Teoria Medió i Komunikowania PDF

Teoria mediów i komunikowania Zagadnienia do egzaminu: 1.​ Pojęcie mediów w procesie komunikowania, klasyfikacja mediów 2.​ Media masowe – pojęcie, klasyfikacja, typologia (prasa, radio, telewizja) 3.​ Konwergencja mediów i gatunki medialne 4.​ Przegląd szerokich paradygmatów me...

Teoria mediów i komunikowania Zagadnienia do egzaminu: 1.​ Pojęcie mediów w procesie komunikowania, klasyfikacja mediów 2.​ Media masowe – pojęcie, klasyfikacja, typologia (prasa, radio, telewizja) 3.​ Konwergencja mediów i gatunki medialne 4.​ Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: SERWISY INFORMACYJNE 5.​ Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: TABLOIDY i TABLOIDYZACJA 6.​ Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: TALK-SHOW 7.​ Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: CZASOPISMA DLA KOBIET 8.​ Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: TELENOWELA, OPERA MYDLANA 9.​ Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: TELETURNIEJE  1.​Konwergencja mediów i gatunki medialne 1. Definicja Konwergencji Mediów Konwergencja mediów - Proces łączenia tradycyjnych mediów (druk, telewizja, radio) z nowymi formami (Internet, streaming, media społecznościowe). Umożliwia współdzielenie treści i technologii między różnymi platformami oraz większe zaangażowanie odbiorców. Przykład: -​ Historia polityczna może być najpierw opisana w gazecie, a następnie rozszerzona jako podcast, wizualizowana na infografikach w mediach społecznościowych i omawiana w transmisjach na żywo na YouTube. Rosnące znaczenie konwergencji mediów we współczesnych mediach masowych ​ Zwiększony zasięg odbioru mediów dzięki różnym narzędziom komunikacyjnym; ​ Zwiększone zaangażowanie użytkowników i interaktywność; ​ Marketing międzyplatformowy i monetyzacja; Innowacyjność i zdolność adaptacji treści; ​ Globalna łączność i wymiana kulturowa. 2. Technologia jako Motor Konwergencji ​ Cyfryzacja i Internet: ○​ Tradycyjne media dostosowano do nowych formatów, takich jak e-booki, streaming czy transmisje na żywo. ○​ Internet umożliwia szybkie przesyłanie treści na żądanie, eliminując barierę czasową i geograficzną. ​ Hybrydyzacja formatów: ○​ Łączenie tradycyjnych i cyfrowych cech, np. interaktywne dokumenty, aplikacje edukacyjne bazujące na tradycyjnych książkach. ​ Przykład: ○​ Serwis Netflix dostosował klasyczne seriale, jak „Breaking Bad”, do modelu oglądania na żądanie, jednocześnie oferując interaktywne odcinki, jak „Black Mirror: Bandersnatch”. 3. Znaczenie Konwergencji Mediów 1.​ Rozszerzony zasięg odbiorców: -​ Treści docierają do większej liczby osób dzięki wielu platformom. -​ Przykład: Serial „Gra o Tron” – oglądany w telewizji, omawiany na forach, rozwijany w grach i fanowskich teoriach na YouTube. 2.​ Zwiększona interaktywność: -​ Odbiorcy uczestniczą w dyskusjach, tworzą memy, publikują swoje opinie. -​ Przykład: Program „The Voice” pozwala widzom głosować na uczestników za pomocą aplikacji. 3.​ Marketing międzyplatformowy: -​ Firmy promują te same treści w różnych formatach. -​ Przykład: Filmy Marvela – rozwijane w komiksach, zabawkach, grach i na mediach społecznościowych. 4.​ Globalna wymiana kulturowa:  -​ Treści tworzone w jednym kraju są konsumowane globalnie dzięki cyfryzacji. -​ Przykład: K-pop – muzyka koreańska promowana na TikToku i YouTube. 4. Gatunki medialne Gatunki medialne - Charakteryzują się dynamiczną, płynną i elastyczną formą, co pozwala im na szybką adaptację. Swoje znaczenie i formę dostosowują do zmieniających się technologii oraz preferencji odbiorców. To czyni je podatnymi na zmiany i hybrydyzację. Przykładowe gatunki medialne: ​ Programy informacyjne; ​ Tabloid; ​ Romansidło; ​ Paradokumenty. 4 Gatunki Medialne vs. Tradycyjne ​ Gatunki tradycyjne: ○​ jasno określone normy i konwencje; ○​ posiadają stałą formę; ○​ struktura zakorzeniona w tradycji literackiej i artystycznej; ○​ przekazuje treści w sposób linearny (wymagający skupienia i refleksji odbiorcy). ○​ Przykład: Klasyczne powieści, takie jak „Wojna i pokój”, wymagają skupienia na linearnym wątku fabularnym. ​ Gatunki medialne: ○​ mieszają formy; ○​ szybko reagują na nowe trendy i technologie; ○​ bardzo wizualne treści odwołujące się do zmysłów; ○​ przystosowane do szybkiego przyswajania treści przez użytkowników. ○​ Przykład: Infotainment, czyli połączenie informacji z rozrywką, jak „The Daily Show”. 5. Transformacja tradycyjnych gatunków medialnych Nowe formaty medialne,takie jak reality show Tego typu programy z początku były bardziej pasywne, wprowadzony został element interaktywności, np.głosowanie, decydowanie o losie uczestników lub śledzenie dodatkowych treści w Internecie. Platformy Społecznościowe jako rozszerzenie gatunków medialnych Współczesne media transformują tradycyjne gatunki w taki sposób by były one przystosowane do platform społecznościowych. W ten sposób widzowie mogą kontynuować interakcję z treściami po zakończeniu emisji programu, np. poprzez komentarze. Ewolucja Programów Informacyjnych i talk showów Zostały wprowadzone elementy interaktywne. Dobrym przykładem jest Infotainment, który jest połączeniem informacji z rozrywką 6. Zjawiska Konsumpcji Mediów 1.​ Zapping: ​ Przeskakiwanie między kanałami lub platformami. ​ Przykład: Odbiorcy Netflixa oglądają po kilka minut z różnych produkcji, zanim wybiorą jedną. 2.​ Neotelewizja: ​ Strumieniowy model dostarczania treści, bez sztywnej struktury programowej. ​ Przykład: Twitch, gdzie transmisje na żywo pozwalają odbiorcom włączyć się w dowolnym momencie. 3.​ Transmedialność: ​ Rozwijanie historii na wielu platformach. ​ Przykład: Batman: Zaczynał jako komiks, następnie stał się bohaterem filmów, seriali animowanych, gier i tematem memów na mediach społecznościowych. 7. Adaptacja i Hybrydyzacja Gatunków 1.​ Adaptacja zagranicznych formatów: a.​ Przykład: i.​ „Big Brother” – oryginalny format z Holandii, dostosowany do polskich realiów. ii.​ „Milionerzy” – teleturniej z globalnym zasięgiem. 2.​ Hybrydyzacja: a.​ Tworzenie nowych form przez łączenie cech różnych gatunków. b.​ Przykład: i.​ Reality show „MasterChef” – łączy dokumentację codziennych wyzwań z elementami rywalizacji i dramatyzacji. ii.​ Tabloidy – mieszają funkcje informacyjne z sensacją, aby przyciągnąć emocjonalny odbiór. 8. Rola Odbiorcy 1.​ Bierny odbiorca: a.​ Tradycyjne, liniowe media, jak telewizja czy radio. b.​ Przykład: Oglądanie wiadomości w telewizji bez możliwości interakcji. 2.​ Aktywny odbiorca: a.​ Tworzenie, komentowanie, udostępnianie treści. b.​ Przykład: i.​ Odbiorcy „Wiedźmina” tworzą fanowskie teorie, grafiki, a nawet krótkie filmy na TikToku. 9. Wyzwania i Szanse ​ Wyzwania: ○​ Zachowanie integralności dzieł podczas adaptacji. ○​ Problemy z prawami autorskimi i rozpoznawaniem autorstwa treści. ​ Szanse: ○​ Nowe formy narracji, np. interaktywne odcinki („Bandersnatch”). ○​ Rozszerzenie treści na wiele platform, co zwiększa zaangażowanie odbiorców. 10. Przyszłość Konwergencji Mediów ​ Nowe technologie: ○​ Rozwój VR (wirtualnej rzeczywistości) i AR (rozszerzonej rzeczywistości). ○​ Przykład: Gry VR, takie jak „Half-Life: Alyx”, pozwalają odbiorcy wejść w pełni w świat narracji. ​ Narracje transmedialne: ○​ Rozwijanie jednej historii na różnych platformach. ○​ Przykład: Seria „Gwiezdne Wojny” – filmy, seriale animowane, książki, komiksy, gry wideo i media społecznościowe. 11. Kluczowe Przykłady Konwergencji ​ Netflix: Rozwój interaktywnych treści, np. „Black Mirror: Bandersnatch”. ​ K-pop: Globalna ekspansja muzyki koreańskiej przez media społecznościowe (TikTok, YouTube). ​ Marvel: Budowa jednego uniwersum w filmach, komiksach, grach i merchandisingu. ​ Batman: Ikoniczna postać obecna w komiksach, filmach, grach i memach.  2.​Media w życiu codziennym. Ubogie, bogate i alternatywne korzystanie z mediów. Paradygmaty medialne - serwisy informacyjne. 1. Telewizja Oglądanie telewizji uznano za unikalną praktykę kulturową, która wykształciła „kulturę patrzenia”, czyli specyficzne podejście do konsumpcji mediów wynikające z ciągłości, jaką zapewnia telewizyjny przekaz strumieniowy. Telewizja odgrywa rolę w planowaniu przestrzeni domowej i rytuałów codziennych, integrując użytkowników i dając poczucie bezpieczeństwa. Dla widzów wprowadza poczucie stabilności, choć współcześnie w obliczu nadmiaru treści coraz częściej obserwuje się indywidualizację konsumpcji treści. Telewizja wpływa także na relacje społeczne i dynamikę władzy w rodzinie, gdzie użytkowanie pilota ma symboliczne znaczenie. Klasyfikacja użytkowania telewizji Jamesa Lulla mówi o strukturalnym i relacyjnym użytkowaniu telewizji. Strukturalne wiążą się z tworzeniem przez medium środowiska życia człowieka (towarzyszy codzienności, dostarcza rozrywki, tworzy tło dźwiękowe i wizualne) oraz z jego funkcjami regulacyjnymi (kształtuje rozkład dnia oraz określa czas i sposoby komunikowania się między domownikami). W wymiarze relacyjnym telewizja ułatwia komunikowanie między ludźmi, jest narzędziem edukacji, umożliwia włączanie się w życie rodzinne i izolowanie od niego oraz stanowi narzędzie potwierdzania władzy i dominacji w rodzinie. W analizie użytkowania telewizji w badanej zbiorowości, telewizja jest postrzegana jako ważny, ale kontrowersyjny element kultury jednostek i rodzin. Zainteresowanie programami telewizyjnymi oraz stosunek do aparatu telewizyjnego odzwierciedlają indywidualne wyobrażenia i przekonania dotyczące wartości, jaką telewizja może mieć w życiu człowieka. W wyniku przeprowadzonej ankiety, okazało się, że różnice w opiniach na temat telewizji nie są znaczące w zależności od płci, wykształcenia czy statusu społecznego, chociaż kobiety wypowiadają się bardziej zdecydowanie na temat telewizji, przypisując jej większe znaczenie, szczególnie w kontekście wartości poznawczych i codzienności. Klasa średnia postrzega telewizję głównie jako źródło informacji i wiedzy, rzadziej traktując ją jako formę relaksu. Zaledwie 20% przedstawicieli klasy średniej przyznaje, że korzysta z telewizji w celu wypełnienia wolnego czasu, a jedynie 13,5% uznaje ją za dobry sposób na relaks. Mimo to, z obserwacji wynika, że telewizja jest często używana w sposób automatyczny i rytualny, co sugeruje, że edukacyjne aspekty telewizji są traktowane jako alibi dla jej ciągłego użytkowania. Rozbieżności między opiniami respondentów a wynikami badań telemetrycznych wskazują, że telewizory w polskich domach są włączane podczas programów, które uznawane są za trywialne. Respondenci spoza klasy średniej, zwłaszcza z wykształceniem zawodowym, często postrzegają telewizję jako źródło relaksu i rozrywki. Ich wypowiedzi zawierają więcej mocnych i zdecydowanych sądów, co może odzwierciedlać większe znaczenie telewizji w ich codziennym życiu. W badaniach ujawniają się również różnice w ocenie programów rozrywkowych, takich jak reality shows i talk shows, które budzą negatywne emocje, jednak są także chętnie oglądane. Sposób odbioru telewizji może przybierać różne formy – od traktowania jej jako rozrywki po ironiczne postrzeganie jako komentarza społecznego, co podkreśla złożoność relacji między telewizją a jej widzami. Analizowane dane pokazują, że użytkowanie telewizji jest złożonym zjawiskiem, które odzwierciedla nie tylko indywidualne preferencje, ale także szersze społeczne i kulturowe konteksty. 2. Radio Radio pełni różne funkcje w życiu ludzi, w tym strukturalne, regulacyjne i relacyjne. Wybór stacji radiowej oraz sposób słuchania mogą wpływać na relacje rodzinne i są również wskaźnikiem przynależności społecznej i kulturowej. Radio jest wszechobecne w codziennym życiu i słuchane w sposób odruchowy. W przeciwieństwie do telewizji, która podkreśla konkretne punkty dnia, radio towarzyszy różnym czynnościom domowym, co czyni je medium osobistym. Z analizy zachowań słuchaczy wynika, że 33 osoby (45,2%) mają radio włączone przez cały dzień, co wpływa na ich poczucie bezpieczeństwa i ciągłości w codziennym życiu. Radio nie tylko dostarcza muzyki, ale również pełni funkcję informacyjną, zwłaszcza dla osób z wykształceniem średnim i wyższym. Lojalność wobec stacji radiowych jest silna, a jej wybór często odzwierciedla przynależność do klasy społecznej. Mimo że słuchacze mają trudności z przypomnieniem sobie konkretnych audycji, ich przywiązanie do stacji jest znaczące. Często w domach słychać jednocześnie radio i telewizję, co prowadzi do konfliktów związanych z głośnością. Radio jest używane jako dźwiękowa tapeta, a nie główne źródło informacji, co podkreśla jego rolę w codziennym życiu ludzi. 3. Prasa W badaniach dotyczących korzystania z prasy codziennej w gospodarstwach klasy średniej zauważono, że gazety są magazynowane średnio przez dwa tygodnie, a ich odkładanie związane jest z przyzwyczajeniem oraz poszukiwaniem praktycznych informacji. W ostatnich latach blisko 25% respondentów ograniczyło korzystanie z prasy codziennej, w części przenosząc się do internetu lub korzystając z telewizji. W 2007 roku 1/3 badanych zadeklarowała regularne korzystanie z portali internetowych jako źródła informacji, co wskazuje na znaczną zmianę w preferencjach mediów. Mimo narzekań na niski poziom prasy, respondenci rzadko całkowicie rezygnują z lektury, a zmiany w sposobie konsumpcji mediów są szczególnie widoczne wśród pracowników umysłowych. W zakresie prasy ilustrowanej 43,8% badanych regularnie sięga po tego typu tytuły, przy czym przeważają kobiety. Magazyny ilustrowane spełniają funkcje estetyczne i relaksacyjne, ale również informacyjne, dostarczając wiedzy o aktualnych trendach. Chociaż można zauważyć tendencję migracji w kierunku internetu, zmiana ta jest mniej intensywna niż w przypadku prasy codziennej. Dodatkowo, istnieją wyraźne różnice w repertuarze prasowym w zależności od poziomu wykształcenia. Mężczyźni z wykształceniem wyższym preferują różnorodne pisma, w tym popularnonaukowe, podczas gdy mężczyźni z niższym wykształceniem skłaniają się ku bardziej rozrywkowym tytułom. Współczesne społeczeństwo pokazuje dwa typy postaw wobec konsumpcji: konsumpcyjną, skupioną na posiadaniu dóbr, oraz pokonsumpcyjną, gdzie przedmioty traktowane są jako narzędzia samorealizacji. Wraz z wyższym statusem i wykształceniem wzrasta krytycyzm wobec bezrefleksyjnej konsumpcji. 4. Internet Internet pełni kluczową rolę w pracy i edukacji, wykorzystywany głównie do prowadzenia interesów, kontaktów z klientami oraz zdobywania wiedzy. Użytkownicy korzystają z internetu do codziennych czynności, takich jak sprawdzanie pogody, rezerwacja wycieczek i zakupy, które stały się powszechne w około 40% badanych gospodarstw domowych. Zakupy online obejmują różnorodne produkty, takie jak kosmetyki, sprzęt AGD, książki, odzież, a nawet samochody. Jednak respondenci rzadko wykorzystują internet do autoekspresji; brak jest osobistych stron internetowych czy blogów w tej grupie. Komunikacja za pośrednictwem e-maila odbywa się głównie w celach służbowych, a prywatna korespondencja ogranicza się do sytuacji wymagających kontaktu z rodziną czy znajomymi. Pomimo dostrzegania możliwości, jakie niesie ze sobą internet, jego wykorzystanie w obszarze twórczości i autoekspresji pozostaje na niskim poziomie. Internet odgrywa kluczową rolę w ułatwieniu dostępu do informacji w praktycznie każdej dziedzinie nauki i sztuki, co stanowi o jego ogromnej sile. Jego przewaga nad tradycyjnymi mediami, takimi jak radio i telewizja, polega na możliwości relacji na żywo oraz dostępie do wydarzeń z każdego miejsca. Poczta elektroniczna, wprowadzona w 1971 roku, zrewolucjonizowała sposób, w jaki komunikujemy się w sieci, umożliwiając błyskawiczne przesyłanie różnorodnych plików. Portale społecznościowe, takie jak Facebook, Instagram czy YouTube, stały się niezbędne w działalności społecznej i biznesowej, a ich wpływ na wydarzenia polityczne jest widoczny w przykładzie protestów w Tunezji w 2010 roku. W Tunezji w 2010 roku rozpowszechniony film przez portal Facebook i YouTube stał się impulsem do rozpoczęcia masowych antyrządowych protestów. Co ciekawe, wiadomości i materiały nagrywane i przesyłane „z pierwszej ręki” przez uczestników protestów, nie tylko mobilizowały coraz większe rzesze ludzi, ale również były wykorzystywane przez stacje telewizyjne o światowym zasięgu. Dodatkowo, internet umożliwia rozwój pracy zdalnej i e-biznesu, co przyczyniło się do wzrostu popularności zakupów online. Dzięki e-handlowi klienci mogą nabywać produkty bezpośrednio od producentów, co nie tylko ułatwia zakupy, ale również pozwala na ocenę jakości towarów. ZAPPING Zapping to nawyk szybkiego przełączania kanałów telewizyjnych, który pozwala widzom przeskakiwać między treściami, wybierając te, które przyciągają ich uwagę w danym momencie. Jest to reakcja na dużą dostępność treści oraz potrzeba ciągłej stymulacji. Zapping symbolizuje współczesne podejście do mediów, gdzie odbiorcy zyskują kontrolę nad przekazem, ale kosztem głębszego zaangażowania w oglądane programy. 5. Ubogie, bogate i alternatywne korzystanie z mediów Medioznawcy kategoryzują aktywność medialną Polaków, wyróżniając abnegatów (używających mediów mało lub wcale), elektromanów (skupiających się na mediach elektronicznych), prasomanów (preferujących media drukowane) oraz mediomanów (używających różnych mediów intensywnie). Choć dostęp do mediów w Polsce jest szeroki i finansowo osiągalny dla większości, różnice w ich użytkowaniu są duże. Wyróżniają się trzy główne modele: ubogi, bogaty i alternatywny, które różnią się poziomem nasycenia mediami oraz przyzwyczajeniami użytkowników. Trzy modele korzystania z mediów w Polsce: 1) MODEL UBOGI W modelu ubogim dominuje telewizja, czasem prasa wykorzystywana głównie użytkowo (np. program telewizyjny). Komputer, jeśli jest, służy wyłącznie do celów praktycznych, a radio traktowane jest marginalnie. Użytkownicy tego modelu mają stałe nawyki medialne, nie są zainteresowani nowymi technologiami i nie stosują zappingu. Telewizja jest włączana w wolnym czasie bez wcześniejszego sprawdzania programu, a pilota używa się głównie do przełączania reklam. Oferta medialna jest ograniczona, a potrzeby związane z mediami – niewielkie. Media w tym modelu są używane prywatnie, utrwalają rytm dnia i więzi domowe, lecz pełnią mniejszą funkcję towarzyską. Nowe technologie wprowadzane są powoli, głównie z powodu zużycia starych urządzeń. Dzieci korzystają z mediów głównie do gier i mają w tym większą biegłość niż dorośli. Model ten występuje głównie wśród osób starszych, z niższym wykształceniem lub statusem socjoekonomicznym, choć próba badawcza jest zbyt mała na szerokie wnioski. 2) MODEL BOGATY Bogaty model użytkowania mediów cechuje się intensywną obecnością i równoczesnym korzystaniem z różnych środków masowego przekazu, jak radio, telewizja, prasa i internet. Media wspierają życie towarzyskie i są wykorzystywane do organizowania spotkań (np. oglądanie filmów czy karaoke). Nowinki technologiczne są chętnie przyjmowane, a sprzęty często wymieniane z powodu przestarzałości. Media wspomagają edukację dzieci, zwłaszcza komputer i telewizja. Rodzice świadomie korzystają z internetu do zakupów, szczególnie dla dzieci. Pomimo dużego zaangażowania, użytkownicy często deklarują dystans do treści medialnych, oprócz informacji, które traktują jako ważne dla zrozumienia współczesności i kompetencji kulturowych. W modelu bogatym nasycenie mediami najczęściej dotyczy klasy średniej, choć zdarzają się wyjątki. Różnorodność mediów w domu tworzy różne repertuary kulturalne rodzin, niezależnie od statusu ekonomicznego. 3) MODEL ALTERNATYWNY Model samoograniczenia polega na świadomym ograniczeniu dostępu do wybranych treści medialnych, co wynika z krytycznej oceny ich wpływu na życie rodzinne i wychowanie dzieci. Występuje w rodzinach specjalistów z wyższym wykształceniem, które finansowo stać na model bogaty, lecz wybierają ograniczenia w użytkowaniu mediów. W modelu samoograniczenia media nadal strukturyzują życie codzienne, ale ich wpływ jest znacznie słabszy niż w innych modelach. Preferowane są aktywności poza mediami, jak sport, turystyka czy hobby. Ogranicza się głównie telewizję i prasę rozrywkową; komputer służy do pracy i komunikacji, a internet zastępuje wiadomości telewizyjne. Gospodarstwa te mają duże biblioteki domowe. Choć takich gospodarstw jest niewiele, ich obecność sugeruje istnienie tego modelu w szerszej populacji. CZY BOGATY ODBIORCA TO DOBRY ODBIORCA? Można by przypuszczać, że model bogaty łączy się z analitycznym, świadomym odbiorem mediów, a model ubogi z biernym, mało krytycznym odbiorem. Zależność ta jest jednak bardziej złożona. Rzeczywiście, model ubogi częściej dotyczy osób starszych, o niższym statusie i mniejszym kapitale kulturowym, co może wpływać na ich słabszą zdolność krytycznego odbioru mediów. Zauważono jednak, że niektóre bogato wyposażone gospodarstwa korzystają z mediów głównie rozrywkowo i bezrefleksyjnie, podczas gdy użytkownicy mediów w modelu ubogim czasem wykazują głębsze, zaangażowane podejście do treści. 6. Orientacja na treść i technologie Obok różnic w nasyceniu mediami, wyróżnia się ich użycie zorientowane na treści oraz na technologie jako narzędzia. Media mogą służyć pozyskiwaniu informacji, budowaniu tożsamości i interakcjom społecznym, ale też bywają wykorzystywane ze względu na same technologie komunikacyjne. Te dwa podejścia często się przenikają, choć możliwe jest wyraźne ich rozróżnienie, niezależnie od stopnia nasycenia mediami w gospodarstwie domowym. W badanej zbiorowości zaobserwowano między innymi, że technologiczne środki komunikowania masowego: · służą użytkownikom do budowania, prezentacji i podkreślania statusu socjoekonomicznego; · stanowią narzędzia sprawowania władzy i/lub kontroli nad otoczeniem domowym i zewnętrznym; · służą do budowania więzi i izolowania się wewnątrz środowiska domowego; · pomagają w budowaniu więzi z otoczeniem społecznym oraz w symbolicznym wydzielaniu się z tego otoczenia (inkluzji/ekskluzji); · są używane do ekspresji estetycznej; · mają liczne zastosowania zabawowe niezależnie od treści jaką prezentują; do zabawy, eskapizmu, rozrywki może służy sama technologia, niezależnie od treści, jakie niesie. Na użytkowania mediów zorientowane na technologię nakłada się jeszcze jeden, czytelny podział: mają one dla ludzi zastosowania prywatne, jednostkowe, osobiste, domowe – i są używane na forum publicznym, w kontaktach pozadomowych, w relacjach z szerszym otoczeniem społecznym. To istotne, jak już bowiem wspominaliśmy ( PRYWATNE I PUBLICZNE), badana zbiorowość funkcjonuje – nawet w swej organizacji przestrzennej – w ramach dialektyki pomiędzy tym, co prywatne i co publiczne, co „moje własne” i co „niczyje”, co wewnętrzne i uwewnętrznione, a co zewnętrzne i przyciągające stosunkowo niewiele uwagi. Medialne narzędzia komunikowania pomagają integrować to, co wewnątrz, ale też wytwarzają płaszczyznę kontaktu z tym, co w tym dychotomicznie podzielonym świecie znajduje się za płotem prywatnych posesji. Paradygmaty medialne - serwisy informacyjne INFOTAINMENT Infotainment, czyli zjawisko łączenia informacji z rozrywką, jest zjawiskiem o rosnącym znaczeniu w mediach informacyjnych. Zakłada ono, że aby przyciągnąć uwagę odbiorców w warunkach konkurencji medialnej, serwisy informacyjne muszą zaspokajać potrzeby rozrywki i emocjonalnego pobudzenia. W praktyce oznacza to, że niegdyś poważne formy dziennikarstwa – takie jak wiadomości, reportaże czy dokumenty historyczne – coraz częściej podporządkowane są narracjom rozrywkowym. Wpływa to na sposób doboru tematów oraz kształtowanie struktury samych wiadomości. Infotainment jest obecny nie tylko w telewizji, ale też w innych mediach: w radio, na portalach informacyjnych oraz w prasie. Dzięki temu rozrywkowe podejście do informacji, niegdyś charakterystyczne tylko dla niszowych kanałów, stopniowo zdobywa uznanie i wpływ w szerszym, mainstreamowym kontekście medialnym. Przykłady: 1. „Dzień dobry TVN” – popularny poranny program telewizyjny, który integruje elementy informacyjne z tematyką lifestyle. Obok codziennych wiadomości i analiz pojawiają się rozmowy z celebrytami, porady związane ze zdrowiem, modą, urodą, a także segmenty kulinarne i plotki z życia gwiazd. Taki format pozwala widzom na swobodne zdobywanie informacji, jednocześnie utrzymując lekki i przyjemny ton, charakterystyczny dla rozrywki, co wpisuje się w założenia infotainment. 2. „Kocham Cię, Polsko!” – rozrywkowy program telewizyjny, który łączy quiz historyczny z humorystycznym podejściem do tematyki patriotycznej. Uczestnicy odpowiadają na pytania dotyczące polskiej kultury, historii i tradycji, co pozwala widzom zdobyć informacje o Polsce w sposób przystępny i zabawny. Oprócz quizu, program wykorzystuje interakcję z publicznością i humor, oferując widzom lekcję o kraju w rozrywkowej oprawie, zamiast poważnych wykładów. Mechanika Mediów Mechanika mediów opiera się na tworzeniu przekazów, które nie tylko informują, ale jednocześnie dostosowują się do wymogów organizacyjnych i formatowych instytucji medialnych. Serwisy informacyjne, zamiast prezentować świat w jego pełnej złożoności, podają informacje w przewidywalnych ramach, które są bardziej przystępne i mniej angażujące dla odbiorcy. Logika formatu i zasady infotainmentu sprawiają, że przekazy są atrakcyjne wizualnie, ale jednocześnie powierzchowne. Taka konstrukcja informacji ma swoje konsekwencje: media zamiast być obiektywnym obserwatorem rzeczywistości, stają się jej twórcą, narzucając własne interpretacje i priorytety, co często wpływa na naszą percepcję i sposób rozumienia świata. Przykłady: 1. Programy talk-show, takie jak np. „Kuba Wojewódzki” – łączą informacje z rozrywką poprzez luźne, nieformalnie prowadzone rozmowy, które zawierają anegdoty, osobiste  historie i humorystyczne sytuacje. Dzięki tej formule widzowie mogą poznać szczegóły życia gości i spojrzeć na nich z bardziej osobistej strony, co wzbudza emocje i zainteresowanie. 2. Reality show – na przykład „Big Brother” i „Top Model”, przekształcają rzeczywistość, zacierając granice między codziennym życiem a dramaturgią. Zwykłe sytuacje są tu przedstawiane jako pełne napięcia, konfliktów i emocji, przez co odbiorcy dostają produkt, który wydaje się prawdziwy, choć przefiltrowany przez telewizyjny format narracyjny. To tworzy iluzję autentyczności, podczas gdy tak naprawdę scenariusz jest skonstruowany w celu przyciągnięcia uwagi. Postdziennikarstwo Koncept postdziennikarstwa opiera się na przesunięciu granicy między klasycznym dziennikarstwem informacyjnym a kulturą rozrywki. Dziennikarstwo informacyjne było zwykle przedstawiane jako forma komunikacji oparta na zestawie rygorystycznie przestrzeganych praktyk profesjonalnych bądź jako forma komunikacji politycznej lub też jako poważny przedmiot badań teorii nad komunikowaniem; przyjęcie logiki infotainmentu sprawia, że informacja staje się produktem rozrywkowym. Zjawisko to, zarysowane przez Petera Dahgrena, doprowadziło do redefinicji roli dziennikarza, który – zamiast dostarczać obiektywne, skomplikowane informacje – tworzy przekazy dostosowane do potrzeb medialnego show, co wiąże się z preferowaniem treści prostych i przyciągających uwagę. Badania nad odbiorem serwisów pokazują, że treści informacyjne traktowane są powierzchownie i słabo zapamiętywane, gdyż widzowie przeważnie podchodzą do nich jak do rozrywki, zapamiętując jedynie najprostsze, wizualnie atrakcyjne przekazy. W Polsce, po transformacji ustrojowej, serwisy informacyjne przyjęły rysy nowego gatunku: odchodząc od sztywnej, sformalizowanej struktury sprzed 1989 roku, stały się bardziej podobne do międzynarodowych programów infotainmentowych, wpisując się w masowy paradygmat medialny. Przykłady: 1. Blogi i vlogi – osoby prywatne, jak influencerzy lub pasjonaci, publikują własne analizy i opinie w formie tekstu lub wideo. Przykładem są popularne kanały YouTube, które przedstawiają komentarze polityczne lub społeczne z perspektywy autora, jak np. „Historia bez cenzury” (historia w subiektywnym, często humorystycznym tonie). 2. Podkasty – te formaty pozwalają na dogłębne analizy i długie wywiady na tematy aktualne, często z gośćmi spoza tradycyjnych mediów. Takie treści, niepowiązane z oficjalnymi mediami, oferują odbiorcom nowy, świeży punkt widzenia, bardziej osobisty i nastawiony na interakcję. Telewizyjny Serwis Informacyjny PRL Polski telewizyjny serwis informacyjny, nazywał się "Wiadomości Dnia" (nadawano go od 1956 roku), od 1958 był wypuszczany jako "Dziennik Telewizyjny,", następnie w latach 70 „Wieczór z dziennikiem”, a w 1989 roku przemieniono go w „Wiadomości” Pełnił on kluczową rolę propagandową. Przekazywano w nim starannie kontrolowane treści zgodne z ideologią państwową, ignorując potrzeby widzów. Prezentacja była chłodna i bezosobowa; lektorzy zachowywali dystans i nie jednali się z widzem. Program miał za zadanie podkreślać siłę władzy, a nie informować obywateli. Wizualnie dominowały neutralne tła i formalny ton, a dźwięk i czołówka wskazywały na oficjalny, jednokierunkowy charakter komunikacji. Przykłady: 1. "Wiadomości" - Codzienny, ogólnokrajowy serwis informacyjny skupiał się na relacjonowaniu aktualnych wydarzeń z naciskiem na sukcesy gospodarcze, społeczne i polityczne PRL. Przekaz podkreślał stabilność kraju oraz umacniał zaufanie do władzy, prezentując wybrane fakty w sposób budujący pozytywny wizerunek systemu. 2. "Telewizyjny Kurier" - Kurier zaspokajał potrzeby informacyjne lokalnych społeczności, łącząc wiadomości regionalne z wiadomościami o znaczeniu krajowym. Program prezentował działania lokalnych władz i ich współpracę z centralą, co wzmacniało poczucie jedności i wspólnego celu w budowaniu „ludowej ojczyzny”. Informacja kontra rzeczywistość W ciągu ostatnich kilkunastu lat, dzięki transformacji, informacja w polskich mediach uzyskała większą różnorodność.. Przykładem są takie serwisy jak Fakty w TVN, które, czerpiąc inspiracje z mediów zachodnich, wprowadziły nową dynamikę, a także wyższą jakość wizualną. Przejście od czasów Teleexpressu i pierwszych wolnych serwisów informacyjnych było ważne, ponieważ przyniosło odbiorcom nowe doświadczenia – oparte na demokratyzacji informacji i większej różnorodności. Jednakże moment tej medialnej „wolności” zbiegł się z rozwojem infotainmentu. Warto tu podkreślić, że właśnie teraz, gdy informacja dla rzeczywistości, pomagająca na tę rzeczywistość wpływać i ją kształtować, byłaby bardzo potrzebna, media dostarczają coraz atrakcyjniejszej, coraz doskonalszej technicznie, coraz bogatszej i coraz przyjemniejszej informacji zamiast rzeczywistości. Przykłady: 1. Relacje o katastrofach: Media często przedstawiają katastrofy, takie jak trzęsienia ziemi czy powodzie, poprzez emocjonalne relacje i obrazowy dramat, co przyciąga uwagę widzów. Takie podejście jednak bywa powierzchowne i może ukrywać pełen kontekst, na przykład związane z przyczynami czy skutkami zjawiska. 2. Społeczność online: Na platformach takich jak Instagram użytkownicy pokazują idealizowane wersje życia, które znacznie odbiegają od rzeczywistości. Wybierane momenty są starannie stylizowane, co może tworzyć złudzenie nieosiągalnego ideału życia, jednocześnie pomijając codzienne problemy i trudności. ​  3.​Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: opera mydlana i melodramat Paradygmaty w kontekście tematu prezentacji to zbiór zasad i wzorców, które definiują, jak wspominane są historie, jak wyglądają ich struktury i tematy. Paradygmaty są także dostępne do skutków obserwacji – widz, oglądając operę mydlaną lub melodramat, pojawiają się reakcje, działania i sposoby działania. Warto zauważyć, że paradygmaty oper mydlanych i melodramatów nie tylko definiują te gatunki, ale także zapewniają zabezpieczenia społeczne czy kulturowe. 1. ŹRÓDŁA OPERY MYDLANEJ (s.327,328) Slajd 1 Źródła tego gatunku medialnego, nazwanego żartobliwie operą mydlaną, mają swój początek w tradycji ustnego opowiadania w odcinkach. Jej podstawy są zbliżone do tych, które leżą u źródeł tabloidów, popularnej literatury w odcinkach oraz innych cyklicznych formach narracyjnych w kulturze popularnej. Gatunek ten łączy wiele cech z innymi formatami medialnymi – niektóre z nich były dla niego inspiracją, inne rozwijały się równolegle, a jeszcze inne wyrosły z opery mydlanej, wykorzystując jej cechy, które przyczyniły się do rynkowego sukcesu. Wśród kluczowych inspiracji dla oper mydlanych warto wymienić popularny romans literacki, który podobnie jak opera mydlana, skupiał się na potrzebach kobiecej publiczności, uproszczonych portretach psychologicznych bohaterów, narracji w odcinkach oraz relacjach emocjonalnych między postaciami. Kolejnym istotnym źródłem był melodramat literacki i filmowy, z którego opera mydlana wykształciła się. Melodramat, podobnie jak ona, charakteryzował się silną polaryzacją moralną bohaterów i uproszczeniem ich psychologii, silnym emocjonalnym nacechowaniem wszystkich elementów świata przedstawionego, nadmiarem emocjonalnym i językowym oraz zagęszczeniem fabularnym, wyrażającym się w nagromadzeniu niezwykłych okoliczności. Te różnorodne wpływy ukształtowały współczesny kształt opery mydlanej i jej popularność. Slajd 2 Pierwowzorem tych gatunków medialnych i literackich były opowieści, a podstawowe elementy konieczne dla zaistnienia w nich seryjnej narracji telewizyjnej, było przede wszystkim: - Stałe audytorium gromadzące się dla wysłuchania opowieści zawsze w podobnym czasie, miejscu, okolicznościach - Audytorium to nie umie, nie chce albo nie może czytać – na przykład zajęte jest w czasie trwania opowieści pracami domowymi - Opowieść musi być związana z doświadczeniami i potrzebami emocjonalnymi słuchaczy - Opowieści tej brak zamknięcia narracyjnego – zakłada się, iż będzie przedłużana na następne spotkania - Wymuszona tym przedłużaniem budowa opowieści zakłada cykliczne falowanie akcji według wzoru: spokój – zagrożenie/konflikt – rozwiązanie – spokój – zagrożenie... itd. - Konieczne staje się zakończenie każdego z odcinków w sposób podsycając ciekawość Slajd 3 Historyczne odniesienie tego modelu, to nie tylko opowieści, ale i: Średniowieczne romanse dworskie. Głośne czytanie w klasztorach, domach i miejscach publicznych w Europie (XV–XVIII w.). XIX-wieczne czytanie fabryczne.  Opowiadanie bajek dzieciom przed snem. Ten gatunek wywodzi się z uniwersalnych tradycji opowiadania historii. Jednak aby zrozumieć, co wpłynęło na jego współczesną formę, należy przyjrzeć się specyficznym warunkom ekonomicznym i technologicznym, które ukształtowały go w Stanach Zjednoczonych. Slajd 4 2. PIERWOTNA GRUPA DOCELOWA OPERY MYDLANEJ (s.329) Opera mydlana była efektem połączenia potrzeb marketingowych i społecznych, dostosowana do specyficznej grupy konsumentów, którą stanowiły gospodynie domowe w USA lat 30. XX wieku. (w tamtych czasach w USA infrastruktura była już na tyle rozwinięta, że było to możliwe - wodociągi, elektryczność..) Była narzędziem marketingowym, zaprojektowanym do promocji dóbr szybko zbywalnych (FMCG - towary (najczęściej codziennego użytku) szybko zużywane i często kupowane, takie jak: proszek do prania, pasta do zębów, jogurt, pieczywo itp.) i urządzeń gospodarstwa domowego - a zatem jej grupą docelową były gospodynie kupujące większość tych produktów. Modelowa odbiorczyni to kobieta zajmująca się domem, niezatrudniona zawodowo, pełniąca rolę żony i matki, finansowo zależna od rodziny (głównie męża). Mimo monotonii i ograniczeń życia domowego adresatki radiowego, a potem telewizyjnego serialu miały na niego czas wolny. Opera mydlana oferowała idealną platformę do lokowania produktów takich jak środki czystości, żywność czy urządzenia domowe, co skutecznie wpływało na decyzje zakupowe gospodyń domowych. Slajd 5 3. RODZAJOWY CHARAKTER OPERY MYDLANEJ (s.329) Opery mydlane były telewizyjnym odpowiednikiem rodzinnych seriali radiowych. Choć kojarzone głównie z telewizją, ich korzenie sięgają radia, którego doświadczyły zanim przeniosły się do telewizji, gdzie osiągnęły pełny rozwój gatunkowy. W latach 50. XX wieku, kiedy telewizja w Europie Zachodniej dopiero się rozwijała, w USA OM stały się jednym z najważniejszych gatunków telewizji skierowanej do kobiet. Mimo że średnio 1/3 widzów stanowią mężczyźni, gatunek ten projektowany jest z myślą o potrzebach i preferencjach kobiet. Opery mydlane, podobnie jak inne kobiece media gatunkowe, często utrwalają stereotypowe i konserwatywne spojrzenie na role społeczne kobiet oraz ich miejsce w relacjach prywatnych. Slajd 6 4. WYZNACZNIKI GATUNKOWE OPERY MYDLANEJ A JEJ FUNKCJE MARKETINGOWE (s.330-334) Ogólny wzorzec om zawierał następujące elementy, wypływające wprost z dostosowania gatunku do potrzeb grupy docelowej i potrzeb kontekstu reklamowego: 1) seryjność, podział na odcinki 2) przerywanie narracji w momentach napięcia lub zagadki 3) brak zamknięcia narracyjnego 4) liczne przeplatające się wątki i wielość bohaterów 5) stereotypowa, „typowa” konstrukcja postaci 6) rozgrywanie akcji w czasie realnym lub pozornie realnym 7) umiejscowienie akcji w środowisku domowym 1. seryjność, podział na odcinki Opery mydlane zostały zaprojektowane w formie krótkich, około 30-minutowych odcinków, aby dopasować się do codziennego życia odbiorców, szczególnie gospodyń domowych. Dzięki stałemu rozkładowi dnia idealna widzka może regularnie wracać do ulubionego serialu, który staje się częścią jej rutyny. Krótki czas trwania odcinków nie obciąża uwagi, umożliwia codzienne oglądanie, a jednocześnie pozwala na wplecenie w program kilku bloków reklamowych. 2. długie trwanie Reklamodawcy dążą do przywiązania widzów do ulubionego serialu, co pozwala budować trwałe relacje emocjonalne z bohaterami i unikać ryzyka niepowodzenia nowych produkcji. Długotrwałość seriali wynika z ich skuteczności marketingowej – ratingi decydują o kontynuacji lub zakończeniu. Fabuła jest dostosowywana do potrzeb emocjonalnych widzów, co zapewnia ich lojalność. Wieloletnie emisje pozwalają przyciągać nowych odbiorców, a widoczny na ekranie rozwój i starzenie się bohaterów sprzyjają identyfikacji z postaciami. 3. brak zamknięcia narracyjnego i cliffhangers Opery mydlane unikają wyraźnego zakończenia narracji, zamiast tego wydłużając „środek” historii w nieskończoność. Zamiast jednorazowego finału pojawiają się liczne mikrozamknięcia, a fabuła opiera się na wielokrotnym powtarzaniu schematu równowagi i jej zaburzenia. Przeciętny odcinek składa się z 20–30 scen, które często przeplatają różne wątki – jeden wątek może osiągać równowagę, podczas gdy inny wprowadza napięcie. Ten układ utrzymuje uwagę widzów. Kluczowym elementem są cliffhangers – momenty napięcia na końcu odcinka, które zachęcają do oglądania kolejnych części. 4. powtórzenia i rekapitulacje W latach 90. XX wieku, doszło do podziału widzów oper mydlanych na sześć grup: od niekompetentnych i przypadkowych, przez nowicjuszy i widzów nieregularnych, aż po kompetentnych i ekspertów – najbardziej zaangażowanych i idealnych odbiorców. Producenci dążą do przyciągnięcia przypadkowych widzów i przekształcenia ich w lojalnych odbiorców. Aby ułatwić orientację nowicjuszom, stosuje się takie zabiegi jak backstory (streszczenie wcześniejszych wydarzeń na początku odcinka), powtórzenia scen (wspomnienia bohaterów) oraz dialogi przypominające przebieg fabuły. Postaci i intrygi są budowane na znanych konwencjach dramaturgicznych, co zapewnia przewidywalność i ułatwia widzom zrozumienie fabuły. 5. wielość wątków i postaci; kontakty paraspołeczne Wielość wątków i postaci w operach mydlanych pomaga budować lojalność odbiorców, oferując im zastępcze interakcje społeczne. Widzowie, szczególnie ci spędzający dużo czasu w samotności, mogą poczuć emocjonalną bliskość z postaciami, które „znają” dzięki serialowi. Zróżnicowanie postaci umożliwia identyfikację i ocenę moralną, a także stwarza przestrzeń do spekulacji o dalszym przebiegu intryg. Dodatkowo, wielość wątków pozwala producentom na elastyczność w przypadku nieprzewidywalnych zdarzeń, takich jak problemy z aktorami, zapewniając ciągłość serialu przez długi czas. 6. czas realny Opera mydlana jest osadzona w czasie realnym lub pozornie realnym, co zwiększa poczucie autentyczności zdarzeń. Dzięki temu, widzowie czują, że akcja rozwija się między odcinkami, co podsyca ich ciekawość. Powolny rozwój fabuły, rozgrywającej się w ciągu jednego dnia, pozwala łatwo wrócić do serialu po przerwie i umożliwia dołączenie nowych widzów, którzy mogą łatwo zorientować się w historii. 7. środowisko domowe Większość akcji oper mydlanych rozgrywa się w domu lub podobnym miejscu, co sprzyja autoidentyfikacji widzów i budowaniu zaangażowania emocjonalnego. To także wynik uwarunkowań produkcyjnych – takie środowisko obniża koszty, umożliwia łatwą zmianę scenografii i pozwala unikać zależności od pory roku czy pogody, co jest istotne przy utrzymaniu iluzji czasu realnego. 8. kobiecy model komunikacji Narracja w operach mydlanych rozwija się głównie przez dialogi i intymne rozmowy, a kluczowe wydarzenia są często rekapitulowane i omawiane. Takie podejście wynika z radiowych korzeni gatunku oraz wyobrażeń o odbiorczyni – kobiecie, która spędza czas w domu lub wykonuje prace domowe. Liczne dialogi umożliwiają jej śledzenie akcji, nawet gdy nie może oglądać telewizji. Serial opiera się na werbalizowaniu emocji i rozwiązywaniu problemów przez rozmowę, a bohaterowie, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, komunikują się w sposób typowo "kobiecy", poruszając tematy emocji, relacji międzyludzkich i życia prywatnego. 9. modelowi bohaterowie Bohaterowie oper mydlanych są skonstruowani tak, aby odzwierciedlać doświadczenia i fantazje odbiorczyń, szczególnie w zakresie relacji międzyludzkich, miłości czy zazdrości. Postacie kobiece są aktywne i emocjonalne, a mężczyźni przedstawiani są jako uczuciowi, wrażliwi i empatyczni. Serial tworzy typowe postaci, które łatwo rozpoznać na podstawie przyswojonych przez widza metaznaków. Wśród kobiet występują takie typy jak: młoda do zamążpójścia, zła kobieta - plotkarka i intrygantka, karierowiczka, babcia, a wśród mężczyzn: mężczyźni gotowi do małżeństwa, łajdacy czy przyzwoici mężowie. W razie zmiany aktora, jego rolę może przejąć ktoś inny, zachowując typową charakterystykę postaci. 10. bezpieczeństwo poznawcze i społeczne Wizerunek ról społecznych w operach mydlanych jest tradycyjny i konserwatywny, co zapewnia poczucie bezpieczeństwa poznawczego widzów. Serial ma motywować i mobilizować odbiorców, unikając tematów wywołujących zbyt duży dysonans poznawczy. Nadmiar kontrowersji mógłby zaszkodzić sympatii widzów i skutkować zdjęciem serialu z anteny. Choć formuła serialu nie zmienia się drastycznie, współczesne produkcje są szybsze, z bardziej stonowaną grą aktorską, a konserwatywne przesłanie wzbogacono o postacie i wątki wcześniej tabuizowane (np. homoseksualizm, narkomania). Rozwinęły się podgatunki om wykorzystujące fascynację widzów niektórymi trudno dostępnymi środowiskami i grupami społecznymi (szpital, redakcja, dom mody, sąd, instytut naukowy). Spektakularne jest zwłaszcza powodzenie om szpitalnej, rozgrywającej się wśród lekarzy i pielęgniarek. Slajd 10 5. OPERA MYDLANA A ZMIANA SPOŁECZNA (s.335) Ewolucja opery mydlanej w drugiej połowie XX wieku odzwierciedla zmiany w modelach życia rodzinnego, kariery zawodowej i stylach życia. Kobiety coraz częściej pracują zawodowo, a osamotnione gospodynie domowe stanowią mniejszość. Publiczność om staje się bardziej zróżnicowana, obejmując także mężczyzn i różne grupy wiekowe. Mimo to, paradygmat opery mydlanej zmienia się powoli, pozostając związanym z jej tradycyjną kobiecą bazą rodzajową. Choć treść seriali nieco się zmienia, podstawowe cechy formalne są nadal takie same jak 50 lat temu. Opera mydlana, w przeciwieństwie do innych gatunków, stawia na bezpieczeństwo, ciągłość i przyzwyczajenia, co czyni ją jednym z najbardziej konserwatywnych gatunków medialnych. Slajd 11 6. OPERA MYDLANA W WERSJI CODZIENNEJ I LUKSUSOWEJ (s.335-337) Opera mydlana występuje w dwóch głównych podgatunkach: - supersoap -> kluczowym elementem supersoap jest pojęcie „glamour”, które obejmuje bogatych, atrakcyjnych bohaterów, żyjących w luksusowych wnętrzach i egzotycznych miejscach. Narracja pełna jest skrajnych motywów – morderstw, zdrad, porwań czy tajemnic rodzinnych – które często ignorują realizm. Choć fabuła jest przesycona dramatyzmem, widzowie czerpią przyjemność z fantazjowania i ucieczki od rzeczywistości. Slajd 12 Większość supersoaps, które osiągnęły międzynarodowy sukces marketingowy wyprodukowana została w USA – do najsłynniejszych należą Dallas (1978–1991), Dynasty (1981–1989), Santa Barbara (1984–1993) oraz Bold and Beautiful (rozpoczęta w 1987, w 2023 emitowano 9000 odcinek i jest zaplanowana kontynuacja na sezon 2025). Wszystkie były popularne także w Polsce; ta ostatnia od 1994-2014r. była emitowana w TVP pod tytułem Moda na sukces. Zakończenie emisji Mody na sukces w Polsce tłumaczono zbyt wysoką ceną za kolejne odcinki (TVP chciało płacić mniej, ale nie zgodził się na to dystrybutor serialu) i stale malejącą oglądalnością. (prawie 9 tys odc - 20 lat transmisji) Slajd 13 - Daytime Soap Operas - opery mydlane o tak zwanych zwykłych ludziach -> One oferują widzowi większą identyfikację z bohaterami, którzy pochodzą z różnych klas społecznych, a ich pozycja jest bliższa odbiorcy. Akcja toczy się w zwykłych miejscach, takich jak domy, bary czy szpitale, a scenografia jest realistyczna i pozbawiona skrajności. Bohaterowie, choć atrakcyjni, mają typową urodę, a fabuła koncentruje się na codziennych problemach, jak kryzysy małżeńskie czy trudności finansowe. W przeciwieństwie do supersoaps, te seriale nie stawiają diagnoz społecznych, ale poruszają tematy bliskie doświadczeniom widza, zwłaszcza w produkcjach europejskich, które od lat 70. chętniej podejmują kontrowersyjne wątki w celach komercyjnych. Slajd 14 - Amerykańskie seriale tego typu produkowano od lat 40. XX wieku (najstarsza telewizyjna om w historii mediów – The Faraway Hill – była emitowana w USA w 1946 roku. The Guiding Light to najdłuższa opera mydlana, rozpocząła się w radiu w 1937 roku, przeniesiono go do telewizji w 1952, a zakończono – we wrześniu 2009). Slajd 15 One Life To Live to opera mydlana, która jako pierwsza w historii zaprezentowała postacie zróżnicowane pod względem etnicznym i ekonomicznym. Emisja została rozpoczęta w 1968 i trwała w telewizji do 13 stycznia 2012 roku. Slajd 16 7. GATUNKI POKREWNE: SERIAL RODZINNY I TELENOWELA (s.337-339) W drugiej połowie XX wieku równolegle z gatunkiem om rozwijały się dwa pokrewne formaty: telewizyjny serial rodzinny i telenowela. Często bywa, że są one mylone z om, jednak hybrydyzacja gatunkowa we współczesnej telewizji sprawia, że czasami trudno je od siebie odróżnić. Mimo podobieństw, serial i telenowela różnią się jednak zarówno konstrukcją, jak i uwarunkowaniami marketingowymi. - Serial dla całej rodziny -> Serial rodzinny ma wiele wspólnych cech z operą mydlaną, takich jak zagęszczona narracja, melodramatyzm, uproszczona psychologia postaci czy podział na odcinki. Jednakże, różni się przede wszystkim grupą docelową i konstrukcją. Serial rodzinny jest skierowany do szerokiej, zróżnicowanej publiczności i produkowany z myślą o najlepszym czasie reklamowym (prime-time), co sprawia, że ma duży potencjał komercyjny. Jego celem jest zgromadzenie jak największej liczby widzów w najlepszym czasie, co przyciąga reklamodawców, szczególnie tych oferujących produkty codziennego użytku. W przeciwieństwie do opery mydlanej, serial rodzinny ma bardziej zachowawczy, obyczajowy i moralny charakter, dzięki czemu jest odpowiedni dla całej rodziny. Fabuła serialu rodzinnego często obejmuje długie okresy życia bohaterów, a niekiedy także kilka pokoleń.Serial ten zazwyczaj dąży do zamknięcia narracyjnego, z wyraźnym zakończeniem, które dostarcza widzom satysfakcji. Jest realizowany z większym budżetem, z dbałością o detale, takie jak plenery, kostiumy i reżyserię, a wszystkie odcinki produkowane są z wyprzedzeniem. W przeciwieństwie do opery mydlanej, która jest emitowana na bieżąco, serial rodzinny nie ma tego samego nacisku na codzienną produkcję nowych odcinków. Ponadto, serial często porusza tematy historyczne, społeczne lub zawodowe, co dodaje mu waloru poznawczego. Opera mydlana natomiast skupia się na codziennych perypetiach bohaterów, z naciskiem na dramatyczne wydarzenia i powtarzalne wątki, które w większym stopniu oddzielają ją od realizmu. - Telenowela -> Telenowela, podobnie jak opera mydlana (om), początkowo była gatunkiem radiowym, który zyskał ogromną popularność w Ameryce Łacińskiej, pełniąc rolę edukacyjną i kulturową, szczególnie wśród niższych klas społecznych. Telewizyjna wersja telenoweli początkowo miała charakter edukacyjny, adaptując klasyczne dzieła literackie. Z czasem gatunek stał się bardziej komercyjny, choć wciąż zachowywał elementy moralizatorskie i kulturowe. Latynoska telenowela, mimo podobieństw do opery mydlanej (om), ma wyraźną specyfikę. Łączy ją z om budowa seryjna, podział na odcinki, zawieszenia akcji, napięcie oraz rozgrywanie wydarzeń w czasie realnym. Telenowela, w przeciwieństwie do om, koncentruje się na jednym głównym wątku – losach młodej kobiety, która przechodzi przez liczne próby, dążąc do małżeństwa. Przeważnie w tle znajduje się jeden główny wątek, a pozostałe są mniej istotne.W telenoweli widoczna jest polaryzacja moralna: bogaci są często ukazywani jako negatywni, a moralna wyższość leży po stronie ubogich. Celem narracji jest doprowadzenie do morału, gdzie "dobra kobieta" zostaje nagrodzona za swoje cnoty. W przeciwieństwie do om, telenowela zmierza do zamknięcia narracyjnego, co ma na celu spełnienie oczekiwań wychowawczych i moralnych. Telenowela jest także zorientowana na klasy niższe i średnie, do których kieruje swoje przesłanie o moralności i sprawiedliwości. - Slajd 17 PRZYKŁADOWE TELENOWELE - W latach 50. i 60. telenowele w Ameryce Łacińskiej były głównie romantycznymi historiami oderwanymi od rzeczywistości, opowiadającymi o wyidealizowanej miłości. W późniejszych dekadach (od lat 60. do połowy 80.) zdominował realizm, gdzie telenowele ukazywały „zwykłych ludzi” i uproszczony obraz społeczeństwa. Telenowele lat 90. i początków XXI wieku określane są jako post-realistyczne, ale wszystkie trzy podgatunki łączy prosta oparta na kontraście „dobrych ludzi” kontra „złe elity”. Telenowele zyskują popularność poza Ameryką Łacińską, co było widoczne na przykładzie „Niewolnicy Isaury”, której sukcesy w Polsce przyczyniły się do emitowania licznych latynoskich telenowel (w latach 1984-2006 pokazano 86 tytułów). W USA, gdzie w odpowiedzi na dużą imigrację latynoamerykańską produkowano telenowele, zyskują one również popularność – jak „Ugly Betty”, amerykańska wersja kolumbijskiego „Yo soy Betty, la fea” - polski odpowiednik “Brzudula” emitowana na TVN w 2009-2009, a potem ponownie w 2020-2022. - Telenowela "Kassandra", wyprodukowana w Wenezueli, została wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa jako najczęściej eksportowana i emitowana w wielu krajach (z 1992 roku). - “Zbuntowany anioł” znana argentyńska telenowela, wyprodukowana w latach 1998–1999. - Telenowele reagują na zmiany w mediach, wprowadzając elementy interaktywności, łącząc format z reality show, co wskazuje na ich ewolucję i dopasowanie do współczesnych oczekiwań widzów. slajd 18 OPERA MYDLANA PO POLSKU Ogromna i natychmiastowa kariera w polskiej telewizji opery mydlanej i pokrewnych form melodramatycznych była właściwie do przewidzenia. Ich atrakcyjność i korzenie tkwią w uniwersalnej potrzebie opowiadania i dzielenia się emocjami. Spełniają również tęsknotę za prostymi i zrozumiałymi kryteriami moralnymi. Być może właśnie dlatego media w PRLu praktycznie nie zawierały w sobie komponentów melodramatycznych, a wręcz tego melodramatu unikały. Spragniona silnych wzruszeń publiczność, mogła wtedy najwyżej czasem obejrzeć jakiś kostiumowy melodramat w kinie, a prywatne wypożyczalnie zaopatrzone były głównie w przedwojenne melodramaty i powieści kryminalne, których nowe wydania zaczęły się ukazywać dopiero w drugiej połowie lat 80. Natomiast tradycyjny, kanoniczny model opery mydlanej został uruchomiony w polskich warunkach i przystosowany do lokalnej specyfiki w latach 90. Nawet jeśli bezrobocie wśród kobiet było po 1989 roku w Polsce stosunkowo wysokie, to częściej niż z osamotnioną gospodynią domową miało się do czynienia z kobietą obarczoną podwójną porcją obowiązków domowo-zawodowych. Dlatego seriale mydlane emitowane były popołudniami i wieczorem, gdy całe rodziny były już w domu. Stąd odbiór serialu nie był już samotny, a stał się bardziej rodzinny. Został wpleciony pomiędzy obowiązki domowe, a interakcje z innymi członkami rodziny. -> wpływ na ludzi Gdy zaczynano kręcić pierwszą polską operę mydlaną, był to już na świecie gatunek dobrze opisany, określony wytycznymi produkcyjnymi. W 1988 roku, gdy zaczęto realizować serię W labiryncie, nie było jednak sprzyjających uwarunkowań marketingowych i produkcyjnych, które zwykle decydują o kształcie formalnym opery mydlanej. (zresztą próba produkcji polskiej om – Sprawy państwa Kardasiów – jeszcze w 1956 roku zakończyła się niepowodzeniem) Serial produkowano więc z prędkością jednego odcinka na tydzień. Za to kiedy w 1997 roku rozpisywano w Telewizji Polskiej konkurs na pierwszą polską om, warunki rynkowe w końcu zaistniały. Wiadomo też było, jak ma ona wyglądać z formalnego punktu widzenia. Ponieważ jednak miała to być pierwsza i na razie jedyna profesjonalna opera mydlana, pierwsze odcinki dowodzą usiłowania zawarcia wszystkich możliwych elementów tego formatu w calość. I oto mamy - zaakceptowany do produkcji Klan, który miał być operą mydlaną o zwykłych ludziach, ale musiał też zawierać elementy glamorous supersoap. Typową polską miejską rodzinę skonstruowano w taki sposób, żeby reprezentowała jak najszerszy przekrój społeczny – od taksówkarza, przez gospodynię domową, średniego czy drobnego przedsiębiorcę, farmaceutkę, wybitnego chirurga, profesorkę uniwersytetu, zakonnicę i milionerkę. Popularność amerykańskiej Dynastii dała bowiem producentom do myślenia. Wśród wielu bohaterów modelowych przewidziano w scenariuszu także złą kobietę – piękną i niezwykle elegancką (stylizowaną wyraźnie na Alexis Carrington) milionerkę. Klan miał być wehikułem reklamowym, ale rościł sobie też pretensje do pewnego wizerunku społeczeństwa polskiego, wraz z jego wartościami rodzinnymi i katolickimi. Miał również dostarczać telewidzom rozkoszy melodramatu, ale przy okazji edukować ich o AIDS, przeszczepach, zespole Downa, samotnym macierzyństwie, nowotworach czy psychoterapii. Miał wykorzystać jednocześnie atrakcyjność formuły „mydlanej”, popularność seriali o tzw. wielkim świecie oraz zaufanie do tradycyjnych polskich seriali rodzinnych, jak komediowa Wojna domowa (1965–1966), romantyczny Jan Serce (1981) czy historyczno-społeczny Dom (1980–1987, 1996–1998). Był więc w początkach swego istnienia rodzajem gatunkowej hybrydy. Najszybciej odpadły jednak elementy superopery. Publiczność nie zaakceptowała Moniki jako polskiej Alexis i scenarzyści kazali się jej zmienić – okazało się, że nie jest zła, tylko nieszczęśliwa. Finalnie i obecnie Klan przypomina raczej amerykańskie tasiemce, gdzie po latach emisji wszyscy są ze wszystkimi spokrewnieni albo o tym nie wiedzą. Z Klanem (obecnie około 4500 odc.) konkurowało i stale konkuruje kilkanaście podobnych produkcji, o rozmaitych proporcjach glamour i życia codziennego, ze zdecydowaną przewagą tego drugiego. Niektóre starsze, jak -Złotopolscy, (TVP 2, emitowany od 1998 do 2010 roku), czy -Plebania (TVP1, od 2000 do 2012) oraz nadal emitowane: -M jak miłość (TVP2, od 2000), -Na Wspólnej (od 2003) czy -Barwy szczęścia (od 2007), wyrosły na swoiste fenomeny medialne i kulturalne. Wielką popularnością cieszą się formy zawieszone pomiędzy typową, emitowaną codziennie operą mydlaną a serialem, które można nazwać serialami melodramatycznymi. – np. Na dobre i na złe (TVP2, od 1999, w tym roku obchodzi 25-lecie) Sprzedaż i rozwój formatów medialnych, poszerza zakres i międzygatunkowe wykorzystanie wątków i postaci z seriali. Powstają wokół nich pisma ilustrowane oraz witryny i serwisy internetowe, w tym blogi nawet fikcyjnych postaci. -> wpływ na ludzi Angażuje się również gwiazdy seriali do udziału w telewizyjnych show rozrywkowych takich jak Taniec z gwiazdami, czy kiedyś emitowany Gwiazdy tańczą na lodzie. Emitowany był kiedyś również np. specjalny game show, w którym aktorzy z seriali i oper mydlanych dowodzili swoich możliwości wokalnych - Jak oni śpiewają. Również dzięki temu serialowi aktorzy weszli na stałe do rubryk magazynów plotkarskich, występują w talk showach, zarabiają w reklamach i biorą udział w kampaniach społecznych. slajd 19 MELODRAMATYZACJA Melodramat - jeden z najstarszych gatunków filmowych, wywodzący się z tradycji literackiej i teatralnej. Wyróżnia się atrakcyjną fabułą opowiadającą historię wielkiej miłości łączącej parę wyjątkowych bohaterów, pełną przeszkód, cierpienia, nierzadko kończącą się śmiercią jednego lub obojga z nich. Celem melodramatu jest wpływanie na emocje widza, budzenie silnych wzruszeń, stąd uproszczona psychologia, skłonność do patosu czy nawet kiczu, schematycznych postaci, posługiwaniu się stereotypami i gotowymi schematami, jak np. motyw przypadkowego spotkania i miłości od pierwszego wejrzenia, czy cudownego ocalenie. Melodramat przeniknął do oper mydlanych i telenowel, stanowił też inspirację komedii romantycznej. Różnica z dramatem: Melodramat jest bardziej nakierowany na romans i uczucia, zaangażowanie widza, ma często początek jak w komedii a koniec dramatyczny. Dramat jest smutny i poważny. slajd 20 „Melodramat – wyjaśnia literaturoznawca (Pieczka 1997: 257) – jako kategoria estetyczna wyraża się poprzez odpowiednie ukształtowanie płaszczyzny świata przedstawionego (...). Do podstawowych składników, które konstruują melodramat należą: 1) dominacja fabuły złożonej z wydarzeń o charakterze rewelacyjnym, połączonym motywacją przyczynowo-skutkową i składającym się na wartką, pełną perypetii akcję; 2) bohater znajdujący się w skrajnych stanach egzystencji i realizujący swe cele w aktywnym działaniu i współdziałaniu (interakcje); 3) powierzchowna, jednowymiarowa motywacja psychologiczna tych działań; 4) mocne nacechowanie emocjonalne wszystkich możliwych składników świata przedstawionego; 5) manichejska moralistyka oparta na kontraście dobra i zła (przedstawiania świata w uproszczonym, dualistycznym sposobie, w którym wszystko dzieli się na absolutne dobro i absolutne zło, wszystko jest schematyczne, czarno-białe, bez miejsca na szarości czy moralne niuanse); 6) kategoria wirtualnego odbiorcy wpisana w płaszczyznę tekstu w sensie szerokim, poprzez emocjonalne przeżycie (wstrząs) skomplikowanych losów bohatera (o nieskomplikowanej psychice); 7) odbiorca w wyniku katharsis ma doznać aktu kompensacji” (Kompensacja działa jak forma leczenia, gdzie odbiorca otrzymuje katharsis - oczyszczenie, uwolnienie od cierpienia, odreagowanie zablokowanego napięcia, odzyskanie psychicznej ulgi i harmonii). Dobór treści w mediach melodramatycznych stawia więc przede wszystkim na: -wydarzenia niezwykłe, incydentalne, rzadkie, skrajne, nieprawdopodobne; -ludzi pokazuje się w sytuacjach skrajnych i ekstremalnych (stąd upodobanie do gwałtownych emocji i spektakularnych efektów) -fatalizm i zamiłowanie do odmian losu, przemian wewnętrznych u bohaterów itp. Jeśli pokazywane wydarzenia nie są dostatecznie niezwykłe, a losy bohaterów nie mają ekstremalnego wymiaru, nadaje się im taki wymiar przy pomocy umiejętnego doboru środków językowych, montażu, efektów dźwiękowych, ekspresjonistycznej estetyki itp. – wszystko po to by uwzględnić potencjał emocjonalny. Media melodramatyczne nie zajmują się głęboką analizą psychologiczną, choć ich głównym tematem są emocje. Rozróżnienia między dobrem i złem nie ulegają wątpliwości. Zło i dobro są personalizowane, uosabiane przez konkretne osoby. Na przykład piękno zazwyczaj wiąże się z dobrem. Postacie „piękne, ale złe” są zwykle dodatkowo charakteryzowane, żeby widz nie miał wątpliwości co do ich oceny, np. postać „piękna i zła” pochodząca z elit społecznych typu Alexis Carrington z Dynastii. Wszystkiemu zaś przyświeca cel dydaktyczny: przekonanie odbiorcy o nieuniknionym triumfie dobra nad złem. slajd 21 OPERY MYDLANE I MELODRAMAT - ZESTAWIENIE (tabela) slajd 22 (odbiorcy, widzowie) ODBIÓR MEDIALNEGO MELODRAMATU Zwolennicy melodramatu opisywani są często jako osoby mało krytyczne, nadmiernie uczuciowe, słabo odróżniających fikcję od rzeczywistości, czy nawet i głupie. Dlaczego tak jest? W tym zakresie zostały poczynione empiryczne badania. Dotyczyły przede wszystkim takich problemów, jak: -przyczyny zainteresowania tymi serialami; -proces odbioru i rozumienia opery mydlanej; -oceny realizmu obrazu przedstawionego w nich świata; -stosunku widowni do wpisanych w operze mydlanej stereotypów społecznych, zwłaszcza na temat płci; Wyniki projektów badawczych podejmowanych na Zachodzie Europy, w USA, Kanadzie, Australii, czyli tam, gdzie opera mydlana jest gatunkiem dojrzałym, od dawna obecnym w mediach, prowadziły do wspólnych wniosków. Odbiór opery mydlanej nie jest bezmyślny, a jej widz nie jest pozbawiony zdolności do autorefleksji. Pobłażliwe traktowanie zwolenników om jako tzw. odbiorców naiwnych, niedojrzałych, takich, którzy bezkrytycznie wierzą w to, co im się tam pokazuje, albo uciekają przy pomocy soaps od realnego świata, jest najwyraźniej bardzo grubym uproszczeniem. Wynika ono zapewne z faktu, że jest to gatunek „kobiecy”, tak jak zakłada się, żę czytanie magazynów to zajęcie wyłącznie dla kobiet. Opinie o nim powstają pod wpływem stereotypowych założeń co do płci i co do sposobu, w jaki kobiety odbierają kulturę. Tymczasem większość audytorium om ogląda ją świadomie i kompetentnie. Ludzie najczęściej znają konwencje i odbierają serial ze świadomością reguł gatunku. Samoświadomość, a nawet postawa ironiczna u widza nie wykluczają zaangażowania emocjonalnego. Oglądający oceniają, na ile twórcom om udaje się nie tyle pokazać „prawdziwe życie”. Sprawa jest nieco bardziej złożona jeśli chodzi o supersoaps. W tym wypadku nie ma założenia o realistycznym odzwierciedleniu życia, bo odbiorcy naprawdę tego nie oczekują. Oceniają natomiast realizm psychologiczny postaci oraz ich najważniejszy aspekt, czyli czy całokształt przypada im do gustu. Bo po to się je przecież produkuje - żeby się podobały. KTO TO OGLĄDA, KTO TEGO NIE ZNOSI? [Małgorzata Lisowska-Magdziarz - Media powszednie Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne wżyciu codziennym Polaków u progu XXI wieku] W książce o Mediach powszednich autorka opisuje badaną grupę osób w odniesieniu do znajomości i oglądalności oper mydlanych i seriali melodramatycznych. W rozmowach z badanymi często pojawiały się takie sformułowania jak: oglądam.. -„przynajmniej tak, że wiem o co chodzi w całej historii”; -„tak, żeby nie stracić wątku”; -„w każdym razie wiem kto jest kto i o co chodzi między tymi ludźmi” Do oglądania opery mydlanej lub pokrewnego jej serialu rodzinnego przyznaje się 20 kobiet – w tym 16 bez wykształcenia wyższego, a także 9 mężczyzn. Co najmniej 14 respondentów – 11 kobiet i 3 mężczyzn – stale śledzi którąś om lub serial melodramatyczny, starając się nie pominąć żadnego odcinka. Co najmniej 15 osób (8 mężczyzn i 7 kobiet, w tym 13 z wykształceniem średnim lub wyższym) twierdzi stanowczo, że nigdy nie ogląda seriali w telewizji. Lekceważenie dla seriali bywa nawet pośrednio definiowane jako wskaźnik wysokiego kulturalnego poziomu i kompetencji kulturalnej. Respondenci lubią przy tym podkreślać, że w szczególności chodzi właśnie o nie oglądanie telenowel i oper mydlanych. Nawet jednak widzowie, którzy nie wyrażają preferencji dla telewizyjnych seriali, raz na jakiś czas śledzą jakiś serial, zazwyczaj w związku z jego dużą popularnością i tym, że „wszyscy ostatnio to oglądają”. W badanym okresie w taki sposób oglądana była na przykład Magda M. - melodramatyczny serial obyczajowo-komediowy emitowany w TVN (2005–2007). slajd 23 (odbiorcy, wodzowie dalej) I tutaj jeszcze mamy przedstawione odpowiedzi respondentów z badania, o którym była przed chwilką mowa, na pytanie “Czy oglądał Pan/Pani..?: “Końcówkę [serialu Magda M.] może, to już oglądałem, bo byłem zmuszony [śmiech]. To już nie pozwoliła mi przełączyć, to oglądałem z nią. (KC, 26+, wykszt. średnie techn., magazynier)” “Mody na sukces nigdy! No chyba, że one [żona i teściowa] akurat w tym telewizorze oglądają, ale to już uważam, że to jest pranie mózgu. (ZC, 65+, wykszt. wyższe, inżynier, na emeryturze)” “No, jak Magda M. była, to żona... to ja musiałem schodzić do dziadka na dół, bo żona każdy odcinek oglądała. (MR, 26+, wykszt. wyższe, sklep spożywczy)” “Modę na sukces widziałam, no pewnie, bo babcie oglądają. Znam bohaterów, nie jestem tak oderwana, żebym nie wiedziała. I Klan, i teleturniej Jaka to melodia? No, ludzie cały czas o tym w pracy rozmawiają, to ja jestem troszeczkę upośledzona. Zawsze mi ktoś puka w głowę, że nie wiem. Musiałam się dowiedzieć, kto to jest Doda, bo naprawdę długo nie wiedziałam. (BZ, 26+, wykszt. wyższe, prawniczka)” Krytyczne osoby, które nigdy takich seriali nie oglądają lub wręcz deklarują się jako ich przeciwnicy, przede wszystkim odnoszą się do nich jako do rozrywki niemądrej, banalnej, pozbawionej głębszego sensu, kiczowatej i przesadnej. Ale jak wiadomo jeśli są tego tak ogromni przeciwnicy to jest również wiele fanów takich formatów. slajd 24 (korzyści) KORZYŚCI Z TELEWIZYJNEGO MELODRAMATU Jakie więc mogą być przyczyny zainteresowania tym kobiecym tworem o niskim prestiżu kulturowym? A jeśli już to zainteresowanie się pojawia, to czego dotyczy? Wnioski z analizy wypowiedzi streszczających seriale (a także rozmów z respondentami i wspólnego oglądania telewizji) wydają się następujące: -opery mydlane i seriale melodramatyczne są atrakcyjne dlatego, że mają przewidywalną, a w związku z tym przystępną i przyjemną formę narracyjną (INFOTAINMENT I TRYB NARRACYJNY). Narracje odnoszące się do „prawdziwego życia”, które pozwalają na porównania z wiedzą, którą odbiorcy mają na temat rzeczywistości. -Ta narracja o czytelnym przebiegu, ze zrozumiałymi związkami przyczynowo-skutkowymi i relacjami między postaciami, jest stosunkowo łatwa w percepcji, daje poczucie zrozumienia tego, co się ogląda (w przeciwieństwie do skomplikowanych i zawikłanych doniesień z życia politycznego i ekonomicznego), -zapewnia również poczucie bezpieczeństwa. Przewidywalność rozwiązań w serialu daje poczucie stabilności i nienaruszalności pewnych podstawowych reguł rządzących światem. Melodramat wydaje się tu szczególnie dobrym narzędziem do zapewnienia tej stabilność. Widzowie wiedzą z całą pewnością, do jakiego rozwiązania zmierza każdy konflikt - „Oni i tak na końcu będą razem”. -Telewizyjny melodramat i opery mydlane zapewniają też inspiracje modowe czy stylowe, -no i najważniejsze - stanowią, najprościej mówiąc, odmóżdżacz dla widza np. po całym dniu pracy, przy którym może się “wyłączyć” i zrelaksować. slajd 24 PODSUMOWANIE PARADYGMATÓW - CZYLI WPŁYW OPER MYDLANYCH I MELODRAMATU reakcje społeczne próba reakcji na zmiany społeczne, adaptowanie się do aktualnych tematów i problemów opery przywiązują widzów do postaci, a melodramat silnie oddziałuje na widzów wymuszając w nich emocje, empatyzacja przenikanie się gatunków i zacieranie granic (telenowele, dramaty telewizyjne, nawet reality show czerpią z paradygmatów oper mydlanych i melodramat, wykorzystują ich techniki) adaptacja do nowych mediów: opery mydlane i melodramat ewoluowały od radia i telewizji do platform streamingowych, seriale takie jak Bridgertonowie (Netflix) są przykładem, jak melodramat może zostać odnowiony dla współczesnych widowni znaczenie dla współczesnej kultury masowej (popkultury(?)): filmy, seriale i reklamy często stosowane z melodramatycznymi technikami, poprzez przyciągnięcie uwagi odbiorców. marketing i napędzanie świata celebrytów KONIEC  4.​Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: czasopisma​ SLAJD Czasopisma Media są ważne w kształtowaniu tożsamości kulturowej, społecznej i indywidualnej. W szczególności czasopisma drukowane, jako jedno z najstarszych mediów masowych, wywarły znaczący wpływ na rozwój idei płciowych, norm kulturowych oraz aspiracji życiowych zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Aspekty Społeczny kontekst: Czasopisma zawsze były takim "lustrem epoki" – ich treści i forma pokazywały, co w danym momencie było na czasie, jakie były nastroje w społeczeństwie i jakie zmiany zachodziły wokół. Rola edukacyjna: Dawniej to właśnie gazety i czasopisma były głównym źródłem wiedzy i inspiracji, szczególnie wtedy, gdy nie było jeszcze internetu ani łatwego dostępu do innych mediów. Kulturotwórczy charakter: Media mocno wpływały na to, jak ludzie wyobrażali sobie kobiecość i męskość, oraz na to, jak postrzegano ich role w społeczeństwie. SLAJD Pierwsze czasopisma dla kobiet PRASA KOBIECA to grupa czasopism, których profil jest kształtowany pod kątem potrzeb czytelniczych kobiet oraz ich aktualnego położenia społecznego. Skupia się na tematach związanych z codziennym życiem, rozwojem osobistym, zdrowiem, urodą, modą, kulturą i relacjami międzyludzkimi. Często odzwierciedla aktualne trendy oraz problemy, z którymi mierzą się kobiety w danym czasie, jednocześnie wpływając na ich postrzeganie siebie, świata i ról społecznych. Prasa kobieca bywa też przestrzenią wspierającą budowanie wspólnoty czytelniczek poprzez poruszanie tematów bliskich ich doświadczeniom i aspiracjom. 1. „Die Vernünftigen Tadlerinnen” (1726-1727, Lipsk, Niemcy) „Die Vernünftigen Tadlerinnen” jest uważane za pierwsze czasopismo kobiece w Europie. Wydawane w Lipsku przez niemieckiego pisarza Johanna Christopha Gottscheda, miało na celu edukację kobiet wyższych sfer. Zawierało artykuły o literaturze, kulturze oraz oświeceniowych wartościach, promujących rozwój intelektualny kobiet. Choć było wydawane tylko przez rok, stanowiło kamień milowy w historii prasy kobiecej w Europie. 2. „Le Journal des Dames” (1759-1778, Anglia) „Le Journal des Dames” było francuskim pismem, które ukazywało się przez niemal 20 lat, od 1759 roku. Skierowane do kobiet z wyższych klas społecznych, poruszało tematy literackie, filozoficzne, a także promowało oświeceniowe idee. Czasopismo miało również dział modowy i poświęcało miejsce na porady dotyczące etykiety oraz wychowania. „Le Journal des Dames” było jednym z najważniejszych pism kobiecych w XVIII wieku, mając duży wpływ na kulturę intelektualną ówczesnych kobiet. 3. „Modnyj magazin” (1791-1794, Rosja) „Modnyj magazin” był jednym z pierwszych rosyjskich czasopism skierowanych do kobiet, wydawanym w latach 1791-1794. Czasopismo łączyło tematy mody, literatury i poradnictwa, czerpiąc wzorce z popularnych zachodnioeuropejskich magazynów. Publikowało artykuły o nowinkach modowych, a także literackie teksty oświeceniowe, mające na celu edukację i rozwój kobiet. Pomimo swojego krótkiego okresu wydawania, „Modnyj magazin” przyczynił się do rozwoju prasy kobiecej w Rosji. 4. „The Lady’s Magazine” (1770-1837, USA) „The Lady’s Magazine” było jednym z najstarszych amerykańskich czasopism kobiecych, wydawanym w latach 1770-1837. Jego głównym celem było kształcenie kobiet, a w szczególności wspieranie ich w zakresie literatury, muzyki i sztuki. Pismo prezentowało również porady dotyczące domu, wychowania dzieci oraz moralności, promując równocześnie idee emancypacji i edukacji. „The Lady’s Magazine” było pionierem w USA, przyczyniając się do zmiany postrzegania roli kobiet w społeczeństwie. 5. „Zeitschrift für Frauen” (1791–1792, Austria) „Zeitschrift für Frauen” było jednym z pierwszych austriackich czasopism dla kobiet, wydawanym w latach 1791-1792. Miało na celu edukację kobiet, oferując im treści literackie, filozoficzne oraz porady na temat życia społecznego. Zawierało również elementy oświeceniowe, propagując nowoczesne podejście do edukacji i rozwoju intelektualnego kobiet. Mimo krótkiego okresu wydawania, „Zeitschrift für Frauen” stanowiło ważny krok w rozwoju prasy kobiecej w Austrii. SLAJD Pierwsze czasopisma dla kobiet W POLSCE W Polsce, podobnie jak we wcześniej wymienionych krajach, pierwsze czasopisma kobiece były redagowane przez mężczyzn. W latach 1818-35 ukazywało się 17 czasopism z różnymi tematami i wraz z biegiem czasu coraz więcej kobiet udzielało się w tym medium. Problematykę gospodarczą wprowadził “Magazyn Mód i Nowości” i był pierwowzorem w tej dziedzinie dla powstania magazynów “Kronika Rodzinna” i “Gospodyni Wiejska”. Nasilenie się ruchu feministycznego zaowocowało wzrostem znaczenia p.k. poruszały one tematy przykładowo równouprawnienia społecznego jak i politycznego. Patronowały postulatom tworzenia gimnazjów żeńskich, organizowały kursy zawodowe oraz udzielały rad i pomocy w uzyskiwaniu samodzielności. Przykłady to “Świt. Czasopismo illustrowane dla kobiet”, “Przedświt. Dwutygodnik dla kobiet” i “Nowe Słowo”. Oddzielną grupę tworzą czasopisma dla kobiet ludu i robotnic, walczące z wyzyskiem. Są to “Przodownica. Czasopismo dla kobiet wiejskich”, “Zorza” i “Robotnica”. Po II wojnie światowej w Polsce wychodziło około 20 tytułów, najbardziej znane to “Kobieta i Życie”, “Przyjaciółka”. 1. „Wanda. Tygodnik Polski Płci Pięknej i Literaturze Poświęcony” (Warszawa, 1820-1822) „Wanda” to pierwsze czasopismo kobiece na ziemiach polskich, wydawane w Warszawie w latach 1820-1822. Pismo było skierowane do kobiet, a jego treść obejmowała literaturę, artykuły o modzie oraz tematy społeczne, jednak nie miało jeszcze wyraźnie zarysowanego charakteru edukacyjnego. Wydawane przez mężczyzn, traktowało tematykę kobiecą w sposób powierzchowny, koncentrując się głównie na lekkiej literaturze i modzie, co sprawiło, że pismo nie przyciągnęło szerokiego kręgu czytelniczek. Choć miało krótką historię, stanowiło ważny punkt wyjścia w rozwoju prasy kobiecej w Polsce. 2. „Bronisława czyli Pamiętnik Polek” (1822) „Bronisława czyli Pamiętnik Polek” było pierwszym autorskim czasopismem kobiecym w Polsce, redagowanym przez Wandę Malecką. Pismo miało charakter edukacyjny i popularno-naukowy, w przeciwieństwie do innych magazynów tego okresu, zrezygnowało z tematów związanych z modą i powieściami sentymentalnymi. Malecka dążyła do podniesienia poziomu intelektualnego kobiet, oferując artykuły o historii, literaturze i podróżach. Pomimo trudności finansowych i wydania tylko czterech numerów, „Bronisława” miała znaczący wpływ na kształtowanie się polskiej prasy kobiecej. 3. „Magazyn Mód. Dziennik Przyjemnych Wiadomości” (Warszawa, 1835-1860) „Magazyn Mód. Dziennik Przyjemnych Wiadomości” był jednym z najdłużej wydawanych pism kobiecych w Polsce, ukazującym się w Warszawie od 1835 roku przez kolejne 25 lat. Redagowany przez Joannę z Sucheckich Widulińską, pismo koncentrowało się na modzie, literaturze i poradach dotyczących życia towarzyskiego, oferując kobietom lekką rozrywkę i użyteczne informacje. Widulińska, jako redaktorka naczelna, nadała mu charakter salonowy, skierowany głównie do kobiet z wyższych sfer. Pismo, mimo swej lekkiej formy, odegrało ważną rolę w popularyzowaniu kultury i literatury wśród polskich kobiet. 4. „Dziennik Mód Paryskich” (Lwów, 1840-1848) „Dziennik Mód Paryskich” wydawany w Lwowie w latach 1840-1848 był nowoczesnym pismem społeczno-kulturalnym, które wyróżniało się na tle innych czasopism kobiecych. Miało charakter demokratyczny i postępowy, łącząc tematykę mody z artykułami oświatowymi, literackimi i społeczno-politycznymi. Pismo było również jednym z pierwszych w Polsce, które zwróciło uwagę na konieczność wykształcenia kobiet oraz ich aktywności w życiu społecznym. Redakcja, skupiona wokół młodych literatów i działaczy, dążyła do reformy edukacji kobiet i promowała nowoczesne, oświeceniowe idee, stając się jednym z ważniejszych pism kobiecych w tym okresie. SLAJD Pierwsze czasopisma dla mężczyzn Wczesne początki – XVIII i XIX wiek Początki prasy męskiej są nierozerwalnie związane z kulturą społeczną XVIII i XIX wieku, kiedy to rola mężczyzn w społeczeństwie była silnie zdefiniowana przez politykę, gospodarkę i przemysł. W tamtym czasie czasopisma nie były jeszcze skoncentrowane na indywidualnych potrzebach czy zainteresowaniach mężczyzn w sensie osobistym, lecz odzwierciedlały obszary, w których mężczyźni dominowali zawodowo i społecznie. Jednym z pierwszych czasopism uważanych za skierowane do mężczyzn było „Gentlemen’s Magazine”, założone w Londynie w 1731 roku przez Edwarda Cave’a. Jego nazwa sugerowała, że jest to magazyn przeznaczony dla gentlemanów – ludzi wykształconych, świadomych i zamożnych, ale treści koncentrowały się głównie na polityce, nauce, literaturze i handlu. Był to raczej przegląd informacji z różnych dziedzin życia publicznego niż magazyn, który mówił o stylu życia mężczyzn czy ich indywidualnych zainteresowaniach. Ukazywał się nieprzerwanie przez prawie 200 lat, aż do 1922 roku. Był to pierwszy miesięcznik, w którym użyto terminu magazine Podobną formę przyjął „The Country Gentleman”, wydawany (1852–1955) w Nowym Jorku. Jego tematyka oscylowała wokół rolnictwa, gospodarki oraz spraw związanych z prowadzeniem życia na wsi. Były to publikacje, które, choć skierowane do mężczyzn, bardziej dotyczyły „męskich spraw” w kontekście publicznym i zawodowym niż prywatnym. SLAJD Ewolucja czasopism w XX wieku SLAJD Zmiany w czasopismach dla kobiet 1. Lata 30. XX wieku – Prawdziwy przełom w prasie kobiecej W latach 30. XX wieku zaczęto wydawać magazyny kobiece dostosowane do konkretnych grup odbiorczyń, co umożliwiło precyzyjniejsze targetowanie treści i reklam. Pojawiły się tytuły, które na trwałe zmieniły oblicze prasy kobiecej, łącząc w sobie aspekty mody, kultury oraz problemów społecznych. „Vogue” – Przemiana z magazynu o modzie w tytuł, który zaczynał poruszać szersze kwestie społeczne i kulturalne, przyciągając uwagę także bardziej zróżnicowanego kręgu czytelniczek. „Cosmopolitan” – Początkowo magazyn dla młodszych kobiet, koncentrujący się na modzie i urodzie, z czasem rozszerzył tematykę o problemy społeczne, karierę zawodową i seksualność, co przyciągnęło nowe grupy odbiorczyń. 2. Przemiany po II wojnie światowej Po wojnie czasopisma kobiece zaczęły przechodzić transformację, łącząc tematykę modową z tematami związanymi z równouprawnieniem, zdrowiem psychicznym i aktywizmem społecznym. Czasopisma takie jak „Elle” i „Glamour” zaczęły promować ideologię silnej, niezależnej kobiety, a tematyką stały się także kwestie zawodowe, edukacyjne oraz zmieniająca się rola kobiet w społeczeństwie. 3. Lata 80. XX wieku – Globalizacja prasy kobiecej W latach 80. pojawiły się magazyny kobiece o globalnym zasięgu, takie jak „Oprah Magazine” czy „Marie Claire”, które zaczęły poruszać tematykę zdrowia, samorozwoju, podróży oraz równości płci. Czasopisma te miały coraz większy wpływ na społeczną świadomość kobiet, promując tematy związane z walką o prawa kobiet oraz ich aktywność społeczną i zawodową. SLAJD Zmiany w czasopismach dla mężczyzn Prawdziwy przełom w tworzeniu czasopism dla mężczyzn nastąpił w latach 30. XX wieku. Zaczęto wydawać magazyny dostosowane do konkretnych grup odbiorców, co pozwoliło na bardziej trafne targetowanie reklam i treści. W tym okresie powstało kilka ważnych tytułów, które na trwałe zmieniły obraz prasy męskiej: „Apparel Arts” (1931 r.) – pierwotnie przeznaczone dla krawców i sprzedawców męskiej odzieży. Magazyn prezentował trendy modowe i miał być wsparciem w podejmowaniu decyzji handlowych. Jednak sprzedawcy szybko zauważyli, że udostępnianie magazynu klientom pomagało ich przekonać do zakupów w ich sklepach, oferujących produkty zgodne z rekomendacjami „Apparel Arts”. Z czasem jego czytelnicy zaczęli interesować się także innymi aspektami życia gentlemanów, co skłoniło wydawców do rozszerzenia tematyki o styl życia, elegancję i kulturę. „Esquire” – stworzony kilka lat później, stał się jednym z bardziej rozpoznawalnych tytułów o międzynarodowym zasięgu. Niemniej to „Appaerel Arts” ciągle pozostawał kluczowym źródłem wiedzy o nowoczesnym stylu gentlemanów. Również w Polsce w tym czasie pojawiły się pierwsze próby tworzenia prasy dla mężczyzn, takie jak dodatek „Mężczyzna współczesny” w „Polsce Zbrojnej” czy magazyn „Współczesny Pan”.[Wydawany od 1931 r. i redagowany przez Adama Świsłockiego. Czasopismo propagowało model mężczyzny - gentlemana.] Choć ich popularność była ograniczona, stanowiły one zalążek męskiej prasy w naszym kraju. Po wojnie powoli przychodziła pora na takie pisma jak „Playboy”…, ale to zupełnie inna historia. Transformacja „Apparel Arts” i narodziny „GQ” W 1957 roku „Apparel Arts” przeszło gruntowną zmianę – zmieniono nazwę na „Gentlemen’s Quarterly” (GQ), co podkreślało jego elegancki charakter i kwartalną częstotliwość wydawania. Z czasem magazyn stał się jednym z najważniejszych tytułów w kategorii prasy dla mężczyzn. W latach 80. nowy wydawca, Condé Nast, rozpoczął globalną ekspansję i dostosowanie treści do różnych grup odbiorców. Magazyn poszerzył swoją tematykę, wychodząc poza modę, by objąć także kwestie zdrowia, kultury i technologii. SLAJD Polskie Czasopisma Kobiece w XX wieku 1. „Bluszcz” Rok założenia: 1865 (kontynuacja w dwudziestoleciu międzywojennym). Profil: Literacko-społeczny, adresowany do wykształconych kobiet. Treści: W dwudziestoleciu międzywojennym publikowano literaturę piękną, eseje na temat wychowania dzieci, artykuły o sprawach społecznych i edukacji, a także porady praktyczne dla kobiet. Znaczenie: Chociaż powstał w XIX wieku, w XX wieku „Bluszcz” dostosował się do nowych realiów, stając się jednym z najważniejszych czasopism kobiecych w Polsce, promującym rozwój intelektualny i kulturalny kobiet. 2. „Pani” Rok założenia: 1922 Profil: Ekskluzywne pismo skierowane do kobiet z wyższych sfer. Treści: Zajmowało się modą, kosmetykami, kulturą, życiem towarzyskim i wywiadami z osobistościami świata sztuki. Pismo promowało nowoczesny styl życia oraz aspiracje kobiet z klasy średniej i wyższej. Znaczenie: Było symbolem luksusu i elegancji w prasie kobiecej międzywojnia. 3. „Przyjaciółka” Rok założenia: 1922 (w dwudziestoleciu międzywojennym miała formę poradnika). Profil: Czasopismo praktyczne, skierowane do kobiet z klasy robotniczej i wiejskiej.  Treści: Porady dotyczące prowadzenia domu, gotowania, wychowania dzieci, zdrowia i higieny, a także opowiadania i artykuły o życiu codziennym. Znaczenie: Było jednym z pierwszych pism kobiecych w Polsce dostępnych dla szerokiej grupy odbiorczyń, przyczyniając się do poprawy jakości życia w rodzinach. 4. „Filipinka” Rok założenia: 1945 (pismo powojenne). Uwagi: „Filipinka” była czasopismem młodzieżowym i nie należy do okresu międzywojennego. Stała się popularna dopiero po II wojnie światowej, adresując swoje treści do nastoletnich dziewcząt. 5. „Kobieta i Życie” Rok założenia: 1930 Profil: Popularne pismo poradnikowe o charakterze edukacyjno-społecznym. Treści: Publikowano artykuły o modzie, zdrowiu, kuchni, wychowaniu dzieci, a także poruszano tematy związane z prawami kobiet, edukacją i rolą zawodową. Znaczenie: Łączyło praktyczne porady z tematyką emancypacyjną, dostosowując się do potrzeb nowoczesnych kobiet. SLAJD Współczesne paradygmaty czasopism SLAJD Czasopisma dla kobiet Empowerment i równość – Współczesne kobiety dążą do równych praw i możliwości w różnych sferach życia, takich jak praca, polityka czy kultura. Paradygmat ten promuje wzmocnienie pozycji kobiet, przełamywanie barier i walczenie o swoje prawa w społeczeństwie. Zdrowie psychiczne i emocjonalne – Wzrost świadomości na temat znaczenia zdrowia psychicznego staje się kluczowy w życiu współczesnych kobiet. Obejmuje to dbanie o równowagę emocjonalną, zarządzanie stresem i otwartość na terapię oraz wsparcie psychiczne. Zrównoważony rozwój i ekologia – Coraz więcej kobiet angażuje się w działania proekologiczne, dbając o planetę poprzez zrównoważony styl życia. Paradygmat ten obejmuje ekologiczną modę, świadome zakupy oraz promowanie zdrowych nawyków w codziennym życiu. Kariera i przedsiębiorczość – Współczesne kobiety aktywnie rozwijają swoje kariery zawodowe i zakładają własne firmy. Przedsiębiorczość staje się kluczowym narzędziem w osiąganiu niezależności finansowej i zawodowego sukcesu. Autentyczność i samoakceptacja – Kobiety coraz częściej stawiają na autentyczność i samoakceptację, odrzucając nierealistyczne standardy urody. Paradygmat ten promuje zdrowe podejście do własnego ciała oraz szacunek do siebie i innych. SLAJD Czasopisma dla mężczyzn Współczesne czasopisma dla mężczyzn często opierają się na różnych paradygmatach, które odpowiadają zmieniającym się wartościom, potrzebom i zainteresowaniom tej grupy odbiorców. Oto kilka najważniejszych paradygmatów, które obecnie dominują w prasie męskiej: 1. Styl życia i moda: Czasopisma oparte na paradygmacie nowoczesnego mężczyzny, który łączy elegancję z funkcjonalnością. Poruszają tematy mody, pielęgnacji, wyposażenia wnętrz, podróży, zdrowia, diety i aktywności fizycznej. Nacisk kładzie się na indywidualizm i dbałość o wygląd oraz samopoczucie. [Twój STYL MAN] 2. Hobby i pasje: Magazyny skoncentrowane na męskich pasjach, takich jak motoryzacja, sport, technologia, sztuka, muzyka czy gotowanie. Tego typu media celebrują zainteresowania, które są postrzegane jako "typowo męskie", ale również mogą oferować nowoczesne podejście do tych tematów. 3. Kariera i sukces: Czasopisma, które skupiają się na tematach związanych z sukcesem zawodowym, finansami, rozwojem kariery i umiejętnościami liderów. Dają porady na temat zarządzania czasem, inwestycji, rozwoju osobistego i osiągania sukcesów w biznesie.[Men’s Health] [Gentleman] 4. Zdrowie i fitness: Współczesne magazyny męskie kładą duży nacisk na dbanie o zdrowie i kondycję fizyczną. Artykuły często obejmują tematy związane z treningiem siłowym, dietą, suplementami diety, medytacją oraz ogólnym samopoczuciem.[Men’s Health] 5. Relacje i związki: Wiele czasopism dla mężczyzn poświęca się zagadnieniom dotyczącym życia uczuciowego, relacji z kobietami, rodziną oraz przyjaciółmi. Poruszają kwestie emocjonalne, jak radzenie sobie z trudnościami w związkach, odpowiedzialność ojcowska czy równowaga między życiem prywatnym a zawodowym. [Men’s Health] SLAJD Zderzenie starych czasopism z nowoczesnymi Porównanie starych i współczesnych czasopism dla kobiet i mężczyzn pokazuje ewolucję ich treści oraz sposobu prezentowania tematów związanych z rolą płci w społeczeństwie. SLAJD Czasopisma dla kobiet - Historia vs Współczesność 1. Społeczny Kontekst ○ Stare czasopisma: W XVIII i XIX wieku prasa kobieca skupiała się na tematach edukacyjnych, takich jak literatura, filozofia, sztuka, z naciskiem na rozwój intelektualny. Przykładem jest „Die Vernünftigen Tadlerinnen” (1726-1727), które promowało rozwój intelektualny kobiet z wyższych sfer. ○ Współczesne czasopisma: Dziś prasa kobieca obejmuje szerszy wachlarz tematów: empowerment, równouprawnienie, zdrowie psychiczne, kariera, przedsiębiorczość, moda, zrównoważony rozwój i autentyczność. Czasopisma takie jak Vogue i Cosmopolitan promują różnorodność, niezależność finansową, równość i aktywizm społeczne. 2. Rola Edukacyjna ○ Stare czasopisma: Czasopisma jak „The Lady’s Magazine” (1770-1837) czy „Wanda” (1820-1822) stawiały na edukację, oferując porady dotyczące domu, moralności oraz wychowania, jednak ich rola edukacyjna była ograniczona i często skupiona na powierzchownych aspektach kobiecości, jak moda. ○ Współczesne czasopisma: Obecnie edukacja obejmuje nie tylko aspekty moralne i społeczne, ale także kwestie zdrowia psychicznego, równouprawnienia, zrównoważonego rozwoju, rozwoju kariery i samoakceptacji. Czasopisma stawiają na świadomość społeczną i wsparcie kobiet w różnych dziedzinach życia. 3. Kulturotwórczy Charakter ○ Stare czasopisma: W XVIII i XIX wieku czasopisma kobiece w Europie kształtowały wyobrażenia o kobiecości poprzez promowanie wartości związanych z rodziną, domem, etykietą społeczną oraz sztuką. ○ Współczesne czasopisma: Dziś prasa kobieca wpływa na rozwój tożsamości kobiet poprzez promowanie niezależności, równości płci, a także angażowanie się w tematykę ekologiczną i społeczną. SLAJD Czasopisma dla mężczyzn - Historia vs Współczesność 1. Społeczny Kontekst ○ Stare czasopisma: W XVIII i XIX wieku czasopisma męskie, jak Gentlemen’s Magazine (1731) czy The Country Gentleman (1852-1955), skupiały się głównie na polityce, nauce, handlu i gospodarce. Prasa męska była związana z obszarami, w których mężczyźni dominowali zawodowo, a nie indywidualnymi zainteresowaniami czy stylem życia. ○ Współczesne czasopisma: Obecnie prasa męska porusza szeroki wachlarz tematów, takich jak męskość, styl życia, zdrowie psychiczne, emocje, relacje, pasje i innowacje. Magazyny takie jak Men’s Health czy Gentleman oferują bogaty wachlarz tematów, które podkreślają nowoczesnego, świadomego mężczyznę, dbającego o swoje zdrowie, wygląd i życie osobiste. 2. Rola Edukacyjna ○ Stare czasopisma: Czasopisma męskie były głównie źródłem informacji o polityce, nauce, handlu i rolnictwie. Przykładem może być The Country Gentleman, który koncentrował się na tematach związanych z życiem wiejskim, rolnictwem i ekonomią. ○ Współczesne czasopisma: Współczesne magazyny, takie jak Men’s Health, oferują treści edukacyjne związane z rozwojem kariery, zdrowiem, kulturą, modą i psychologią. Prasa męska porusza tematy, które pomagają mężczyznom w zarządzaniu stresem, relacjami i zdrowiem emocjonalnym. 3. Kulturotwórczy Charakter ○ Stare czasopisma: Prasa męska w przeszłości nie skupiała się na indywidualnych tożsamościach mężczyzn, lecz raczej na ich roli w społeczeństwie w kontekście publicznym i zawodowym. ○ Współczesne czasopisma: Obecnie zaczęły eksplorować zmieniające się role mężczyzn, ich emocje i potrzeby, a także ich angażowanie się w kwestie równouprawnienia, zdrowia psychicznego i zrównoważonego rozwoju. SLAJD Wnioski Czasopisma, zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn, przeszły ogromną ewolucję od XVIII wieku do współczesności. Z początkowego, ograniczonego ujęcia ról płciowych, prasa dziś stała się platformą do wyrażania indywidualnych tożsamości, wspierania równości płci oraz promowania zaangażowania w szereg kwestii społecznych, zdrowotnych i ekologicznych. Współczesne czasopisma są bardziej zróżnicowane i skierowane do konkretnych grup odbiorców, oferując treści, które odpowiadają na wyzwania współczesnych czasów.  5.​Przegląd szerokich paradygmatów medialnych: Tabloidy, Tabloidyzacja i Talks-Shows Slajd 2: O czym będziemy mówić? ·​ Definicja tabloidu ·​ Historia tabloidów ·​ Budowa tabloidów ·​ Rodzaje tabloidów ·​ Tabloidy w Polsce ·​ Tabloidy za Granicą Slajd 3: Definicja tabloidu Tabloid to techniczne określenie odnoszące się do niewielkiego formatu gazet (597 x 375 mm), w odróżnieniu od większych formatów, takich jak prasa wielkoformatowa (tzw. broadsheet) czy średniego formatu berliner. Ze względu na mały rozmiar, teksty w tabloidach muszą być zwięzłe i proste, co przyczyniło się do kojarzenia tego słowa z sensacyjnym, uproszczonym stylem dziennikarskim, który jest łatwy do zrozumienia i szybki w odbiorze. Samo słowo „tabloid” wywodzi się z XIX-wiecznego terminu farmaceutycznego oznaczającego skondensowaną i łatwą do połknięcia tabletkę. Dziś niektóre poważne gazety również korzystają z formatu tabloidowego, m.in. brytyjski „Times” bo jest bardziej poręczny np. w metrze czy kawiarni, choć wolą nazywać go „kompaktowym” z powodu negatywnej opinii, jaką przez lata zyskało słowo „tabloid”. W potocznym języku „tabloid” rzadko używa się technicznie – zazwyczaj odnosi się do specyficznego stylu dziennikarstwa i gazet, które publikują proste, sensacyjne treści, raz lub dwa razy w tygodniu. Slajd 4: Historia tabloidów Najstarszym przodkiem współczesnych tabloidów były siedemnastowieczne i osiemnastowieczne pamflety, sensacyjne ulotki, kalendarze i gazety, które poza praktycznymi poradami zawierały też fantastyczne historie i plotki z życia władców i dworu. Prasa tabloidowa powstała w końcu XIX wieku, rozwijając się równolegle w USA i w Europie. W Stanach Zjednoczonych już w latach 30. XIX wieku zaczęły się pojawiać tzw. penny press, a obecna forma tabloidów, czyli sensacyjnej „żółtej prasy”, ukształtowała się w latach 80. XIX wieku. W Europie tabloidy zaczęły być wydawane w latach 60. i 70. XIX wieku, a w Polsce pojawiły się w okresie międzywojennym. Tabloidy nie są nowym wynalazkiem – powstały prawi