Talambuhay ni Dr. Jose Rizal PDF

TALAMBUHAY NI DR. JOSE RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School TATALAKAYIN NATIN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic Sc...

TALAMBUHAY NI DR. JOSE RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School TATALAKAYIN NATIN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School Sa loob ng limang minuto, magsaliksik ng kaalaman tungkol kay Jose Rizal. SUBUKAN NATIN! (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School DR. JOSE RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Ang Batas Rizal o R.A. 1425 ay pagsama sa kurikulum ng lahat ng paaralan, pampubliko man o pribado ang kurso sa pag-aaral ng buhay, mga ginawa at isinulat ni Jose Rizal, partikular na ang kanyang dalawang nobela na Noli Me Tangere at El Filibusterismo. BATAS RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Pinangunahan ni Sen. Claro M. Recto at sinuportahan ng dating pinuno ng Pambansang Kapulungan ng Edukasyon na si Sen. Jose P. Laurel at napagtibay sa pagpirma bilang batas ni dating Pangulo Ramon Magsaysay noong Hunyo 12, 1956. BATAS RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  LAYUNIN NG BATAS 1. Muling pag-alabin ang diwa ng nasyonalismo sa mga susunod na henerasyon ng mga Pilipino. 2. Parangalan si Rizal at ang iba pa nating mga bayani sa lahat ng kanilang mga ginawa para sa bayan. BATAS RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School BUONG PANGALAN KAPANGANAKAN Jose Protacio Rizal Mercado Hunyo 19,1861 sa Y Alonso Realonda Calamba, Laguna. PAGKABINYAG Hunyo 22, 1861 ni Padre Rufino Collantes. PANGUNAHING KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  MAGKAKAPATID NA RIZAL 1. Saturnina 7. Jose 2. Paciano 8. Concepcion 3. Narcisa 9. Josefa 4. Olympia 10. Trinidad 5. Lucia 11. Soledad 6. Maria PANGUNAHING KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School shorturl.at/mnqA9 (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  PINAGMULANG LAHI NI JOSE RIZAL PANIG NG TATAY PANIG NG NANAY Domingo Lamco – Tsino Eugenio Ursua – Hapon Ines dela Rosa – Tsino – Benigna – Pilipina Espanyol PANGUNAHING KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School shorturl.at/kovM3 Ikinasal sila noong Hunyo 28,1848 at nanirahan sa Calamba. (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  PINANGGALINGAN NG PANGALAN Jose – San Jose Protacio – patron kung kailan ipinanganak si Rizal, San Protacio Rizal – kapalit ng apelyido sa utos ni Gob. Hen. Claveria, Ricial o luntiang kabukiran Mercado – tunay na apelyido ni Francisco, Mercado o pamilihan Alonzo Realonda – galing sa kaniyang ina PANGUNAHING KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School TATLONG TAON LIMANG TAON Natutong bumasa ng Natutong bumasa at ABAKADA. sumulat. Kinakitaan din siya ng galing sa pagpinta at paglililok. PANGUNAHING KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  WALONG TAON Sumulat din siya ng dula na may himig katatawanan at itinanghal sa isang pistang bayan sa Kalamba. Nagustuhan ito ng gobernadorcillo ng Paete at binayaran ang manuskrito ng dalawang piso. PANGUNAHING KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  MGA PAGHIHINAGPIS APAT NA TAON SAMPUNG TAON namatay si Concepcion. mabilanggo si Teodora dahil sa bintang na panlalason sa asawa ng kapatid niya na si Jose Alberto. PANGUNAHING KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  TEODORA ALONSO unang guro na nagturo ng alpabeto, kagandahang-asal, at maging ang kwentong “Minsan ay may Isang Gamu-gamo” EDUKASYON (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  MINSAN MAY ISANG GAMU-GAMO Sa nakikitang pagkamatay ng mga gamu-gamo, hindi pagkalungkot ang kaniyang naramdaman, kundi paghanga. EDUKASYON (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School MAESTRO JUSTINIANO AQUINO-CRUZ Binan, Laguna MGA UNANG GURO NI RIZAL 1. 1. Doña Teodora Alonzo 2. 2. Maestro Celestino 3. Lucas Padua 4. Leon Monroy EDUKASYON (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School PAGKAKA-UGNAY NG GOMBURZA SA PAMILYANG RIZAL May pag-aalsa sa Cavite at ibinintang sa tatlong paring martir na sina Jose Burgos, Mariano Gomez, at Jacinto Zamora at sila ay walang katarungang binitay. Si Paciano Rizal ay malapit na mag-aaral ni P. Burgos. Ibinahagi ni Paciano sa maraming pagkakataon ang ideya at pilosopiya nito. (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  COLEGIO DE SAN JUAN DE LETRAN shorturl.at/bhsIM (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School ATENEO MUNICIPAL DE MANILA o ESCUELA PIA Labing-isang taong gulang si Rizal nang mag-aral siya sa Ateneo de Manila. Noong una, nag-aalinlangan silang tanggapin si Rizal. 1. Dahil nahuli siya sa pagpapatala. 2. Dahil maliit siya at mukha siyang sakitin. EDUKASYON (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School shorturl.at/hvR17 (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  ATENEO MUNICIPAL DE MANILA (1872-1877) “Bachiller en Artes” o Bachelor of Arts noong 1877 (16 taong gulang) Mi Primera Inspiracion o Sa Aking Unang Inpirasyon – tulang isinulat para sa nanay Colegio de Sta. Isabel – pag-aaral ng Espanyol shorturl.at/ktvSY EDUKASYON (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS Metaphysics o Pre-Law – Unang kursong kinuha sa UST Medisina – upang magamot ang nanlalabong mata ng ina MGA DAHILAN KUNG BAKIT AYAW NI RIZAL SA UST 1. Hindi maganda ang tingin sa kaniya ng Dominikong Propesor 2. Mababa ang tingin sa mga Pilipino 3. Sinauna at mapang-api ang pagtuturo Surbeyor – kursong kinuha sa Ateneo EDUKASYON (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School shorturl.at/hjuyI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School Singapore, 1882 Magagandang pook (Harding Botaniko, mga templo) Barcelona, 1882 Isinulat ang Amor Patrio PAGLALAKBAY (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Madrid, 1882-1884 Nag-aral ng Medisina at Pilosopiya at Sulat Sinulat ang unang kabanata ng Noli Me Tangere Paris, 1885 Nag-aral ng Optalmolohiya sa ilalim ni Dr. Louis de Wecker PAGLALAKBAY (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School Heidelberg, 1886 Nagsanay ng Optalmolohiya sa University Eye Hospital Nag-aral din sa ilalim ni Dr. Otto Becker Isinulat ang Para sa mga Bulaklak ng Heidelberg Berlin, 1886 Nalimbag at natapos ang Noli Me Tangere PAGLALAKBAY (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Pilipinas, 1887 Bumalik upang gamutin ang ina na may Katarata. Nanganganib ang buhay dahil sa sinulat na Noli Me Tangere kaya pinayuhang magtungo sa Hong Kong Hong Kong, 1888 Pinag-aralan ang pamumuhay ng mga Tsino PAGLALAKBAY (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Hapon, 1888 Umibig kay Seiko Usui at nag-aral ng kanilang wika. Estados Unidos, 1888 Hinangaan ang kagandahan ng lugar ngunit hindi nagustuhan ang diskriminasyon sa lahi. PAGLALAKBAY (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Paris, 1888 Pinag-aralan ang Pilipinas at dahilan kung bakit mababa ang tingin sa mga Pilipino Belgium, 1890 Isinulat ang El Filibusterismo Nagnanais umuwi dahil sa kaguluhang nangyayari sa Pilipinas PAGLALAKBAY (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Hong Kong, 1891-1892 Pansamantalang tumira si Rizal Pilipinas, 1892-1896 Ikinulong si Rizal sa Dapitan sa ilalim ni Kap. Hen. Despujol. PAGKAKAHULI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Paglalakbay sa Cuba Noong Nobyembre 20, 1895, sumulat si Rizal sa mga Espanyol kung maaari ba siyang tumulong sa panggagamot sa Cuba. Sumagot at pumayag lamang ang mga ito noong Hulyo 31, 1896. Sa mga panahong ito, binabalak na ng KKK na simulan ang kanilang rebolusyon. Kaya naman sinisikap na ni Rizal na makarating sa Cuba upang hindi siya mapagbintangan sa anumang himagsikang mangyayari. PAGKAKAHULI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Paglalakbay sa Cuba Buwan din ang tinagal ng kaniyang paghihintay bago makasakay ng barko papuntang Cuba. Setyembre 29, 1896, ipinababalik si Rizal sa Manila dahil sa sunod-sunod na rebolusyong nangyayari sa Pilipinas na isa siya sa mga tinuturong kasapi. PAGKAKAHULI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Fort Santiago, Nob. 3, 1896 Hinuli siya sa kasong Rebelyon, Sedisyon at Konspirasyon. PARTE NG LIHAM NI RIZAL KAY BLUMENTRITT "I still cannot believe it because this would be the greatest injustice and the most detestable infamy, unworthy not only of an officer, but also of the lowliest bandit... I am not guilty, and my reward is being arrested! I cannot believe it... yet if it turns out to be the truth, then I shall have thereby informed you so that you can judge the situation... " PAGKAKAHULI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  shorturl.at/foptA (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Fort Santiago, Disyembre 20, 1896 Si Tinyente Luis Taviel de Andrade ang kaniyang naging abogado at inihahanda ang kanilang depensa. PAGKAKAHULI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Fort Santiago, Disyembre 28, 1896 Napagpasiyahang bibitayin si Rizal sa pamamagitan ng pagbabaril. Sumulat sa Gob. Hen. Polavieja ang nanay at mga kapatid upang bawiin o magbigay ng awa sa kaniyang anak. PAGKAKAHULI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Fort Santiago, Disyembre 29, 1896 Binasa ang hatol kay Rizal sa kaniyang kamatayan. Isa sa mga simbolikong ibinigay kay Trinidad ay ang lamparang may Mi Ultimo Adios o Ang Aking Huling Paalam. PAGKAKAHULI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  MGA KAHILINGAN NI RIZAL BAGO BARILIN 1. Mangyaring humarap sa Silangan o huwag barilin nang nakatalikod dahil hindi siya traydor. 2. Mangyaring huwag nang lumuhod o piringan ang mata. 3. Huwag barilin sa ulo at sa likod na lamang malapit sa kaniyang puso. PAGKAKAHULI (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Bagumbayan, Disyembre 30, 1896 6:30 n.u., dinala si Rizal sa pagbibitayan sa kaniya mula sa Fort Santiago Bago barilin, binigkas ang Consumatum est! o Natapos na! 7:03 n.u., binaril si Rizal Binigyan ng “tiro de gracia” upang makasigurong patay na si Rizal. PAGKAMATAY (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School shorturl.at/cpKPX (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Paco, Disyembre 30, 1896 Dinala ang kaniyang mga labi sa Sementeryo ng Paco nang walang tanda. Hinanap ng pamilya, partikular ni Narcisa ang labi ng kaniyang kapatid at nilagyan ito ng tandang “R.P.J” Paco, Agosto, 1898 Napag-alamang inilibing itong walang dangal at walang kabaong. PAGKAMATAY (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Binondo, hanggang 1912 Dito namalagi ang labi ni Rizal sa bahay ni Narcisa. shorturl.at/yNXY4 Larawan mula kay Dr. Ambeth Ocampo (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Luneta, Disyembre 30, 1912. Inilipat ang mga labi ni Rizal papuntang Luneta. shorturl.at/bpCLN Larawan mula sa koleksyon ni Renato Perdon. (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2020, Saint Jude Catholic School  Rizal Shrine sa Fort Santiago Isang vertebra o bahagi ng spine na tinamaan ng bala shorturl.at/bpCLN Kuha ni Camille Eva Marie Conde (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2020, Saint Jude Catholic School SEGUNDA KATIGBAK LEONOR VALENZUELA Unang pag-ibig Kapitbahay sa ni Rizal na taga- Intramuros. Lipa. Nakipagpalitan Naipangako na ng sulat gamit ang sarili sa ang tintang asin ibang lalaki. at tubig. PAG-IBIG NI RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School LEONOR RIVERA CONSUELO ORTEGA Y REY Matagal na Itinigil ang naging pagmamabutiha kasintahan. n dahil may pangako kay Ikinasal sa iba sa Leonor. pag-aakalang May gusto rin sa kinalimutan na kaniya si Eduardo siya ni Rizal. de Lete. PAG-IBIG NI RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School SEIKO USUI NELLIE BOUSTEAD Nagkaroon ng Natigil dahil matamis na ayaw ng ina ni samahan sa Nellie kay Rizal Hapon. at ayaw Natapos ang magpalipat ni relasyon dahil Rizal sa kinailangang Protestantismo. umalis ni Rizal. PAG-IBIG NI RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School JOSEPHINE Nagkakilala sa Dapitan dahil magpapagot ang ama-amahan nitong si George Taufer. BRACKEN Nagpasiyang magpakasal nang sarili dahil sa pagtanggi ni P. Obach sa pamamagitan ng paghawak-kamay sa ilalim ng buwan. Nagkaroon sila ng anak ngunit tatlong oras lamang nagtagal. Pinangalanan itong Francisco. Pinaratangang “spy” ng Espanyol ng pamilyang Rizal PAG-IBIG NI RIZAL (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  MGA ANGKING TALINO May angking Iskultor iktolohiya, pambihirang Inhinyero etnolohiya, talino, Kuwentista agrikultura, musika Manunulat Lingguwista (marunong siyang Magsasaka may kaalaman tumugtog ng Manggagamot sa arkitektura, plawta), sining sa Siyentipiko kartograpiya, pakikipaglaban Makata ekonomiya, (martial arts), at Imbentor antropolohiya, pag-eeskrima. IBA PANG KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  WIKANG ALAM NI RIZAL Arabic Italian Swedish Catalan Nihonggo Dutch Chinese Latin Tagalog English Malayan Chavacano French Portuguese Ilokano German Russian Subanon Greek Sanskrito Hebrew Espanyol IBA PANG KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  MAY TATLONG HAYOP ANG IPINANGALAN KAY RIZAL Apogonia Rizali (Heller), a type of small beetle; Draco Rizali (Wandolleck), a species of flying dragon; and Rachophorous Rizali (Boetger), a species of toad. IBA PANG KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  HINDI PINOY ANG NAGDISENYO NG KANIYANG MONUMENTO Isang swiss na si Richard Kissling ang nanalo sa patimpalak sa pagdidisenyo ng kaniyang monumento. IBA PANG KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  ANG SINTEMYENTO NI RIZAL SA PAGIGING “ANTI- CHINESE” Mababasa sa ilang isinulat ni Rizal ang pagkawala niya ng tiwala sa mga tsino dahil daw sa pananamantala nila sa mga pinoy sa larangan ng pagbebenta/pagtitinda. Rizal reportedly based El Filibusterismo‘s Quiroga character on Don Carlos Palanca Tan Quien-Sien, an influential and wealthy businessman in Manila’s Chinese community. IBA PANG KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  MAY PANGATLONG NOBELA SI RIZAL NGUNIT HINDI NA NIYA NATAPOS Pinangalanang “Makamisa” ngunit ito ay kabanata lang. Dito rin hinango ni Amado V. Hernandez ang kaniyang “Ibong Mandaragit” na kungtitingnan ay kasunod ng El Filibusterismo. IBA PANG KAALAMAN (para sa panloob na gamit lamang) Karapatang-ari ©2023, Saint Jude Catholic School  Kaligirang pangkasaysayan ng El Filibusterismo PANALANGIN Diyos, katotohanan magpakailanman. Sumasampalataya kami sa Iyo. Diyos, aming lakas at kaligtasan. Nananalig kami sa Iyo. Diyos, walang hanggang kabutihan. Minamahal Ka namin nang buong puso. Ipinadala Mo ang Salita sa buong mundo bilang aming tagapagligtas. Pag-isahin Mo kami sa Kanya. L: Punuin kami ng Espiritu ni Kristo. Upang purihin namin ang Iyong pangalan. Amen.  Noli Me Tangere El Filibusterismo Nailimbag sa Alemanya Nailimbag sa Gante, Belhika Ang tagapagsalba ng Ang tagapagsalba ng libro ay libro ay si Maximo Viola si Valentin Ventura Pilipinas ang pinag- GomBurZa ang pinag-alayan alayan ng akda ng akda Noli Me Tangere El Filibusterismo Ito ay nobelang Ito ay nobelang panlipunan. pampulitika.  1887 Bumalik si Rizal sa Pilipinas at Petsa ng dito mas umigting ang Pagkakasulat kagustuhang maisiwalat ang ginagawa ng mga sa Nobela pari gaya ng pagpapayaman sa kanilang mga asyenda, pang-aakit sa mga babae, panggugulo, pagliligpit sa mga kaaway atbp.” 1891 Ginawa niya ang malaking bahagi ng nobela ngunit dahil sa problemang pinansyal, hindi agad nalimbag ang akda ngunit natapos na niya ang unang manuskripto sa Biarritz, Pransya.  1891 F. Meyer VanLoo Press sa Ghent, Petsa ng Belhika napalimbag ang nobela. Pagkakasulat Ngunit dahil kakulangan sa pera, napilitang sa Nobela bawasan ang kabanata ng 38 na lamang. Setyembre 22, 1891 nang matapos ang pagpapalimbag. Ang orihinal na manuskripto ay ibinigay sa kaibigang si Valentin Ventura, ang tagapagsalba ng El Filibusterismo.  El Filibusterismo “The Reign of Greed” o “Ang “mapanganib na táong (makabayan) mamamatay Paghahari ng Kasakiman” kahit na anong oras”. “The Subversive” o “Ang Subersibo” Anuman ang pamagat, ang salitang filibusterismo ay nanggaling sa salitang Kastila na “filibustero” na hiniram naman sa salitang Pranses na “flibustier” na tumutukoy sa sumusunod na mga kahulugan: pirata (pirate), isang taong mangingikil ng buwis o pag-aari ng iba (plunderer), at isang táong may kinalaman sa rebolusyon o pumupunta pa sa ibang bayan para suportahan ang isang pag-aaklas (freebooter) Inspirasyon sa Pagsulat dahilan para maging mabigat ang mga emosyon at mga pangyayaring mayroon sa El Filibusterismo (1) Ang pagmamalupit ng mga paring Dominiko sa mgamagsasaka ng Calamba at sa kanyang pamilya (2) Ang pagkamatay ng dalawang Filipino sa Madrid na sina Felicisimo Gonzales at ang kaibiganniyang si Jose Maria Panganiban; (3) ang away nilang dalawa ni [Heneral] Antonio Luna dahilsa isang babae, si Nelly Bousted (4) ang tunggalian sa pagitan nila ni Marcelo H. del Pilar sa pamumuno ng samahan ng mga Kastila at mga Filipino sa Espanya (5) ang pagpapakasal ng kanyang kasintahang si Leonor Rivera sa isang inhinyerong Ingles na si Henry C. Kipping