Strafrecht en Strafprocesrecht PDF

Strafrecht en strafprocesrecht ============================== Inhoudsopgave {#inhoudsopgave.Kopvaninhoudsopgave} ============= [Strafrecht en strafprocesrecht 1](#strafrecht-en-strafprocesrecht) [1. Introductie (deel 1) 5](#introductie-deel-1) [1.1. Wat is strafrecht? 5](#wat-is-strafrecht) [1.2. Codificatie = alle wetten in één boek 7](#codificatie-alle-wetten-in-%C3%A9%C3%A9n-boek) [1.3. Formeel SR -- Strafvordering 8](#formeel-sr-strafvordering) [1.4. Nationaal strafrecht (materieel en formeel) 10](#nationaal-strafrecht-materieel-en-formeel) [1.5. Strafrecht en andere rechtsgebieden 11](#strafrecht-en-andere-rechtsgebieden) [1.4.1. Functionele autonomie SR 12](#functionele-autonomie-sr) [1.4.2. Conceptuele autonomie SR 12](#conceptuele-autonomie-sr) [1.4.3. Autonomie van strafrecht 12](#autonomie-van-strafrecht) [2. Materieel strafrecht (deel 2 in handboek) 12](#materieel-strafrecht-deel-2-in-handboek) [2.1. Beginselen van het strafrecht 13](#beginselen-van-het-strafrecht) [2.2. Het legaliteitsbeginsel 14](#het-legaliteitsbeginsel) [2.3. LEX SCRIPTA (= Bronnen van het SR) 15](#lex-scripta-bronnen-van-het-sr) [2.3.1. Internationale verdragen (I) 16](#internationale-verdragen-i) [2.3.2. Federale strafwetgeving 16](#federale-strafwetgeving) [2.3.3. Lokaal strafrecht 20](#lokaal-strafrecht) [2.3.4. Hiërarchie der normen 21](#hi%C3%ABrarchie-der-normen) [2.3.5. Legaliteitscontrole 21](#legaliteitscontrole) [2.4. LEX CERTA 22](#lex-certa) [2.4.1. Interpretatie van de strafwet 23](#interpretatie-van-de-strafwet) [2.4.2. Jurisprudentiële en doctrinale interpretatie 23](#jurisprudenti%C3%ABle-en-doctrinale-interpretatie) [2.4.3. Interpretatiemethoden 23](#interpretatiemethoden) [2.4.4. Analogie 24](#analogie) [2.5. LEX PRAEVIA 24](#lex-praevia) [2.6. HET MISDRIJF 25](#het-misdrijf) [2.5.1. Elementen van bestanddelen 25](#elementen-van-bestanddelen) [2.5.2. Constitutieve elementen van misdrijf 25](#constitutieve-elementen-van-misdrijf) [2.5.3. Categorieën misdrijven 26](#categorie%C3%ABn-misdrijven) [2.5.4. HET MISDRIJF: vierdelige constructie 27](#het-misdrijf-vierdelige-constructie) [2.5.4.1. Delictstypiciteit 27](#delictstypiciteit) [2.5.4.2. Wederrechtelijkheid 47](#wederrechtelijkheid) [2.5.4.3. Schuld 56](#schuld) [2.5.4.4. Strafwaardigheid 67](#strafwaardigheid) [2.5.4.5. Uitbreiding strafbaarheid: Poging 70](#uitbreiding-strafbaarheid-poging) [2.5.4.6. Uitbreiding strafbaarheid -- Deelneming 77](#uitbreiding-strafbaarheid-deelneming) [3. Strafrechtelijke sancties (delen 6, 7) 87](#section) [3.1. Straffen (deel 6) 88](#straffen-deel-6) [3.1.1. Strafrechtelijke sancties 88](#strafrechtelijke-sancties) [3.1.2. Hoofdstraffen 91](#hoofdstraffen) [3.1.3. Bijkomende straffen 94](#bijkomende-straffen) [3.1.3.1. Verbeurdverklaring 94](#verbeurdverklaring) [3.1.3.2. Bekendmaking van vonnis/arrest 100](#bekendmaking-van-vonnisarrest) [3.1.3.3. Afzetting 100](#afzetting) [3.1.3.4. Ontzetting uit bepaalde rechten 101](#ontzetting-uit-bepaalde-rechten) [3.1.3.4. De terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank (TBS) 101](#de-terbeschikkingstelling-van-de-strafuitvoeringsrechtbank-tbs) [3.1.3.4. Straffen voor RECHTSPERSONEN 102](#straffen-voor-rechtspersonen) [3.2. Straftoemeting (deel 7) 104](#straftoemeting-deel-7) [3.2.1. Straftoemeting bij natuurlijke personen 105](#straftoemeting-bij-natuurlijke-personen) [3.2.1.1. Verzwarende omstandigheden 105](#verzwarende-omstandigheden) [3.2.1.2. De wettelijke herhaling 106](#de-wettelijke-herhaling) [3.2.1.3. Strafverminderende verschoningsgronden 108](#strafverminderende-verschoningsgronden) [3.2.1.4. Verzachtende omstandigheden 110](#verzachtende-omstandigheden) [3.2.1.5. Samenloop van misdrijven 115](#samenloop-van-misdrijven) [3.2.2. Bijzondere modaliteiten van de straftoemeting 119](#bijzondere-modaliteiten-van-de-straftoemeting) [3.2.2.1. Probatiewet 119](#probatiewet) [3.2.2.2. Opschorting van de uitspraak van de veroordeling 120](#opschorting-van-de-uitspraak-van-de-veroordeling) [3.2.2.3. Uitstel van de tenuitvoerlegging van de straffen 121](#uitstel-van-de-tenuitvoerlegging-van-de-straffen) [3.2.2.4. Probatiewet en rechtspersonen 123](#probatiewet-en-rechtspersonen) [3.2.3. Beveiligingsmaatregelen 124](#beveiligingsmaatregelen) [4. Formeel strafrecht I (delen 3, 4, 5) 127](#formeel-strafrecht-i-delen-3-4-5) [4.1. Vorderingen die ontstaan uit een misdrijf (deel 3) 127](#vorderingen-die-ontstaan-uit-een-misdrijf-deel-3) [4.1.1. Instelling en uitvoering van de strafvordering 127](#instelling-en-uitvoering-van-de-strafvordering) [4.1.1.1. OM 132](#om) [*Gastles OM* 136](#gastles-om) [4.1.1.2. Burgerlijke partij/s'offer 149](#burgerlijke-partijsoffer) [4.1.1.3. Bemiddeling 151](#bemiddeling) [4.1.2. Burgerlijke vordering 152](#burgerlijke-vordering) [4.1.2.1. Slachtoffer en de benadeelde persoon 152](#slachtoffer-en-de-benadeelde-persoon) [4.1.2.1. Optierecht van de benadeelde 154](#optierecht-van-de-benadeelde) [4.1.2.1. Burgerlijke vordering voor de strafrechter 155](#burgerlijke-vordering-voor-de-strafrechter) [4.2. DE RECHTSPLEGING IN DE ONDERZOEKSFASE (Deel 4) 156](#de-rechtspleging-in-de-onderzoeksfase-deel-4) [4.2.1. Opsporings-onderzoek 158](#opsporings-onderzoek) [4.2.1.1. Openbaar Ministerie & opsporingsonderzoek 158](#openbaar-ministerie-opsporingsonderzoek) [4.2.1.2. Proactieve recherche 159](#proactieve-recherche) [4.2.1.3. Kenmerken opsporingsonderzoek 159](#kenmerken-opsporingsonderzoek) [4.2.1.3. Mini-instructie 164](#mini-instructie) [4.2.2. Het gerechtelijk onderzoek (GO) 165](#het-gerechtelijk-onderzoek-go) [4.2.2.1. Verantwoordelijkheid en rol onderzoeksrechter 166](#verantwoordelijkheid-en-rol-onderzoeksrechter) [4.2.3. Onderzoeksdaden 171](#onderzoeksdaden) [4.2.3.1. Proces-verbaal 172](#proces-verbaal) [4.2.3.2. Ontvangen van klachten en aangiften 173](#ontvangen-van-klachten-en-aangiften) [4.2.3.3. Het Verhoor 173](#het-verhoor) [4.2.3.4. Plaatsbezoek 184](#plaatsbezoek) [4.2.3.5. Huiszoeking 185](#huiszoeking) [4.2.3.6. Inkijkoperatie (grenst voor een deel aan huiszoeking) 186](#inkijkoperatie-grenst-voor-een-deel-aan-huiszoeking) [4.2.3.7. Het beslag 186](#het-beslag) [Onderzoeksdaden en persoonlijke integriteit 188](#onderzoeksdaden-en-persoonlijke-integriteit) [4.2.3.8. Fouillering 188](#fouillering) [4.2.3.9. Onderzoek aan het lichaam 188](#onderzoek-aan-het-lichaam) [4.2.3.10. DNA-onderzoek 188](#dna-onderzoek) [4.2.3.11. Deskundigen-onderzoek 189](#deskundigen-onderzoek) [4.2.3.12. Maatschappelijke enquête 190](#maatschappelijke-enqu%C3%AAte) [Onderzoeksdaden over communicaties en informatica-gegevens 190](#onderzoeksdaden-over-communicaties-en-informatica-gegevens) [4.2.3.13. Maatregelen inzake private communicatie, gegevens en informaticasystemen 190](#maatregelen-inzake-private-communicatie-gegevens-en-informaticasystemen) [4.2.3.14. BOM Bijzondere Opsporingsmethoden 195](#bom-bijzondere-opsporingsmethoden) [4.2.4. Voorlopige hechtenis 199](#voorlopige-hechtenis) [§1 Opties van vrijheidsberoving vóór voorlopige hechtenis 201](#opties-van-vrijheidsberoving-v%C3%B3%C3%B3r-voorlopige-hechtenis) [4.2.4.1. Bij een arrestatie (of aanhouding) 201](#bij-een-arrestatie-of-aanhouding) [4.2.4.2. Bevel tot medebrenging (BM) 203](#bevel-tot-medebrenging-bm) [§2 Eigenlijke voorlopige hechtenis 203](#eigenlijke-voorlopige-hechtenis) [4.2.4.3. Bevel tot aanhouding 203](#bevel-tot-aanhouding) [4.2.4.4. Vrijheid onder voorwaarden 205](#vrijheid-onder-voorwaarden) [4.2.4.5. Borgsom (bail) 206](#borgsom-bail) [4.2.5. Toezicht en afsluiting van het onderzoek 210](#toezicht-en-afsluiting-van-het-onderzoek) [4.2.5.1. Afsluiting van het opsporingsonderzoek 210](#afsluiting-van-het-opsporingsonderzoek) [4.2.5.2. Afsluiting van het gerechtelijk onderzoek 210](#afsluiting-van-het-gerechtelijk-onderzoek) [4.3. Rechtspleging in vonnisfase (deel 5) 221](#rechtspleging-in-vonnisfase-deel-5) [4.3.1. Vonnisfase 221](#vonnisfase) [4.3.1.1. Bevoegdheidsregeling 222](#bevoegdheidsregeling) [4.3.1.2. Aanhangigmaking 222](#aanhangigmaking) [4.3.2. Kenmerken en waarborgen vonnisfase 224](#kenmerken-en-waarborgen-vonnisfase) [4.3.3. Bevoegdheidsregeling van rechtscolleges 228](#bevoegdheidsregeling-van-rechtscolleges) [4.3.4. Terechtzitting 233](#terechtzitting) [4.3.4.1. Verstek 233](#verstek) [4.3.4.2. Verloop van rechtspleging 234](#verloop-van-rechtspleging) [4.3.5. Bewijsregeling 241](#bewijsregeling) [5. Formeel strafrecht II (delen 8, 9) 243](#formeel-strafrecht-ii-delen-8-9) [5.1. Uitspraak (deel 8) 243](#uitspraak-deel-8) [5.1.1. Beslissingen soorten 244](#beslissingen-soorten) [5.1.2. Voorlopige hechtenis 246](#voorlopige-hechtenis-1) [5.1.2.1. Lot van de voorlopige hechtenis 246](#lot-van-de-voorlopige-hechtenis) [5.1.2.2. Onmiddellijke aanhouding 246](#onmiddellijke-aanhouding) [5.1.3. Motivering 247](#motivering) [5.2. Rechtsmiddelen (deel 9) 249](#rechtsmiddelen-deel-9) [5.2.1. Overzicht van gewone rechtsmiddelen 249](#overzicht-van-gewone-rechtsmiddelen) [5.2.1.1. Hoger beroep 250](#hoger-beroep) [5.2.1.2. Verzet 253](#verzet) [5.2.1.3. Cassatie 255](#cassatie) [6. Verdere procedurele en materiële aspecten (delen 11, 12, 13, 14) 257](#verdere-procedurele-en-materi%C3%ABle-aspecten-delen-11-12-13-14) [6.1. Beletselen voor de uitoefening van de strafvordering (deel 13) 257](#beletselen-voor-de-uitoefening-van-de-strafvordering-deel-13) [6.1.1. Verval van de strafvordering 259](#verval-van-de-strafvordering) [6.1.1.1. Amnestie 259](#amnestie) [6.1.1.2. Verval wegens akkoord 260](#verval-wegens-akkoord) [6.1.1.3. Minnelijke schikking 260](#minnelijke-schikking) [6.1.1.4. Strafbemiddeling 262](#strafbemiddeling) [6.1.1.4. Verjaring 262](#verjaring) [6.1.2. Ne bis in idem DEEL 13 265](#ne-bis-in-idem-deel-13) [6.2. Toepassing strafwet naar de plaats (deel 11) 266](#toepassing-strafwet-naar-de-plaats-deel-11) [6.3. Toepassing SW in de tijd (deel 12) 266](#toepassing-sw-in-de-tijd-deel-12) Leerdoelen KENNEN: - De basisbegrippen van het Belgisch straf- en strafprocesrecht en van de strafrechtdogmatische terminologie. - De belangrijkste bronnen van strafrecht en strafprocesrecht en hun onderlinge verhouding. - De misdrijfleer, de regels over toerekening en strafuitsluiting, het sanctiearsenaal en de belangrijke regels van straftoemeting en strafuitvoering. - De belangrijkste actoren van de strafprocedure en hun onderlinge interactie. - De opbouw van de verschillende Belgische strafprocedures, de beginselen waarop zij berusten. - De regels en procedures die efficiënte misdaadbestrijding in evenwicht trachten te houden met de bescherming van de individuele belangen, rechten en vrijheden. - De onlosmakelijke verbondenheid van materieel en formeel strafrecht en de gevolgen daarvan voor het systeem als geheel. KUNNEN: - De vaktechnische begrippen correct hanteren. - De logica achter regels en procedures kennen en herkennen en de praktische gevolgen van hun toepassing kunnen inschatten. - Regel en uitzondering onderscheiden. - De overgang tussen abstracte norm en concrete situatie kunnen maken in de twee richtingen: - \* De abstracte regels, zo mogelijk met behulp van wetboeken, kunnen toepassen op concrete praktijksituaties. - \* In concrete praktijksituaties de verschillende juridische problemen detecteren en conform de regels oplossen. - De wisselwerking tussen strafrechtelijke en procedurele regels correct kunnen inschatten. HOUDING: - Naar concrete werkelijkheid leren kijken door een bril van juridische begrippen en procedures. - Oog hebben voor logische samenhang tussen regels binnen een systeem en voor de problemen als er iets schort aan die samenhang. - Oppassen voor veralgemeningen en gebrek aan precisie. **SR in transitie...** Nieuwe vs oude wetboek, nieuwe nog niet in werking getreden. Nu met oude wetboek maar soms met nieuwe werken. **Praktische mededelingen** - VRA(A)G(en) - Altijd als u het niet (goed) begrepen hebt - CURSUS (2024, zestiende editie, Intersentia) - Studeer de cursus grondig - Stap per stap - Oud handbook? Eigen risico - VRG-Codex - Lees altijd de bepalingen die aan bod komen - Geen codex van vorig jaar! - BLACKBOARD ULTRA - Forum = vragen stellen/problemen delen/tweets - Woordenschat **Examen** - SCHRIFTELIJK: Gesloten boek - Alleen VRG-codex -- lees de regels over het gebruik van codex tijdens examens op Toledo - Meerkeuzevragen (A, B, C of D?) - met giscorrectie (-0,25) \+ open vragen (oefeningen, vragen rond begrippen-casus) - Voorbereiding oefeningen - In de klas - Op Toledo (indien nodig) Vraag op exa: wat gaat in nieuwe wetboek veranderen? Dus nieuwe wetboek zeker begrijpen, dingen die voor een deel in cursus en in dia's komen. **Dit vak... inhoudelijk**... gaat over strafrecht en strafprocesrecht - **Basiskennis** - Terminologie - Kennis van kernbegrippen, beginselen, belangrijkste bepalingen strafwetten - **Kritische kennis** - Hoe het straf(proces)recht is - Positief strafrecht -... maar ook waarom het zo is = begrijpen, analyseren, evalueren van strafwetten/bepalingen - Belangrijkste vraag: "**Waarom** (is het zo en niet anders)?" 1. Introductie (deel 1) ----------------------- ### 1.1. Wat is strafrecht? - Een van de meeste bekende rechtsgebieden - Media-aandacht -- heel populair **Wat is strafrecht voor jullie?** - Iets stigmatiserend? - Iets pedagogisch? - Iets praktisch ("*"kanaliseren vergeldingsbehoftes")* - Waarover gaat het? - Wat is strafbaar? Wat is een misdrijf? - Schending van de fundamentele waarden van onze samenleving? Hoe kunnen we die waarden vaststellen? - Hoe antwoord geven op zo'n vraag? LEGALITEITSBEGINSEL!!! Strafrecht gaat om... -... MISDRIJVEN EN MISDADIGERS - Wat maakt een misdrijf? - Wie is een misdadiger? -... POLITIE, PROCUREURS, RECHTERS, RECHTBANKEN EN HOVEN - Wat mogen zij doen om misdrijven en misdadigers op te sporen, te ontdekken en te veroordelen? - En slachtoffers **Strafrecht** - **Materieel strafrecht** - De rechtsnormen die bepalen wie, waarvoor, wanneer strafbaar is en waarom en welke sancties opgelegd kunnen worden - "Wat men niet mag" (let op: soms wat men niet mag weigeren te doen) - Geheel van rechtsregels waardoor bepaalde handelingen strafbaar worden gesteld - **Formeel strafrecht** - De regels aangaande het verloop van het strafproces - Strafprocedure, strafvordering, strafrechtspleging, tenuitvoerlegging, rechtshulp - ![](media/image2.png)"Wat er moet gedaan worden als er een misdrijf is gepleegd" - Aanvullende procedurele regels (strafprocesrecht) **Materieel strafrecht** 1. Wat moet strafbaar zijn? (Wat wordt verboden?) *Misdrijven* 1. Wie moet gestraft worden? *Misdadigers (alleen mensen?)* 1. Wanneer moet iemand gestraft worden voor iets wat strafbaar is? *Voorwaarden voor individuele aansprakelijkheid & strafrechtelijke sancties* Moeilijkste vraag: Wat zou strafrecht moeten doen? **Ideologieën** - Waarom Strafrecht? Nuttig? - Wat is het doel van Strafrecht? - Straffen (?!) - Wat is het doel van straffen? - Reactie tegen/vergelding voor laakbare gedragingen - Bv. Taliowet: '*oog om oog, tand om tand*' (Twaalftafelenwet) - Preventie van laakbare gedragingen - Positieve: voorkomen dat daders/criminelen wederom in de fout gaan - Negatieve: voorkomen dat mensen (alle burgers) in de fout gaan - Resocialisatie van misdadigers - Andere?: maatschappij reguleren, moraliteit beschermen... **Wortels van huidig Materieel Strafrecht (2 belangrijkste theorieën)** - **Modern Strafrecht -- Verlichting** - Rationaliseren - Wat is de grondslag van het recht op straffen? Vroeger diende het om koning te beschermen - Humaniseren van het strafrecht (menselijker maken) - Vermijden van willekeur en geweldadigheid ervan - **Oorsprong van 'klassieke school' van strafrechtsdenken:** - Homo economicus met vrije wil - Strafrecht als *ultima ratio (het laatste middel, er is geen ander alternatief om iets te controleren) --* utilitarisme - Repressieve functie - beperkt tot schending van essentiële goederen (vb. Leven, eigendom...) - Functie van strafrecht te beschermen, moet het worden gebruikt met mate. Enkel in het absoluut nodige - Utilitarisme: het moet nuttig zijn/iets opleveren voor samenleving - Aandacht voor "criminele feiten" (meer dan voor daders) *[Déclaration des droits de l'homme et du citoyen - Verklaring van de rechten van de mens en de burger (26 Augustus 1789) ]* (Jaar van Franse revolutie) - Artikel 5 - Schade De wet heeft slechts het recht handelingen te verbieden, die schadelijk zijn voor de maatschappij vb. Diefstal van goederen (schadebeginsel). - Artikel 7 -- Legaliteit I Niemand kan beschuldigd, aangehouden of gevangen worden dan in bij de wet bepaalde gevallen en in de vormen, die zij heeft voorgeschreven (+ verbod op willekeur) - Artikel 8 -- Legaliteit II & proport. Straf De wet kan slechts strikte en weliswaar noodzakelijke straffen opleggen, en niemand kan gestraft worden dan door een wet die is vastgesteld en uitgevaardigd voorafgaand aan het delict en op wettige wijze toegepast - Artikel 9 - Vermoeden van onschuld **Franse wetboeken tijdens en na de Revolutie** - Verklaringen ideeën en beginselen van Verlichting - Franse *code révolutionair* 1791 - Franse *code révolutionair* 1795 ("*Code Merlin*") - Napoleontische tijd - Frans wetboek 1810 - Blijft trouw aan sommige beginselen van de verlichting (vb. Legaliteit) - Maar uitbreiding van misdrijven tegen de veiligheid en het politieke regime (absoluut regime) **BELGIË - Strafwetboek geschiedenis** - Belgische onafhankelijkheid (1830) - Franse *Code pénal* 1810 van toepassing - Art. 139 G.W. 1831 "binnen de kortst mogelijke tijd" - Nieuw Strafwetboek 1867 - Op basis van Franse wetboek - Heersend klassieke strafrechtsdenken - Vele nieuwe wetten - Invoering van bepalingen beïnvloed door de theorie van het nieuwe sociaal verweer (d.w.z. Bescherming van de maatschappij tegen 'gevaarlijke' personen) **Theorie van het nieuwe sociaal verweer** - Tweede helft van 19de eeuw, begin 20ste eeuw - Positieve school - Ferri, Lombroso - Wetenschappelijke aanpak - Strafrecht dient om maatschappij te beschermen - Preventieve functie - Aandacht voor de oorzaken van criminaliteit - Maatschappelijke oorzaken en biologische oorzaken - Aandacht voor de misdadigers (ook potentiële misdadigers), meer dan voor de criminele feiten **Strafwetboek (Sw) -- Algemeen deel v. Bijzonder deel** - Twee boeken - Algemeen gedeelte (boek I) - Elf hoofdstukken - Fundamentele regels die van toepassing zijn op alle misdrijven - Bijzonder gedeelte (boek II) - Specifieke misdrijven (vb. Moord, corruptie, diefstal...) - X Titels + IV (I-*bis*, I-*ter*, VI-*bis,* IX-*bis*) - Misdrijven tegen: - Openbare trouw, personen, eigendommen, de familiale orde en de openbare zedelijkheid, openbare veiligheid, openbare orde... - Verdeling volgens verschillende rechtsgoederen ### 1.2. Codificatie = alle wetten in één boek - Duidelijkheid bij het bestraffen van mensen - Mensen laten weten welke straffen er staan op misdrijven zodat ze een rationele keuze maken. - Codificatie is een deel van het legaliteitsbeginsel - Meer en meer vervuild door recente wetten **Complementaire wetten** - - - - **Bijzonder strafrecht (Boek II Strafwetboek + bijzondere strafwetten)** - Bevatten specifieke misdrijven: bijzonder deel van strafrecht (bvb. Boek II Strafwetboek, Drugswet 24 februari 1921...) **Scharnier tussen algemeen en bijzonder strafrecht** - Toepassing van algemene regels (Boek I sw. + complementaire wetten) op: - Misdrijven van boek II: geen aparte rechtsregel vereist - Bijzondere strafwetten: artikel 100 sw. - Artikel 100 Sw. - *Bij gebreke van andersluidende bepalingen in bijzondere wetten en verordeningen, worden de bepalingen van het eerste boek van dit wetboek toegepast op de misdrijven die bij die wetten en verordeningen strafbaar zijn gesteld, met uitzondering van hoofdstuk VII \[...\] en van artikel 85*Formeel strafrecht (procedure) - 3 uitzonderingen: (voor later) - Andersluidende bepalingen (*lex specialis*) - Hfdstk VII Boek I Sw. (= deelneming aan misdaad/wanbedrijf) - Artikel 85 Sw. (= verzachtende omstandigheden bij wanbedrijven) **Artikel 11 Bijzondere Wet tot Hervorming der Instellingen (later meer info)** - **Art. 11 BWHI** regelt toepassing algemeen strafrecht op **regionaal strafrecht** (vooral decreten en ordonnanties) - Vergelijkbaar met art. 100 Sw. - MAAR art. 11 BWHI voorziet alleen uitzondering voor afwijkende bepalingen (*lex specialis*) "*Binnen de grenzen van de bevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten kunnen de decreten de niet-naleving van hun bepalingen strafbaar stellen en de straffen wegens die niet-naleving bepalen; de bepalingen van Boek I van het Strafwetboek zijn hierop van toepassing, behoudens de uitzonderingen die voor bijzondere inbreuken door een decreet kunnen worden gesteld.*" **Regel**: Boek I Sw. (+ compl. Wetten) van toepassing, inbegrepen hoofdstuk VII en art. 85 Sw. \ **Uitzondering**: expliciete afwijkingen in regionaal decreet/ordonnantie ### 1.3. Formeel SR -- Strafvordering - Was/is er een misdrijf? - Wie heeft het gepleegd? - *Ontdekken van misdrijf (opsporen)* - *Onderzoeken (of het mogelijk is dat er een misdrijf was)* - *Beoordelen van zaak* - *Veroordelen/vrijspreken (schuldig/onschuldig bevinden)* - Welke straf zou opgelegd moeten worden? - *Veroordelen van misdadiger* **Formeel Strafrecht** - Misdadigers? -- pas aan het einde van de procedure (beslissing over de schuld van een persoon, alleen dan spreken van een crimineel) - En in geval van veroordeling - Voor/tijdens proces: mensen benoemen als verdachten/beklaagden/beschuldigden - Op moment dat arrest definitief is en persoon schuldig is persoon is een crimineel (pas schuldig wanneer schuld bewezen is) ![](media/image4.png) **Strafvordering II** - **Wetboek Strafvordering -- Sv.** (Code d'instruction criminelle, 1808) + wijzigingen & andere wetten - (Bv. Voorafgaande Titel (V.T.Sv.), Franchimont wet 12 Maart 1998, BOM wet 6 januari 2003, Potpourri wetten...) - Strafrecht(spleging) houdt inherent inbreuken in op individuele (grond)rechten -- zie bv. EVRM en EHRM-rechtspraak - Daarom: wettelijke bepaling met concrete waarborgen nodig -- bescherming tegen willekeur -- bv. Vereiste van proportionaliteit - **Afweging** van het maatschappelijk belang (rechtsbedeling), efficiëntie en individuele rechten - Uitkomst? = variabel (afhankelijk van tijd, plaats, onderliggende waarden & normen) **Types van procedure** Uitkomst van afweging tussen tegenovergestelde belangen = variabel (tijd, plaats, onderliggende waarden & normen) Meest bekende classificatie: tegenstelling tussen **accusatoire procedure** en **inquisitoire procedure** In BE? Niet te belangrijk voor ons. We hebben een gemengde procedure Inquisitoir? Ludicium acquae frigidae (beslissing van het koude water) « jugement de l'eau » Ze gooien de verdachte/beklaagde in het water met een steen aan zijn voeten gebonden. Als hij drijft, is hij schuldig. Als hij zink (zonk) (of verdronk), was hij onschuldig. Maar tenmiste was zijn zoon (die zijn advocaat was) bevrijd. ![](media/image6.png)**Inquisitoir?** Is foltering voorbij? **417*ter* Sw.** Hij die een persoon aan foltering onderwerpt, wordt gestraft met opsluiting van 10 tot 15 jaar - Opsluiting van 15 tot 20 jaar als het is gepleegd a. Hetzij door een openbaar officier of ambtenaar, drager of agent van de openbare macht die handelt naar aanleiding van de uitoefening van zijn bediening Supplizio della ruota/ Bekentenis van het wiel (brand of iets anders die de verdachte pijn deed) Het uithouden/doorstaan van de foltering voor een bepaalde tijd maakte de verdachte onschuldig. Anders moest hij bekennen ***Accusatoir v. Inquisitoir*** - **Accusatoir:** (vonnisfase) - Geschil tussen twee partijen op gelijke voet - Aanklager (slachtoffer) v. Beklaagde - Rechter als scheidsrechter (geen actieve rol) - Openbare, tegensprekelijke en mondelinge procedure - Bv. Vs, vk - **Inquisitoir:** - Geheime, niet-tegensprekelijke en schriftelijke procedure - Geen gelijkheid tussen partijen - Actieve rechter - **Belgische strafprocedure?** (Mengsel?) **Doel strafprocedure (komen we later op terug)** - Misdrijven en daders opsporen - Waarheid vinden - Rechten van individu waarborgen - SPR: - Gebruik van macht en ingrijpende maatregelen (bv. Arrestatie, huiszoekingen...) door Staat - Toegelaten vorm van ingrijpen - Noodzaak fundamentele rechten (van verdachte/beklaagde/beschuldigde en van derden) te beschermen - Strafvordering: beschermende functie **Een beetje terminologie** - Geen criminelen in onderzoek, wel verdachten/beklaagde/veroordeelde - Degene die vervolgen zijn parket, OM en soms het slachtoffer - Rechter is neutrale partij ### 1.4. Nationaal strafrecht (materieel en formeel) **SR & soevereiniteit** - SR & SPR: verbonden/gelinkt aan soevereiniteit - Sr is nog steeds zeer nationaal, hangt af van het land zelf. Het is legitiem gebruik van geweld. Je moet een democratische land hebben die keuzes maakt over aanpak over gebruik van geweld. - Regels die we gaan bestuderen zijn regels van nationale aard (niet van toepassing buiten BE, mits enkele uitzonderingen). - SR = **gebruik van macht toegelaten door burgers** - In principe is nationaal recht alleen van toepassing op misdrijven die in België worden gepleegd - **Artikel 3 Sw. -- territorialiteitsbeginsel** (in ruime zin: ubiquiteit) - **Maar...** er zijn enkele uitzonderingen, zie art. 4 - *Art. 4 Sw. - Misdrijf gepleegd* - *Buiten het grondgebied van Belgie kunnen bestraft worden, deze zijn bij wet bepaald.* (deze niet verwacht te kennen) Zie V.T.Sv. Artikelen 6 en volgende **Strafrecht: slechts nationaal? Wij gaan toch nationaal spelen!** - Internationaal strafrecht - Internationale misdrijven (bv. Genocide, misdrijven tegen de mensheid) - Veroordeeld door - Nationale gerechtshoven - Internationale gerechtshoven - (Permanent) Internationaal Strafhof (ICC) = hoger niveau dan national niveau (gaan wij niet zien) - (Statuut van Rome 1998) - Den Haag **Europese dimensie** - **Europees strafrecht?** - Nee, niet belangrijk voor dit vak (in de zin van Europese handhaving van strafrecht) - Maar **Europese invloed!** - EVRM/EHRM: beginselen (en toepassing van algemene beginselen -- grote invloed door uitspraken) - EU: beginselen + bepalingen - Lissabon Verdrag + Handvest Grondrechten EU - Art. 83 VWEU: richtlijnen over harmonisatie van bepaalde misdrijven (verschil tussen § 1 en § 2) - Art. 82 VWEU: richtlijnen over harmonisatie van bepaalde aspecten van de procedure en rechtshulp Vb. Salduz-arrest: hierdoor BE wetgeving veranderd: dag van vandaag hebben meeste verdachten recht op een advocaat bij verhoor. ### 1.5. Strafrecht en andere rechtsgebieden **Strafrecht v. Andere rechten** - Wat is het verschil tussen strafrecht en andere rechtsgebieden? Wat is kenmerkend voor strafrecht? - Het gaat om de verhouding tussen overheid vb. Procureur als vertegenwoordiger vd staat en burgers - Civiel ('burgerlijk') recht: verhouding tussen burgers - Strafrecht gaat om straffen -- strafrechtelijke sancties - Het gaat om sterkere waarborgen Let op: criminele straffen slechts een type van strafrechtelijke sancties MISDADEN - Wat is de relatie met andere rechtstakken? - Integratiefunctie van andere rechtsgebieden - Vb. Regels ikv regels van het burgerlijkrecht: eigendom van zaken strafrechtelijke regel zegt "wie zaak van anderman wegneemt" = integratieregel - Bescherming/laatste middel: betaling als laatste middel het eigendom beschermt, staat is strafwb als diefstal. Ten dienste van burgerlijk recht - Mening prof: regels van diefstal om bepaalde mensen te bestraffen ipv integratie van burgerlijkrecht. **Strafrecht = publiekrecht** 1. Verhouding individu (of rechtspersoon) & Staat 2. Strafwetten = openbare orde 3. Handeling van Staat tegen individu - Ook verhouding beklaagde-slachtoffer publieke dimensie - Bv. Toestemming slachtoffer sluit misdrijf niet uit - Maar kan ook burgerlijke component hebben: - Burgerrechtelijke procedure binnen strafprocedure voor schadevergoeding **Autonomie van strafrecht** Bv. 461 SW -- Diefstal: Hij die een zaak die hem niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan diefstal SLECHTS NALEVING BURGERLIJKE REGELS OVER EIGENDOM? - **Strafrecht** - Beschermt rechtsgoederen en rechtswaarden uit andere rechtstakken - SR slechts als hulp van andere rechtstakken of autonoom? - SR werkt AUTONOOM, functie hangt af van interpretatie van de regels en nodig om mensen te kunnen bestraffen. - SR alleen sanctioneringsfunctie voor andere rechtstakken? - SR is volledig autonoom om gedragsregels te interpreteren zonder dat regels van rechtbanken bindend zijn voor anderen. (Geen exavraag maar eerder discussiepunt) **Ja en Nee** Relatieve autonomie - Strafrecht eigen functie, begrippen, interpretatieregels en vooral eigen logica #### 1.4.1. Functionele autonomie SR - SR bevat ook eigen gedragsnormen, los van andere rechtstakken - SR eigen finaliteit - meer dan enkel handhaving van andere rechtstakken - Schending SR-regels = schending rechtsordening - SR handhaving ≠ burgerrechtelijke handhaving - **Stigma en zijn impact:** groot stigma bij strafprocedure al voor veroordeling - Stigma voor beschuldigde, ookal moet deze als onschuldig worden beschouwd. - Soms is de betrokkenheid bij een procedure al een straf #### 1.4.2. Conceptuele autonomie SR - Begrippen, definities en instellingen uit andere rechtstakken niet noodzakelijk zelfde betekenis - Interpretatie afhankelijk van rechtsgoederen die door misdrijven beschermd worden - Aparte definities in strafwet en belang rechtspraak - Uitzondering: art. 16 V.T.Sv. : - Misdrijf verband met uitvoering contract waarvan bestaan ontkend of uitlegging betwist wordt - Regels vh burgerlijk recht zijn hier van toepassing voor strafrechter #### 1.4.3. Autonomie van strafrecht - **Autonomie strafprocesrecht t.a.v. Gerechtelijk recht** - Art. 2 Ger.W.: - Ger.W. Toepasselijk op alle procedures, *behalve* wanneer geregeld door niet uitdrukkelijk opgeheven wetsbepalingen of door onverenigbare rechtsbeginselen - Dus: Ger.W. = *aanvullend recht ten opzichte vh strafrecht* - Strafrecht gaat voor tenzij lacunes/geen regeling - Maar let op: bepaalde regels Ger.W. Zijn niet te verzoenen met beginselen strafrechts(pleging) =\> niet toepassen - Bv. Art. 736 Ger.W.(mededeling stukken aan tegenpartij) ↔ zwijgrecht Voorbeeld: gezag van gewijsde is anders dan begrip kracht van gewijsde, equivalente regels ger. W. Hebben geen aanvullende functie ![](media/image8.png)2. Materieel strafrecht (deel 2 in handboek) ----------------------------------------------------------------- Gaat over 'bad actions and bad boys' - *Wat is strafbaar?* - *Wie is strafbaar?* - *Welke straffen?* **Wat is een misdrijf?** - **Definitie misdrijf -- niet in de wet** - Art. 1 Sw.: misdrijf = misdaad of wanbedrijf of overtreding - **Hoe kan een misdrijf gedefinieerd worden?** - Wat zijn de kenmerken van een misdrijf? - Pogingen om kenmerken te vinden - Schadelijk gedrag? Onetisch gedrag? Verstoring vreedzame samenleving? Andere? - Moeilijk - **Formeel criterium** **Een misdrijf is wat door de WET gestraft wordt** (= met strafrechtelijke sanctie) Gevaar is dat wet een verkeerde keuze van bestraffing kan maken **Hoofdstraffen en bijkomende straffen** - Hoofdstraffen - Zijn zelfstandig, kunnen zonder enige andere straf worden opgelegd - Bijkomende straffen - Komen samen met hoofdstraffen - Geen twee hoofdstraffen (verbod hoofdstraffen te cumuleren, art. 7 Sw.) **Vb. Straffen voor natuurlijke personen** Artikel 7 Sw. - Misdaden (criminele zaken): - Opsluiting (levenslang of tijdelijk) - Hechtenis (levenslang of tijdelijk) - Correctionele en politiezaken: - Gevangenisstraf - Werkstraf - Elektronisch toezicht (ET) en autonome probatiestraf (APS) - Bijkomende straffen (in criminele en correctionele zaken): - Ontzetting van bepaalde politieke en burgerlijke rechten - Terbeschikkingstelling van de Strafuitvoeringsrechtbank - Bijkomende straffen (in criminele, correctionele en politiezaken): - Geldboete - Bijzondere verbeurdverklaring **Gevaren** Een misdrijf is wat door de wet gestraft wordt - PROBLEEM: wat als wetgever van misdrijf een administratieve inbreuk maakt met sanctie die uiteindelijk zo ingrijpend is als oorspronkelijke strafrechtelijke sanctie? Mijlpaalarrest: EHRM Engel e.a. V. NL (23/11/1976): - Feiten die niet met strafrechtelijke sancties gestraft worden, kunnen toch ook tot het \'strafrechtelijk gebied\' behoren - Bv. Decriminalisatie, maar punitieve straffen - Waarborgen van het strafrecht kunnen niet omzeild worden ### 2.1. Beginselen van het strafrecht - - - - Vb. Wat is gepaste straf voor doodslag? Moeilijk om zwaarte van misdrijf te meten met oog op andere misdrijven - - - - - - ### 2.2. Het legaliteitsbeginsel ***= Nullum crimen, nulla poena sine lege*** **Geen misdrijf, geen straf ZONDER wettelijke bepaling** - Wortels liggen in de Verlichting (klassieke school) Logica**: vermijd willekeur** van wetgever (rechtsbeschermingsbeginsel/rechtszekerheid) - **Door wetgever** - Democratische beslissing over wat strafbaar is - Genomen door representatieve instellingen (*lex parlamentaria*) - **Door rechter** - Geen straf(vordering) zonder wettelijke bepaling - Niet straffen voor gedraging die niet strafbaar was op dat moment - Die vóór de gedraging in kwestie bestond - Duidelijke bepaling (*lex certa*) - Strikte plicht om wet streng toe te passen - Wat in wet staat en niets meer! = "juge bouche de la loi" **Let op! -- Dubbele dimensie van strafrechtelijke legaliteit** - **Legaliteitsbeginsel** van toepassing Niet alleen voor **strafbaarstellingen** (1^e^ dimensie) - *Nullum [crimen] sine lege --* geen misdrijf Maar ook voor **straffen (**2^e^ dimensie) - *Nulla [poena] sine lege* -- geen straf Onderling verband tussen twee aspecten (strafbaarstelling gedraging en bepaling van de straf) - *Nulla poena sine lege* omvat *nullum crimen sine lege* **BELAGING 442*bis* Sw** Hij die een persoon heeft belaagd terwijl hij wist of had moeten weten dat hij door zijn gedrag de rust van die bewuste persoon ernstig zou verstoren, wordt gestraft met gevangenisstraf van vijftien dagen tot twee jaar en met geldboete van vijftig \[euro\] tot driehonderd \[euro\] of met een van die straffen alleen. **Legaliteit** Opgenomen in verschillende bronnen **1) Internationale bronnen** - Artikel 15 IVBPR (Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten) - Artikel 7 EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens) - Artikel 49 HGEU (Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie **2) Belgische bronnen** - Artikel 12 lid 2 en artikel 14 Grondwet (GW) - Artikel 2 Strafwetboek (Sw.) **Legaliteit SR in België - Grondwet** - Legaliteit in art. 12 GW -- verband tussen legaliteit en recht op vrijheid **Art. 12 lid 2 GW** -- "Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft" = Geen strafrechtelijke procedure als wet gedraging niet strafbaar stelt en dus ook geen straf toegepast - *Nullum crimen sine lege + Nemo iudicio sine lege* **Art. 14 GW** -- "Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet" - *Nulla poena sine lege* Art. 12 lid 3 GW -- "Behalve bij ontdekking op heterdaad kan niemand worden aangehouden dan krachtens een met redenen omkleed bevel van de rechter dat uiterlijk binnen achtenveertig uren te rekenen van de vrijheidsberoving moet worden betekend en enkel tot voorlopige inhechtenisneming kan strekken " - Geen beperking van vrijheid zonder wettelijke basis **Legaliteit SR in België - Strafwetboek** - **[Artikel 2 lid 1 Sw. - Legaliteit]** *"Geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd"* - *Lex praevia* - Impliceert *lex stricta* - **[Artikel 2 lid 2 Sw. - *Lex mitior*] = mildste straf** *"Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst zware straf toegepast"* *(details later)* - **[Artikel 2 lid 1 Sw. - Legaliteit]** *"Geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd"* - *Lex praevia* - Impliceert *lex stricta* - **[Artikel 2 lid 2 Sw. - *Lex mitior*] (mildste straf)** *"Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst zware straf toegepast"* *(details later)* **Verschillende profielen SR legaliteit** *Nullum crimen sine...* (4 kenmerken die een wet moet hebben) a. ***Lege scripta*** -- schriftelijke wettelijke bepaling b. ***Lege praevia*** -- op voorhand wettelijke bepaling c. ***Lege stricta (of certa)*** -- heldere/duidelijke wettelijke bepaling (precisiegebod) d. ***Lege parlamentaria*** -- parlementaire (of equivalente) wettelijke bepaling Logisch verband tussen de vier kenmerken van een wet - Moet altijd deze 4 elementen omvatten ### *2.3. LEX SCRIPTA* (= Bronnen van het SR) = schriftelijke wettelijke bepaling **Geen misdrijf/straf zonder wettelijke bepaling -- Welke wet?** A. Internationale verdragen B. Federale bronnen A. Grondwet (GW) B. Wetten - Bv. Strafwetboek (Sw.) & Wetboek van Strafvordering (Sv.) - Complementaire wetten (SR & SPR) C. Uitvoeringswetgeving - Koninklijk Besluit (KB) & Ministerieel Besluit (MB) C. Regionale bronnen D. Lokale bronnen E. Rechtspraak? #### 2.3.1. Internationale verdragen (I) Directe werking? a. EVRM (Raad van Europa) - Art. 7 -- Legaliteitsbeginsel - Art. 2 -- Recht op leven - Art. 3 -- Verbod op foltering - Art. 4 -- Verbod op slavernij - Art. 5 -- Recht op vrijheid - Art. 8 -- Recht op privacy - Art. 6 -- Recht op eerlijk proces b. Andere verdragen Raad van Europa (Bv. Boedapest Cybercrime Verdrag, Lanzarote Verdrag...) c. VN-Pact inzake Burgerrechten en Politieke Rechten Cass.: directe werking van meeste bepalingen - Deze verdragen hebben geen rechtstreekse werking a. Vb. Geweldadige handelingen tegen vrouwen in Istanbul nemen we niet rechtstreeks over in BE Maar geen directe werking ten nadele van beklaagde (vlg. Slide) d. Europees Verdrag (Europese Unie) - Verdrag van Lissabon - Pijlers afgeschaft - Relevante bronnen: (EU) Verordeningen + Richtlijnen - Art. 83 VWEU: richtlijnen over harmonisatie van bepaalde misdrijven (verschil tussen § 1 en § 2) - Art. 82 VWEU: richtlijnen over harmonisatie van bepaalde aspecten van de procedure en rechtshulp e. Schengen Verdrag (23 EU-lidstaten + 4 niet-EU-lidstaten) Geen supranationale bepaling die op zich een daad strafbaar maakt op nationaal niveau (nationale implementatie nog nodig) - Wel mogelijks een directe werking van regels die de interpretatie van nationale strafwetten rechtstreeks beïnvloeden - Mogelijk ook bindend effect tegenover wetgever om strafbaarstelling van bepaalde gedragingen in te voeren - Niet mogelijk in kader van supranationale bescherming vb. Bescherming van meningsuiting wetgever kan niet zomaar zeggen dat uiting van mening gestraft kan worden #### 2.3.2. Federale strafwetgeving **A) Grondwet** - Grondwet omvat geen bepaling die de strafbaarstelling van een daad expliciet stelt - Dwz. Er staan GEEN misdrijven in de grondwet - Wél regels over de invoering/toepassing van wetten die de strafbaarstelling van een daad stellen (zoals Strafwetboek) - **Enkele relevante bepalingen -- o.a.:** - Legaliteitsbeginsel (art. 12 en 14) - Gelijkheidsbeginsel (art. 10-11) - Verbod van algemene verbeurdverklaring (art. 17) - "De straf van verbeurdverklaring der goederen kan niet worden ingevoerd. " - Verbod van censuur (art. 25) - "Wanneer de schrijver bekend is en zijn woonplaats in België heeft, kan de uitgever, de drukker of de verspreider niet worden vervolgd. " - Vrijheid van eredienst (art. 19) - "De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, alsmede de vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd" - Openbaarheid van terechtzittingen (art. 148), Motiveringsverplichting (art. 149), Bepalingen kunnen een invloed hebben op keuze die wetgever maakt, bepaalde misdrijven zijn niet mogelijk. Wetgever moet er rekening mee houden. B\) **Federale wetten** - A\) **Grondwet:** - Zie *supra* B\) **Federale wetten** - **In formele zin = uitgaande van formele wetgevende macht (art. 36 GW)** - Sw. En Sv. - Andere (= bijzondere, soms complementaire) strafwetten - **In materiële zin = wet bevattende algemeen bindende regel:** kan zowel een wet in formele zin zijn als KB's of MB's. - 2 soorten KB's: - Uitvoering van wetten ( art. 108 GW) - Uitvoering van KB is uitvoering van een wet. Wet geeft algemene omkadering en specifieke uitvoering wordt door het KB gedaan - Handhaving van openbare orde, rust, veiligheid en gezondheid ( zelfstandige verordenende bevoegdheid) - Vb. Corona: kan OH een KB nemen met gedragingen die daarbinnen strafbaar worden gesteld? Ja want is zelfstandige bevoegdheid van de oh, mits limieten! Het moet onder onderwerpen van rust, veiligheid, gezondheid... vallen. - MB's - Reglementaire besluiten binnen bevoegdheden Minister - Alleen indien wet bevoegdheden aan minister geeft - Minister geeft enkel reglementaire besluiten, straft niet ***Voorbeeld Koninklijk Besluit*** Artikel 5 wet 28 juli 1981 (internationale handel in bedreigde dier- en plantensoorten): *"Met een gevangenisstraf van zes maand tot vijf jaar en met een boete van 26 tot 50.000 euro, of met een van die straffen alleen wordt [diegene gestraft die], in overtreding van de Overeenkomst of van de ter uitvoering hiervan genomen maatregelen of van de Europese verordeningen en beschikkingen/besluiten ter zake, [specimens invoert, uitvoert, doorvoert, wederuitvoert of vanuit de zee inbrengt, die voorkomen op de bijlagen I, II, III] van genoemde Overeenkomst, evenals degene die artikel 4 overtreedt. De bepalingen van hoofdstuk VII en van artikel 85 van het Strafwetboek zijn toepasselijk op de door onderhavig artikel voorgeschreven overtredingen."* Artikel 12, §1 KB 9 april 2003 (bescherming van in het wild levende dier- en plantensoorten door controle op handelsverkeer): *"§ 1. Elk natuurlijke of rechtspersoon die, met overwegend **commerciële doeleinden**, [dierlijke specimens van Bijlage A of B uitvoert, weder uitvoert, invoert, vanuit de zee aanvoert, kweekt, houdt, afstaat, ruilt, te koop aanbiedt, verkoopt, koopt of gebruikt], moet een **register van binnenkomst en een register van vertrek bijhouden** overeenkomstig de modellen bepaald in Bijlage 2 en Bijlage 3."* *+* Artikel 20 KB 9 april 2003: overtredingen van KB strafbaar gesteld Het kader besluit en omvat een nieuwe regel vb. Om register bij te houden, deze regel overtreden kan strafbaar worden gesteld door KB ***Voorbeeld Koninklijk Besluit*** Hof van beroep Gent 18 maart 2016: *"[Inbreuk op] artikel 12, §1 KB 9 april 2003* *is [op grond van] artikel 20 KB 9 april 2003 strafbaar gesteld [door] artikel 20 wet 28 juli 1981"* Feiten: beklaagde had in periode 21 mei 2004 -- 21 oktober 2008 verplicht bij te houden registers niet bijgehouden voor diverse vogelsoorten (o.a. Amerikaanse zeearenden, roodpootvalken, sneeuwuilen...) Resultaat: combinatie wet en KB bewezen dat beklaagde handelde met commerciële doeleinden. Beklaagde werd schuldig bevonden met betrekking tot deze tenlastelegging **De Federale Staat** Gewesten en Gemeenschappen Decreten (ordonnanties in BR.H.G.) = kracht van wet Wetten in formele zin (kunnen ook in materiële zin zijn) ![](media/image10.png)**Provincies en gemeenten** **Herinnering** - Artikel 11 BWHI (Bijzondere Wet tot Hervorming der Instellingen) - **Regionaal strafrecht** kan uitdrukkelijk afwijken van algemeen SR (bepalingen Boek I) - Afwijking van algemene bepaling alleen met eensluidend advies van Ministerraad "*Binnen de grenzen van de bevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten kunnen de decreten de niet-naleving van hun bepalingen strafbaar stellen en de straffen wegens die niet-naleving bepalen; de bepalingen van Boek I van het Strafwetboek zijn hierop van toepassing, behoudens de uitzonderingen die voor bijzondere inbreuken door een decreet kunnen worden gesteld.*" Als er specifieke bevoegdheid val tonder die van gemeenschap, kan die bepaling invoeren en deze strafbaar stellen bij het niet naleven. - Decreet zorgvuldig lezen of er geen afwijkende bepalingen zijn die tegenstrijdig zijn **"Bijzondere inbreuken"** = misdrijven die gerelateerd zijn aan de bevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten, m.a.w. Aan schendingen van hun decretale voorschriften **Regionaal en lokaal SR** **Strafwetgever Gemeenschappen en Gewesten** Zijn wetgevende macht en kunnen eigen regelgeving stellen - Decreten en ordonnanties (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) - Eigen inbreuken \~ handhaving van decreten/ordonnanties - Beperkte invloed op SPR - Toekennen hoedanigheid agent of officier van gerechtelijke politie aan regionale ambtenaren; - Bewijswaarde van pv's; - Sommige gevallen van huiszoekingen ***Decreten en ordonnanties (Gemeenschappen en Gewesten) -- Voorbeeld 1*** Decreet 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode Rb. Gent (21^e^ kamer) 14 januari 2003 Feiten: - Beklaagde werd vervolgd voor verhuren van woning zonder geldig conformiteitsattest (artikelen 1, 2, 5, 7, 8, 15, 17, 20 en 114, §1 en 4 toenmalig Decreet 15 juli 1997) - Woning bewoond door gezin met 3 kinderen (huurprijs €297,47; in contract: "In perfecte staat van onderhoud") - Gebreken: groot ontploffingsgevaar door slechte gasgeiser, vochtige muren met diepe scheuren, gevaar voor elektrocutie door slechte elektriciteitsinstallatie, verzakte vloeren, instortingsgevaar van verdieping... Artikel 20 decreet 15 juli 1997 (versie van toepassing ten tijde van de rechtszaak): *"§ 1. Wanneer een woning die [niet beantwoordt aan de vereisten] van artikel 5 als hoofdverblijfplaats wordt verhuurd zonder geldig conformiteitsattest, wordt de verhuurder of de eventuele onderverhuurder van die woning [gestraft met] een geldboete van vijftig tot vierhonderd frank."* (*\ huidig artikel 20, §1: "Als een woning of een specifieke woonvorm als vermeld in artikel 5, § 3, eerste lid, niet voldoet aan de vereisten en normen, vastgesteld met toepassing van artikel 5, rechtstreeks of via tussenpersoon wordt verhuurd, te huur gesteld of ter beschikking gesteld met het oog op bewoning, wordt de verhuurder, de eventuele onderverhuurder of diegene die de woning ter beschikking stelt, gestraft met een gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar en een geldboete van 500 tot 25.000 euro of met een van die straffen alleen."* Zwaardere bestraffingen) Vonnis: "De beklaagde heeft gehandeld uit winstbejag. Hij heeft misbruik gemaakt van de benarde situatie van huurders. Hij heeft hen in gevaar gebracht \[...\]. Dergelijk asociaal gedrag dient beteugeld te worden. \[...\]." Geldboete van €300 (na toenmalige opdeciemen: €500 (+ verbeurdverklaring van €1189,89 = vermogensvoordelen rechtstreeks uit misdrijf) ***Decreten en ordonnanties (Gemeenschappen en Gewesten) -- Voorbeeld 2*** Decreet 13 juli 2007 inzake medisch \[en ethisch\] verantwoorde sportbeoefening (ondertussen opgeheven door decreet 20 december 2013 inzake gezond en ethisch sporten) Voorbeeld: - Atleet werd onderworpen aan een dopingcontrole in fitnesszaak - Positieve test voor Trenbolone en Drostanolone - Beklaagde moest verschijnen voor Disciplinaire Raad wegens schending artikel 24 decreet 13 juli 2007: *"Elke sporter moet zich te allen tijde onthouden van dopingpraktijken als vermeld in artikel 3 en, voor de toepassing van artikel 3, 5°, 6°, 7° en 8°, moet ook elke begeleider zich te allen tijde onthouden van dopingpraktijken."* - Beslissing Raad: 4 jaar uitsluiting van sportmanifestaties + €1.500 administratieve geldboete Decreet 13 juli 2007 inzake medisch \[en ethisch\] verantwoorde sportbeoefening (ondertussen opgeheven door decreet 20 december 2013 inzake gezond en ethisch sporten) Daarna strafprocedure (inbreuken op drugswetgeving); MAAR: hof van beroep Antwerpen 25 september 2013: *"Een door de Disciplinaire Raad in het kader van de wetgeving met betrekking tot de medisch verantwoorde sportbeoefening toegekende [langdurige uitsluiting] tot deelname aan enige sportmanifestatie als sporter, beperkt de persoon zijn ontplooiingsmogelijkheden op sportief vlak en is dan ook **aan te merken als een administratieve sanctie met een strafrechtelijk karakter**."* Van belang voor ne bis in idem-rechtspraak #### 2.3.3. Lokaal strafrecht - **Lokale strafwetgever (provincies en gemeenten)** - Wetten in MATERIËLE zin indien algemene draagwijdte - Maar veel aandacht voor GAS-boetes = **administratiefrechtelijk** - Alternatief voor SR - Tussen strafrecht en administratiefrecht - Formeel gezien is GAS geen strafrecht maar kan wel ene strafrechtelijk karakter hebben ***Lokale Strafwet*** - **Provinciale overheden, gemeentelijke overheden en agglomeraties** - **Voorbeelden Gemeentereglementen:** **[Gecoördineerd politiereglement Stad Leuven]** *Artikel 418:* *De houders van dieren, waarvan het voortgebrachte geluid kan aanleiding geven tot gerechtvaardigde klachten vanwege de buren, zijn strafbaar op voorwaarde dat het door de dieren voortgebrachte geluid te wijten is aan een persoonlijk, hetzij vrijwillige, hetzij een bij gebrek aan vooruitzicht of voorzorg uitmakende daad van de houder van het dier.* **Gemeentereglement** **Politieverordening\ betreffende de organisatie van activiteiten tijdens Europees kampioenschap voetbal Frankrijk 2016 ** - **Artikel 10. Gebruik van pyrotechnische voorwerpen** *"Het is verboden vuurwapens af te vuren, vuurwerk te ontsteken of voetzoekers te doen ontploffen."* - **Artikel 12. Sancties** (...) § 2. Inbreuken op de beschikkingen van artikel 10 worden gestraft met politiestraffen, namelijk een gevangenisstraf van één tot zeven dagen en een geldboete van één tot vijfentwintig euro of slechts met één van deze straffen. (...) #### 2.3.4. Hiërarchie der normen - Wetten, decr. En ordonnanties taan op hetzelfde niveau maar met verdeling van bevoegdheden en materies - Wetten in materiële zin: KB, besluiten gemeenschappen en gewesten Schending van delegatie erboven, maakt onderstaande regel ongeldig #### 2.3.5. Legaliteitscontrole = Er MOET een wet zijn! **Hoven/rechtbanken: toepassing geldigheid SR wet** - **Toetsing van *formele wetten* aan hogere normen** - [Rechtstreeks door hoven en rechtbanken? ] Maw. Kan rechter zeggen dat wetten niet in lijn zijn met bovenstaande wetgeving? - Nee, voor controle over overeenstemming formele wetten (wet decreet of ordonnantie) of decreten met grondwet - Ja, wél voor internationale bepalingen met directe werking (GW) - Ja, in geval van toepassing EU-recht: prejudiciële vragen aan Europese Hof van Justitie (bindend *inter partes*) *Vb. Door toepassing van artikel kan hij niet zeggen dat iets de GW schendt. Rechtstreekse toetsing van wet in formele zin mag NIET. Hiervoor hebben we het grondwettelijk hof!* - [Gwh] (in geval van prejudiciële vragen of beroepen tot vernietiging) - Toetsing aan bepaalde bepalingen van GW (o.a. Titel II = art. 8-32) - Vernietiging (bindend *erga omnes*) - Beslissingen over prejudiciële vragen van lagere hoven en rechtbanken (bindend voor elk rechtscollege *in dezelfde zaak*) - **Toetsing van *materiële wetten die geen formele wetten* zijn** - Art. 159 GW: wettigheidstoezicht door hoven en rechtbanken - Kunnen ze altijd controleren dat ze conform zijn aan de wet - Bv. Gemeentelijke verordening of KB toetsen aan wet - Indien niet wetsconform/in lijn met de wet dan kan rechter zeggen: KB is NIET geldig. Misdrijf in KB kan niet veroordeeld worden en persoon niet gestraft worden *De hoven en rechtbanken passen de algemene, provinciale en plaatselijke besluiten en verordeningen alleen toe in zoverre zij met de wetten overeenstemmen* **Conflicten tussen niveaus** - **Grondwettelijk Hof 10 april 2008, nr. 62/2008:** *Artikel 44 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 27 maart 1991 inzake medisch verantwoorde sportbeoefening, [schendt de bevoegdheidsverdelende regels], wanneer die bepaling in die zin wordt geïnterpreteerd dat de erin geregelde strafuitsluitende verschoningsgrond niet enkel geldt voor feiten die alleen strafbaar zijn op grond van artikel 43 van dat decreet, maar ook voor het loutere bezit van verboden substanties, strafbaar gesteld bij de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, psychotrope stoffen, ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen.* ### 2.4. LEX CERTA - *Lex scripta* niet voldoende om mensen te beschermen - Bv. *"Hij die een schadelijke handeling pleegt wordt gestraft met..."* - SR-bepalingen moeten duidelijk zijn - Geen vage termen geen (te grote) discretionaire bevoegdheid om de wet te interpreteren - Mogelijk? - Taal kan nooit 100% duidelijk zijn - Elk woord kan vaag zijn, afhankelijk van de context -- maar verschillende gradaties van vaagheid - 'Juge bouche de la loi' (rechter moet de wet uitspreken) onrealistisch - Bv. "Hij die valsheid pleegt" -- vaag of niet? - Lijkt vrij duidelijk maar niet 100%, in sommige gevallen toch twijfelen of het over valsheid gaat. ***Duidelijke wet? Voorbeeld 1*** - Artikel 151 Programmawet van 30 december 2001: - Met geldboete van 500 tot 500.000 frank en met een gevangenisstraf van één tot vier jaar of met één van die straffen alleen wordt gestraft: - 1° (...); - 2° (...); - 3° de persoon die de bepaling van [artikel 111] schendt. - ![](media/image12.PNG)[Art. 111]. Niemand mag in het Rijk via de telecommunicatie-infrastructuur communicatie tot stand brengen of trachten tot stand te brengen die de eerbied voor de wetten, de veiligheid van de Staat, de openbare orde of de goede zeden \[aantast\] of een belediging \[uitmaakt\] jegens een vreemde Staat. ***Duidelijke wet? Voorbeeld 1*** - Uitdrukking: veiligheid van de staat aantasten is onvoldoende om misdrijf te kunnen definiëren. ***Duidelijke wet? Voorbeeld 2*** - Art. 137 § 1. Als terroristisch misdrijf wordt aangemerkt het misdrijf bepaald in de §§ 2 en 3 dat door zijn aard of context een land of een internationale organisatie ernstig kan schaden en opzettelijk gepleegd is met het oogmerk om een bevolking ernstige vrees aan te jagen of om de overheid of een internationale organisatie op onrechtmatige wijze te dwingen tot het verrichten of het zich onthouden van een handeling, of om de politieke, constitutionele, economische of sociale basisstructuren van een land of een internationale organisatie ernstig te ontwrichten of te vernietigen. - § 2. Als terroristisch misdrijf wordt onder de voorwaarden bepaald in § 1, aangemerkt: - 1° het opzettelijk doden of opzettelijk toebrengen van slagen en verwondingen bedoeld in de artikelen 393 tot 404, 405*bis*, 405*ter* voor zover er naar de bovengenoemde artikelen wordt verwezen, 409, § 1, eerste lid, en §§ 2 tot 5, 410 voorzover er naar de bovengenoemde artikelen wordt verwezen, 417*ter* en 417*quater*; - 2° de gijzelneming bedoeld in artikel 347*bis*; OK! Volgens het gwh 13 juli 2005, nr. 125/2005 ***Duidelijke wet? Voorbeeld 3*** - **Gwh 20 oktober 2004, nr. 158/2004:** *Vereist is evenwel dat de wet de bijzondere eisen terzake van nauwkeurigheid, duidelijkheid en voorspelbaarheid waaraan de strafwetten moeten voldoen, niet miskent. In casu klemt die eis des te meer nu de bestreden bepaling in verscheidene opzichten afwijkt van algemene regels van strafrecht, onder meer inzake de bevoegdheid van het openbaar ministerie en de aangifteverplichting van de politiediensten bij de vaststelling van misdrijven.* \[...\] *[Indien de wet bepaalt dat het bezit van een hoeveelheid cannabis voor persoonlijk gebruik, ondanks het strafbare karakter ervan, onder bepaalde voorwaarden niet wordt gemeld aan het parket, maar enkel wordt geregistreerd door de politie, is vereist dat die hoeveelheid duidelijk wordt bepaald]. Enkel op die manier kunnen de optredende politieambtenaren over een objectieve maatstaf beschikken om uit te maken of ze al dan niet een proces-verbaal moeten opmaken.* #### 2.4.1. Interpretatie van de strafwet Hoe meer nauwkeurig de wet staat omschreven, hoe minder ruimte er is voor interpretatie - Interpretatie = betekenis aan bepaling geven - 3 bronnen/vormen van interpretatie: 1. Interpretatie door de wetgever (art. 84 en 133 GW) a. Authentieke - Bindend voor iedereen (inbegrepen rechters) - Kan ook door latere interpretatieve wet of uitleggingswet ingevoerd door het parlement b. Contextuele - Wetgever geeft definities aan het begin van de wet (maar normaal niet taak van wetgevende macht om te interpreteren) 2. Jurisprudentiële -- hoven en rechtbanken 3. Doctrinale -- rechtsleer #### 2.4.2. Jurisprudentiële en doctrinale interpretatie - **Jurisprudentiële interpretatie** - **Geen wettelijke bron!** - Wel grote invloed - Hof van Cassatie zorgt voor eenheid in toepassing van het recht - Prejudiciële vragen - Voorrangbeginsel EU-recht - **Doctrinale interpretatie** - NIET bindend, mogelijks wel invloed - Maar in alle gevallen wordt de rechtspraak van hogere rechtspraak wel gevolgd, maar in theorie is het niet bindend #### 2.4.3. Interpretatiemethoden - Traditionele regel: indien wet duidelijk is, geen interpretatie nodig - *Interpretatio non fit in claris* - Rechter gebonden door wet motiveringsplicht (art. 149 GW) in het vonnis of arrest - Op die manier is controle mogelijk op redelijkheid van interpretatie van de rechter - Probleem: wet kan niet altijd perfect duidelijk zijn *(zonder schending lex certa-*vereiste) - Hoe mag strafrechter dan interpreteren? - Belangrijk: voorzienbaar? - (Inschatting burger -- kenbaarheid?) - *In dubio pro reo*? Niets te maken met duidelijkheid wet, **enkel** met schuld van beklaagde - **Toegelaten interpretatiemethoden:** - Taalkundige interpretatie: gewone taal tenzij specifieke definitie - Teleologische interpretatie: wat bedoelde de wetgever met deze wet? - Progressieve of evolutieve interpretatie - Bv. Drukpersmisdrijf via internet? Vraag: voorzienbaar? Uitbreiding van strafwet, rechtersrecht (Ancien Régime, willekeur) - **Niet toegelaten interpretatiemethoden:** - Wél in zijn/haar voordeel \~ rechtsbescherming! - Restrictieve interpretatie? Discussie - /uitgebreide interpretatie: te moeilijk om te bepalen - Analogie? Is 100% verboden - Bij een lacune van de wet #### 2.4.4. Analogie = Lacune/leemte in de wet Toepassing van andere wet op vergelijkbare gevallen die door wetgever niet geviseerd waren **ABSOLUUT VERBOD** - Analogische interpretatie in mag nooit in het NADEEL van een verdachte zijn, in het voordeel kan wel! - Vb. Rechtvaardigingsgronden: noodweer - = grens die evolutieve en teleologische interpretatie NIET mogen overschrijden - Levert veel discussie in praktijk: 1) opzettelijk doden ongeboren kind is strafbaar, 2) onopzettelijk doden geboren kind is strafbaar Onopzettelijk doden (bv. Verkeersongeval, medische fout) ook voor ongeboren kind? - **Analogie in voordeel verdachte? JA** ### 2.5. LEX PRAEVIA - Schriftelijke wet (die gedrag bestraft) die vóór het feit bestaat - Wat als er een verandering van de wet is? - MILDERE wet (lichtere straf) is van toepassing - Wat als het misdrijf afgeschaft wordt? - GEEN straf (maar straf blijft als definitieve beslissing al genomen is) - Uitzonderingen: o.a. Interpretatieve wetten; strafprocedure - Strafrecht en tijd - Artikel 2 Sw.: - *"Geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd"* (eerste lid) is een ALGEMENE REGEL - *"Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst zware straf toegepast" (= **lex mitior,** de mildere wet)* (tweede lid) uitzonderingsbepaling **LEX PRAEVIA** = Schriftelijke wet die vóór het feit bestaat 1. ![](media/image16.png)Nieuwe strafwet komt na het feit 2. Afschaffing van de wet na het feit - NIET strafbaar (legaliteitsbeginsel!) GEEN retroactieve toepassing - Maar [let op]: straf blijft als definitieve beslissing al genomen is - Definitieve beslissing genomen en afschaffing van wet gebeurt na veroordeling, blijft u veroordeeld. - Dit om kracht van definitieve beslissingen te vernietigen. ![](media/image18.png)3) Verandering van de wet na het feit - Mildere wet of strengere wet? (Zwaardere of lichtere straf?) - **Strengere** wet NIET retroactief, niet met terugwerkende kracht - **Mildere** wet MOET retroactief toepassen (art. 2, lid 2 Sw.) - Retroactieve toepassing van de mildere wet, lid 2 stelt uizondering: strafrechtelijke bepalingen die milder zijn, worden retroactief toegepast. - Uitzonderingen: o.a. Interpretatieve wetten; strafprocedure ### 2.6. HET MISDRIJF Misdrijf = is wat de wet omschrijft als een misdrijf. #### 2.5.1. Elementen van bestanddelen - **Constitutieve bestanddelen** = componenten van delictsomschrijving of van wettelijke incriminatie van een specifiek misdrijf ('DNA' van een misdrijf) - Ze zijn een deel van de omschrijving van het misdrijf (= een deel van legaliteit) - *Delictstypische* kenmerken - Bv. Diefstal (art. 461, lid 1 Sw.) Deze 3 componenten moeten aanwezig zijn - De wegneming; - Van een andermans goed; - En met een bedrieglijk opzet. - *Minimumbewijslast* (OM moet aanwezigheid van die elementen aantonen) - Openbaar ministerie moet bewijzen dat alle delictstypische kenmerken werden gepleegd - Tweedelige functie: voor burgers (wat mag en wat niet mag) en voor vervolgende instanties (weten welke gedragingen mogen vervolgd worden) - **Algemene of constitutieve elementen =** materieelrechtelijke voorwaarden die aan alle misdrijven gemeen zijn, ongeacht de specificiteit van het delict - De terugkerende voorwaarden zijn de algemene kenmerken van het misdrijf - Een **materieel** en **moreel** **element** - Materieel (tastbaar/zichtbaar): vb. Diefstal: wegnemen van een goed - Moreel (psychologisch element): vb. Diefstal: bedrieglijk opzet - Rechtsgrond voor bestraffing #### 2.5.2. Constitutieve elementen van misdrijf - **Traditionele** **constructie**: materieel element *v.* Moreel element - Verschillende constructies: tweedelige, driedelige, vierdelige constructie (misdrijf bestaat uit... elementen) **Vierdelige constructie (\< Leuvense school):** 1. Delictstypiciteit (*nullum crimen sine **lege***) 2. Wederrechtelijkheid/onrechtmatigheid (*nullum crimen sine **iniuria***) Internet: *In de mate dat de wetgever bij wege van de delictsomschrijving de voor een delictstype beslissende onrechts- en schuldbestanddelen vaststelt is de delictsomschrijving geen waardevrije beschrijving van een uiterlijk gebeuren, maar is zij door de wetgever vertypiseerd onrecht.* 3. Schuld (*nullum crimen sine **culpa***) 4. Strafwaardigheid (*nullum crimen sine **poena***) **Nieuw wetboek** - **Art. 5 Bestanddelen van het misdrijf** *Er is slechts een misdrijf indien een materieeel bestanddeel en een moreel bestanddeel aanwezig zijn.* *De gedraging wordt geacht wederrechtelijk te zijn wanneer het materieel en moreel bestanddeel vervuld zijn.* *De wet kan eveneens voorzien in verzwarende bestanddelen.* - **Art. 6 Materieel bestanddeel** *Elk misdrijf vereist het bestaan van een materieel bestandeel* #### 2.5.3. Categorieën misdrijven **Indelingen misdrijven** - Algemene indeling: - Misdaden, wanbedrijven, overtredingen - Grondwettelijke indeling: - Gemeenrechtelijke misdrijven, politieke misdrijven, drukpersmisdrijven - Indeling volgens beschermde waarden (of rechtsgoederen) - Bv. Boek II Sw., fiscale misdrijven, economische misdrijven \... - Indeling volgens de uitvoeringswijze - Handelings- en verzuimsmisdrijven... - Het misdrijf Definitie (*supra*) - Gedraging waaraan door de wet een straf als gevolg is vastgeknoopt (strafwaardige gedraging) Bij nieuwe wetboek wordt indeling afgeschaft, slechts 1 categorie misdrijven, wordt eenvoudiger. **Denaturatie (of ontaarding)** - Aard van misdrijf kan veranderen tijdens strafprocedure - Waarom? - Aannemen van verzachtende omstandigheden (VO) - Strafverminderende verschoningsgrond (VSG) - Ontaarding misdaad in wanbedrijf = ***correctionalisatie*** - Ontaarding wanbedrijf in overtreding = ***contraventionalisatie*** **GW specifieke misdrijven** - Politieke misdrijven - Speciaal regime - Art. 150 GW: recht op jury ongeacht type misdrijf - Behoudens voor drukpersmisdrijven die door racisme of xenofobie ingegeven zijn - Art. 148 GW: uitzondering openbare karakter van terechtzitting - Maar [geen] uitzonderingen op openbaarheid van uitspraak over vonnis (art. 149 GW) - Andere speciale regels - Bv. Afwijking regels deelneming voor drukpersmisdrijven - cascade systeem - Bv. Verschillen in toepasbare straffen #### 2.5.4. HET MISDRIJF: vierdelige constructie **Wat zijn de verschillen? Welke zijn de constitutieve bestanddelen?** - **Art. 461, eerste lid Sw.:** Diefstal - *"Hij die een zaak die hem niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan diefstal"* - **Art. 392 Sw.:** Dwaling - *"Opzettelijk worden genoemd het doden en het toebrengen van letsel met het oogmerk om een bepaald persoon of een persoon die zal worden aangetroffen of ontmoet, aan te randen, ook al was dit oogmerk afhankelijk van enige omstandigheid of van enige voorwaarde en zelfs al heeft de dader zich vergist omtrent de persoon die het slachtoffer van de aanranding is geworden"* - **Art. 393 Sw.:** Doodslag - ![](media/image20.png)*"Doden met het oogmerk om te doden wordt doodslag genoemd. Het wordt gestraft met (opsluiting van twintig jaar tot dertig jaar)"* **Vierdelige constructie (constitutieve elementen)** - Delictstypische kenmerken - Wederrechtelijkheid - Het is niet enkel omdat je iemand doodt, dat je bestraft moet worden. Bv. Uit noodweer wél gerechtvaardigd en geen misdrijf. - Schuld -- moreel element - Gedraging gepleegd die opzettelijk én verwijtbaar is - Strafwaardigheid ##### 2.5.4.1. Delictstypiciteit = Delictstypische aspecten die we in beschrijving van misdrijf kunnen vinden. Omschrijving van een feit in een bepaling. - Het geheel van de voor een specifiek misdrijf ***typische* voorwaarden** - Typisch = door de wet omschreven - **Objectieve** bestanddelen (typisch feit = typisch gedrag, typisch gevolg) - Vb. Wegnemen van goed van persoon (waarneembaar gedrag) - **Subjectieve** bestanddelen (vereist opzet/vereiste onachtzaamheid) - Vb. Bedrieglijk opzet (morele aspect) - Consequentie van legaliteitsbeginsel - *Dubbele functie* van typiciteit - Rechtspolitieke beschermingsfunctie ten aanzien van burgers: garantie/bescherming tegen willekeurig van overheidsoptreden - Niemand kan je bestraffen voor een gedraging die niet bestaat. (Geen ancien régime). - Crimineel-politieke waarschuwingsfunctie: ontrading van delictueel gedrag - Burgers kunnen met info een rationele keuze maken vb. Weten dat gedrag strafbaar is dus stellen het gedrag niet - Objectieve en subjectieve **bestanddelen** - Objectieve bestanddelen (komen later verder aan bod) - Descriptief, normatief, daad- of daderbetrokken - Subjectieve bestanddelen - Psychische ingesteldheid of voorstellingswereld van de dader ***Voorbeeld 1: Oplichting -- art. 496 Sw.*** Hij die, met het oogmerk om zich een zaak toe te eigenen die aan een ander toebehoort, zich gelden, roerende goederen, verbintenissen, kwijtingen, schuldbevrijdingen doet afgeven of leveren, hetzij door het gebruik maken van valse namen of valse hoedanigheden, hetzij door het aanwenden van listige kunstgrepen om te doen geloven aan het bestaan van valse ondernemingen, van een denkbeeldige macht of van een denkbeeldig krediet, om een goede afloop, een ongeval of enige andere hersenschimmige gebeurtenis te doen verwachten of te doen vrezen of om op andere wijze misbruik te maken van het vertrouwen of van de lichtgelovigheid, **wordt gestraft** met gevangenisstraf van een maand tot vijf jaar en met geldboete van zesentwintig \[euro\] tot drieduizend \[euro\]. **Vergelijk met diefstal -- art. 461, eerste lid Sw.:** ***"Hij die een zaak die hem niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan diefstal"*** - Subjectieve bestanddelen: oog om op te lichten - Objectieve bestanddelen: valse naam **Voorbeeld 2: Misbruik van vertrouwen -- art. 491 Sw.** Hij die ten nadele van een ander goederen, gelden, koopwaren, biljetten, kwijtingen, geschriften van om het even welke aard, die een verbintenis of een schuldbevrijding inhouden of teweegbrengen en die hem overhandigd zijn onder verplichting om ze terug te geven of ze voor een bepaald doel te gebruiken of aan te wenden, bedrieglijk verduistert of verspilt, **wordt gestraft** met gevangenisstraf van een maand tot vijf jaar en met geldboete van zesentwintig euro tot vijfhonderd euro. - Gedraging: rood - Onderwerp van gedraging - Subjectief element: blauw **Vierdelige constructie** **Tweedelige constructie misdrijf** (Niet letterlijk te kennen, puur voor later om constructies om te zetten) we gebruiken enkel de vierdelige constructie) ![](media/image22.png)**Objectief element (tweedelige constructie t vierdelige constructie)** (Idem hierboven) ###### 2.5.4.1.1. Procedurele uitvloeisels - **Bewijslast** - Alle typische bestanddelen van misdrijf moeten door OM (aanklager) bewezen worden - Vermoeden van onschuld: bewijslast voor OM - Indien geen bewijzen geen veroordeling (geen bewijslast tegen beklaagde) - **Motiveringsplicht** - Alle typische bestanddelen moeten door rechter uitgelegd worden in beslissing (in geval van veroordeling) - **Feit en kwalificatie** - Typische omschrijving van feit = basis voor **juridische kwalificatie** van een feit, wordt gemaakt door de wet - *Lura novit curia* (rechter beslist over juiste kwalificatie van feiten) - Vb. Rechter zegt is geen oplichting maar diefstal - Nomen iuris: naam van het misdrijf - Vb. Gebruik valse naam met oogmerk = vorm van oplichting - Vb. 1000 euro wegnemen = diefstal - **Bevoegdheid van rechters** **Delictstypiciteit** Begint met gedrag ###### 2.5.4.1.2. Gedrag = manier waarop iemand zich gedraagt GEEN MISDRIJF ZONDER EEN GEDRAGING (gedachten zijn niet strafbaar) cf. Lombrosso; gedachten wel strafbaar. Klassieke school: waarneembaar gedrag strafbaar - Uitwendig waarneembare, menselijke of als dusdanig gekwalificeerde gedraging, die de **objectieve delictsinhoud** van een wettelijke delictsomschrijving vervult: een verboden of geboden gedraging, of het veroorzaken van een gevolg - Uitwendig WAARNEEMBARE gedraging - Geen voornemens - Geen opiniestrafrecht - *Cogitationis poenam nemo patitur* - Misdrijf is GEEN Zonde (verschil!) - Zonde is verbonden met religie **Wat voor gedrag?** - **Art. 461 Sw. -- diefstal** - *"Hij die een zaak die hem niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan diefstal"* - **Art. 468 Sw. -- diefstal door middel van geweld/bedreiging** - *"Hij die een diefstal pleegt door middel van geweld of bedreiging word gestraft..."* - **Art. 470 Sw. -- afpersing** - *"... hij die met behulp van geweld of bedreiging afperst, hetzij gelden, waarden, roerende voorwerpen, schuldbrieven, biljetten, promessen, kwijtingen, hetzij de ondertekening of de afgifte van enig stuk dat een verbintenis, beschikking of schuldbevrijding inhoudt of teweegbrengt"* - **Art. 491 Sw. -- misbruik van vertrouwen** - **Art. 496 Sw. -- oplichting** **Andere vormen van gedrag** **Art. 322 Sw. -- vereniging** *"Elke vereniging met het oogmerk om een aanslag te plegen op personen of op eigendommen, is een misdaad of een wanbedrijf bestaande door het enkele feit van het inrichten der bende"* **Art. 324*bis* Sw. -- criminele organisatie** *"Met criminele organisatie wordt bedoeld iedere gestructureerde vereniging van meer dan twee personen die duurt in de tijd, met als oogmerk het in onderling overleg plegen van misdaden en wanbedrijven die strafbaar zijn met gevangenisstraf van drie jaar of een zwaardere straf, om direct of indirect vermogensvoordelen te verkrijgen"* Zijn GEEN gedragingen **Bezit als gedrag? (Kan bezit een gedrag zijn?)** - Vb. Art. 505 Sw. (Heling en witwasmisdrijven): *"Met gevangenisstraf van vijftien dagen tot vijf jaar en met geldboete van zesentwintig € tot honderdduizend € of met een van die straffen alleen worden gestraft:* *1° \[...\];* *2° zij die zaken bedoeld in artikel 42, 3° \[vermogensvoordeel van ander misdrijf\], \[...\] bezitten, bewaren of beheren, ofschoon zij op het ogenblik van de aanvang van deze handelingen, de oorsprong van die zaken kenden of moesten kennen"* \- Bezit van zaken strafbaar? (Drugs, wapens -- ook geld?) JA, wel voor voorwerpen die gestolen/gevaarlijk zijn. Wordt als misdrijf beschouwd. **Menselijk gedrag** - Mensen (= natuurlijke personen) verwezenlijken het gedrag - **Bedrijven? Rechtspersoon?** Kunnen deze een gedraging stellen? - Misdrijf bestaat normaal uit menselijk gedrag 1\. Oorspronkelijk: - *Societas delinquere non potest* = onmogelijk - Rechtspersoon kan geen handeling uitvoeren (alleen mensen) - Wel gedragingen van persoon die bv. Bij Volkswagen werkt, gelijkstellen aan gedragingen van bedrijf zelf. (artificiële macht) - Sommige misdrijven worden gepleegd in het belang/volgens het beleid van de RP 2\. Nuancering: - - - Geldboete, ontbinding van RP bijvoorbeeld wel - 3\. Verdere evolutie - - **Gelijk? Of verschillend?** - **Art. 461 Sw. -- diefstal** - *"Hij die een zaak die hem niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan diefstal"* - Geen gevolg aan gedrag - **Art. 393 Sw. -- doodslag** - *"Doden met het oogmerk om te doden wordt doodslag genoemd. Het wordt gestraft met opsluiting van twintig jaar tot dertig jaar"* - Doden is het gevolg van een gedrag vb. Schieten - **Art. 423, §2 Sw. -- verlaten van kinderen** - *"Indien de verlating [een ernstige verminking] van de in § 1 bedoelde \[ = kind of kwetsbare\] persoon of een [ongeneeslijk lijkende ziekte of het volledig verlies van het gebruik van een orgaan] ten gevolge heeft, worden de schuldigen gestraft"* - Gevolg van een gedrag Vaak misdrijven waar enkel gedrag is, andere hebben ook een gevolg (gevolgmisdrijf) **Gedrag -- iets opvallends?** - **SCHULDIG VERZUIM** -- **Art. 422*bis* Sw.** - *"1. Met gevangenisstraf van acht dagen tot (een jaar) en met geldboete van vijftig \[euro\] tot vijfhonderd \[euro\] of met een van die straffen alleen wordt gestraft hij die verzuimt hulp te verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert, hetzij hij zelf diens toestand heeft vastgesteld, hetzij die toestand hem is beschreven door degenen die zijn hulp inroepen"* - **ONTHOUDEN VAN VOEDSEL -- Art. 425 Sw.** - *§ 1 Zij die een minderjarige \[...\] die niet in staat is om in zijn onderhoud te voorzien, opzettelijk voedsel of verzorging onthouden, in dusdanige mate [dat zijn gezondheid in het gedrang wordt gebracht], wordt gestraft....* - *§ 2 Indien het onthouden van voedsel of verzorging [een ongeneeslijk lijkende ziekte, het volledig verlies van het gebruik van een orgaan of ernstige verminking] ten gevolge heeft, wordt de schuldige gestraft...* - Persoon wordt verwacht om iets te doen: ouders moeten voedsel en verzorging geven aan hun kinderen Zo niet? misdrijf Iets niet doen, passief gedrag, een nalatigheid. ###### 2.5.4.1.3. Twee types delictstypische gedragingen - **1. Handelingsmisdrijven** (= commissiedelicten) -- positieve handelingen nodig - Meerderheid van misdrijven in Sw. - Dader *doet* iets wat niet mag - **2. Verzuimsmisdrijven** (= *omissiedelicten*, nalatigheidsmisdrijven) - "Negatieve" handelingen - Dader doet iets NIET hoewel hij het zou MOETEN doen - Bv. Schuldig verzuim (art. 422*bis* Sw.) - Bv. Familieverlating (art. 391*bis* Sw.) - Is ingrijpend voor mensen om iets specifiek te doen - \>\< handelingsmisdrijf: - Komt vaak voor in bijzonder strafrecht: - Bv. Niet-aangifte van inkomen/goederen bij belastings- of BTW-administratie **Twee types typische criminele feiten** - **Gedragingsmisdrijven** - Slechts het gedrag - **Gevolgmisdrijven** - Gedrag dat een (verboden) gevolg veroorzaakt - Link tussen gedrag en gevolg nodig: [causaliteitsverband] 2 types van gevolg: *A) Materiële delictsomschrijvingen* - Gevolg = constitutief bestanddeel van het misdrijf Zonder dit gevolg bestaat het misdrijf niet bv. Onopzettelijk doden (art. 419 Sw.) *B) Door het gevolg gekwalificeerde misdrijven* - Gevolg = een verzwarende omstandigheid - Bv. Opzettelijke slagen en verwondingen met de dood tot gevolg: art. 401 Sw. (≠ doodslag: art. 393 Sw.) - *Lakmoestest*: bestaat misdrijf wel of niet zonder gevolg? ![](media/image24.png)**Wat is de doodsoorzaak?** Individu slaagt andere persoon in elkaar, op zich geen dodelijke gedraging. Hierna moet persoon naar ziekenhuis, onderweg naar het ziekenhuis gebeurt een onderzoek. Zijn situatie verergert, hij heeft chirurgie nodig en sterft. - Alle oorzaken gelijk? - Of speelt één oorzaak een cruciale rol? Kunnen we zeggen dat een gebeurtenis de dood van persoon heeft veroorzaakt? - Chirurg als laatste, is hij verantwoordelijk voor dood van persoon? **Causaliteitsverband (belangrijk onderwerp van misdrijf, maar niets in wetboek)** In nieuwe wetboek geen artikel over causale verbanden, is moeilijk om een exacte definitie te geven. Wetgever doet niets. Probleem komt bij rechters en zij beslissen. - Oorzakelijk verband tussen gedraging en gevolg: hoe kunnen we het vaststellen? - Bv. Verwonden van een man met gipsverband -- huisarts opent gipsverband met daarvoor niet-geschikte schaar: wat is de oorzaak van infectie en weefselversterf van het onderhuidse weefsel? - Bv. Asbest in bedrijfsgebouw: oorzaak van kanker van werknemers? - Geen specifiek causaliteitsbegrip voor SR! - Soms theorieën geïmporteerd uit burgerlijk recht - Verschillende theorieën: - Equivalentieleer (met of zonder nuancering) - Adequatieleer - Leer van efficiënte oorzaak/oorzaken ###### 2.5.4.1.4. Equivalentieleer of conditio sine qua non **Dubbele stelling:** A\) Oorzaken zijn alle antecedenten (feiten) zonder dewelke het gevolg niet was gebeurd - B\) Alle antecedenten zijn gelijk, equivalent - Gedachte-experiment (*ex post/na het gevolg*) met mentale verwijdering van antecedent(en): had het gevolg, zoals het *in concreto* is gebeurd, nog steeds kunnen gebeuren? - Neen? (Niet doodgevallen) Dan is gedraging/onthouding een *conditio sine qua non (*noodzakelijke voorwaarde) dus oorzakelijk verband tussen gedraging en gevolg - Ja? Dan geen *conditio sine qua non* en geen verband Vb. Stel chirurg heeft slechte chirurgie gedaan. Stel perfect dan zou patiënt niet dood zijn gegaan. Dan valt gevolg van dood weg DUS oorzakelijk verband. **Wat is de doodsoorzaak?** - Stel er waren geen slagingen: dan geen dood van persoon, mentale verwijdering van eerste situatie, dan valt dood van persoon weg, DUS het is een oorzaak. - Drie gebeurtenissen zijn oorzaak van misdrijf volgens equivalentieleer. **Kritiek op equivalentieleer** - Heel uitgebreide causaliteitsketen - Logisch probleem: elk antecedent heeft een antecedent zonder hetwelk het nooit had kunnen gebeuren - Wanneer zou je dan moeten stoppen? Vb. Momenten voor slachtoffer werd geslagen - Wat met tussenkomende factoren? - Bv. Fout of voorbestemdheid van slachtoffer, toedoen van derde, toeval: allemaal even belangrijk? - Onbillijke theorie bij gevolgen die wel noodzakelijk, maar niet normaal/voorzienbaar zijn - Voorstanders: gaat enkel over objectieve delictstypiciteit, daarnaast nog vereiste van subjectieve delictstypiciteit *(gevaarlijke redenering)* - Geen verwarring tussen analyse van causaal verband en analyse van schuld van een persoon - We gaan kijken naar wie onachtzaam was, opzet had om te doden. Maar zijn subjectieve aspecten en niet onmiddellijk evident. ###### 2.5.4.1.5. Causaliteitsleer - **Adequatieleer** en **leer van efficiënte oorzaak** - ***Ex ante*-prognose** (rechter moet kijken naar het moment van het feit/handeling van een persoon) - Objectieve getuige - Vb. Op moment van het auto-ongeluk (ex ante), veroorzaakt dood van een persoon. Moment van chirurgie: gaat persoon dood? - **Adequatieleer:** - Zelfde gedachte-experiment als equivalentieleer - = oorzaak van gevolg: alleen antecedenten die niet weggedacht kunnen worden zonder dat het gevolg wegvalt - Was het gevolg *[waarschijnlijk]*? (Of een *normaal* gevolg?) - Vb. Slechte chirurgie meer waarschijnlijk dat persoon zou sterven. - Wat betekent waarschijnlijk? Niet precies duidelijk. - **Leer efficiënte oorzaak:** - Was het gevolg *[voorzienbaar]*? - Vb. Bij auto-ongeluk voorzienbaar dat iemand zou sterven ![](media/image26.png)***Andere voorbeelden*** - Iemand gooit steen naar iemand. Persoon ging dood maar dit kwam door ziekte Hemofilie - Persoon weet niets van ziekte en dan is het niet waarschijnlijk of voorzienbaar dat persoon dan zou sterven - Niet verantwoordelijk/causaal **Hemofilie**^[\[6\]](https://nl.wikipedia.org/wiki/Hemofilie%23cite_note-Co%C3%ABlho1997-6)[\[7\]](https://nl.wikipedia.org/wiki/Hemofilie%23cite_note-Pinkhof2012-7)^ of **bloederziekte**^[\[6\]](https://nl.wikipedia.org/wiki/Hemofilie%23cite_note-Co%C3%ABlho1997-6)[\[7\]](https://nl.wikipedia.org/wiki/Hemofilie%23cite_note-Pinkhof2012-7)^ is een [erfelijke](https://nl.wikipedia.org/wiki/Erfelijke_aandoening) stoornis in de gehele [bloedstolling](https://nl.wikipedia.org/wiki/Bloedstolling). Het [bloed](https://nl.wikipedia.org/wiki/Bloed) kan niet goed stollen omdat een bepaalde [stollingsfactor](https://nl.wikipedia.org/wiki/Stollingsfactor) in het bloed ontbreekt. **Zekerheid van oorzakelijk verband** - Hoe zeker moet het zijn? - Bv. Studie toont aan dat asbest oorzaak is van longkanker in 65% van gevallen - Werkgever verantwoordelijk voor dood van werknemers indien hij asbest van de werkplek niet wegnam? - Vb. Zeggen dat werknemer veel rookte of in ongezonde omgeving leefde dus mogelijk andere oorzaken dan het asbest - Uiteindelijk bleek dat werkgever wist dat er asbest was en koos voor gevaarlijke situatie, dit soort beleid is onverantwoord. - Hier spreken we van oorzakelijk verband. 65% van de gevallen is oorzaak van longkanker, dus hier voldoende? - Cursus: oorzakelijk verband moet **helemaal** zeker zijn (90% is onvoldoende) - Te sterke positie of niet? - Vermoeden van onschuld; werkgever wordt geacht onschuldig te zijn, vermoeden van schuld kan enkel genomen zijn indien er geen twijfel is over de oorzaak. **Causaliteit** - Verband tussen gedrag en gevolg - Equivalentieleer: antecedenten zijn gelijk - Adequatieleer: wat normaal gebeurt - Efficiëntieleer: meest determinerende antecedent - Wetenschappelijke wetten, statistische wetten **HERINNERING handelingsmisdrijven t verzuimsmisdrijven** - **1. Handelingsmisdrijven** (= commissiedelicten) -- positieve handelingen - Dader *doet* iets wat niet mag - Vb. Chirurg doet iets anders ipv opereren. - **2. Verzuimsmisdrijven** (= omissiedelicten, nalatigheidsmisdrijven) - "Negatieve" handelingen - Dader doet iets *niet* hoewel hij het zou moeten doen - Bv. Schuldig verzuim (art. 422*bis* Sw.) - Bv. Familieverlating (art. 391*bis* Sw.) **Twee types verzuimsmisdrijven** - ***Eigenlijke* omissiedelicten** - Objectieve bestanddelen van het misdrijf hebben betrekking op een verzuim - ***Oneigenlijke* omissiedelicten** - Commissiedelict gepleegd door verzuim (commissie door omissie) - Iemand moet een plicht hebben om te handelen - Bv. Het doden van iemand door na te laten hem een levensnoodzakelijk geneesmiddel toe te dienen - Wanneer kan een onthouding het plegen van een gevolgmisdrijf zijn? - Er moet een PLICHT zijn (buiten de strafwet) die vereist dat een persoon handelt (geen plicht = geen relevante omissie) - Art. 422*bis* Sw. Als substituut voor figuur commissie door omissie (maar straffen wel lager) **Problemen verzuimsmisdrijven?** - Aantal verzuimsmisdrijven sterk toegenomen - Oorspronkelijk alleen verzuim door ambtenaren, verzuim om onwettige vrijheidsberoving te doen ophouden (art. 155-156 Sw.) En verzuim schouwen te herstellen of te reinigen we kennen steeds meer plichten toe aan mensen - Daarna: kinder- en familieverlating (in 1912), schuldig hulpverzuim (art. 422*bis* Sw.) - Zijn verzuimsmisdrijven problematisch? Waarom? - Grotere impact op individuele vrijheid, men wordt bepaald een bepaalde handeling te doen - Verboden gedrag - Ik blijf vrij te doen wat ik wil, behalve wat verboden is - Geboden gedrag - Ik heb geen vrijheid, ik moet doen wat verplicht is ###### 2.5.4.1.6. Causaliteit (oneigenlijke) omissiedelicten - Feitelijk niveau: gevolg is nooit veroorzaakt door onthouding - Juridische toekenning - Causaliteit 2 stappen: 1\. Was er (in het voorliggend geval) een verplicht gedrag? 2\. Mentaal toevoegen van afwezig gedrag - **Contrafeitelijke redenering** = "Wat had kunnen gebeuren als er een positief gedrag was geweest?" - We moeten redenering maken a.d.h.v. Van iets wat eigenlijk niet is gebeurd - Vb. Wat als chirurg die plicht had tot operatie maar deze niet had gedaan en is gaan tennissen, we denken alsof het wel is gebeurd **Samenvattend: verschillende types van feiten** Causaal verband tussen gedragingen en gevolg vast te stellen. **Gevolgsmisdrijven** ![](media/image28.png)2 extra stappen toevoegen aan klassieke stappen van equivalentieleer. ###### 2.5.4.1.7. Indeling volgens materiële uitvoeringswijze (o.b.v. Objectieve delictstypiciteit) - Handelingsmisdrijven *v.* Verzuimsmisdrijven - Ogenblikkelijke (= aflopende) *v.* Voortdurende misdrijven - Enkelvoudige *v.* Voortgezette of collectieve misdrijven - Gelegenheidsmisdrijven *v.* Gewoontemisdrijven - (Hoedanigheidsmisdrijven = ook eigen misdrijven) ###### 2.5.4.1.8. Ogenblikkelijk v. Voortdurend - **Ogenblikkelijke** (= aflopende) misdrijven: **=** stellen van gedraging doet het misdrijf onmiddellijk gebeuren, zodra gedraging is gesteld vb. Diefstal. - Gedraging gesteld = misdrijf voltrokken - Niet noodzakelijk kort - Ook indien blijvende gevolgen (d.w.z. Die *voortduren*) - Bv. Diefstal, heling, moord... op een welbepaald moment wanneer misdrijf gebeurt (vanaf nu begint verjaring te lopen) - **Voortdurende** misdrijven: niet gedraging die in de tijd duurt (\>\< is ogenblikkelijk misdrijf) - Ononderbroken, door dader bestendigde delictuele toestand, houdt aan - Bv. Familieverlating, gebruik valse stukken, instandhouding illegaal bouwwerk... - Onderscheid niet altijd duidelijk in wet Belang? - Toepassing strafwet in tijd en ruimte - Verjaring, deelneming, straftoemeting - Ogenblikkelijk misdrijf: vanaf strafbare handeling begint het te lopen - Wat gebeurt er indien nieuwe wet? - Afschaffing - Geen vervolging meer/geen veroordeling - Mildere wet - Toepasselijk op gedrag o.b.v. Art. 2 tweede lid Sv. - Strengere wet - Toepasselijk (!) Op gedrag o.b.v. Art. 2 eerste lid Sv. (Maar geen retroactieve toepassing). Toepasselijk want: - Misdrijf blijft lopen - Alle constitutieve elementen zijn aanwezig na de inwerkingtreding van nieuwe wet - Strengere wet is van toepassing: op moment van invoering kon dader strengere wet zien en zich aanpassen ###### 2.5.4.1.9. Enkelvoudig v. Voortgezet/collectief - **Enkelvoudige** **misdrijven** - Eén gedrag - Ogenblikkelijk *of* voortdurend - **Voortgezette** of **collectieve** **misdrijven** - Meerdere gedragingen van zelfde aard (bv. Allemaal diefstallen) of verschillende aard (bv. Stalking, slagen en verwondingen, doodslag...) - Wetgever gebruikt soort van fictie; als persoon meerdere gedragingen stelt maar met zelfde criminele opzet, beschouwen we deze verschillende feiten als één misdrijf. - Verbonden door ***eenheid van (misdadig) opzet*** ('plan') = algemeen doel, plan of bedoeling van dader - Vb. Meerdere diefstellen worden gezien als 1 misdrijf (wetgever wil persoon bestraffen a.d.h.v. 1 criminele opzet) - Enkel straf op zwaarste diefstal - Belang: - In toepassing van straftoemeting (art. 65 Sw.): één straf (de zwaarste) - ![](media/image30.png)Toepassing strafwet in tijd en ruimte - Verjaring (vanaf laatste feit) **Voortgezet misdrijf** - Wat gebeurt er indien nieuwe wet de straf voor een misdrijf verandert? - Afschaffing - Niet meer strafbaar! (Retroactieve toepassing mildere strafwet + geen misdrijf) - Mildere wet - Zwaarste straf toegepast rekening houdend met nieuwe wet - Strengere wet (straffen zijn hoger geworden) - Zwaarste straf toepassen rekening houdend met nieuwe wet (ook al is misdrijf voor inwerkingtreding gepleegd) - Dader heeft wel nieuwe wet aanvaard, was op de hoogte van nieuwe strengere wet. Altijd zwaarste straf toepassen, rekening houdend met nieuwe wet (zowel milder als strenger). ###### 2.5.4.1.10. Collectief misdrijf Wat gebeurt er indien nieuwe wet de straf voor een misdrijf verandert? - Afschaffing - Zwaarste straf tussen overblijvende misdrijven - (Bv. Rood misdrijf afgeschaft -- zwaarste straf tussen groen en geel) - Mildere wet - Zwaarste straf rekening houdend met nieuwe wet - (Bv. Rood wordt milder - zwaarste straf tussen groen, geel en milder rood) - Strengere wet - Zwaarste straf rekening houdend met nieuwe wet (ook al misdrijf voor inwerkingtreding nieuwe wet gepleegd?) ###### 2.5.4.1.10. Gelegenheid- vs. Gewoontemisdrijven - **Gelegenheidsmisdrijven** - Eén gedraging volstaat voor strafbaarheid - **Gewoontemisdrijven** - Pas strafbaar bij meerdere zelfde gedragingen Zeldzaam: bv. Woeker "\[...\] hij die zich wegens een in enigerlei vorm aangegane geldlening voor zichzelf of voor een ander een interest of andere voordelen doet beloven, die de wettelijke interest overschrijden, indien hij er een gewoonte van maakt de zwakheden of de hartstochten van de lener te misbruiken" (art. 494 Sw.) - Geen uitstaans met 'gewoontemisdadiger'! - Wet zegt niet wanneer er sprake is van gewoonte feitenkwestie voor vonnisrechter - Gewoontemisdrijf = **1** misdrijf - Belang: - Verjaring - Toepassing strafwet in tijd en ruimte ***Voorbeeld MKV*** - In welke mate zijn de regels van algemeen strafrecht, die in Boek I van het Strafwetboek staan, van toepassing op het bijzonder strafrecht? - Alle regels van Boek I zijn van toepassing, maar slechts op misdrijven die in het Strafwetboek staan. - Alle regels van Boek I zijn van toepassing op alle misdaden en wanbedrijven. - De decreetgever kan niet afwijken van de regels van strafbare deelneming uit Boek I. - De straf voor een wanbedrijf opgenomen in een bijzondere strafwet kan niet op grond van verzachtende omstandigheden worden verminderd, tenzij die bijzondere strafwet dit uitdrukkelijk bepaalt. ***Voorbeeld MKV*** 1. **Op 5 april 2022 pleegt Mario te Leuven feiten in de zin van huidig artikel 417/11 Strafwetboek. Deze bepaling stelt het volgende:* ****"Verkrachting is elke gestelde daad die bestaat of mede bestaat uit een seksuele penetratie van welke aard en met welk middel ook, gepleegd op een persoon of met behulp van een persoon die daar niet in toestemt. Dit misdrijf wordt bestraft met opsluiting van tien jaar tot vijftien jaar."* **Deze bepaling werd ingevoerd doo

Strafrecht en Strafprocesrecht PDF

Document Details

Tags

Related

Summary

Full Transcript

Upgrade to continue