissizlik ve ağrıya yol açabilecek sinir sistemi problemlerine, karaciğer yetmezliğine bağlı görülen beyin hasarına yol açabilir. A vitamini eksikliğine neden olur ve buna bağlı gece görüĢümüzü % 25 oranında azaltır. Göz kaslarında dengesizliğe yol açar, gözün odaklanma yeteneğini bozar ve çift görmeye neden olur. Ġç kulağı etkileyerek baĢ dönmesine ve iĢitme keskinliğinde azalmaya neden olur. RUH SAĞLIĞI: Etil alkol sinirliliğe, çabuk öfkelenmeye, Ģiddete, intihar düĢüncesine ve intihar giriĢimine, antisosyal davranıĢlara, depresyona, kaygı bozukluğuna, sosyal fobiye, bipolar bozukluğa, gerçeklik duygusunun yitirilmesi anlamına gelen psikoza, hezeyanlara, sersemlik hissine, halüsinasyonlara, uyku bozukluklarına (alkol uykuya dalmayı kolaylaĢtırsa da, uyku döngüsünde dinlendirici uyku süresini yani REM süresini kısaltır ve kiĢi dinlenmemiĢ olarak uyanır), uyku apnesinin Ģiddetinde artmaya, ev kazalarında artıĢa ve akademik performansta düĢüĢe yol açabilir. Ġntiharların %18’nden fazlası alkol nedenlidir. Alkol tüketiminden hemen sonra intihar riski 7 kat, ağır alkol tüketiminden sonra ise 37 kat artar. KiĢiler arası Ģiddetin %18 nedeni alkoldür. KANSERLER: Alkol, dudak ve ağız boĢluğu (%26’sı), yutak, ses telleri, yemek borusu, karaciğer, safra yolları kalın bağırsak kanserleri (%11’i) ile kadında meme kanserinin (%5) önemli bir nedenidir. Özellikle karaciğer, kalın bağırsak, yemek borusu kanserlerinin en önemli nedenidir. Tüm kanserlerin %4,2’si, kanser nedenli ölümlerin %4,6-%6,2’si alkol kullanımına bağlıdır. 2016’da 9 milyon kanser vakasının 0,4 milyonu alkol kullanımına bağlı gözlendi. AKġAMDAN KALMIġLIK (HANGOVER): AkĢamdan kalmıĢlık tipik olarak, yoğun alkol kullanımından yaklaĢık birkaç saat sonra baĢ ağrısı, bulantı - kusma, ağızda kuruluk, burun tıkanıklığı, titreme, terleme, bitkinlik, sese ve parlak ıĢığa karĢı hassasiyet gibi belirtilerle baĢlar ve alkol kanda sıfırlansa bile 48 - 72 saat kadar devam edebilir. Vücudun alkolün etkilerinden tamamen arınıp toparlanabilmesi ise yedi ila on gün kadar sürebilmektedir. AkĢamdan kalmıĢlık belirtilerinin temel sebepleri; vücudun fazla su kaybetmesi, düĢmüĢ kan Ģekeri ve uyku kalitesindeki bozulmadır. Özellikle su ve mineral kaybına bağlı kas krampları ve kas ağrıları 18 meydana gelebilir. Alkol karaciğerde temizlenirken “asetaldehit” adında bir madde meydana gelir. Suratın kızarması, terleme, bulantı - kusma ve kalp atımının hızlanması gibi akĢamdan kalmıĢlık (hangover) belirtilerden bu madde sorumludur. ALKOLÜN FĠZĠKSEL VE DAVRANIġSAL ETKĠLERĠNĠ BELĠRLEYEN FAKTÖRLER 1.Alınan alkolün miktarı 2. KiĢinin ne sıklıkta alkol tükettiği (Daha sık alkol tüketen insanlar alkolün yatıĢtırıcı etkilerini daha kolay tolere ederler.) 3.Alkolün alınma hızı (Alkolü parçalama iĢlevi gören karaciğerin bir saatte parçalayarak vücuttan temizleyeceği alkol miktarı yaklaĢık olarak bir standart içkide bulunan alkol miktarına eĢittir.) 4.Tüketilen alkollü içecek tipi (Alkol oranı %20'nin üzerindeki alkol oranına sahip alkollü içkiler mide kapakçığının açılmasını zorlaĢtırdığı için alkolün ince bağırsağa geçiĢi yavaĢlar, dolayısıyla alkol kana geç karıĢır.) 5.KiĢinin sağlık sorunları (epilepsi, siroz, alkole bağlı karaciğer iltihabı, hepatit B ve hepatit C enfeksiyonu, pankreas iltihabı) 6.Midede bulunan yiyecek miktarı (Eğer midede yiyecek varsa, alkolün ince bağırsağa ulaĢması ve kana karıĢması daha uzun sürer. Alkol, mide boĢken yaklaĢık 30 dakikada, mide doluyken yaklaĢık 90 dakikada kana karıĢır) 7.Cinsiyet (Kadınlar erkeklere göre alkolden daha çok etkilenirler. Kadınların vücut yağ oranları erkeklere göre daha fazladır.Ayrıca yağ dokuları alkolü çok fazla emmez ve kas dokusuna göre daha az oranda su içerir. Buna bağlı olarak vücudun yağ yüzdesi ne kadar büyükse, vücudun geri kalan bölümlerindeki alkol yoğunluğu da bir o kadar yüksek olacaktır.) 8.KiĢide alkol bağımlılığı olup olmadığı (KiĢinin birinci derece akrabalarında alkol bağımlılığı olması o kiĢide alkol bağımlılığı görülme riskini artırır.) 19 9.KiĢinin ruhsal sağlığı (Örneğin; depresyon, kaygı bozuklukları, Ģizofreni gibi herhangi bir ruhsal bozukluğa sahip olan insanlar alkolün etkilerini daha ağır yaĢayabilir. Aynı zamanda alkol, Ģiddet ve intihar riskini arttırabilmektedir.) 10.YaĢ 11.Vücut ağırlığı (Vücut ağırlığı arttıkça alkolün etkisi azalacaktır. Vücut ağırlığı arttıkça damar sayısı ve vücut su miktarında artıĢ olur.) 12.Ġlaç kullanımı (Alkol – Ġlaç EtkileĢimleri baĢlığında ayrıntılı açıklaması mevcut) 13.Genetik ALKOL KULLANIM BĠÇĠMLERĠ Sosyal Ġçicilik: Alkol kullanımı nedeni ile sağlık sorunu ya da sosyal sorun yaĢamayan ve alkol kullanımı kesildiğinde hiçbir sorun ortaya çıkmayan (yoksunluk belirtileri görülmeyen) kiĢiler sosyal içici olarak adlandırılır. Sosyal içici olarak adlandırılan bu kiĢiler alkol kötüye kullanımının olumsuz etkilerini yaĢamazlar ancak “alkollü araç kullanımına bağlı trafik kazaları” gibi çok önemli bir sorunla karĢı karĢıyadırlar. Riskli Alkol Kullanımı: Alkol kötüye kullanımının veya alkol bağımlılığının tanı kriterlerini karĢılamayan ancak zararlı sonuçlara yol açma riski taĢıyacak Ģekilde tekrarlayıcı bir içme örüntüsü (tek seferde yoğun miktarda alkol tüketimi ve buna bağlı kanda 0,08 gr/dl ve üzerinde etil alkol) gösteren kiĢilerde “riskli alkol kullanımı” olduğu kabul edilmiĢtir. Alkol Kötüye Kullanımı: Alkol kötüye kullanımı, alkol kullanımının henüz bağımlılık aĢamasına gelmemiĢ Ģeklini tarif etmek için kullanılmaktadır. KiĢinin klinik olarak belirgin bir alkol kullanımı veya sıkıntıya neden olacak Ģekilde alkol kullanımı vardır ancak, kiĢide henüz tolerans ve alkol kesilmesinde ortaya çıkan yoksunluk belirtileri geliĢmemiĢtir. Alkolün ruhsal uyarılma etkisini yaĢayanların alkol kullanmaktan daha fazla hoĢlandıkları, dolayısıyla, alkol kötüye kullanımı için riskli grupta bulundukları söylenebilir. Alkol kötüye kullanım belirtileri: 20   Alkol kullanımı sonucunda kiĢinin kendine, hayatına ve çevresine zarar vermesi.  Alkol kullanımına bağlı olarak kiĢi iĢine gitmez, okula devam etmez, iĢinde baĢarısızlıklar ortaya çıkar, ailesini ve çocuklarını ihmal eder ya da bedeninde fiziksel bozulmalar olur.  Alkol kullanımı nedeni ile tartıĢma, kavga gibi yineleyen kiĢiler arası ve toplumsal sorunlar, alkol etkisi ile geliĢen davranıĢ bozuklukları dolayısıyla yasal sorunlar ortaya çıkabilir. RĠSKLĠ ALKOL KULLANIMI VE ALKOL KÖTÜYE KULLANIMINI TAKĠBEN KĠġĠDE ALKOL BAĞIMLILIĞI GELĠġEBĠLĠR. Alkol Kullanım Bozukluğu (Alkol Bağımlılığı): Uzun vadede merkezi sinir sistemine (beyin) yaptığı etki nedeniyle alkol bağımlılık yapabilir. Alkol bağımlılığını oluĢturan en temel dört belirti Ģu Ģekilde sıralanabilir:  Ġçme isteği: Alkol içmeye karĢı duyulan güçlü istek ve arzudur.  Kontrol kaybı: KiĢinin alkol alırken kendini sınırlayamamasıdır. Ġçme davranıĢı üzerinde kontrol kaybı, alkol bağımlılığını alkol kötüye kullanımından ayıran en önemli belirtidir. Alkol tüketim biçimi olarak, ister yalnız haftasonları yoğun alkol tüketimi, ister her gün fazla miktarda alkol tüketimi, isterse dönem dönem yoğun alkol tüketimi Ģeklinde olsun içme davranıĢı üzerindeki kontrol kaybı bağımlılık davranıĢı için belirleyicidir (alınan alkol miktarını ayarlayamama, kullanım süresini ayarlayamama, baĢarısız bırakma giriĢimleri).  Alkol Yoksunluğu: Alkol almayı azalttıktan veya kestikten sonraki izleyen dönemde ortaya çıkan belirtilerdir. Birkaç saat içinde (12 saat veya daha kısa zamanda) baĢlar, 2. veya 3. gün en yüksek düzeye ulaĢır. 4. ve 5. günler hafifler. Özellikle sabahları, el ve parmak titremeleri, kramplar, kol ve bacaklarda duyu kaybı, terleme, bulantı, kusma, iĢtahsızlık, kaygı, huzursuzluk, sinirlilik, uykusuzluk, olmayan Ģeyler hissetme, görme ve duyma söz konusudur. Eğer tabloda bilinç bozukluğu varsa o zaman alkol yoksunluğu deliriumundan söz edilir. Deliryum Tremens; yoğun bilinç bulanıklığı, sanrı ve bedensel bozukluklar taĢikardi, terleme, ateĢ, anksiyete, uykusuzluk, hipertansiyonla ortaya çıkan bir tablodur. Deliryum tremens sırasında ölüm 21  riski vardır. Yoksunluğa bağlı epilepsi nöbetleri alkol bağımlılarında en ciddi nörolojik sorundur. Çoğunlukla alkolün kesildiği ilk iki gün içinde görülmektedir Bu nedenle alkol bağımlıları alkolü mutlaka bir hekim kontrolünde kesmelidirler. Tolerans (direnç) geliĢimi: Her gün aynı miktarda içki kullanan kiĢinin bir süre sonra baĢlangıçta hissettiği etkileri hissetmemeye baĢlaması ve aynı etkiyi yeniden bulmak için tükettiği alkol miktarını arttırma eğilimi içine girmesidir. YOKSUNLUK BELĠRTĠLERĠNĠN ORTAYA ÇIKMASI ALKOL BAĞIMLILIĞI OLDUĞUNUN EN TEMEL BULGUSUDUR. Tanı rehberine göre on iki aylık süre içinde aĢağıdaki kriterlerden en az ikisinin olması alkol bağımlılığını düĢündürür: 1. Çoğu kez, istenilenden daha büyük ölçüde ya da daha uzun süreli olarak alkol alınması 2. Alkol kullanmayı bırakmak ya da denetim altında tutmak için sürekli bir istek ya da sonuç vermeyen çabalar. 3. Alkol elde etmek, kullanmak ya da yarattığı etkilerden kurtulmak için çok zaman ayrılması. 4. Alkol kullanmak için istek duyma. 5. ĠĢte, okulda ya da evdeki konumunun gereği olan baĢlıca yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyen alkol kullanımının olması. 6. Alkolün etkilerinin neden olduğu yineleyici toplumsal ya da kiĢiler arası sorunlar olmasına rağmen alkol kullanımının sürdürülmesi. 7. Alkol kullanımından ötürü önemli birtakım toplumsal, iĢle ilgili etkinliklerin ya da eğlenme-dinlenme etkinliklerin bırakılması ya da azaltılması. 8. Yineleyici bir biçimde, tehlikeli olabilecek durumlarda alkol kullanımın olması. 9. Büyük olasılıkla alkolün neden olduğu bedensel ya da ruhsal bir sorunu olduğu bilgisine rağmen alkol kullanımını sürdürmesi. 10. AĢağıdakilerden biriyle tanımlandığı üzere, tolerans (direnç) geliĢmiĢ olması: a. Ġstenen etkiyi sağlamak için belirgin olarak artan ölçülerde alkol kullanma gereksiniminin olması. b. Aynı ölçüde alkol kullanımının sürdürülmesine rağmen daha az alkol etkisinin 22 yaĢanması. 11. AĢağıdakilerden biriyle tanımlandığı üzere, yoksunluk geliĢmiĢ olması: a. Alkole özgü yoksunluk belirtilerinin olması b. Yoksunluk belirtilerinden kurtulmak ya da kaçınmak için alkol ya da alkole yakından iliĢkili baĢka bir madde alınması. Alkol Bağımlısı Olan KiĢilerde Görülen Genel Özellikler  Kullanım süreci içinde zamanla kullanılan alkole karĢı tolerans geliĢir.  KiĢi sürekli olarak aynı tür alkol (bira, rakı, Ģarap gibi) kullanmaya yönelir.  KiĢi kullandığı alkolü azalttığı, alamadığı ya da kullanamadığı zamanlarda yoksunluk belirtileri ortaya çıkar.  Zaman geçtikçe yoksunluk belirtilerini yatıĢtırmak için daha sık aralıklarla ve daha fazla miktarda alkol kullanmaya yönelir.  Alkol kullanan kiĢi zaman zaman bu kullanımı kontrol etmek amacıyla kullandığı maddeyi azaltma ya da kesme giriĢimlerinde bulunur. Genellikle bunlar kısa süreli ya da baĢarısız giriĢimler olarak kalır. Alkol Bağımlısı Olan KiĢilerde Görülen Fiziksel Özellikler  Yüzün özel bir görüntü alması (sulanmıĢ - kanlanmıĢ gözler ve kızarmıĢ surat)  Ġstirahat pozisyonunda titreme,  Terleme,  Sabah yoksunluğu,  Özellikle gece bacaklarda hissedilen kramplardır. Alkol Bağımlısı Olan KiĢilerde Görülen Ruhsal Özellikler  Mizaç bozuklukları  Bencillik  Çevreye karĢı ilgisizlik  Yüzeysel ve oynak duygusallık  Yargılama kapasitesinde giderek düĢme  Alkol kötüye kullanım sorunu olduğunu yadsıma  Hastalık düzeyinde kıskançlık  Dikkat ve konsantrasyon bozuklukları  Hızlı alınganlık ve sinirlenebilmedir. 23  Ağır Dönemsel Alkol Tüketimi: Ayda en az bir kez, bir seferde ≥60 gr alkol tüketimidir. Dünya genelinde 1 milyar alkol tüketen kişi bu tanımlamaya uymaktadır. Tüm dünyada yaygınlığı %18,2’dir. ALKOL KULLANAN HERKES ĠÇĠN BAĞIMLILIK RĠSKĠ VARDIR VE BU RĠSK HERKES ĠÇĠN EġĠTTĠR. ALKOL ÖLÇÜMÜNDE PROMĠL KAVRAMI 1 litre kanda bulunan alkol miktarı ölçü birimine promil denir. 1 promil 1 litre kanda 1 gram etil alkol bulunmasıdır. Ancak gündelik dilde 1 promil yerine 100 promil demek adet olmuĢtur. Dolayısıyla 50 promil denildiğinde aslında 0,50 promil denmektedir. 50 promil 1 litre kanda 0,5 gram alkol bulunmasıdır. Hususi araçlar için yasal sınır 0,50 promil; hususi olmayan araçlar için 0,20 promildir. STANDART ĠÇKĠ KAVRAMI Kullanılan alkol miktarını değerlendirmek için “standart içki” tanımını kullanıyoruz.  Bir kadeh viski (50 cc),  Bir kadeh cin (100 cc)  Bir kadeh Ģarap (125 cc),  Bir küçük kutu bira (330 cc),  Bir tek kadeh rakı (yarım duble) (42,5 cc) yaklaĢık olarak aynı miktarda, yani 14 gr etil alkol içermektedir. Bunların tümü bir standart içki olarak adlandırılmaktadır. 24  70 kg ağırlığındaki bir erkek ve kadın için yaklaĢık olarak bir kadeh standart içki tüketildiğinde kanda beklenen promil değeri  Erkeklerde 0,20 promil,  Kadınlarda 0,30 promildir. Kandaki alkol oranı, yani promil değerlerine göre, kiĢinin hissettikleri 0,20 - 0,40 (20-40) Tüm vücuda yayılan sıcaklık hissi ve gevĢeme promil: 0,50 (50) promil: Yapay neĢeli olma hali, yalancı uyarılmıĢlık hali, bedensel hareketlerin kontrolünde kayıp. 0,60 (60) promil: Karar verme süreçlerinde bozulma baĢlar, kiĢi yapabilecekleri konusunda gerçekçi karar verme yetisini kaybeder. 0,80 (80) promil: KiĢinin kas koordinasyonu ve araç kullanma becerileri kesinlikle kaybolur. 1,00 (100) promil: KonuĢma bozulur, tepki hızı yavaĢlar, duygu durumunda iniĢler çıkıĢlar gözlenir, mide bulantısı görülür. 1,20–1,50 (120-150) Tepki hızı, dikkat ve beceride yavaĢlama, dengenin promil: bozulması, kiĢinin ayakta durmakta güçlük çekmesi, kusma görülebilir. KiĢi sarhoĢ olarak tanımlanabilir. 2,00– 2,50(200-250) Kas uyumu gerektiren davranıĢların tamamen bozulması, promil: kusma, kiĢi sarhoĢtur. 3,00 (300) promil: Pek çok kiĢide bilinç kaybı gözlenir, solunum yavaĢlar. 4,00–6,00 (400-600) Bilinç kaybı, solunumun tamamen durması, koma ve promil: ölüm görülür. 25  Alkol kullanan kiĢide, alkolün davranıĢlar üzerindeki etkisi, alınan doza ve alındıktan sonra geçen zamana bağlı olarak genellikle iki Ģekilde ortaya çıkar. BaĢlangıçta, düĢük dozlarda ve kandaki alkol konsantrasyonu artmaya baĢladığında ruhsal uyarılma görülür. Bu durum özellikle sosyal ortamlarda davranıĢlarımızı kontrol eden beyin hücrelerinin devre dıĢı kalması sonucunda ortaya çıkan bir uyarılmıĢlık halidir. KiĢi kendisini rahatlamıĢ, neĢeli ve heyecanlı hisseder. AĢırı konuĢma, gülme, hareketlilik ve kendine güvenme hali görülür. Yüksek dozlarda ve kandaki alkol miktarı artmaya baĢladığı zaman yatıĢtırıcı etki ortaya çıkar. Bu, kiĢinin kendisini fiziksel olarak uyuĢuk, ruhsal olarak öfkeli ve depresif hissetmesi durumudur. Her iki durumda da etil alkol, muhakeme yeteneğinde zayıflamaya, tepki süresinin uzamasına, dikkatin kolayca dağılmasına, iĢitme ve görme keskinliğinde azalmaya yol açarak trafik kazası yapma ihtimalini arttı ALKOL VE SÜRÜCÜ DAVRANIġLARI Kendimizi, baĢkalarını, çevreyi, dünyayı uygun Ģekilde anlamamızı ve değerlendirebilmemizi, varlığımızı sürdürebilmemizi ve baĢkalarının varlığına saygılı olabilmemizi, varlığımıza ya da baĢkalarına yönelen tehlikeleri önceden sezebilmemizi, bunları kontrol altına almamızı, yeterince hızlı olabilmemizi, geçmiĢ deneyimlerden içinde bulunduğumuz an ve gelecekte yaĢayabileceklerimiz için yeterince yararlanabilmemizi sağlayan yeteneklerimize biliĢsel ve psikomotor süreçler (dikkat, bellek, algı, bellek, muhakeme, tepki hızı, davranıĢsal kontrol) denir. Araç kullanmanın sadece basit psikomotor davranıĢlardan oluĢmadığını, ani durumlarda karar verme ve uygulama gibi karmaĢık biliĢsel süreçleri de içerdiğini unutmamak gerekir. Alkol çok düĢük düzeylerde alınsa bile sürücü ve yayaların karayolu üzerinde trafik kazalarına karıĢma riskini arttırmaktadır. Alkol, hız yapma ya da emniyet kemeri kullanmama gibi diğer yüksek riskli davranıĢlara da eğilim yaratmaktadır. Alkolün sürücü davranıĢlarında yarattığı bozulma, hem trafik kazası riskini hem de bu kazalar sonucu meydana gelen yaralanmaların ciddiyetini arttırır. DĠKKAT: Bize kendi bedenimizden ve çevremizden ulaĢan çok sayıdaki uyarandan o an için gerekli ya da acil olanlar üzerine yoğunlaĢmak durumudur. Sürekli, seçici ve bölünmüĢ dikkat olarak alt kategorilere sınıflanmıĢtır. Sürekli dikkat, örneğin; arabaya bindiğimiz andan itibaren arabaya ve yol durumuna yoğunlaĢmak olarak tanımlanabilir. Seçici dikkat çeĢitli uyaranlar arasında en gerekli olan üzerine yoğunlaĢmaktır. Örneğin; önde giden aracın fren lambaları ıĢığı gibi. 26  BölünmüĢ dikkat, yapmakta olduğumuz Ģey sırasında buna dair tüm uyaranlara uygun Ģekilde yoğunlaĢabilmektir. Örneğin; öndeki araba, yaklaĢılmakta olan kavĢak, trafik ıĢıklarının durumu ve arkadan gelen arabanın hızı gibi. Alkol dikkat süreçlerinde bozulmaya neden olur. Çeldirici uyarıcıların göz ardı edilmesi zorlaĢır veya göz ardı etmek için gerekli süre uzar. ALGI: KiĢinin çevreden gelen uyaranları içinde olduğu durum ve/veya yapmakta olduğu iĢ için bir araya getirmesi ve anlamlandırması durumudur. Sürücülük öncelikle görsel algı, görsel-mekansal algı ve zaman algısı becerilerine dayanan bir iĢtir. Ġçinde olduğumuz aracın ve diğer araçların hızını, yönünü, uzaklığını değerlendirebilmekte birincil derecede önemlidir. Alkol algıda bozulmalara neden olur. Özellikle hareket eden hızı olduğundan daha az tahmin edilir. Hareket eden nesnelerin nesnelerin uzaklığı olduğundan farklı algılanır. BELLEK: Bilgilerin kodlanması, depolanması ve gerektiğinde geri çağrılarak kullanılması sürecidir. Sürücülük davranıĢı öncelikle kısa süreli bellek üzerinden gerçekleĢtirilir. Alkol belleği olumsuz yönde etkiler. MUHAKEME: Uyaranların ve bilgilerin önem sırasına göre sıralanması ve planlanması, içeriklerinin değerlendirilmesi ve çözümlenmesi, bunların amaca yönelik olarak zihinde dönüĢtürülmesi, yeniden bütünleĢtirilmesi, organizasyonu, stratejiler oluĢturma ve bütün bunlar sırasında somut verilerden soyutlamalar yaparak bir amaca ulaĢabilme yeteneğidir. Trafikte kendi aracımızdan, çevremizdeki diğer araçlar ve trafik koĢullarından gelen tüm uyaranları değerlendirip, çözümleyip, uygun kararlar almayı sağlar. Alkol karar verme iĢlevlerinde bozulmaya neden olur. TEPKĠ HIZI: Bir uyarı oluĢtuğunda, oluĢan uyaranın ortaya çıktığı andan o uyarana yanıt verildiği ana kadar geçen süre olarak tanımlanır. Trafik ortamında hatalardan kaçınmak için en önemli beceridir. Alkol el-ayak-göz uyumunu bozarak tepki hızı süresini (tepkinin oluĢması için geçen süreyi) uzatır. DAVRANIġSAL KONTROL: Uygun ortamlarda uygun davranıĢların ortaya konması, uygun olmayanların engellenmesi olarak tanımlanır. Alkol korku duygusunda azalma, risk alma davranıĢlarında artma, saldırgan davranıĢlarda artma, kendine güven duygusunda artma, bütün bunlar beraberinde davranıĢ kontrolünde azalmaya neden olmaktadır. 27  ALKOL VE TRAFĠK KAZALARI Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, alkol, ölümlü ya da yaralanmalı trafik kazalarının meydana gelmesini sağlayan maddelerin en baĢında gelir. Trafik kazalarının %5-%35’i alkol nedenlidir. 2016’da trafik kazalarında 370.000 ölüm alkol nedeniyle gerçekleĢmiĢtir. Trafik kazalarında ölen sürücülerin % 14’ünün kanında, alkol veya uyuĢturucuya ya da her ikisine birden rastlanmıĢtır. GeliĢmekte olan ülkelerde yapılmıĢ araĢtırmalar incelendiğinde, yaralı taĢıt sürücülerin %4-%69'unun, ve yaralı motosiklet sürücülerinin %10-%28'inin kanında alkol bulunduğu görülmüĢtür. GeliĢmiĢ ülkelerde ise, ölümcül düzeyde yaralanan sürücülerin %20'sinin kanında yüksek seviyelerde alkol olduğu tespit edilmiĢtir.Kandaki alkol düzeyinin 0,1 gr/dl’den 0,05 gr/dl’ye azaltılması, algı nedenli trafik kazalarına bağlı yaralanmaları %6-%18 oranında azaltır. Türkiye'de ölümlü/yaralanmalı trafik kazalarının yaklaĢık %2'si alkollü araç kullanmaktan kaynaklanmaktadır, alkollü araç kullanmaya bağlı ölümlü-yaralanmalı kaza sayısı 2016 yılı için 3544, 2017 yılı için 3193, 2018 yılının ilk yarısı için 1433'tür. Diğer ülkelerde alkollü iken araç kullanımından kaynaklanan ölümlü yaralanmalı trafik kazalarının oranı %3 - % 33 arasında değiĢmektedir. Örneğin; ABD'de %32 Belçika'da %25 Ġngiltere'de %19 Almanya'da %11’dir. Alkollü bir sürücünün trafik kazasına karıĢma riski alkollü olmayan bir sürücüye göre 4 kat daha fazladır. Sürücülerin alkolsüz araba kullanmaları durumunda, araçta bulunan diğer kiĢilerin trafik kazalarına bağlı yaĢamını yitirme oranında %47 azalma olacağı rapor edilmiĢtir. Alkollü iken araç kullanmaya neden olan olası faktörler Ģunlardır:  Tembellik, üĢenmek  Tehlikeyi küçümsemek, düĢüncesizlik 28   Alkolün etkilerini önemsememe (bugüne kadar olumsuz bir yaĢantının olmaması)  Olumsuz etkinin küçümsenmesi (kendimi kötü hissetmiyorum...)  Yasalara karĢı gelme, alkolü sorunlarla baĢ etmek için kullanma, benmerkezcilik, saldırganlık, risk alma ve heyecan arama eğilimine sahip olma gibi kiĢilik özellikleri  Alkol bağımlılığı ve bununla birlikte görülen davranıĢ bozuklukları Alkolün etkilerinden en belirgin olanı yorgunluk ve dikkat azalmasıdır. Bu etki kan dolaĢımına katılan alkol miktarı çok düĢük olsa dahi kendini gösterir. Alkol miktarı arttıkça kiĢinin denge, görme ve iĢitme gibi beyin fonksiyonlarında azalmalar ortaya çıkar. Kas kontrolü ve dikkat gitgide azalır. Bu nedenle trafik kazası yapma ihtimali yükselir. GENÇLER ALKOLLÜ ĠKEN ARAÇ KULLANIMINDA EN RĠSKLĠ GRUBU OLUġTURMAKTADIR. Gençlerin risk alma ve heyecan arama eğilimleri daha fazladır. Bir arada olduklarında bu risk artmaktadır. Alkol ile birlikte esrar gibi diğer ruhsal davranıĢ değiĢikliği yaratan maddeleri almaları söz konusu olabilir. Dünya genelinde 15-29 yaĢ grubundaki gençlerin %26,5’i alkol kullanmaktadır. Araç kullanma deneyimleri yetiĢkinlere göre daha azdır. Bu nedenle alkolün davranıĢlar üzerindeki bozucu etkisine iliĢkin olarak hem davranıĢsal hem de fiziksel olarak yeni stratejiler geliĢtirme Ģansları daha azdır. ALKOL – ĠLAÇ ETKĠLEġĠMLERĠ Alkolün özellikle gençlerde diğer psikoaktif maddeler (esrar, eroin, morfin, kokain...) ile birlikte kullanılma sıklığı oldukça yaygındır ve trafik kazası riskini 2 - 6 kat arasında arttırmaktadır. Psikoaktif madde denildiğinde, kiĢinin ruhsal davranıĢları üzerinde etkili olan maddeler anlaĢılır. Bunlardan yasal olmayanlarına genel olarak uyuĢturucu madde denilmektedir. Etil alkol, uyuĢturucu maddelerden kokain ile birlikte kullanılırsa ani ölüm riskini 20 kat arttırır. 29  Tedavi amacıyla kullanılan birçok yasal ilaç da alkolle etkileĢime girebilir. Örneğin varfarin gibi kanın pıhtılaĢmasını engelleyen ilaçları kullanan kiĢilerde alkol kullanımı ilacın etkisinin daha da Ģiddetlenmesine ve ciddi kanamalara yol açabilir. ġeker hastası olan ve insülin kullanan hastalarda alkol kullanımı, insülinin kan Ģekerini düĢürücü etkisini aĢırı düzeyde arttırabilir ve hasta bu nedenle komaya girebilir. Alkol santral sinir sistemini yani beynin fonksiyonlarını baskılayan bir maddedir. Bu nedenle, alkolün santral sinir sistemi üzerinde baskılayıcı etkisi olan diğer ilaçlarla birlikte kullanılması durumunda hasta komaya girebilir ve ölüm riski vardır. Santral sinir sistemi yani beyin üzerinde baskılayıcı etkisi olan ilaçların baĢında uyku ilaçları olarak bilinen sedatif/hipnotik ilaçlar, depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar, epilepsi ilaçları, alerjik durumlarda kullanılan ve pek çok soğuk algınlığı ilaçlarının da içerisinde bulunan antihistaminikler yer almaktadır. Bazı antibiyotiklerle alkol alınması durumunda da ilaç etkileĢimleri görülebilmektedir. ġeker hastaları, kalp-damar hastaları, depresyon, astım, epilepsi hastaları ve hatta reçeteli ilaç kullanan tüm hastalar tedavi amacıyla kullandıkları ilaçlar dolayısıyla alkol ilaç etkileĢimleri açısından çok dikkatli olmalıdır. Parasetamol ve alkol arasındaki etkileĢim ölümcüldür. Ağrı kesici ateĢ dürücü etkisi olan parasetamolün alkol ile birlikte tüketilmesi karaciğer üzerinde tahrip edici olabilmektedir. Dolayısıyla alkol, içinde parasetamol içeren herhangi bir ilaçla asla birlikte kullanılmamalıdır. Alkolle etkileĢime girebilen ilaçlara örnekler; - Psikiyatrik ilaçlar (Antidepresanlar, benzodiazepinler, barbitüratlar, opiyatlar, uyku ilaçları...) - Ağrı kesiciler ve kas gevĢeticiler - Antihistaminikler (alerji ilaçları) - Diyabet (Ģeker hastalığı) ilaçları - Antibiyotikler - Antiepileptikler (Sara ilaçları) - Tansiyon ilaçları - Grip ilaçları gibi birçok ilaç grubu da alkolün etkilerini arttırır. 30  TRAFĠK EĞĠTĠMĠ GÜVENLĠ SÜRÜġ SürüĢ eylemi için Sürücü, Araç ve Yol olmak üzere üç elemana ihtiyaç vardır. Bu elemandan herhangi birindeki eksiklik ve olumsuzluk trafik ortamında diğer yol kullanıcılarının sürüĢ güvenliği için risk yaratır. Trafik: Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir. Sürücü: Karayolunda motorlu ve motorsuz bir taĢıtı sevk ve idare eden kiĢidir. ġoför: Karayolunda ticari olarak tescil edilmiĢ motorlu taĢıtı süren kiĢidir. Araç: Karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taĢıtlar ile iĢ makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır. TaĢıt: Karayolunda insan, hayvan ve yük taĢımaya yarayan araçlardır. Bunlardan makine gücü ile yürütülenlere "motorlu taĢıt" insan ve hayvan gücü ile yürütülenlere "motorsuz taĢıt" denir. ALKOLLÜ ĠKEN ARAÇ KULLANAN SÜRÜCÜLERĠN ARAÇ KULLANMALARINA ĠLĠġKĠN YAġADIĞI SORUNLAR  Hız seçimi: çok hızlı ya da çok yavaĢ  ġerit takibinde sorun, yolda kalamama, ortadan gitme  Hız tahmini yapamama, yoldaki virajın derecesini yanlıĢ hesaplama, “tünel görüĢü”, ıĢığa uyum süresinin uzaması  Araçla uyumda sorunlar (vitesi bulamama vb.)  Trafik lambalarını kaçırma  Trafik kurallarına uyamama 31  ARAÇLARDA BULUNMASI GEREKEN ĠLK YARDIM MALZEMESĠ CĠNSĠ MĠKTAR (*)  Büyük sargı bezi ( 10 cm x 3-5m.) 2 adet  Hidrofil gaz steril (10x10 cm 50’lik kutu) 1 Kutu  Üçgen sargı 1 adet  Hidrofil pamuk (70 gr.) 1 paket  Flaster (2 cm x 5 m) 1 adet  Çengelli iğne 10 adet  Küçük makas (paslanmaz çelik) 1 adet  Esmark bandajı 1 adet  Turnike ( en az 50 cm. örgülü tekstil 1 adet malzemeden)  Yara bandı 10 adet  Plastik örtü (10 cm x 200 cm ) 1 adet  Ġçindekilerin Listesi 1 adet (*) Araçlarda bulunan her 10 koltuk için 1 çanta içi malzeme ilave edilir. 32 Bütün trafik denetimleri sırasında aĢağıda belirtilen hususlar üzerinde de gerekli incelemeler yapılır. a) Sürücü ve varsa yolcuların (kullanması gerekenlerin) emniyet kemeri kullanıp kullanmadığı kontrol edilir. b) Araca ait belgelerin kontrolü;  Tescil ve trafik belgesi  Zorunlu mali sorumluluk sigortası, c) Sürücüye ait belgelerin kontrolü;  Sürücü belgesi d) Alkol kontrolü;  ġüphe edilmesi halinde sürücünün alkol durumu teknik cihaz ile e) Yük ve yolcu kontrolü;  TaĢıma sınırı üzerinde yük ve yolcu alınıp alınmadığı, f) Araçlarda bulundurulması zorunlu malzeme ve gereçlerin kontrolü; 1) Yangın söndürme cihazı, 2) Ġlk yardım çantası ve malzemeleri, 3) Tekerlek takozu, 4) Çekme halatı, 5) Zincir (karlı ve buzlu günler için) 6) Stepne (Ģehirlerarası yolcu taĢıyan motosiklet ve lastik tekerlekli traktörler hariç bütün motorlu araçlarda) 7) Arka iĢaret levhası ( traktör römorkları, kamyon ve çekicilerin arka kısmında) (ECE 69 -70) 8) Koruma çerçevesi (Bütün araçlarda arka koruma çerçevesi bulunacaktır. M ve N1 kategorisi araçlarda, arkada, yerden yükseklik 55 cm’den az ise, bu Ģart aranmaz. Ayrıca römork çekicileri ile iĢlevi itibarı ile arka koruma çerçevesi takılması mümkün olmayan araçlarda aranmaz. 9) Reflektör, 10) Far ve sinyal yedek lambaları ile Ģasi kabinli araçlar hariç uzunluğu 6 33  metreyi geçen araçlarda yan pozisyon lambaları kontrol edilir. g) Teknik kontrol;  Fren sisteminin çalıĢıp çalıĢmadığı,  Far, ıĢık ve sinyal araçlarının çalıĢıp çalıĢmadığı,  Lastikler ve diĢ derinliği ( 4’ten az tekerleği olan araçlarda 1 mm, 4 ve daha fazla tekerleği olan araçlarda 1,6 mm’nin altında olamaz)  Yakıt veya yağ sızıntısı olup olmadığı  Sileceklerin çalıĢıp çalıĢmadığı,  Kaportada ağır hasar olup olmadığı,  Camlarda kırık veya büyük çatlaklar ile renkli film vb olup olmadığı kontrol edilir. Trafik denetimleri sırasında yapılmakta olan denetim türüne uymayan, ancak trafik kural ve yasaklarına aykırılığı açıkça tespit edilenler hakkında da gerekli yasal iĢlemler yapılır. Yeni Nesil Sürücü Belgesi 2016 yılında baĢlayan sürücü belgesi yenileme iĢlemleri için en son baĢvuru tarihi 31/12/2020 olarak belirlenmiĢtir. Eğer sürücü belgenizi kaybetmediyseniz, yıpranma dolayısıyla veya soyadı değiĢikliği nedeniyle değiĢtirmeyecekseniz 31/12/2020’ye kadar yeni sürücü belgelerinizi almak için bir zorunluluğunuz yoktur. Sürücü Belgesi yenileme için gerekli belgeler nelerdir?  Eski sürücü belgeniz  Sürücü olur sağlık raporu  Nüfus cüzdanı veya pasaport  2 Adet biyometrik fotoğraf  Parmak izi verilecek (Emniyette)  Sürücü belgesi değerli kağıt bedeli ve hizmet bedelinin ödendiğine dair banka dekontu (15 TL)  Kan gurubunu belgeleyen belge veya beyan (eski sürücü belgenizde kan grubunuz yazıyorsa herhangi bir iĢlem yapmanıza gerek yok). 34 35 36  2017 EHLĠYET BELGESĠ DÖNÜġÜM TABLOSU ESKĠ SÜRÜCÜ BELGESĠ YENĠ SÜRÜCÜ BELGESĠ A1 sınıfı sürücü belgeleri M ve A1 sınıfı sürücü belgesi A2 sınıfı sınıfı sürücü belgeleri M, A1, A2, A ve B1 sınıfı sürücü belgesi B sınıfı sürücü belgeleri M, B1, B, D1 ve F sınıfı sürücü belgesi M, B1, B, D1, C1, C, ve F sınıfı sürücü C sınıfı sürücü belgeleri belgesi M, B1, B, BE, C1, C1E, C, CE D1, D1E ve D sınıfı sürücü belgeleri F sınıfı sürücü belgesi E sınıfı sürücü belgeleri (28/4/1997 tarihinden önce M, B1, B, BE, C1, C1E, C, CE, D1, D1E, alınanlar) D1 DE ve F sınıfı sürücü belgesi E sınıfı sürücü belgeleri (28/4/1997 tarihinden sonra M, B1, B, C1, C, D1, D ve F sınıfı sürücü alınanlar) belgesi F sınıfı sürücü belgeleri M ve F sınıfı sürücü belgesi M ve G sınıfı sürücü belgesi olarak G sınıfı sürücü belgeleri değiĢtirirler. Aday Sürücülük Ġlk defa sürücü belgesi alanlar ile herhangi bir sebeple sürücü belgesi iptal edilmiĢ olup da yeniden sürücü belgesi alanlar, belgenin alındığı tarihten itibaren 2 yıl süreyle aday sürücü olarak kabul edilir. 37 38  Ġdeal bir sürücüde olması gereken özellikler: Bilgi: Karayolları Trafik Kanunu'nu ve bağlı yönetmelikte belirtilen, sürücü yaya, yolcu gibi yol kullanıcılarının karayolu üzerindeki hareketlerini düzenleyen “Trafik Kural Bilgisini” kapsar. Beceri: Trafik ortamında güvenli araç kullanma yetisidir. Bir sürücünün beceri düzeyi, araç kullandığı karayolu kesimindeki araç sayısıyla doğru orantılıdır. Kurallara Uyum AlıĢkanlığı: Bilgi ve becerinin trafik ortamına uyarlanmasını ifade eder. Bir sürücü ne kadar bilgili ve beceri düzeyi ne kadar yüksek olursa olsun, kurallara uyumdan yoksunsa, yol kullanıcıları için her zaman potansiyel tehlikedir. Kullandığımız aracın donanım ve ekipmanları hakkında bilgi sahibi olmak güvenli sürüĢ sağlamakla birlikte kaza riskini de azaltır. Ġyi bir sürücü trafiğe çıkmadan önce, kullandığı aracın bazı ekipmanlarını kontrol etmelidir. Bu kontrol sürüĢ esnasında bu ekipmanlardan kaynaklanabilecek olası riskleri önleyerek sürüĢ güvenliğini artırır. Bunlara 1.dereceli ekipmanlar denir. 1.Dereceli Güvenlik Ekipmanları IĢık donanımları (far, sinyal, fren lambaları) silecekler, aynalar, lastik, fren sistemi, koltuk, direksiyon gibi taĢıtın güvenli bir Ģekilde kullanılması ve trafikte doğru iletiĢim sağlanmasına yarayan ekipmanlardır. FARLAR: Farlar sürücünün görmesini ve görünmesini sağlar. Far ayarlarının yükseltilmesi sonucu aydınlatma mesafesi uzamakta, karĢıdan gelen sürücünün görme açısını daraltmakta ve görüĢünü engelleyerek, gözlerinin kamaĢmasına, görüĢü kısıtlanan sürücünün de bulunduğu Ģeritten çıkmasına sebep olmaktadır. Unutulmamalıdır ki, uzun huzmeli farların aydınlatma mesafesi ortalama 100 metre, kısa huzmeli farların aydınlatma mesafesi ise ortalama 25 metre olmalıdır. SĠNYAL LAMBALARI: Arkadan ve önden yaklaĢan araçlara aracın hareket yönü ve manevra Ģekli hakkında bilgi verir. Sinyalin veriliĢ yönü ile dönüĢ yerinin farklı oluĢu, diğer sürücüleri yanlıĢ yönlendirir, bu yanlıĢ yönlendirme trafik kazalarına neden olur. 39  SĠNYAL LAMBALARI REHBERDĠR! KAVġAĞA GELDĠĞĠNĠZ ANDA DEĞĠL, GELMEDEN ÖNCE YAKINIZ! ARKA PARK LAMBALARI: Arka park lambaları yanmayan bir aracın gece ve yağıĢlı, sisli, hava koĢullarında görülmesi zordur. Geceleri arkadan çarpma Ģeklinde meydan gelen Trafik kazalarının nedenlerinden birisi arka park lambalarının yanmamasıdır FREN LAMBALARI: Fren lambaları önde giden bir aracın zorunluluklar nedeniyle hızını azalttığını, arkadan takip eden araçların aradaki takip mesafesini korumaları gerektiğini bildirmeye yarayan görsel iĢarettir. LASTĠKLER: Lastikler sürüĢ güvenliğini artıran en önemli unsurdur. Zamanla aĢınan ve diĢ derinliği azalan lastiklerin yol tutuĢu azalır. Araç lastiklerinin diĢ derinliği, normal koĢullarda 1,6 mm. kıĢ Ģartlarına ise 3 mm. altında olmamalı, yağıĢlı havalarda bu düzeyin altında diĢ derinliğine sahip aĢınmıĢ lastikler suyu tahliye edemez ve aracın kaymasına sebep olur. Lastik hava basıncı standart düzeyde olmalı, diĢ derinliklerindeki orantısız aĢınma, ön düzen sistemindeki arızanın iĢareti olduğundan, mutlaka rot ve balans ayarları kontrol ettirilmelidir. SĠLECEKLER: Silecekler olumsuz hava koĢullarında sürücüye görüĢ sağlayan donanımdır. Görme yeteneğiniz ne kadar iyi olursa olsun, çalıĢmayan, lastikleri aĢınmıĢ suyu bulunmayan silecekler sürücüyü görme kusurlu yapar. AYNALAR: Aynalar arkadan yaklaĢan trafiği iyi ve net bir Ģekilde gösteren donanımdır. Daha açık bir ifadeyle, aynalar göz iĢlevini yerine getirir. Aracın koltuğuna oturduğunuzda, aynaların ayarını kendinize göre ayarlayınız. Ayna kontrolünü yapmayan sürücüler trafik riski taĢırlar ve diğer araçların güvenli sürüĢlerine engel olurlar. FRENLER: Fren hareket halindeki aracın hızını azaltmaya yarar. Frenlerin kontrolüne ilk olarak fren hidrolik yağının seviyesinin belirlenmesi ile baĢlanmalıdır. Fren yağı kullandıkça tüketilen bir Ģey değildir. Hidrolik kutusundaki azalma, frenlerdeki bir arızanın habercisi olarak kabul edilmelidir. Fren pedalına bastığınızda, pedal önce bir yerde durup, daha sonra ayağınızın altında aĢağıya doğru gittiğini hissediyorsanız, ciddi bir sorunla karĢı karĢıyasınız demektir. Frenlerin tekerlekler 40 üzerindeki etkisi eĢit olmalıdır. Aksi takdirde sert frenleme halinde aracın yön değiĢtirmesine neden olacaktır. Islak bir zeminden geçtikten ya da aracınızı yıkadıktan sonra, frenlerinizi hafifçe pompalayarak, disk üzerine biriken suyu atmalısınız. ABS fren sistemi, özellikle kaygan zeminlerde, ani frenlemede tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek taĢıtın manevra ve kontrol yeteneğini önemli ölçüde artırır. Durma mesafesini kısaltarak taĢıtın savrulmasını, kaymasını ve lastiklerin kısmi aĢınmasını da önler. KOLTUKLAR: Sürücünün koltuğa oturma pozisyonu doğrudan sürüĢ güvenliğini etkiler. Sürücü hareket etmeden önce koltuğunu kendine göre ayarlamalıdır. Emniyetli, rahat, güvenli sürüĢ için, koltuk arkalığı dik konumda tutulmalı, baĢ desteği baĢımızın 3/2’sini tutacak düzeye yükseltilmelidir. BaĢ desteği ayarı kaza anında boynun geriye giderek kırılmasını engeller. Sürücünün koltukta doğru oturuĢ Ģekli, bir risk karĢısında ya da viraj alırken araç hakimiyetini artırır. KAPILAR: Çok iyi kapatılmalı ve ihtiyaç halinde çocuklar için imal edilmiĢ olan kilitler de kullanılmalıdır. ġehirlerarası seyahatlerde kapıların kilitli olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir. Böylece olası kaza durumlarında, yolcuların açılan kapılardan dıĢarı fırlayarak ölme ya da yaralanma ihtimalleri en aza inmiĢ olur. EMNĠYET KEMERĠ: Bir kaza anında sizi araçta tutacak, vücudunuzun ileri, sağa, sola ve yukarı vurmasını önleyecek en önemli güvenlik ekipmandır. Bu nedenle; vücudunuzu doğru yerden sarmalıdır. Orta direk ve koltuk aralıklarına yerleĢtirilen ayarlı tutuculardan, boyuna göre ayarlanmalıdır. Emniyet kemeri kesinlikle boyun bölgesinin üzerinde olmamalıdır. Bu tür yanlıĢ kullanım, kaza sırasında boğulmaya neden olabilir. Kaza ya da ani fren esnasında, araç içerisinde bulunan kiĢilerin, sağa, sola çarpmalarını ve ileri doğru fırlamalarını önleyen pasif güvenlik sistemidir. Ülkemizde; 1986 tarihinden itibaren Ģehirlerarası karayollarında, otomobil ve tescili bakımından otomobil gibi iĢlem gören arazi taĢıtları ve minibüslerde; sürücü ve yanında oturan yolcular için emniyet kemeri takma zorunluluğu getirilmiĢtir. 41  DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ VERĠLERĠNE GÖRE; EMNĠYET KEMERĠNĠN DOĞRU KULLANIMI, KAZALARDAKĠ ÖLÜM RĠSKĠNĠ % 43 ĠLE % 65 ARASI BĠR ORANDA AZALTIR. Emniyet kemeri takılı olan her 1.000 sürücüden sadece 14’ü olay yerinde hayatını kaybederken emniyet kemeri takmayan her 1.000 sürücüden 83’ünün hayatını kaybettiği anlaĢılmıĢtır.  Koruyucu BaĢlık (KASK) motosiklet sürücüleri için orta, ciddi ve ölümcül kafa yaralanmalarını %60 ile %75 oranında azaltmaktadır. DĠREKSĠYON TUTUġU: Güvenli araç sürüĢ tekniklerinden birisi de direksiyon tutuĢ Ģeklidir. Direksiyonu avuç içini terletmeyecek Ģekilde yumuĢak ama sıkıca, baĢparmaklar üstte kalacak Ģekilde, saat kadranına göre sol el 09’da, sağ el ise 15 pozisyonunda olmalıdır. Direksiyonu kavrayıĢ Ģekli, riskli ve acil durumlarda güvenli manevra olanağı sağlar. ALKOLLÜ ARAÇ KULLANMA SINIRI VE YASAL YAPTIRIMLARI Bilimsel araĢtırmalara göre alkol seviyesi 0.20 promil üzerine çıktığı anda sürücülerin sürüĢ yetenekleri azalmaktadır. Algıyı yitirme, uyuĢukluk, hız yapma isteği, agresiflik, unutkanlık, kazanılmıĢ davranıĢları terk etmek ve reflekslerin yavaĢlaması gibi olumsuz etkileri mevcuttur. Karayolları Trafik Kanunu Madde 48/5 maddesince uyuĢturucu veya uyarıcı madde almıĢ olan sürücüler ile alkollü olan sürücülerin karayolunda araç sürmeleri yasaktır. UyuĢturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla teknik cihazlar kullanılır. Yaralanmalı veya ölümlü ya da trafik polisince el konulan maddi hasarlı trafik kazasına karıĢan sürücülere uyuĢturucu veya uyarıcı madde ya da kandaki alkol miktarı tespiti yapılır. (2013 Ağustos itibariyle Ġstanbul’da trafik polisince uyuĢturucu ölçer cihazı kullanılmaya baĢlanmıĢtır.) 42  Alkolden Sürücü Belgesi Geri Alma Süreleri 48/5: Birinci defasında polis tarafından sürücü belgesi 6 ay süreyle geri alınır.1.002 TL (PeĢin 751.5 TL) idari para cezası ve 20 ceza puanı uygulanır. Ġkinci defasında polis tarafından sürücü belgesi 2 yıl süreyle geri alınır.1.256 TL ( PeĢin 942 TL) Ġdari para cezası ve 20 ceza puanı uygulanır (Sürücü DavranıĢlarını GeliĢtirme Eğitimine tabi tutulur). Üç veya üçten fazlada polis tarafından sürücü belgesi her seferinde 5 yıl süreyle geri alınır ve 2.018 TL(PeĢin 1.513,5 TL) idari para cezası uygulanır. Sürücü belgelerinin her hangi bir nedenle geçici olarak geri alınmıĢ olması hâlinde belirtilen süreler, geçici alma süresinin bitiminde baĢlar (Psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesine tabi tutulur). Alkollü Araç Kullanma Promil Oranları  24.05.2013 itibariyle hususi otomobil sürücüleri için 0.50 promil, diğer araç sürücüleri için 0.20 promil’dir.  Karayolunda 1,00 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandıkları tespit edilen sürücüler ile yasal sınırın üzerinde alkollü iken bir trafik kazasına sebebiyet veren sürücüler hakkında kanuni yaptırımlara ilaveten ayrıca Türk Ceza Kanununun 179/3 maddesi hükmünce mahkemeye sevk edilmek üzere sürücüler mahalli Polis Karakoluna teslim edilir. (TCK 179/3 Alkol veya uyuĢturucu madde etkisiyle ya da baĢka bir nedenle emniyetli bir Ģekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kiĢi iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.) 48/8 UyuĢturucu veya uyarıcı madde aldığı tespit edilen sürücülere 5.167 TL (PeĢin 3.875,25 TL) idari para cezası verilir ve sürücü belgesi beĢ yıl süreyle polis tarafından geri alınır. Süre bitiminde ayrıca sürücü olmasında sakınca bulunmadığına dair resmi sağlık kurumlarından alınmıĢ sağlık kurulu raporunun ibraz edilmesi Ģarttır. Bu kiĢilere ayrıca Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanır. 43  Alkollü kiĢinin vücudundaki alkol oranı, her geçen bir saat içinde 0.15 promil azalır. Trafik görevlilerince bu süre dikkate alınır. Ayrıca, alkol alımı üzerinden 20 dakika geçmediği belirlenen ya da beyan eden sürücülere nefes yolu ile alkol ölçümü yapılmadan önce bu sürenin dolması için süre tanınır. Alkolden Geri Alınan Sürücü Belgesi 2014 2015 2016 2016 114.239 101.509 100.662 114.889 48/9 UyuĢturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, kollukça teknik cihazlar kullanılmasını kabul etmeyen sürücülere 2.869 TL(PeĢin 2.151,75 TL) idari para cezası verilir ve sürücü belgesi iki yıl süreyle trafik zabıtasınca geri alınır. ÇeĢitli nedenlerle sürücü belgesi geri alınan sürücüler süre bitiminde trafik birimlerinden belgelerini alırken, diğer istenilen belgelerin yanı sıra Vergi Dairesinden alınacak “Trafik Ġdari Para Cezası olmadığına” dair tanzim tarihi bir haftayı geçmemiĢ belge getirmek zorundadırlar. Sürücü Belgesine El Konulduktan Sonra Geri Alma Süresi Ġçerisinde Ya da Sürücü Belgesi Olmadan Araç Kullanma Yaptırımı Karayolları Trafik Kanunu 36 maddesince; Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kiĢiler tarafından karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesi yasaktır. 36/3-a) Sürücü belgesi olmayanların, 36/3-b) Mahkemelerce veya Cumhuriyet savcılıklarınca ya da bu kanunda belirtilen yetkililerce sürücü belgesi geçici olarak ya da tedbiren geri alınanların, 36/3-c) Sürücü belgesi iptal edilenlerin karayolunda araç kullanmaları yasaktır. 44  Bu kiĢilere her defasında 2.018 TL(PeĢin 1.513,5 TL) idari para cezası verilir ve ayrıca, sürücü belgesiz araç kullanılmasına izin veren araç sahibine de tescil plakası üzerinden aynı miktarda idari para cezası uygulanır. 39/2) Sürücü belgesi sahiplerinin, sürücü belgelerinin sınıfına göre sürmeye yetkili olmadıkları araçları sürmeleri yasaktır. Bu kiĢilere her defasında 1.002 TL (PeĢin 751,5 TL) idari para cezası verilir ve ayrıca, sürücü belgesiz araç kullanılmasına izin veren araç sahibine de tescil plakası üzerinden aynı miktarda idari para cezası uygulanır. Madde 23 – (DeğiĢik: 03/10/2016 -KHK-676/20 md.) 23/2-A: Araç tescil belgesi ve tescil plakasının, araç üzerinde uygun durumda bulundurulması zorunludur. Aksi halde 108 TL(PeĢin 81 TL) idari para cezası verilir. 23/2-B: Tescil plakasını monte edilmesi gereken yerin dıĢında farklı bir yere takan sürücülere 108 TL (PeĢin 81 TL) idari para cezası verilir. Araç bilgileri doğrulanıncaya ve plaka uygun yere takılıncaya kadar araç trafikten men edilir. 45 23/3-A-1, 23/B3-B-1 ve 23/3-C-1: (A) Yönetmelikte belirtilen nitelik veya ölçülere aykırı plaka takan, (B) Öngörülen sayıda plaka takmayan ya da (C) Farklı okunmasına veya okunamamasına neden olacak Ģekilde plakasında değiĢiklik yapan araç sahibine 488 TL (PeĢin 366 TL) idari para cezası verilir, plakanın uygun duruma getirilmesi için 7 gün süre tanınır. 23/3-A-2, 23/3-B-2 ve 23/3-C-2: Bu süre sonunda tescil plakalarını uygun duruma getirmeyenler hakkında 1.002 TL (PeĢin 751,5 TL) idari para cezası verilir ve tescil plakası uygun duruma getirilinceye kadar araç trafikten men edilir. 23/4: Tescilli aracı plakasız kullanan sürücüye 2.018 TL (PeĢin 1.513,5 TL) idari idari para cezası verilir ve tescil plakası takılıncaya kadar araç trafikten men edilir. 23/5-A ve 23/5-B: (A) BaĢka bir araca tescilli veya (B) Sahte plakayı takan veya kullananlara 5.942 TL(PeĢin 4.456,5 TL) idari idari para cezası verilir ve araç trafikten men edilir. Ayrıca bu kiĢiler Türk Ceza Kanununun 204 üncü maddesi hükmüne göre cezalandırılır. HIZIN TRAFĠK GÜVENLĠĞĠNE OLUMSUZ ETKĠLERĠ  Hız arttıkça görme açısı daralır. Örneğin; 40 km/s hızda görme açısı 100 derece iken, hızı 130 km/s'e çıktığında bu açı 30 dereceye düĢer.  Hız arttıkça durma mesafesi artar. Örneğin; 50 km/h hızda 27 metrede karĢıdan karĢıya geçmekte olan yayaya çarpmadan durabilirsiniz. Hızınızı yalnız 10 km/h artırarak 60 km/h çıkarırsanız 27 metre sonra karĢıdan karĢıya geçmekte olan yayaya 44 km/h hızla çarparsınız.  Hız arttıkça çarpma Ģiddeti artar. Örneğin; 30 km/h giden araç içerisinde çarpıĢmaya maruz kalan kiĢinin bedeninin gördüğü zarar, o kiĢinin 1. kattan düĢmesi sonucu gördüğü zarara eĢittir. 90 km/h (Ģehirlerarası gidiĢ geliĢli yollarda otomobil için yasal hız sınırı) giden araç içerisinde çarpıĢmaya maruz kalan kiĢinin gördüğü zarar, o kiĢinin 10. kattan düĢmesi sonucu gördüğü zarara eĢittir. 46 Ġntikal (reaksiyon) mesafesi: Sürücünün riski algılanması ile birlikte ayağını gaz pedalından çekilip frene pedalına bastığı an arasında aracın almıĢ olduğu yol miktarıdır. Kaç kilometre hızla gidiyorsanız, o hızın ilk rakamını üçle çarptığınızda (örneğin 90 km hızda bu mesafe 27 m'dir) reaksiyon mesafesini yaklaĢık olarak bulabilirsiniz. Ġngiltere’de yapılan bir bilimsel çalıĢma sonucunda, saatte 110 kilometre hızla giden bir araç sürücüsünün, aniden durması gerektiğinde, tehlikenin algılanması ve fren pedalına basıncaya kadar aracın aldığı mesafenin; * Normal durumda 31 metre, * Kulaklıklı (kit’li) cep telefonu ile konuĢuyorsa 39 metre, * Cep telefonunu elinde tutarak konuĢuyorsa 45 metre olduğu tespit edilmiĢtir. Karayolları Trafik Kanunu Madde 73/a “Araçları, kamunun rahat ve huzurunu bozacak veya kiĢilere zarar verecek Ģekilde saygısızca sürmek, Madde 73/b araçlardan bir Ģey atmak veya dökmek 108 TL (PeĢin 81 TL) para cezası verilir ayrıca; 10 ceza puanı; Madde 73/c seyir halinde cep veya araç telefonu ile benzer haberleĢme cihazlarını kullanmak yasaktır.” 235 TL (PeĢin 176,25 TL) para cezası verilir, ayrıca 10 ceza puanı düĢülür. Fren Mesafesi: Frene basma ile birlikte araç duruncaya kadar alınan mesafeye denir. Güvenli DuruĢ Mesafesi: Ġntikal mesafesi ile fren mesafesinin toplamına denir. Bu mesafeye pek çok faktör etki eder. Yol ıslak ise; Güvenli duruĢ mesafesi % 50 artar. Sürücüler: 52/1-A: KavĢaklara, dönemeçlere, tepe üstlerine, yaya ve okul geçitlerine, devamlı dönemeçlere, demiryolu geçitlerine, tünellere, dar köprü ve menfezlere yaklaĢırken hızlarını azaltmak zorundadırlar. 52/1-B: Sürücüler hızlarını, hava, görüĢ, yol, yük durumuna, kullandıkları araçların cinslerine ve trafik durumunun gerektirdiği diğer iĢaret levhaları ve Ģartlara uydurmak zorundadırlar. 47 Hız ihlali radar cihazı ile belirlenir ve hız sınırlarını aĢan sürücülere 2 kademeli ceza uygulanır. Örneğin; otomobillerin Ģehirlerarası gidiĢ-geliĢli yollarındaki hız sınırı saatte 90 km’dir. 1. kademe: Hız sınırını yüzde ondan yüzde otuza (otuz dahil) kadar aĢan sürücülere (90+27= 117) 235 TL (PeĢin 176,25 TL) idari para cezası ve 10 ceza puanı uygulanır. 2.kademe: Hız sınırını yüzde otuzdan fazla aĢan sürücülere (117 km ve üzeri) 488 TL(PeĢin 366 TL) idari para cezası ve 15 ceza puanı uygulanır. Bir yıl içerisinde 2.maddeden 5 defa hız cezası alan sürücülerin belgeleri 1 yıl geri alınır. YAZILAN CEZA TÜRÜ 2014 2015 2016 2017 5 KEZ HIZ LĠMĠTĠ AġIMI 108 59 104 185 Takip Mesafesi: Bir aracın iki saniyede kat ettiği yol uzunluğuna denir. Diğer bir anlatımla; sürücüler önündeki aracı seyir hızının yarısı kadar metre mesafe içerisinde takip etmelidir. Tehlikeli madde taĢıyan araçlar en az 50 metreden takip edilmelidir. Elektronik Denetleme Sistemi (EDS): Trafik denetimlerinde etkinlik ve verimlik, sürücülerde “kurallara uyma davranıĢlarının geliĢtirilmesi” amacıyla, 12 Nisan 2007 tarihinde faaliyete geçirilen sistemle, kural ihlali sürücülere yönelik halen çeĢitli noktalardan tespit yapılmaktadır. 48  GEÇME KURALLARI *GeçiĢler sol Ģeritten yapılır. * Öndeki aracı geçmek isteyen sürücü; - Arkadan gelen aracın kendisini geçmeye baĢlamamıĢ olmasına, - Araçların hız farkları ve uzunlukları itibarıyla geçiĢ için yeterli mesafenin bulunup bulunmadığına, - Kullanılacak Ģeridin boĢ ve görüĢün yeterli olmasına dikkat etmelidir. - Araçların sağından veya banketten yararlanmak suretiyle geçmek yasaktır. Geçme Yasağı Olan Yerler - KavĢaklara - Dönemeçlere - Tepe üstlerine - Yaya, okul ve demiryolu geçitlerine - Ġki Ģeritli ve iki yönlü tünellere yaklaĢırken öndeki aracı geçmek yasaktır. * Sürücüler geçiĢ Ģeridinde geçilen aracı, geri görme aynasından görünceye kadar kalırlar. Sağa DönüĢ Kuralları - Sağa dönüĢ yapacak araç, yerleĢim yerleri içinde 30mt. yerleĢim yerleri dıĢında 150mt. Mesafeden önce dönüĢ ıĢıklarını yakarak sağ Ģeride geçerler. - Sağa dönüĢler dar kavisle yapılır. - Yayalara ve bisiklet yolundaki bisikletlilere ilk geçiĢ hakkı verilir, yaya yoksa geçiĢ tamamlanır. Sola DönüĢ Kuralları -Sola dönüĢ yapacak araç, yerleĢim yerleri içinde 30mt. YerleĢim yerleri dıĢında 150mt. Mesafeden önce dönüĢ ıĢıklarını yakarak gidiĢe ayrılan Ģeridin en soluna geçerler. -Sola dönüĢler geniĢ kavisle yapılır. -KavĢağa girmeden önce aksine bir iĢaret yoksa sağdaki araçlara, -KavĢağa girdikten sonra karĢıdan gelip duramayacak kadar yaklaĢan araçlara ilk geçiĢ hakkı verilir. 49 Trafik ĠĢaret Levhaları 5 ayrı gruba ayrılır.  Tehlike Uyarı ĠĢaretleri  Duraklama ve Park Etme ĠĢaretleri  Trafik Tanzim ĠĢaretleri  Trafik Bilgi ĠĢaretleri  Otoyol ĠĢaretleri Trafikte GeçiĢ Hakkı Nedir? Karayolu kullanıcılarının (sürücü, yaya, yolcu) yolu kullanım önceliğine denir. Örneğin; Tali yoldan ana yola giriĢ yapan sürücü, ana yolda seyreden sürücüye geçiĢ hakkını vermek zorundadır. Yaya geçitlerinde ilk geçiĢ hakkı yayalara aittir. TaĢıt yolunun dar olduğu yerlerde aksini gösteren bir trafik iĢareti yoksa; -Motorsuz araçlar motorlu araçlara -Her ikisi de motorlu ise otomobil- minibüs- kamyonet- otobüs- kamyon- arazi taĢıtı - traktör- iĢ makinesi sıralamasına göre herkes kendinden önce gelenlere geçiĢ kolaylığı sağlamak zorundadır. Trafikte GeçiĢ Üstünlüğü Nedir? Görev esnasında, belirli araç sürücülerinin, diğer yol kullanıcılarının can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak Ģartı ile trafik kısıtlama ve yasaklarına bağlı olmama halidir. 1. Ambulans 2. Organ ve doku nakil araçları 3. Ġtfaiye 4. AsayiĢ polisi 5. Trafik polisi 6. Kar buz mücadele araçları 7. Afet acil durum hizmetlerinde görevli araçlar 8. Koruma araçlarıyla korunan araçlar 50  TRAFĠK KAZALARINDA “ASLĠ KUSUR” SAYILAN SÜRÜCÜ KUSURLARI (Karayolları Trafik kanunu Madde 84) Araç sürücüleri trafik kazalarında; a) Kırmızı ıĢıklı trafik iĢaretinde veya yetkili memurun dur iĢaretinde geçme, b) TaĢıt giremez trafik iĢareti bulunan karayoluna veya bölünmüĢ karayolunda karĢı yönden gelen trafiğin kullandığı Ģerit, rampa ve bağlantı yollarına girme, c) Ġkiden fazla Ģeritli taĢıt yollarında, karĢı yönden gelen trafiğin kullandığı Ģerit veya yol bölümüne girme, d) Arkadan çarpma, e) Geçme yasağı olan yerlerde geçme, f) Doğrultu değiĢtirme manevralarını yanlıĢ yapma, g) ġeride tecavüz etme, h) KavĢaklarda geçiĢ önceliğine uymama, i) Kaplamanın dar olduğu yerlerde geçiĢ önceliğine uymama, j) Manevraları düzenleyen genel Ģartlara uymama, k) YerleĢim birimleri dıĢındaki karayolunun taĢıt yolu üzerinde, zorunlu haller dıĢında park etme veya duraklama ve her durumda gerekli tedbirleri almama, l) Park için ayrılmıĢ yerlerde veya taĢıt yolu dıĢında kurallara uygun olarak park edilmiĢ araçlara çarpma hallerinde asli kusurlu sayılırlar. SIKÇA SORULAN SORULAR  Alkollü iken araç kullanma vb. nedenlerle geri alınan sürücü belgemi, süre sonunda nereden alabilirim? Geri alınan sürücü belgelerinin süre sonunda teslimi hususunda kiĢinin beyanı esas alınır. Bu hususta ceza tutanağında yer alan hane görevlilerce iĢaretlenir. Bazen herhangi bir beyanda bulunulmaması ya da beyan edilen adresin eksik ya da yanlıĢ olması nedeniyle bazı sorunlar yaĢanabilir. Süre bitiminde çeĢitli sebeplerle zamanında teslim alınmayan sürücü belgeleri, belgeyi tanzim eden birime gönderilerek dosyasına konur. Ancak belgeyi teslim almaya gitmeden önce herhangi bir trafik birimine müracaat ederek belgenin nerede olduğunu öğrenmek iĢinizi kolaylaĢtırır. 51   Sürücü belgem baĢka bir ilde geri alındı, süre bitiminde ikamet ettiğim ilden alabilir miyim? BaĢka bir ilde alınan ve süre bitiminde teslim alınmayan sürücü belgeleri süre bitiminde belgeyi tanzim eden birime gönderilir. Örneğin Ģahıs Ġstanbul’da ikamet ediyor, ehliyetini Samsun’dan almıĢ, Antalya’da geri alma iĢlemi yapılmıĢ. Süre bitiminde belge Samsun’a gönderir. Ancak Ģahıs süre bitmeden önce (yazıĢma ve posta süresi dikkate alınmalı) dilekçe ile müracaat ederek belgesini ikamet ettiği ilden teslim almak isteyebilir. Bu durumda belge ikamet mahallindeki trafik birimine gönderilir ve teslim iĢlemi yapılır.  Geri alma süresini tamamladım ama SÜDGE eğitimine katılmadım. Araç kullanırken yakalanırsam hakkımda ne iĢlem yapılır? SÜDGE eğitimi alkolden 2.defa sürücü belgesine el konulan kiĢilerin görmesi gereken zorunlu bir eğitimdir. Süre dolsa dahi bu eğitim görülmedikçe sürücü belgesi geri verilmez. Bu durumda araç kullananlar hakkında her defasında Karayolları Trafik Kanunun 36. maddesince “geri alınma süresi içerisinde araç kullanmaktan” her defasında idari para cezası yazılır. Ölümle sonuçlanan trafik kazalarına asli kusurlu olarak sebebiyet veren sürücülerin belgeleri mahkeme kararı ile (1) yıl geri alınır.  Sağlık durumlarında sürücülüğü engel bedensel bir değiĢikliğin meydana gelmesi durumunda ne olur? (KTK 45) Sağlık Ģartlarını kaybettiği sağlık kurulu raporu ile belgelenen sürücülerin sürücü belgelerini, kaybedilen sağlık Ģartlarının tekrar kazanıldığı sağlık kurulu raporu ile belgelenene kadar geri alınır.  Alkollü iken bir kazaya karıĢan sürücü hakkında ne iĢlem yapılır? Hususi otomobil sürücülerinin 0.50, diğer araç sürücülerinin ise 0.20 promilin üzerinde alkollü olarak bir trafik kazasına sebebiyet vermeleri halinde, trafik mevzuatı dikkate alınarak haklarında (alkollü araç kullanmaktan idari para cezası ile sürücü belgesi geri alma) gerekli iĢlem yapılır. Ayrıca; sürücüler Türk Ceza Kanununun 179/3 maddesi hükmünce mahkemeye sevk edilmek üzere mahalli Polis Karakoluna teslim edilir. 52   Sürücü belgesi geri alınan kiĢi, yabancı ülkeden almıĢ olduğu sürücü belgesi ile araç kullanabilir mi? Geçici olarak sürücü belgesi geri alınan kiĢi, geri alınma süresi içerisinde “karayollarında motorlu taĢıtları kullanamaz”, kullandığı takdirde her defasında geri alma süresi içersinde araç kullanmaktan hakkında iĢlem yapılır. Yabancı devletten alınmıĢ sürücü belgesi ile de araç kullanamaz, kullandığı takdirde aynı iĢleme tabi tutulur. Alkollü araç kullanmaktan hakkında iĢlem yapılan kiĢinin yabancı ülkeden almıĢ olduğu sürücü belgeleri varsa o sürücü belgesine de el konulur. Ve süre bitiminde konsolosluklar aracılığı ile verildikleri ülkelere gönderilir.  Türkiye'den almıĢ olduğum sürücü belgesi, yurtdıĢında da geçerli midir? Değilse ne yapabilirim? Ülkeler arasında farklı uygulamalar olduğundan gideceğiniz ülkenin mevzuat hükümleri geçerlidir.  Otomobil, minibüs, otobüs, kamyonet, kamyon, çekici araçlarda bulunması gerekli Yedek malzeme ve takımlar nelerdir? Kriko, bijon anahtarı, dıĢ ıĢık donanımı için bir adet ampul, pense, tornavida, seyyar lamba veya el feneri, karlı ve buzlu günler için bir çift patinaj zinciri, çekme halatı. 53