TOPIK 8 DISIPLIN SAINS PENGURUSAN HADIS PDF

DISIPLIN SAINS PENGURUSAN HADIS DR. NURSAFRA MOHD ZHAFFAR Ilmu Asbab al-Wurud “Sesuatu (berupa peristiwa-peristiwa atau pertanyaan- pertanyaan) yang terjadi pada waktu hadith itu disampaikan oleh Nabi SAW”. Ia membincangkan tentang faktor dan latarbelakang tercetusnya sesuatu hadis Di...

DISIPLIN SAINS PENGURUSAN HADIS DR. NURSAFRA MOHD ZHAFFAR Ilmu Asbab al-Wurud “Sesuatu (berupa peristiwa-peristiwa atau pertanyaan- pertanyaan) yang terjadi pada waktu hadith itu disampaikan oleh Nabi SAW”. Ia membincangkan tentang faktor dan latarbelakang tercetusnya sesuatu hadis Dijadikan hujjah secara kontektual bagi huraian maksud yang lebih tepat Antara sarjana yang mencetuskan idea ilmu ini ialah As Sayuti.  Asbab wurud lebih bersifat sebagai penjelasan kepada wahyu dan maksud al-Quran untuk dilaksanakan dan diterapkan dalam realiti masyarakat. Ia sedikit sebanyak memperlihatkan kepada kita pengalaman Rasulullah s.a.w. dan sahabat dalam melaksanakan kehendak Allah s.a.w. dalam masyarakat Islam pada ketika itu. Contoh hadis Contohnya hadis tentang jenis harta untuk zakat fitrah: ‫صاعا‬ َ ‫ط ِر‬ ْ ‫سله َم زَ َكاة َ ْال ِف‬َ ‫علَ ْي ِه َو‬ ‫صلهى ه‬ َ ُ‫َّللا‬ ِ ‫سو ُل ه‬ َ ‫َّللا‬ ُ ‫ض َر‬ َ ‫ع ْن ُه َما قَا َل فَ َر‬َ ُ‫َّللا‬ ‫ي ه‬َ ‫ض‬ ُ ‫ع ْن اب ِْن‬ ِ ‫ع َم َر َر‬ َ َ ‫ير ِم ْن ْال ُم ْس ِل ِم‬ ‫ين‬ ِ ِ‫ير َو ْال َكب‬ ِ ‫ص ِغ‬‫علَى ْالعَ ْب ِد َو ْال ُح ِر َوالذه َك ِر َو ْاْل ُ ْنثَى َوال ه‬ َ ‫ير‬ ٍ ‫ش ِع‬َ ‫صاعا ِم ْن‬ َ ‫ِم ْن ت َ ْم ٍر أ َ ْو‬ ‫اس ِإلَى ال ه‬ ‫ص ََل ِة‬ ِ ‫وج النه‬ ِ ‫َوأ َ َم َر ِب َها أ َ ْن ت ُ َؤ هدى قَ ْب َل ُخ ُر‬ Daripada Ibn ‘Umar katanya Rasulullah s.a.w. mewajibkan zakat fitrah sebanyak satu gantang tamar atau satu gantang barli ke atas hamba, orang merdeka, lelaki, perempuan, kanak-kanak dan orang dewasa dan memerintahkan supaya ditunaikan sebelum orang ramai pergi bersembahyang. (al-Bukahri dan Muslim)  Penduduk Madinah yang makanan asasi mereka ialah tamar dan barli. ‘Illah ataupun sebab kepada ditunaikan dengan tamar dan barli ialah kerana ia merupakan makanan asasi. Oleh itu, jenis benda yang dikeluarkan sebagai zakat fitrah ialah mengikut jenis makanan asasi pembayar zakat. Maksud utama ialah untuk membantu faqir miskin pada hari raya puasa maka wang ringgitlah yang paling sesuai digunakan sebagai bayaran dengan mengikut kadar harga makanan asasi tersebut. Faedah ilmu ini: Dapat menjelaskan kekeliruan yang ditimbulkan oleh golongan yang tidak memahami hadis. Ilmu Rijal al-Hadis (Ilmu Sejarah Perawi) Satu disiplin ilmu yang membicarakan tentang kualiti, kapasiti dan abiliti perawi hadith, samada dari kalangan sahabat, tabi’in dan mereka selepasnya. Tumpuan perbahasan Ilmu ini ialah berkaitan dengan sejarah hidup para perawi (biografi), tempat lahir, tarikh lahir, kematian, guru-guru aliran mazhab yang diikuti, negeri yang pernah dikunjungi dan didiaminya. Ia bertujuan untuk mengetahui keadaan perawi yang menerima hadith daripada Rasulullah s.a.w. dan keadaan perawi yang menerima hadith daripada sahabat bagi menentukan kualiti sesuatu hadis. Biografi Perawi Abu Abdillah, Muhammad bin Ismail bin Ibrahim bin al-Ju’fiy al-Bukhari Secara asasnya, seseorang perawi dikenali dengan nama asal tetapi ada kalanya lebih dikenali dengan “kuniyah” atau nisbahnya. Cth: “abu fulan“(bapa si fulan) atau “ummu fulan” (ibu si fulan) “Kuniyah” merupakan panggilan yang cukup utuh dalam sistem panggilan masyarakat Arab yang menggambarkan kedudukan seseorang dalam masyarakat. Nisbah: Perawi itu dikaitkan dengan sesuatu bangsa, tempat dan keturunan maka itu dipanggil sebagai nisbah. “laqab” atau gelaran yang melambangkan kedudukannya dalam dunia ilmu seperti al-Imam, al-Hafiz, Syaikh al-Islam dan lain-lain.  Tujuan menyatakan tarikh ialah untuk menentukan generasi yang perawi itu berada bagi memastikan berlaku bersambung- sambung dalam sanad atau tidak. Ini kerana bersambung- sambung itu syarat bagi kesahihan hadis sementara terputus pula sebab kepada kecaman pada hadis.  ilmu yang memperkenalkan perawi dari sudut yang berkait dengan periwayatan hadis oleh mereka. Ilmu ini merangkumi biografi dan penjelasan keadaan perawi, tarikh lahir dan wafat, negeri mereka, tarikh mula mendengar hadis, pengembaraan, tarikh ketibaan di sesebuah negeri, guru-guru, perawi lain yang menerima hadis daripadanya dan mendengar hadis dari syaikh yang nyanyuk sebelum atau selepas berlaku nyanyuk. Dari satu sudut, ilmu ini kelihatan sebahagian dari ilmu sejarah. Cuma ia lebih tertumpu kepada keadaan para perawi. Ilmu Talfiq al-Hadis (Ilmu Penyesuaian Hadis) Disiplin ilmu ini membicarakan tentang hadis-hadis yang kelihatan bercanggah antara satu sama lain dari segi zahirnya tetapi ia mempunyai suatu maksud yang selari Ilmu ini disusun bertujuan untuk menyelaras dan menyatukan di antara dua maksud hadith yang bercanggah Bertujuan membuang keraguan terhadap hadith tersebut. Ilmu Gharib al-Hadis Satu disiplin ilmu khusus meneliti serta mengkaji istilah-istilah yang sukar difahami maksudnya menurut kefahaman biasa kerana terlalu jarang digunakan yang terdapat di dalam matan sesuatu hadis Timbul selepas zaman Rasulullah s.a.w. apabila terdapat sesuatu perkataan ”Gharib” yang tidak difahami Justeru itu lahir ulama dan ahli hadith dari kalangan sahabat dan tabi’in dan selepas mereka untuk menjelas dan membahaskan berkenaan perkataan ”Gharib” itu Tokoh yang pertama mempelopori bidang ini ialah Abu’Ubaidah Ma’mar Ibn al-Muthanna dengan penulisannya Kitab Hadis Gharib yang meninggal dunia pada tahun 210H Ilmu Mustalah al-Hadis Mustalah Hadis ialah satu ilmu untuk mengetahui istilah-istilah yang digunakan dalam ilmu hadis Orang yang mula-mula menyusunnya ialah Qadi Abu Muhammad Ar Ramahurmuzi yang meninggal dunia pada tahun 360H Sub disiplin ilmu ini mengkaji dan membahaskan tentang istilah-istilah yang digunakan oleh ulamak pengajian hadis (Ulum Al-Hadis) Contohnya peristilahan sanad, musnad, isnad, matan, riwayat, hujjah, muttafaqun ‘alaih dan sebagainya. Bukhari, Muslim, An-Nas’î, Abu Dawud, At-Tirmidzi, dan Ibn Majah Ilmu Fann al-Mubhamat Hadith Mubham adalah hadith yang di dalamnya terdapat perawi yang tidak disebut atau diketahui akan namanya dengan jelas samada di dalam sanad atau matan. Contoh Mubham Di Dalam Sanad Antara contoh Mubham di dalam sanad adalah: ‫س ْفيَان َع ْن َر ُج ٍل‬ ُ ‫َح هدثَنِ ْي‬ Maksudnya: “Telah berkata kepadaku Sufiyan daripada seorang lelaki”. Di dalam sanad ini, Sufiyan telah meriwayatkan sebuah hadith daripada seorang lelaki yang tidak dikenali atau tidak disembunyikan namanya. Antara contoh Mubham di dalam matan adalah, daripada Aisyah RA, beliau berkata: ‫ْض‬ ُ ‫سله َم َع ْن‬ ِ ‫غ ْس ِل َها ِمنَ ال َم ِحي‬ َ ‫صله ْى هللاُ َعلَ ْي ِه َو‬ ْ َ‫سأَل‬ ‫ت النه ِب ه‬ َ ‫ي‬ َ ‫أ َ هن ْام َرأَة‬ Maksudnya: “Seorang wanita telah bertanya kepada Nabi SAW tentang cara mandinya daripada haid”. [Riwayat al-Bukhari (303)] Di dalam matan ini, Aisyah RA tidak menamakan wanita yang berjumpa dengan Nabi SAW untuk bertanyakan akan cara mandi daripada hadas besar iaitu haid. Aplikasi hadis Mubham Hadith Mubham pada sanad, asalnya ia tidak diterima sehingga diketahui siapa perawi yang meriwayatkan hadith tersebut. Apabila perawi yang tidak dikenali atau tidak dinamakan adalah daripada kalangan sahabat Nabi SAW maka hadithnya diterima, kerana seluruh sahabat adalah adil dan thiqah