SMP101_5__HAFTA.PDF

HAFTALIK ÖĞRENİM KAZANIMLARI Eklemler (Artroloji) Arthrologia / Artroloji (eklem bilimi) İskelet sistemini oluşturan kemikler arasındaki fonksiyonel bağlantıyı sağlayan birleşme yerleridir. Hareketli olsun veya olmasın kemiklerin herhangi bir şekilde birbirleriyle birleştikleri yerlere eklem denir...

HAFTALIK ÖĞRENİM KAZANIMLARI Eklemler (Artroloji) Arthrologia / Artroloji (eklem bilimi) İskelet sistemini oluşturan kemikler arasındaki fonksiyonel bağlantıyı sağlayan birleşme yerleridir. Hareketli olsun veya olmasın kemiklerin herhangi bir şekilde birbirleriyle birleştikleri yerlere eklem denir. En az iki veya daha fazla kemiğin eklem yüzlerinin bir araya gelmesiyle eklemler meydana gelir Bilim adı: arthrologia /artroloji 4 Eklem fonksiyonları 1.iskeletin bütünlüğünü sağlar 2.hareketlerin bir düzen içerisinde ve amaca uygun olarak yapılmasını sağlar 3.vücut ağırlığının eşit bir şekilde yere iletilmesini sağlar 4.yürüme, koşma, atlama, zıplama gibi hareketlerde amortisör görevi yapar. 8  Eklem tipleri 1. articulationes fibrose synarthroses/sinartroz/ oynamaz eklemler Ör: kafatası, tibiofibular eklem 2. art.cartilaginea ampharthroses/amfiartroz: yarı oynar eklemler Ör:kostalar, sternum, symphysiz pubis 3.Art.synoviales diarthroses/ diartroz/sinovyal: oynar eklemler 9 1 0 1.articulationes fibrose synarthroses/sinartroz/ oynamaz eklemler : fibröz eklemler kemikler arasında boşluk yoktur, eklem yüzleri birbirleriyle sıkıca temas eder kemikler arasında bağ doku veya hiyalin kıkırdak vardır. 3 alt gruba ayrılır 1.syndesmosis 2.Sutura 3.Gomphosis 1.syndesmosis Ekleme katılan kemik ligamanlar aracılığıyla yüzeyleri birbirlerine sıkıca bağlanmıştır ör : tibia ve fibula 2. Sutura : Kafa kemikleri arasında bulunan sutur (dikiş ) şeklinde eklemlerdir Ekleme katılan kemik yüzleri girintili- çıkıntılı olup birbirleriyle kenetlenirler. Bu eklem tipi sadece kafa kemikleri arasında görülür 12 3. Gomphosis Eklem yüzeylerdenbiri oyuk şeklinde, diğeri ise çivi şeklinde ve bu oyuğa girer Üst ve alt çene kemikleri ile diş köklerinde görülür 13 2.articulationnescartilaginea ampharthroses/amfiartroz: yarı oynar eklemler:Kartilaginöz eklemler Eklemekatılan kemikler arasında hyalin kıkırdak doku vardır. Bu nedenle bunlara kartilaginöz eklem de denir. Az hareketli eklemlerdir 2 alt grubu vardır 1.synchondrosis 2.symphysis 14 1.Synchondrosis Kemik uçları arasında hiyalin kıkırdak vardır. İleri yaşlarda bu kıkırdak kemikleşir ve yetişkinlerde görülmez. Ör: costa ve sternum arasındaki eklem 15 2. Symphysis Eklem yüzeyleri arasında yassı ve geniş fibrokartiloginöz bir discus vardır. Karşılıklı iki pubis arasındaki eklem 16 3.Art.synoviales diarthroses/ diartroz/sinovyal: oynar eklemler Ekleme katılan kemiklerin eklem yüzeyleri arasında eklem boşluğu vardır ve eklem yüzleri kıkırdakla kaplıdır. Tam hareketli eklemler olup vücudumuzdaki çoğu eklem bu gruba dahildir 17 18 Genel özellikleri: 1. facies articularis : eklem yüzleridir ve hyalin kıkırdakla kaplıdır 2.cavites articularis: eklem yüzleri arasındaki potansiyel boşluktur. Bu boşlukta negatif basınç vardır 3.capsula articularis: eklem yüzleri ve eklem boşluğunu çevreleyen kapsüldür.iki tabakadan oluşur Dış tabaka: fibröz bağ dokudan İç tabaka: sinoviyal membrandan 4.ligamentum articularis: eklemi meydana getiren kemikleri birbirine bağlar 19 Eklem içi oluşumlar: Eklem yüzlerinin birbirine daha iyi oturması, uyması için eklem içi oluşumlar vardır. Discus articularis :disk şeklinde Labrum articularis halka şeklinde oluşum Meniscus: fibrokartilaginöz yapıda,yarım ay şeklindeki oluşumlar 20  Diartrodial eklemler (sinovyal) Diartrodial eklemler eksen sayısına göre alt gruplara ayrılır a. Tek eksenli b. İkieksenli c.Üç eksenli d. Belirli bir ekseni olmayan eklemler 21 22 A. Tek eksenli eklemler: Bu eklemler sadece bir eksen etrafında hareket yapabilirler Bu eksen ya vertikal ya da tranvers eksendir Vertical eksende :art.trochoieda –pronasyon-süpinasyon Ör: radioulnar eklem Transvers eksende: art.trochlearis : flex-ext Ör: humeroulnaris 23  B.İki eksenli eklemler: Bu tip eklemler transvers ve sagittal eksen üzerinde hareket ederler. Transvers eksende : flex-ext Sagittal eksende: abd add Ör :radiocarpalis Art.ellipsoidea Art.sellaris 24 C.Üç eksenli eklemler: Bu tip eklemler üç ana eksen ve bir çok tali eksen etrafında her türlü hareketi yapabilen eklemlerdir Art. Spheroidea ( sferoit eklem ) Transvers eksende : flex-ext Sagittal eksende: abd-add Vertical eksende pronasyon-süpinasyon Ör: kalça ve omuz eklemi 25 D.Belirli ekseni olmayan eklemler: Art. Plan ( plana tip eklemler ) :Ekleme katılan kemiklerin eklem yüzleri düzgündür ve sadece kayma hareketi yaparlar İrregüler tip eklemler : ana eksenleri dışında birden fazla tali eksenleri olan eklemler. Ayak bileğindeki art. Talocalceneonavikularis eklemi en iyi örnektir bu tip eklemlere 26 Diartrodial eklemler (sinovyal) Diartrodial eklemler eklemdeki konveks eklem yüzüne göre 6 gruba ayrılır 1. art.trochlearis/ ginglimus/ menteşe 2.art.trochoidea/ trokoid 3.art.ellipsoidea/ elipsoid/ kondiler 4.art.plana/ plana tip 5.art.sellaris/ sellar / eyer tip 6.art.spheroidea/ küresel/ sferoid tip 27 1. art.trochlearis/ginglimus/ menteşe tip :konveks eklem yüzü makara şeklinde, konkav yüzü bunu içine alacak şekildedir.sadece fleksiyon ekstansiyon hareketlerine izin verir. Ör : dirsek 2. art. Trochoidea/trokoid tip :konveks eklem yüzü silindir şeklinde, konkav yüzü halka şeklindedir. sadece rotasyon hareketlerine izin verir. Ör : atlantoaksiyal eklem 28 3. art. Ellipsoidea/elipsoid (kondiler ): konveks yüzü uzunlamasına kesilmiş yumurta şeklinde, oval biçiminde, konkav yüzü bunu içine alacak şekildedir. flex- ext ve abduksiyon-adduksiyon hareketlerine izin verir ör : radiocarpal 4. art.plana /plana tip: ekleme katılan kemiklerin yüzeyi hemen hemen düzdür.sadece hafif kayma hareketlerine izin verir. Ör :carpal eklemler 29 5. art.sellaris/sellar tip /eğer tip: ekleme katılan kemik yüzeylerinin her ikisi de bir yönde konkav diğer yönde konvekstir. fleks-ekst-abd-add, hafif rotasyon ve sirkumdiksiyon hareketleri ör : 1.CMC 6. art. Spheroidea /Küresel (sferoid,ball-soket ) tip: fleks- ekst-abd-add, iç-dış rotasyon,sirkumdiksiyon hareketleri konveks eklem yüzü küre,konkav eklem yüzü küreyi içine alabilecek şekildedir. ör: kalça, omuz 30 31 32 33 Eklem yüzlerinin birbirlerinden uzaklaşmasını engelleyen faktörler Eklem yüzlerinin birbirlerinden uzaklaşarak normal pozisyonlarının bozulmasına luksasyon yani eklem çıkığı denir. engelleyen faktörler: 1.Eklem boşluğundaki negatif basınç 2.Eklem yüzlerinin şekilleri,eklem kapsülü ve eklem bağları 3.Eklemi saran kas ve tendonlar Üst ekstremite eklemleri Üst ekstremite eklemleri üst taraf kavşak ve serbest üst taraf eklemleri olmak üzere iki grupta incelenir a. Üst taraf kavşak eklemleri ; 1. art. Acromioclacikularis 2.art. sternoclavikularis 34 b. Serbest üst taraf eklemleri; 1. art. Humeri, glenohumeral eklem ( omuz eklemi ): Humerus başı ile glenoid fossa arasında oluşmuş vücudumuzun en hareketli eklemlerinden olup sferoid tip bir eklemdir. 2. art. Cubiti ( dirsek eklemi ) : Humerus alt ucu ile radius ve ulnanın üst uçları arasında oluşan sadece fleksiyon ve ekstansiyona izin veren menteşe tip bir eklemdir 35 b. Serbest üst taraf eklemleri; 3. radioulnar eklemler : radius ve ulna arasında üç eklem mevcuttur 4.radiocarpal eklem : radius alt ucu ile pisiform kemik hariç proksimal carpa kemikler arasındaki eklem 5.karpal eklemler : a. İntercarpal : aynı sıradaki carpal kemikler arasındaki b. Midcarpal : proksimal ve distal carpal kemikler arasındaki eklem 36 b. Serbest üst taraf eklemleri; 6. el tarak ve parmak iskeleti eklemleri : a. Carpometacarpal b. Metacarpofalengeal c. İnterfalengeal 37  Alt ekstremite eklemleri 1. art. Sacroiliaca ( sakroiliak eklem ) : sacrum kemiği ve ilium arasında oluşan amfiartroz/ yarı oynar bir eklemdir 2. symphysis pubica : sağ ve sol pubisler arasında oluşan kartilaginöz eklemdir 3. art.coxae ( kalça eklemi ): caput femoris ile acetabulum arasında oluşmuş sferoid tip bir eklemdir 4. art.genus ( diz eklemi ) : femur alt ucu , tibia üst ucu ve patella arasında vücudun en büyük ve en komplike eklemidir 38 Alt ekstremite eklemleri 5. tibia ve fibula arasındaki eklemler : toplam üç eklem vardır 6. art. Talocruralis ( ayak bileği eklemi ) : tibia ve fibulanın alt uçları ile talus kemiğinin üst bölümü arasında oluşan menteşe tipi bir eklemdir 7. ayak tarak ve parmak iskeleti eklemleri: a. Tarsal eklemler b. Tarsometatarsal eklemler ( lisfranc eklemi ) c.metatarsofalengeal d.interfalengeal 36  Baş-boyun eklemleri 1. temporomandibuler eklem : temporal kemik ile mandibula kemiğinin caput kısmı arasındaki oynar eklemdir 2. atlantooksipital eklem : atlas kemiği ile kafatasının occipital kemiği arasındaki eklem 3. atlantoaksiyal eklem : atlas kemiğinin ön kemeri ile axis kemiğinin dens kısmı arasındaki eklemdir 40  Omurga eklemleri Omur gövdeleri arasındaki eklem Symphysis intervertebralis Discus intervertebralis Omur kemerleri arasındaki eklemler faset eklemler Omur kemerlerin laminaları, spinöz ve transvers çıkıntılar arasındaki eklemler 41 Göğüs eklemleri Kostovertebral eklem : omurgalarla kaburgalar arasındaki eklem Sternocostal eklem : kaburgalar ile sternum arasındaki eklemler 42 Eklemlerin sinirleri Eklemler sinir sonlanmaları açısından çok zengindirler, sinir ağları eklemin her tarafına yayılır Eklemi dış etkilerden koruyan fibröz zar ağrı duyusu taşıyan liflerden zengindir 43 Eklemlerin damarları Kendilerine en yakın damarlar tarafından beslenirler 44