Kazakhstan Hero Rahymzhan Koshkarbaev PDF

Қазақстан Республикасының Министерство обороны Қорғаныс министрлігі Республики Казахстан РАХЫМЖАН ҚОШҚАРБАЕВ РЕЙХСТАГ ҮСТІНДЕГІ ТУ 2024 жыл – Батырдың туғанына 100 жыл 2024 жылғы 3 қаңтардағы ҚР Президенті – ҚР ҚК...

Қазақстан Республикасының Министерство обороны Қорғаныс министрлігі Республики Казахстан РАХЫМЖАН ҚОШҚАРБАЕВ РЕЙХСТАГ ҮСТІНДЕГІ ТУ 2024 жыл – Батырдың туғанына 100 жыл 2024 жылғы 3 қаңтардағы ҚР Президенті – ҚР ҚК Жоғарғы Басқолбасшысы «Egemen Qazaqstan» газетіне берген сұхбатында «…Жалпыұлттық бірегейлікті нығайту тұрғысынан халқымыздың көрнекті тарихи қайраткерлерін құрметтеу пайдалы болады. Биыл танымал ғалым Қаныш Сәтпавтың туғанына 125 жыл және танымал батырлар Сағадат Нұрмағамбетов пен Рахымжан Қошқарбаевтың туғанына 100 жыл толады» деп айтып кеткен. 2  Ұлы Отан Соғысының 1 418 күндері мен түндері 700 000-нан астам адам әскерге шақырылды. Ұлы Отан соғысы майдандарындағы Қазақстандықтардың ерліктер географиясы өте кең: олар Мәскеу, Ленинград, Сталинград маңындағы, Балтық, Украина, Польша, Германия аумақтарындағы шайқастарға қатысты; фашистер басып алған аумақтардағы партизандық және қарсылық қозғалысына қатысты. 3  Рейхстаг ғимаратына Қызыл Туды бірінші болып орнатқан қазақ Ұлы Отан Соғысының қатысушысы, Қызыл Армия офицері. Қазақстанның Халық батыры (7.05.1999 ж). 1945 жылы 30 сәуір күні сағат 14.25 Рейхстагқа шабуыл жасау кезінде Рейхстаг ғимаратына Қызыл Туды бірінші болып орнатқан. 4  Р.Қ. ҚОШҚАРБАЕВТЫҢ ӨМІР ЖОЛЫ Рахымжан Қошқарбаев Ақмола губерниясының Тайтөбе ауылында (қазіргі Ақмола облысы, Целиноград ауданында) дүниеге келген. Қазақ. 4 жасында ол анасынан айырылып, оның әкесі 1937 жылы ұшырағанана байланысты, 13 жасында жетім қалып, балалар үйіне орналастырылды. Мектептің 7 сыныбын бітіргеннен кейін фабрика-зауыт училищесіне оқуға түсті. Жұмыс мамандығымен қатар ФЗМ оқушылары дене шынықтыру және көркемөнерпаздар өнерімен де таныстырылды. Ұқыпты киініп, тәртіпті жақсы көретін Рахымжан бірден бірнеше спорт түрімен айналысты, әсіресе мәнерлеп сырғанаудан озып, қалалық жарыстарда үнемі өнер көрсетіп жүрді. Ол сондай-ақ мектеп оркестрінде жиі өнер көрсетіп, домбыра мен мандолинада ойнады. 5  Қазақстан соғыс жылдары Қызыл Армия қатарына 1 200 000 астам адам жіберген. Республиканың әр бір төртінші тұрғыны армияда болды. Солардың ішінде 500 астамы Кеңес Одағының Батыры атағына ие болды, оның ішінде 98 қазақ Соғыстың басталуымен ол Қызыл Армияға сұрана бастады, сол кезде ол небәрі 16 жаста еді. Тек 1942 жылдың тамызында 18 жасқа толуына екі ай қалғанда Қазақстан мен Орта Азия республикаларының сарбаздары алғашқы әскери дайындықтан өткен Көкшетау қаласында 367 атқыштар полкіне түсті. Полкте 1943 жылдың жазына дейін болды. Содан кейін ол Фрунзеге (қазіргі Бішкек) эвакуацияланған Тамбов жалпы командалық жаяу әскер училищесіне жіберілді. Тек 1944 жылдың қазан айында ғана кіші лейтенант Қошқарбаев училищені үздік бітіріп, майдан шебіне аттанды. 6  Берлин операциясы 1945 жылдың 16 сәуірінен 8 мамырына дейін өткізілді ГЕРМАНИЯ: «Висла» армия тобының (генерал-полковник Г. Хейнрици) «Центр» армия тобының әскерлері (генерал-фельдмаршал Ф. Шернер). Берлинді барлығы 48 жаяу әскер, 6 танк және 9 моторлы дивизия, 37 жеке жаяу әскер полкі, 98 жеке жаяу батальоны қорғады шамамен 1 миллион адам, 10 400 мылтық пен миномет, 1 500 танк пен шабуыл мылтығы және 3 300 жауынгерлік ұшақ Кеңес Одағы: 2-ші Беларуссия майданының (маршал К.К. Рокоссовский, 1-ші Беларуссия майданының (маршал Г.К. Жуков) және 1-ші Украин майданының әскерлері (маршал И.С. Конев). Днепр әскери флотилиясы, Балтық флоты күштерінің бір бөлігі, поляк армиясының 1-ші және 2-ші армиялары развитие в ВС РК высокой гражданской ответственности, духовности, становление воинов, обладающих положительными ценностями и качествами, способных проявить их 2,5 млн.адам, 41 600 мылтық пен миномет, 6250 танк және өздігінен жүретін- в процессе военной службы в интересах защиты Отечества, обеспечения его жизненно артиллериялық қондырғылар, 7 500 ұшақ важных интересов и устойчивого развития 7  8 ОДЕРДЕН РЕЙХСТАГҚА ДЕЙІНГІ ШАЙҚАС 1945 жылдың 16 сәуірінде жау қорғанысын Гроенойндорф ауданындағы Одер өзенінің батыс жағалауындағы плацдармнан бұзып өтіп, 1945 жылдың 17 сәуірінде шабуыл взводын басқарған Қошқарбаев Фридландерштром каналына шығып, қорғаныс үшін өте тиімді шекараны пайдаланып, жау кеңес бөлімдерінің ілгерілеуін тоқтатуға тырысты. Жолдас Қошқарбаевтың взводына қолда бар құралдармен су тосқауылын еңсеруге, каналдың батыс жағалауындағы плацдармды басып алуға және полктің негізгі күштерінің өтуіне жәрдемдесуге бұйрық берілді. Қошқарбаевтың басшылығымен взвод тікелей атыс қаруын жауып, каналдың қарама-қарсы жағалауына жетіп, неміс траншеясына кірді. Қоян-қолтық ұрысқа дейін жеткен траншеялық шайқаста взвод 40-тан астам неміс солдатын жойып, 3 ірі калибрлі пулеметті басып алып, трофейлік қарудан жаудың атыс нүктелеріне қатты оқ жаудырды. Жолдас Қошқарбаевтың взводының жетістігін пайдаланып, тағы бірнеше шабуыл топтары жөнелтілді. 1945 жылдың 29 сәуірдегі шайқаста взвод алғашқылардың қатарында жаудың қатал қарсылығын бұзып, Шпрее өзенін мәжбүрледі. Одерден Рейхстагқа дейінгі шайқас күндері взвод 200-ден астам неміс солдаттары мен офицерлерін жойып, 184-ін тұтқындады, 14 далалық мылтықты қызметшімен бірге, 27 ауыр пулеметті және басқа да көптеген қару-жарақтарды басып алды. 8  Сарбаз бен Батырдың жауынгерлік жолы 1945 жылғы 22 сәуірдегі №: 035-н бұйрығымен 79-атқыштар корпусы бойынша 150-атқыштар дивизиясының 674-атқыштар полкінің атқыштар взводының командирі лейтенант Рахымжан Қошқарбаев Одер өзені арқылы өту кезіндегі шайқастары үшін 1-дәрежелі Отан соғысы орденімен марапатталды. 9 «ОЛ БАТЫР АТАҒЫНА ЛАЙЫҚ» ВС-3 ереуіл армиясының 1945 жылғы 18 маусымдағы №121/н бұйрығымен 150-атқыштар дивизиясының 674- атқыштар полкінің атқыштар взводының командирі лейтенант Рахымжан Қошқарбаев Рейхстагтағы шайқастары барысында оның взводы жаудың 200-ден астам сарбаздары мен офицерлерін жойып, 184 сарбаз, қызметшісі бар 14 далалық мылтық, 27 ірі калибрлі пулеметті тұтқынға алғаны үшін мараптталды. 1945 жылғы 28 қазандағы № 119 бұйрығымен 674-ші атқыштар полкі бойынша 674-ші атқыштар полкінің атқыштар взводының командирі лейтенант Рахымжан Қошқарбаев «Берлинді алғаны үшін» медалімен марапатталды. 1985 жылы 2-дәрежелі Отан соғысы орденімен марапатталды. 10 «ОЛ БАТЫР АТАҒЫНА ЛАЙЫҚ» Тағы бір құжат - марапаттау парағында ол Кеңес Одағының Батыры атағына ұсынылған. Кеңес Одағының Батыры атағын беруге лайық», - делінген марапаттау парағында. 11 «ОЛ БАТЫР АТАҒЫНА ЛАЙЫҚ» Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылғы 7 мамырдағы Жарлығымен оған қайтыс болғаннан кейін жоғары дәрежелі – Халық Қаһарманы атағы берілді. 12  Құрмет өлімнен де қымбат. Р.Қ. Қошқарбаевтың Рейхстагқа қарай шешуші шабуылы. 13 ҰМЫТЫЛМАС ЕРЛІГІ 14  1945-1998 жылдарындағы Р.Қ. ҚОШҚАРБАЕВТЫҢ ӨМІР ЖОЛЫ Рахымжан Қошқарбаев Қазақ КСР астанасының «Алма-Ата» қонақ үйінің директоры болып жұмыс атқарды. Екі кітап жазды «Жеңіс жалауы» ( А.-А., 1978 жыл) және «Штурм: День 1410-й» деректі повесі (М. Құдайқұловтың қазақшасынан аударма. - Алматы: Жалын, 1983. - 176 б.). Рахымжан Қошқарбаевты үш рет Алматы қаласы Совет ауданы халық депутаттары Кеңесінің депутаты етіп сайлады. Қошқарбаев соғыс ардагерлері комитетінің Қазақ бөлімшесі төралқасының мүшесі, Кеңес- Германия достастығы қоғамының мүшесі болды. «Целиноград қаласының Құрметті азаматы», «Балқаш қаласының Құрметті азаматы», «Арқалық қаласының Құрметті азаматы» атақтарына ие болды. Фашизмді жеңудің 30 жылдығына орай Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Грамотасымен марапатталды. 15  ХАЛЫҚ ҚАҺАРМАНЫ РАХЫМЖАН ҚОШҚАРБАЙҰЛЫ ҚОШҚАРБАЕВТЫҢ ӘДЕБИ МҰРАСЫ Тарихи және мемуарлық әдебиеттерді зерттеу өз мемлекетінің тарихи жадын сақтау қажеттілігін түсінуге мүмкіндік береді, өз еліне деген сүйіспеншілікті тәрбиелейді. Рахымжан Қошқарбаев бізге мұра ретінде екі туынды қалдырып, екі кітап жазды: «Жеңіс жалауы» (А.-А., 1978 жыл) және «Штурм: День 1410-й» деректі повесі (М. Құдайқұловтың қазақшасынан аударма. - Алматы: Жалын, 1983. - 176 б.). 16  БАТЫРЛЫҚ МЫСАЛДАРМЕН ЖАСТАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУ Марат Едігеев Бахтияр Қайырбеков Азамат Жұмаділов 23.12.1967 – 23.04.2013 14.01.1984 ж.т. 2013 жылдың 23 сәуірінде Марат 2016 жылы 5 маусымда Ақтөбе Едигеев өзінің соңғы таңдауын қаласындағы 6655 әскери бөлімге жасады. Ол басқаруды жоғалтқан 2007 жылдың 10 қазанында террористік шабуылдау кезінде ұшақты Просторный елді-мекеннен қатардағы жауынгер Бақтияр Азамат Жұмаділов өміріне қауіп алып кетіп, көмекшісі Руслан Қайырбеков шабуылдаушының бірін төнсе де, өрттеп жатқан үйден Галимзяновқа катапультация- жойып, қылмыскерлерге қару-жарақ анасы мен үш баласын лануына бұйрық берді. Өмірін қия қоймасына кіруіне бөгет жасады. шығарып алған. тұрып, жүздеген адамдардың өмірін сақтап қалған. 17  ЗАМАНДАСТАРЫНЫҢ ЕСТЕЛІКТЕРІ ЖАУЫНГЕРЛІК ЖОЛДАС ТУРАЛЫ СӨЗ Степан Андреевич Неустроев, сол уақыттағы Рейхстагты шабуылдаған батальонның Маған қарай орташа бойлы, иығы кең командирі адам шықты. Мен оны бірден таныдым, ол Қошқарбаевпен кездесуін осылайша лейтенент Қошқарбаев болды. Ол сипаттайды: дивизияда батыл офицер ретінде даңққа ие болды. 18  ЕРЛІГІ ТУРАЛЫ БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫ ЖАУЫНГЕРЛІК ЖОЛДАС ТУРАЛЫ СӨЗ Жауынгерлік іс-қимыл журналына сәйкес, 1945 жылдың 30 сәуірінде сағат 14: 25-те 150-ші атқыштар дивизиясының лейтенанты Ракымжан Қошқарбаев пен қатардағы жауынгер Григорий Булатов «ғимараттың орталық бөлігіне еңбектеп жорғалап, негізгі кіреберістің баспалдақтарына қызыл жалаушаны қойды». И.Ф. Клочков «Біз Рейхстагқа шабуыл жасадық» атты өзінің кітабында «лейтенант Р. Қошқарбаев Рейхстаг бағанына қызыл жалаушаны бірінші болып бекіткенін» жазып кетті. 19  Жауынгерлестердің батыр туралы сөзі ЖАУЫНГЕРЛІК ЖОЛДАС ТУРАЛЫ СӨЗ Жауынгерлесі Жанша Жанасов оны осылайша сипаттайды: «Рахымжан барлау взводының командирі болып барынша соғысты, «тіл біолгіштерді» тауып, қарсылас армияның офицерлерін тұтқынға алып отырған. Берлин үшін соғыста ол өзінің взводымен ең озық позицияларда болды, бірінші болып король алаңы мен «Гиммлер үйі» алдындағы соңғы су тосқауылына жетті, ол үшін ол І дәрежелі Отан соғысы орденімен марапатталды. 20  Жауынгерлестердің батыр туралы сөзі ЖАУЫНГЕРЛІК ЖОЛДАС ТУРАЛЫ СӨЗ Рахымжан Қошқарбаевтың майдандағы жолдасы Жанша Жанаев былай деп еске алады: «Ол жерге жеткенде немістер Рейхстагтың жертөлелері мен шатыр үй-жайларында отырды. Оларды әлі сол жерден шығару керек еді. Ол туды іліп қойған кезде, жақындап келе жатқан және жете алмай жүрген әскерлер «Ура!» деп айқайлады. Сол кезде «Рейхстагтың құлағаны, Берлиннің алынғаны!» анық болды. 21  Еске алу ӨЗІНІҢ ЕРЛІГІ ТУРАЛЫ СӨЗІ Қошқарбаевтың өзі алғашқы Қызыл туды қалай орнатқанын баяндайды: Комбат Давыдов мені терезеге қарай апарды. (Бұл сәт әлі де «Гиммлердің үйінде»). «Көрдің бе? Рейхстаг? Қажетті адамдарды ал, туды көтересің» деп, қара түсті, өте ауыр пакетті – қара қағазға оралған полктің шабуыл жалауын берді. Барлаушылар тобымен терезеден секіріп түстім. Көп ұзамай бәрімізге жасырынып жатуға тура келді. Қатты өрт басталды. Менің жанымда тек бір жауынгер қалды. Бұл Григорий Булатов болды. Ол «Не істейміз, жолдас лейтенант?»- деп сұрай берді. Суға толы шұңқырдың жанында жаттық. «Туға өз тегімізді жазайық», - деп ұсындым. Көпірдің астында жатып, қалдамда жатқан химиялық қарындашпен: «674 полк, 1 батальон лейтенант Қошқарбаев, Қызыл армиялық Болат» жазып кеттік. Сол көпірдің астында қараңғы түскенше жаттық. Кейін артжаттығулары басталып, алғашқы атыстар басталғанда біз рейстахгқа қарай жүгіріп келдік те, Булатов Туды көтерді. 22 Жауынгерлестердің батыр туралы сөзі ЖАУЫНГЕРЛІК ЖОЛДАС ТУРАЛЫ СӨЗ Белгілі кеңес жазушысы Борис Горбатов өзінің «Берлинге шабуыл жасаған Батыр» кітабында былай деп жазды: «Біздің жауынгерлерімізді бүркіттермен салыстыратын кез келді. Қандай бүркіт немістердің қатты дауылына қарамастан көз алдымда Рейхстагта жеңіс туын көтерген қазақ Қошқарбаевпен салыстыра алады?» 23 ТУЫСТАРЫНЫҢ БАТЫР ТУРАЛЫ СӨЗІ ӘКЕ ТУРАЛЫ Ту ұстаушының қызы Әлия Қошқарбаева Әкесі бейбіт өмірде қандай болды деген сұраққа ол, біріншіден, қиын өмір жолына, соғыстағы сынақтарға қарамастан, көңілді, өмірге деген құштарлықты және позитивті ойлай білетін тұлға болды деп жауап берді. 24  ХАЛЫҚ ҚАҺАРМАНЫ ТУРАЛЫ ЕСТЕЛІКТЕР Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің 1989 жылғы 17 сәуірдегі «Ұлы Отан соғысына қатысушы Р.Қошқарбаевты еске алу туралы» қаулысымен оның есімі Целиноград облысы (қазіргі Ақмола облысы) Целиноград ауданы Қосшы ауылындағы орта мектепке берілді. Қазақстан Республикасының астанасының Астана қаласында Рахымжан Қошқарбаевтың есімімен даңғыл аталды. Бұрын Романовка атанған Ақмола облысының ауылына Рахымжан Қошқарбаев ауылы есімі берілген. Р. Қошқарбаев тұрған Алматы қаласының Достық даңғылындағы №42 үйінде және өмірдің соңына дейін қызмет еткен «Алматы» қонақ үйінің кіреберісінде мемориалды ескерткіш орнатылған. Сондай-ақ Алматы қаласы, Алатау ауданының Өжет мөлтекауданындағы көшеге Рахымжан Қошқарбаевтың есімі берілген. 25  ХАЛЫҚ ҚАҺАРМАНЫ ТУРАЛЫ ЕСТЕЛІКТЕР Ескерткіштері: Астана қаласындағы Бауыржан Момышұлы және Рахымжан Қошқарбаев даңғылдарының қиылысында 2020 жылы Рахымжан Қошқарбаевқа ескерткіш орнатылған. 2015 жылы Жеңістің 70 жылдығына орай Целиноград ауданы ауданорталығының Ақмол ауылында Целиноград-жерлестері Рахымжан Қошқарбаев пен Талғат Бегельдиновке бюстар орнатылды. Рахымжан Қошқарбаев туралы фильмдер 1980 — «Жеңіс сарбазы, Рахымжан Қошқарбаев» - «Қазақфильм» киностудиясы». 2005 — «Рахымжан Қошқарбаев. Рейхстагқа шабуыл» — режиссёрі Әділ Медетбаев. 2022 — «Ұлты Отан Батырлары. Рахымжан Қошқарбаев, Григорий Булатов» — режиссёр Константин Харалампидис. Социализм уақытында Рахымжан Қошқарбаев Берлиннің Құрметті азаматы, ал ГДР пионер жасақтары мен кеме жасаушылар бригадасы оның есімімен аталды. 26 ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ҰЛЫ БАЛАСЫНЫҢ ЕСІМІ БІЗДІҢ ЖАДЫМЫЗДА 27 27 ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ҰЛЫ БАЛАСЫНЫҢ ЕСІМІ БІЗДІҢ ЖАДЫМЫЗДА 28 28  ОТАН ҮШІН ӨМІР Рахымжан Қошқарбаевтың баға жетпес рухани мұрасы әскери құрылыс процесінде, әскери және азаматтық жоғары оқу орындарының, кафедралар мен мамандырылған мектептердің оқу-тәрбие процесстерінде, әскерге қағырылғанға дейінгі және әскерге шақырылған жастарды тәрбиелеу үшін белсенді пайдаланылады. 29