Türk Mutfağına Genel Bakış.pptx

TÜRK MUTFAĞI DERSİ TÜRK MUTFAĞINA GENEL BAKIŞ Bu sunum 25 slayttan oluşmaktadır. 1 TÜRK MUTFAĞI • Türk mutfağı; birçok uygarlık ve devletin etkisiyle birlikte, Anadolu coğrafyasında yaşayan Türklerin mutfak kültürünü ifade etmektedir. 2 • Dünyanın önemli mutfakları arasında görülen Türk mutfa...

TÜRK MUTFAĞI DERSİ TÜRK MUTFAĞINA GENEL BAKIŞ Bu sunum 25 slayttan oluşmaktadır. 1 TÜRK MUTFAĞI • Türk mutfağı; birçok uygarlık ve devletin etkisiyle birlikte, Anadolu coğrafyasında yaşayan Türklerin mutfak kültürünü ifade etmektedir. 2 • Dünyanın önemli mutfakları arasında görülen Türk mutfağı, Fransız ve Çin mutfağı ile birlikte dünyanın en önemli üç mutfağından biri olarak değerlendirilmektedir. • Başka bir ifadede gastronomi uzmanlarına göre Türk mutfağı dünyanın en zengin mutfağıdır. 3 • Türk mutfağının gelişmesinde, Orta Asya Türkleri ile birlikte Selçuklu ve Osmanlı imparatorluklarının ve tarihsel süreçte diğer kültürlerle yaşanan etkileşimin önemli boyutta etkisi olmuştur. • Türk mutfağı, Türklerin Anadolu’ya yerleşmesiyle birlikte Anadolu mutfağının, Orta Asya’da sahip olunan mutfak kültürü ile birleşmesiyle zenginleşmiştir. 4 • Osmanlı imparatorluğunun coğrafi açıdan genişlemesiyle beraber farklı bölgelerin mutfak kültürleri, Türk mutfağına kazandırılmıştır. 5 • Türk mutfağı çeşitlilik ve lezzet açısından zengin olmakla birlikte, yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlayabilmekte ve vejetaryen mutfağına uygun yiyecek ve içeceklere de sahiptir. Ayrıca Dünya’nın en besleyici mutfağı olduğu da ileri sürülmektedir. 6 • Türk mutfağı, “Türkiye’de yaşayan insanların beslenmesini sağlayan yiyecek-içecekler, bu yiyecek ve içeceklerin hazırlanış biçimleri, pişirilmesi, korunması; bu işlemler için gerekli araç ve gereç ve teknikler ile yemek yeme adabı ve mutfak çerçevesinde gelişen tüm uygulamalar ve inanışlar” olarak tanımlanabilir. 7 • Türk mutfağının gelişmesinde ve zenginleşmesinde birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler ise şu şekilde sıralanabilir; • Türklerin yaşadığı bölgelerde yiyecek ve içecek kapsamında kaynakların bolluğu ve çeşitliliği • Türklerin tarih sahnesinde çok eski bir millet olması • Göçebeliğin etkisi ve sonrasında kadim tarihin getirdiği birikim ve medeniyet oluşumu • Birçok Türk devletinin kurulması ve diğer millet ve kültürlerle yaşanan etkileşim 8 • Türklerin yaşadıkları coğrafyalarda maddi(konum, iklim, arazi, toprak ve su yapısı, doğal yaşamın özellikleri) ve manevi(din, inanış, ritüel, yaşam tarzı, ahlak, örf-adet) kültürel çeşitliliğin zengin olması • Osmanlı ve Selçuklu imparatorluklarının tarihte uzun yıllar hüküm sürmesi • Saray mutfaklarında yemeklerin çeşitlilik kazanması • Birçok etnik topluluğa ev sahipliği yapmaları • Büyük coğrafyalara yayılmaları 9  Türk mutfağının gelişim sürecini, içeriğini ve özelliklerini açıklayabilmek için çok kapsamlı bir çalışma gerekir. Bu yüzden Türk mutfağı genel özelliklerini temelde şu şekilde sıralayabiliriz. 10 Türk Mutfağı Genel Özellikleri • Türk mutfağında ilk olarak hayvancılığın gelişmesiyle et(genelde küçükbaş ve av hayvanları) ve süt ürünleri ile yapılan yiyecekler tüketilirken, sınırlı olarak tarımsal faaliyetlerle tahıl ürünleri ve kendiliğinden yetişen otlar kullanılmaya başlanmıştır. 11 • Anadolu’da verimli topraklar ve uygun coğrafi koşullar sayesinde meyve ve sebzeler Türk mutfağında yerini almıştır. Ayrıca besinlerin farklı iklim koşullarında da tüketilebilmesi (yaz mevsimindeki sebze ve meyvelerin kış mevsiminde tüketilebilmesi için yapılan “kış hazırlıkları”), uzun süre bozulmadan korunması ve saklanması amacıyla geliştirilen yöntemler sayesinde de Türk mutfağına önemli sayıda yiyecekler kazandırılmıştır. Sütün mayalandırılarak yoğurt, peynir vs. yapılması, kurutulması, pastırma, kurutulmuş sebze ve meyveler, et kavurma, turşu, salça, reçel, konserve vb. yiyecekler örnek olarak verilebilir. 12 • Türk mutfağı; pekmez, yoğurt, bulgur gibi kendine özgü sağlıklı yiyecekler türlerini ortaya çıkarmıştır. 13 • Türklerin yeme içme alışkanlıklarına bakıldığında; eskiden beri beslenmeleri için kullandıkları temel besin grupları arasında tahıllar yer almaktadır. Buğday ve buğdaydan yapılan bulgur, un, yarma ve irmik çok kullanılmıştır. Buğdaydan elde edilen bulgur, un, tarhana gibi ürünler bu mutfağın ana maddeleridir. 14 • Yağların da önemli bir yeri olduğu Türk mutfağında, sütten ve yoğurttan elde edilen tereyağı ile birlikte, küçük ve büyükbaş hayvanların iç yağı ile koyundan elde edilen kuyruk yağı hayvansal yağlar olarak sıklıkla kullanılmaktadır. Ayrıca zeytin, ayçiçeği, mısır vb. besinlerden sıkılarak/preslenerek elde edilen bitkisel yağlarda Türk mutfağındaki yiyeceklerde sıklıkla yer almaktadır. 15 • İçecekler kapsamında da siyah çay çok sık tüketilen bir içecek olmakla birlikte, genel olarak Türk kültüründe özel bir yeri vardır. Ayran ve rakı gibi içecekler de Türk mutfağındaki özgün içeceklerdendir. 16 • Türk mutfağını önemli, özel ve zengin kılan bir diğer unsur da Türk kahvaltısıdır. Dünya’da continental (temel/standart) kahvaltıya ilave olarak bilinen İngiliz ve Amerikan kahvaltısıyla birlikte Türk kahvaltısı, dört kahvaltı türünden bir tanesi ve en zengin olanıdır. 17 Türk Mutfağının En Belirgin Özellikleri • Yemekler çok çeşitli olmakla birlikte bunların içinde hamur işler çoğunluktadır. • Çok tanınmış çeşitler kebaplar olmakla birlikte et yemeklerinde yahni denilen sulu yemekler başta gelir. • İçinde az et bulunan birçok sebze yemeği bulunur. • Sebze yemeklerinin et ve kıyma yanında, soğanlı, domatesli veya salçalı olarak pişirilmesi uygundur. 18 • Sebzeler etin yanında garnitür olarak sık kullanılmaz. • Yağa çok önem verilmekle birlikte; sütten elde edilen yağlarla, iç yağ yada kuyruk yağı hemen her bölgede kullanılır. • Zeytinyağı özellikle Batı Anadolu bölgesinde sık kullanılır. • Köftelerde, sebze yemeklerinde ve çorbalarda bulgurun yeri önemlidir. 19 • Soğan hemen hemen bütün yemeklerin baş malzemesidir. • Kendi kendine yetişen ot, mantar ve köklerden özellikle kırsal kesimde çok yararlanılır. • Maydanoz, dereotu gibi otlar pek çok yemekte kullanılır. Salata, çorba ve yemeklerde yaş ve kuru nane kullanımı fazladır. 20 • Baharat çeşitlerinin az olmasına rağmen yemeklerde genellikle çok miktarda baharat kullanılır. En çok kullanılan kırmızıbiberdir. • Yoğurdun yeri oldukça önemlidir. Yemeklerin çoğu üzerine sarımsaklı yada sade yoğurt dökülerek tüketilir. • Yemeklerde görünüş üzerinde pek durulmaz yani süslemeye önem verilmemektedir. Ancak günümüzde batının etkisiyle süsleme de önemli hale gelmeye başlamıştır. 21 • Hem garnitür olarak hem de lezzet vermek amacıyla sofrada sonradan sos servisi yoktur. En yaygın sos pişirilirken kullanılan yağda kavrulmuş domatestir. • Tatlılarda tatlandırıcı olarak pekmez de kullanılmaktadır. • Kış yemeklerinde sebze ve meyve kurutmaları yaygındır. • Lezzet ve besleyicilik kadar ‘doymak’ faktörü de önemlidir. 22 mutfağında • Türk hazırlanan yiyecekler genel olarak 14 şekilde gruplandırılır. • 6.Zeytinyağlı Yemekler • • • • • 1.Çorbalar 2.Et Yemekleri 3.Etli Sebze Yemekleri 4.Diğer Sebze Yemekleri 5. Etli Kurubaklagil Yemekleri 7.Yumurta Yemekleri 8.Pilavlar 9.Makarna ve Mantılar 10.Börekler 11.Ekmek, çörek ve pideler • 12.Salata ve turşular • 13.Tatlılar • 14.Hoşaflar • • • • • 23  Tüm bu ifadeleri özetlemek gerekirse: Türk mutfağının ünü çok çeşitli malzemelerin ve tat vericilerin değişik şekillerde kullanılmasıyla, çok değişik türde ve lezzette yemeklerin üretilmesinden kaynaklanmaktadır. Dünyanın en zengin mutfaklarından biri olan Türk mutfağının iki önemli sebepten dolayı üstünlüğü bulunmaktadır. Bunlardan birisi dünyanın ne önemli coğrafyasına yerleşmiş olmaları, diğeri ise dünyadaki pek çok kültürle etkileşim halinde olmalarını sağlayan göçebe kültürüdür. Tüm ifadeler doğrultusunda Türk mutfak kültürünün oldukça köklü, zengin, çeşitli ve çok boyutlu/yönlü olduğu söylenebilir. 24 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER.. 25