TAF_ZST 1 (Anatomie Larynx) Handouts Studenten (PDF)

Toegepaste anatomie en fysiologie (STEM) Hoorcollege 1 – 2 (ZST 1) TAF – STEM – planning Hoorcollege 1 en 2 (ZST 1) (anatomie van de larynx) - C. Chiers – zelfstudie - Online opnames - Oefentoets ‘anatomie van de larynx’...

Toegepaste anatomie en fysiologie (STEM) Hoorcollege 1 – 2 (ZST 1) TAF – STEM – planning Hoorcollege 1 en 2 (ZST 1) (anatomie van de larynx) - C. Chiers – zelfstudie - Online opnames - Oefentoets ‘anatomie van de larynx’ - Discussieforum (vragen?) - Werkcollege 1 (WCO1) Hoorcollege 3 en 4 (ZST 2) (fysiologie van de larynx) - C. Chiers – zelfstudie - Online opnames - Oefentoets ‘fysiologie van de larynx’ - Discussieforum (vragen?) - Werkcollege 2 (WCO2) TAF – STEM – planning Hoorcollege 5 en 6 (ZST 3) (fysiologie van de fonatie) - C. Chiers – zelfstudie - Online opnames - Oefentoets ‘fysiologie van de fonatie’ - Discussieforum (vragen?) - Werkcollege 2 (WCO2) Hoorcollege 7, 8 en 9 (HOORCOLLEGE PATHOLOGIE (3u)) (pathologie van de larynx) –on campus - Discussieforum (vragen?) Groepstaak TAF, met inhoud vanuit: - Akoestiek en psycho-akoestiek - Stem Belang van TAF (stem) binnen opleiding Belang van TAF (stem) binnen opleiding Schijf 1 Schijf 2 Schijf 3 TAF SAT2 WPL SAT1 MVS WPL Bachelorproef MVA … … … Belang van TAF (stem) binnen toekomstige praktijk Uit een verslag van de kno-arts: Glottisinsufficiëntie links, voornamelijk posterieur, maar ook anterieur – dunne atrofe stemplooi links Goede sluiting van het voorste 1/3 van de stemplooien Goede ab- en adductie, zwelling minder uitgesproken. Beperkte mucosale wave met grote posterieure fonatiegap soms zelfs longitudinaal. Hoe komt spraakgeluid tot stand? Hoe komt spraakgeluid tot stand? resonantieholtes motor bron Figuur: Drie belangrijke elementen voor fonatie Uit: Dimon, T. (2011). Your body, your voice: the key to natural singing and speaking. Berkely, North Atlantic Books, p. 3. Hoe komt spraakgeluid tot stand? (stemplooien) Hoe komt spraakgeluid tot stand? Het menselijk vocaal systeem TAF – Spraak en slikken Biomedische Wetenschappen Een schematisch overzicht van het spraakproductiemechanisme Uit: Fuller D.R., Pimentel J.T., Peregoy B.M.. (2012). Applied Anatomy & Physiology for Speech-Language Pathology & Audiology. Baltimore, Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wilkens, p.113. Het menselijk vocaal systeem TAF – Stem Een schematisch overzicht van het spraakproductiemechanisme Uit: Fuller D.R., Pimentel J.T., Peregoy B.M.. (2012). Applied Anatomy & Physiology for Speech-Language Pathology & Audiology. Baltimore, Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wilkens, p.113. Toetsvraag: benoem de verschillende delen TOETS Tong Luchtpijp - trachea Zacht gehemelte – velum Mondholte Strottenhoofd Slokdarm Neusholte Harde gehemelte – palatum Keelholte Nauta, T. (2005). Goed gestemd voor de klas. Houten, Wolters- Noordhoff Groningen, p.20. Het stemorgaan (larynx) Het stemorgaan (larynx) Anterieur zicht op de trachea. Uit: Fuller D.R., Pimentel J.T., Peregoy B.M.. (2012). Applied Anatomy & Physiology for Speech-Language Pathology & Audiology. Baltimore, Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wilkens, p.119. 1. Anatomie van de larynx tongbeen schildkraakbeen ringkraakbeen OS HYOIDEUM (tongbeen) 1. Anatomie van de larynx Kraakbeenskelet Kraakbeenverbindingen Membranen en ligamenten Cavum laryngis 1.1. Kraakbeenskelet TOETS Nauta, T. (2005). Goed gestemd voor de klas. Houten, Wolters- Noordhoff Groningen, p.18. Benoem de verschillende onderdelen van de larynx Cartilago arytenoidea en cartilago corniculata Cartilago epiglottica Cartilago cricoidea Cartilago thyroidea Trachea Stemplooien Os hyoideum Nauta, T. (2005). Goed gestemd voor de klas. Houten, Wolters- Noordhoff Groningen, p.18. 1.1. Kraakbeenskelet - cartilago thyroidea - cartilago cricoidea - cartilago arytenoidea - cartilago corniculata - cartilago cuneiformis - cartilago epiglottica TIP: Bouw jouw eigen larynx! https://www.youtube.com/watch?v=H1UEzPc3I2g 1.1. Kraakbeenskelet TOETS ventraal - lateraal - dorsaal 1.1 Kraakbeenskelet Schematische voorstelling Verschillende kraakbeenderen gedetailleerd bekijken CARTILAGO THYROIDEA (schildkraakbeen) 1 1 2 CARTILAGO THYROIDEA (schildkraakbeen) 3 4 CARTILAGO THYROIDEA (schildkraakbeen) 7 6 5 8 CARTILAGO THYROIDEA (schildkraakbeen) 3 1 1 7 6 5 8 2 4  CARTILAGO CRICOIDEA (ringkraakbeen) 1 ventraal 1 dorsaal lateraal 2 CARTILAGO CRICOIDEA (ringkraakbeen) 3 4 5 CARTILAGO ARYTAENOIDEA (bekervormig kraakbeen) + schematische frontaal voorstelling dorsaal Benoem de structuren TOETS Crista van lamina cartilagines cricoidea 9 4 5 3 Processus vocalis 6 2 Fovea triangularis 5 7 Fovea oblonga 7 8 1 Cartilago corniculata Processus muscularis Crista arcuata 6 10 Cartilago arytaenoidea CARTILAGINES CORNICULATAE (kraakbeentjes van Santorini) CARTILAGINES CUNEIFORMES (kraakbeentjes van Wrisberi) CARTILAGO EPIGLOTTICA (strotklepje) 1.1. Kraakbeenskelet TOETS Kraakbeenderen versus stemplooien ? Kraakbeenderen versus stemplooien ? Figuur: Schematische voorstelling van larynx. De stemplooien (weergegeven als kabels) hangen vast aan de twee cartilagines arytaenoideae (in blauw). Uit: Dimon, T. (2011). Your body, your voice: the key to natural singing and speaking. Berkely, North Atlantic Books, p. 27. 1. Anatomie van de larynx Kraakbeenskelet Kraakbeenverbindingen Membranen en ligamenten Cavum laryngis 1.2. Kraakbeenverbindingen Thyme-Frokjaer, K. (2004). De accentmethode. Lisse, Harcourt Assessment BV, p.42. 1.2. Kraakbeenverbindingen Articulationes cricoarytaenoideae - Kantel- of schommelbeweging - Glijbeweging - rotatiebeweging Articulationes cricothyroideae - Voorwaartse beweging van het schildkraakbeen (glijbeweging) - Voor-achterwaartse beweging van het schildkraakbeen t.o.v. het ringkraakbeen (rotatiebeweging) ARTICULATIONES CRICOARYTAENOIDEAE Kantel- of schommelbeweging ARTICULATIONES CRICOARYTAENOIDEAE Kantel- of schommelbeweging ARTICULATIONES CRICOARYTAENOIDEAE glijbeweging ARTICULATIONES CRICOARYTAENOIDEAE glijbeweging ARTICULATIONES CRICOARYTAENOIDEAE Rotatiebeweging ARTICULATIONES CRICOARYTAENOIDEAE Rotatiebeweging 1.2. Kraakbeenverbindingen Thyme-Frokjaer, K. (2004). De accentmethode. Lisse, Harcourt Assessment BV, p.42. 1.2. Kraakbeenverbindingen Articulationes cricoarytaenoideae - Kantel- of schommelbeweging - Glijbeweging - rotatiebeweging Articulationes cricothyroideae - Voorwaartse beweging van het schildkraakbeen (glijbeweging) - Voor-achterwaartse beweging van het schildkraakbeen t.o.v. het ringkraakbeen (rotatiebeweging) Articulationes cricothyroideae Voor- achterwaartse beweging van het Voorwaartse beweging schildkraakbeen t.o.v. van het schildkraakbeen ringkraakbeen (glijbeweging) (rotatiebeweging) Thyme-Frokjaer, K. (2004). De accentmethode. Lisse, Harcourt Assessment BV, p.48. 1. Anatomie van de larynx Kraakbeenskelet Kraakbeenverbindingen Membranen en ligamenten Cavum laryngis 1.3. Membranen en ligamenten Uitwendige membranen Inwendige membranen = Extrinsieke membranen = Intrinsieke membranen Deze groep membranen en ligamenten Deze groep membranen en ligamenten verbindt de larynxkraakbeenderen met verbindt de larynxkraakbeenderen met de aangrenzende structuren. elkaar. Welke? Welke? - membrana thyrohyoidea - ligamentum hyoepiglotticum - Membrana quadrangularis - ligamentum thyroepiglotticum - Conus elasticus - ligamentum glossoepiglotticum laterale en medianum - membrana of ligamentum cricotrachealis Membrana thyrohyoidea TOETS 1 Ligamentum thyrohyoideum laterale (er kan hier ook nog een kraakbeentje zitten: cartilago triticea) Ligamentum thyrohyoideum medianum 3 2 Ligamentum hyoepiglotticum 1 TOETS 4 2 5 3 6 Ligamentum thyroepiglotticum 1 TOETS 4 2 5 3 6 Ligamentum glossoepiglotticum laterale en mediale TOETS 2 3 4 1 5 6 7 Ligamentum cricotrachealis TOETS 1 2 8 3 9 4 5 6 7 Ligamentum cricotrachealis Cartilago triticea 1 Cartilago thyroidea 2 8 Cartilago epiglottica Os hyoideum 3 9 Membrana thyrohyoidea 4 Ligamentum thyrohyoideum medianum 5 Ligamentum thyrohyoideum 6 laterale 7 Ligamentum cricothyroideum medianum (inwendig membraan) Incisura superior 1.3. Membranen en ligamenten Uitwendige membranen Inwendige membranen = Extrinsieke membranen = Intrinsieke membranen Deze groep membranen en ligamenten Deze groep membranen en ligamenten verbindt de larynxkraakbeenderen met verbindt de larynxkraakbeenderen met de aangrenzende structuren. elkaar. Welke? Welke? - membrana thyrohyoidea - ligamentum hyoepiglotticum - Membrana quadrangularis - ligamentum thyroepiglotticum - Conus elasticus - ligamentum glossoepiglotticum laterale en medianum - membrana of ligamentum cricotrachealis Membrana fibro-elasticus laryngis membrana quadrangularis conus elasticus Inwendige membranen membrana quadrangularis Conus elasticus Figuur Conus elasticus en membrana quadrangularis (Boone, McFarlane, 2014) Inwendige membranen Een schematische voorstelling van het membrana fibro-elastica laryngis. Uit: Fuller D.R., Pimentel J.T., Peregoy B.M.. (2012). Applied Anatomy & Physiology for Speech-Language Pathology & Audiology. Baltimore, Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wilkens, p.171. Membrana quadrangularis musculus aryepiglotticus plica aryepiglotticus ligamenta vestibularia - Plicae vestibulares / plicae ventriculares - Rima vestibuli Membrana fibro-elasticus laryngis TOETS 1 2 3 4 5 6 7 Conus elasticus ligamentum cricothyroideum mediale en lateralis ligamenta vocalia - Plicae vocales - Rima glottidis Ligamentum cricothyroideum mediale en laterale Ligamentum cricothyroideum mediale Inwendige membranen Inwendige membranen 1 2 Inwendige membranen TOETS 1 2 1. Anatomie van de larynx Kraakbeenskelet Kraakbeenverbindingen Membranen en ligamenten Cavum laryngis 1.4. Cavum laryngis Het cavum laryngis strekt zich uit van de aditus laryngis (de ingang van het strottenhoofd) tot aan de onderste rand van het cartilago cricoidea. De begrenzing van de aditus larynis is: vooraan: de epiglottis lateraal: de aryepiglottische plooi  achteraan: de apices van cartilagines arytaenoideae 1.4. Cavum laryngis Een schematische voorstelling van het cavum laryngis. Uit: Fuller D.R., Pimentel J.T., Peregoy B.M.. (2012). Applied Anatomy & Physiology for Speech-Language Pathology & Audiology. Baltimore, Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wilkens, p.185. 1.4. Cavum laryngis SUPRAGLOTTISCHE RUIMTE - vestibulum laryngis - ventriculus laryngis of ventrikel van Morgagni SUBGLOTTISCHE RUIMTE of cavum infraglotticum De ware stemplooien Valse stemplooien Ware stemplooien Een schematische voorstelling van het cavum laryngis. Uit: Fuller D.R., Pimentel J.T., Peregoy B.M.. (2012). Applied Anatomy & Physiology for Speech-Language Pathology & Audiology. Baltimore, Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wilkens, p.185. De ware stemplooien Anterieure commissuur Posterieure commissuur Rima glottidis of glottis De ware stemplooien Anterieure commissuur Posterieure commissuur Rima glottidis of glottis Glottis Pars intercartilaginea (achterste 2/5) = Kraakbenig deel van de glottis Pars intermembranacea (voorste 3/5) = Membraneus deel van de glottis Samengevat TOETS 8 1 2 3 4 5 6 7 Tip: - Lees hoofdstuk 1 ‘Anatomie van de larynx’ door (cursus TAF). Zoek alle structuren op, maak gebruik van een anatomische atlas (Sobotta). - Bouw jouw eigen papieren larynx. (zie informatie Canvas) - Ontleen een anatomisch model van de larynx, via de mediatheek. - Maak de oefentoets op Canvas. - Vragen? Post die op het discussieforum!