Slaap- en rustroutine 2024-2025 PDF

Slaap- en rustroutine in functie van gezondheidsbevorderin g LPD 26: de leerling verzorgt kinderen ifv hun behoeften met aandacht voor dagelijkse zorgtaken vanuit een focus op gezondheidsbevordering en ziektepreventie. LPD 28: De leerlingen begeleiden en organiseren activiteiten va...

Slaap- en rustroutine in functie van gezondheidsbevorderin g LPD 26: de leerling verzorgt kinderen ifv hun behoeften met aandacht voor dagelijkse zorgtaken vanuit een focus op gezondheidsbevordering en ziektepreventie. LPD 28: De leerlingen begeleiden en organiseren activiteiten van het dagelijks leven: rust- en bewegingsmomenten; eetmomenten rekening houdend met dieetrichtlijnen m.i.v. de culturele achtergrond en opvattingen van kinderen en ouders. Kinderbegeleider Werkveldgids 6.2.4 Slaap- en rust p. 226-229 8.4.5 Gezond slaap- en rustpatroon p.193- 196 2.3.4 Aandacht voor veiligheid p. 50-53 7.2 Ernstige bedreigingen p. 255-257  Aan de slag met scoodle 01 Leerdoelen 05 Oefening ‘Slaap en rust in de kinderopvang’ Oefening ‘Hanteren 02 Voorkennis 06 gezond slaap- en rustpatroon’ 03 Casus 07 Oefening ‘Ernstige bedreigingen’ 04 Theorie en technieken 08 Evaluatie Digitale leerpaden ZORG 2. Hoe zorg je voor een goede slaap- en rustroutine in functie van gezondheidsbevorderin g  01 Leerdoelen Wat moet je kennen? Welke woorden moet je begrijpen?  02 Voorkennis Vijf vragen: vul in. Wat is jouw score?  03 Casus Lees de casus. Vul vervolgens de vragen in.  Groepsopvang ‘Het Zonnetje’ Gunter en Naïma zijn collega’s Zes baby’s ○ Xander (3,5 maanden) ○ Maddox (13 maanden) ○ Nyana (12 maanden) ○ Aleyna (13 maanden) ○ Arnaud (12 maanden) ○ Arthur (10 maanden) Let tijdens het ontdekken van de casus op: ○ het slaapritueel dat Gunter en Naïma toepassen ○ effecten van slaaptekort voor baby Nyana ○ slaapfasen die Nyana en Xander doorlopen ○ aandachtspunten waarmee Gunter en Naïma rekening houden bij het te slapen leggen van de baby’s  Vragen casus Slaapritueel ○ Vaste routine ○ Elke keer opnieuw ○ Bv. verluieren, slaapzak, tutje, liedje zingen, kamer donker maken,… Effecten slaaptekort ○ Hoe merk je dat baby’s tekort aan slaap hebben? ○ Bv. hangerig, huilen, lusteloos,…  Vragen casus Slaapfasen - zie p. 220 Werkveldgids (WG) - REM ○ Fase1: doezelen of inslaapfase: kan haar ogen amper openhouden. :N 1 el De ap ○ Fase 2: lichte slaap: spieren ontspannen. sla ○ Fase 3: overgang naar diepe slaap: diep aan het ademhalen. ○ Fase 4: diepste slaap: wordt niet wakker als er geluid is. Deel 2: REM-slaap ○ Fase 5: REM-slaap: dromen: ademhaling en hartslag zijn onregelmatig. Aandachtspunten bij het te slapen leggen  04 Theorie en technieken Eerst theorie, dan oefenen! 6.2.4 Slaap en rust in de kinderopvang – KB p. 226 Belang van regelmaat + voldoende slaap voor: ○ Groei en herstel  groeihormoon wordt afgescheiden tijdens slaap ○ Mentaal welzijn en cognitieve functies  ‘de dag’ verwerken ○ Verhoogde weerstand Ritme en behoefte aan slaap  bij elk kind anders ○ Signalen opmerken Hoeveelheid slaap: afhankelijk van leeftijd ○ Pasgeboren baby: 16-20u, peuter: 10-12u Tips voor organiseren slaapmomenten Slaapmoment in vaste dagstructuur Herken de signalen ○ Onrustig, geeuwen, in ogen wrijven,… Aanpak afstemmen aan gewoontes en noden van het kind ○ Bv. Nabijheid opvoeder, tutje, laken, slaapzak,… Haal een kind niet onmiddellijk uit bed wanneer het jammert ○ Tutje opnieuw geven, sussen, zachtjes wrijven Tips voor organiseren slaapmomenten Slaapritueel ○ Opeenvolging van vaste gewoontes ○ Afhankelijk van leeftijd kind ○ Maakt overgang wakker – slaap gemakkelijk ○ Hoeft niet lang te duren  SDI of Wiegendood Sudden Infant Death Syndrome Gezonde baby van 3 weken tot 1 jaar overlijdt plots zonder duidelijke oorzaak Nog veel onduidelijkheid over oorzaken  veel onderzoek noodzakelijk ○ Mogelijk verband met tekort aan enzym BChe, dat een belangrijke rol speelt bij het doen ontwaken van hersenen. Preventieve maatregelen blijven noodzakelijk! Tips voor organiseren slaapmomenten Wiegendood: Plotse verandering  stress ervaren (bv. verhuis, verandering van groep,..) ○ Slaappatroon kan wijzigen  verhoging kans op wiegendood ○ ! Wenperiode ○ Goede en veilige slaapplaats  vermindert risico Vaste slaapplek (verband tussen bed en slaap leren) Goede slaapomgeving Slaapplek aanpassen aan kind (donker, licht, alleen slapen,…) Geen knuffels of speelgoed in bed Kind moe  bed in Bron: De Morgen, 18 juni 2022  Heb je graag wat achtergrond? https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/17/kenteken-in-bloed-gevonden-voor-ba by-s-die-risico-lopen-op-wiege/#:~:text=De%20onderzoekers%20ontdekten% 20in%20hun,butyrylcholinesterase%20(BChe)%20genoemd%20wordt. Bloed van een twee weken oude baby wordt met een papiertje opgezogen na een hielprik. Het BChe niveau kan zo bepaald worden. Tips voor organiseren slaapmomenten Aanbevelingen Kind en Gezin  Preventieve maatregel 1: geen buikligging, geen zijligging Mond en neus tegen de matras t? ○ -> rebreathing nie m a aro Neus mogelijk platgedrukt RUGLIGGING W ○ -> ademnood Meer kans op warmtestuwing: minder gemakkelijk om warmte kwijt te geraken via het gezicht (Kleine kinderen geven 80% van hun warmte af via hun hoofd) Verlaagde wekrespons en diepere slaap  Preventieve maatregel 1: rugligging Ouder kind dat vlot naar buik draait, hoef je niet telkens terug op rug te leggen ○ kind is sterk genoeg om te reageren wanneer bv. het gezicht tegen de matras drukt  Preventieve maatregel 2: niet roken Ook niet voor Baby’s ademen sneller dan volwassen aanvang van je ○ -> meer schadelijke stoffen uit sigarettenrook in lichaam shift of tijdens ○ Minder zuurstof pauzes! Giftige stoffen iet Risico op wiegendood verlagen blijven in je n m aro Kans op bronchitis, verkoudheden, oorontstekingen verlagen kleding Wa en? Kans op ontwikkeling astma verlagen hangen. ok r Sinds 1 september 2018 rookverbod school Sinds juli 2011 rookverbod in alle horeca Sinds mei 2020: rookverbod in wagen in het bijzijn van minderjarigen (jonger dan 18)  Preventieve maatregel 3: toezicht Kijk, luister, voel houden Ventileer ○ opvang: baby’s tot 1 jaar in opvangruimte, ouder: regelmatig en rechtstreeks toezicht houden! We vertrouwen niet zomaar op babyfoon of camera ○ thuis: in eigen bed in de kamer van de ouders tot 6 maanden en bij voorkeur tot 1 jaar Niet in het bed van de ouders Te warm Kans om op te baby te rollen Preventieve maatregel 4: veilig bedmateriaal Preventieve maatregel 5: niet te warm Niet te warm toedekken Gepaste kamertemperatuur van ongeveer 18°C Luchtdoorlatend bedddengoed (vb. aerosleep) en ventilerende bodem Geen hoofdkussen Tip: ventileer + bij Bed met spijlen -> luchtcirculatie voorkeur in aangepaste Matras sluit aan de bedrand aan slaapzak  Preventieve maatregel 6: vermijd kalmerende medicijnen Door kalmerende stoffen kan kind te diep slapen Opvang ○ Eerste levensjaar alleen een geneesmiddel toedienen met attest van arts of apotheker Preventieve maatregel 7: rust, regelmaat en wennen Rust en regelmaat beïnvloeden een goede slaap Plotse verandering (verhuizing, drukte door bezoek, start kinderopvang) ○ Stress en overprikkeling baby ○ Verandering slaappatroon ○ Meer kans op wiegendood ○ Extra toezicht belangrijk  Monitor bij verhoogd risico Op voorschrift van arts wiegendood Opvolging hart en ademhaling Wie? ○ Broer of zus overleden aan wiegendood ○ Afwijkende slaaptest ○ Druggebruik moeder tijdens zwangerschap ○ Prematuriteit met geboortewicht minder dan 1500g. In de opvang ○ Goede afspraken met ouders over gebruik ○ Hoe te reageren bij alarm ○ Hoe reanimeren in geval van nood (GIVO)  Rust tijdens de dag en tijdens activiteiten Als begeleider kansen bieden tot rusten ○ Voldoende rustmomenten ○ Voldoende rustplaatsen (bv. leeshoek, snoezelruimte, tentje, kussenhoek, hangmat,…) Structureel inbouwen in de dagplanning ○ Activiteit  rustige activiteit, complete rust ○ Rust overbrengen: geborgenheid, zelf rustig zijn Oog voor elk kind individueel ○ bv. afzonderen, alleen spelen  moe? 8.4.5 Hanteren gezond slaap- en rustpatroon - WG p. 193 Slaap als primaire levensbehoefte ○ Even belangrijk als eten en drinken ○ 1/3e van ons leven Factoren die bepalen hoeveel slaap je nodig hebt ○ Individuele verschillen ○ Leeftijd Baby – ouderen – jongeren? ○ Moment van inslapen Ochtend- en avondmensen ○ Kwaliteit van slaap Slaapcyclus  5 slaapfasen ○ Elke nacht 4 à 5 slaapcyclussen na elkaar  zie casus  Slaapfasen - zie p. 194-195 Werkveldgids (WG) - REM ○ Fase1: doezelen of inslaapfase: kan haar ogen amper openhouden. :N 1 el De ap ○ (PAAR MINUTEN) sla ○ Fase 2: lichte slaap: spieren ontspannen. (1 UUR) ○ Fase 3: overgang naar diepe slaap (diep aan het ademhalen) (4 à 5 MIN) Deel 2: REM-slaap ○ Fase 4: diepste slaap: wordt niet wakker als er geluid is. (20 MIN) ○ Fase 5: REM-slaap: dromen: ademhaling en hartslag zijn onregelmatig. (10- 20 MIN)  Slaaptekort Groot effect op lichaam – minder goed functioneren ○ Geheugen, concentratie, reactiesnelheid ○ Minder energie, minder goede prestaties ○ Beïnvloeding van emoties ○ Minder weerstand Signalen van slaaptekort: geeuwen, concentratievermindering, geïrriteerde ogen,…  Slaaptekort Tips ter gezondheidsbevordering ○ Steeds op hetzelfde uur slapen – opstaan ○ Houd rekening met biologische klok ○ Vermijd blauw licht voor het slapengaan ○ Goede slaaphygiëne – goede levensstijl Vermijd alcohol, niet meer intens bewegen voor slapengaan, voeding ○ Slaapritueel en goede slaapomgeving Rustgevend, voorspelbaar Veilige omgeving, aangename sfeer  Vermoeidheidssignalen Gapen In de ogen wrijven (hangt samen met de mot. ontw.) Naar de oortjes grijpen (hangt samen met de mot. ontw.) Staren Sloom worden Zeuren Hangerig worden ! Heel druk beginnen doen, heel prikkelbaar zijn of moeilijk in slaap vallen kan een teken zijn van een oververmoeide baby of peuter!  Toepassing van de theorie Oefeningen maken op Scoodle 2.3.4 Aandacht voor veiligheid bij activiteiten in het dagelijks leven – KB p. 50 Wat gevaarlijk is  afhankelijk van leeftijd en ontwikkeling ○ Rekening houden met persoonlijkheid en mogelijkheden van het kind Maatregelen om ongelukken te voorkomen Aandacht aan veiligheid bij: ○ Toezicht ○ Onthaalmomenten ○ Zorgtaken ○ Maaltijden ○ Slaap- en rustmoment 2.3.4 Aandacht voor veiligheid bij activiteiten in het dagelijks leven – KB p. 50 Toezicht houden Actief  echt aanwezig te zijn, bezig zijn met de kinderen ○ Je ziet wat ze doen ○ Je luistert (omgeving + kinderen) ○  zo zie je snel onveilige situaties, leer je risico’s inschatten, snel en gepast reageren. Voorbeelden ○ je laat een kind nooit alleen, niet op smartphone zitten, volle aandacht, kijken wanneer een kind roept, regelmatig kijken naar slapende kinderen, … 2.3.4 Aandacht voor veiligheid bij activiteiten in het dagelijks leven – KB p. 50 Onthaalmomenten Elk kind + ouders persoonlijk verwelkomen Veilig handelen door bijvoorbeeld: ○ Toegangscontrole (en deze afspraken ook kennen) ○ Weten wie de opvang binnenkomt en verlaat ○ Omheining ○ Zorgen dat niemand de opvang onopgemerkt binnen en buiten kan 2.3.4 Aandacht voor veiligheid bij activiteiten in het dagelijks leven – KB p. 50 Verzorgen Veilig handelen door bijvoorbeeld: ○ Kind nooit alleen laten op verzorgingstafel ○ Benodigdheden buiten het bereik van kinderen plaatsen ○ Wipper nooit op een stoel/tafel zetten ○ Kind altijd vastmaken in stoel/wipper/… ○ Eerst koud en dan warm water in bad doen ○ …. 2.3.4 Aandacht voor veiligheid bij activiteiten in het dagelijks leven – KB p. 50 Eetmomenten Veilig handelen door bijvoorbeeld: ○ Flesje uit microgolfoven  rollen tussen handen ○ Temperatuur meten van melk aan binnenkant pols ○ Kind nooit bij jou nemen als je iets warm aan het drinken bent ○ … 2.3.4 Aandacht voor veiligheid bij activiteiten in het dagelijks leven – KB p. 50 Slaap en rust Veilig handelen door bijvoorbeeld: ○ Toezicht houden wanneer een kind slaap/rust ○ Niet meer in een wiegje leggen als de baby al te beweeglijk is  kinderbed ○ Extra kijken als een kind huilend in slaap is gevallen ○ Zorg dat een kind het niet te warm krijgt ○ …  7.2 Ernstige bedreigingen – KB p. 255 Indicatoren die zo ernstig zijn dat het leven van het kind in gedrang kan komen 112! Ook opvoeders bellen Onmiddellijke actie bij: ○ Blauwrode puntvormige huidbloedingen ○ Grauwe huidskleur ○ Suf of moeilijk te wekken ○ Verward ○ Moeilijke ademhaling, kreunen ○ Zeer hoge koorts (40° of meer)  7.2 Ernstige bedreigingen – KB p. 255 Levensbedreigende situaties kunnen zich voordoen ○ Allergische reactie Door voedingsmiddelen, stoffen, insectenbeten,…  7.2 Ernstige bedreigingen – KB p. 255 Levensbedreigende situaties kunnen zich voordoen ○ Verstikking of verslikking Verstikking: object verspert luchtweg (voedsel, knikker, lego,…) Piepende ademhaling, blauwer worden, poging tot kuchen Verslikking: naast de massa kan er wel nog een beetje lucht passeren. ○ Koortsstuipen Bij het begin van een koortsperiode, enkele minuten tot 15’ Tussen 6 maanden en 6 jaar, hoogtepunt op 1,5 jaar Stijve armen, benen, hevig schokken, bleek worden, wegdraaiende ogen, niet meer aanspreekbaar zijn  7.2 Ernstige bedreigingen – KB p. 255 Levensbedreigende situaties kunnen zich voordoen ○ Wiegendood – sudden infant death syndrome (SIDS) Totaal onverwacht overlijden – kind jonger dan 1 jaar Geen lichamelijke afwijking vastgesteld, gezond kind Overlijden gebeurt tijdens de slaap ○ Schijnbaar levensbedreigende gebeurtenis – apparent life- threatening (ALTE) Kind in nood Zonder tussenkomst zou kind overlijden Ademnood, verstikking, verslikking, slaphangend lichaam, kleurverandering huid  Toepassing van de theorie Oefeningen maken op scoodle  05 Oefeningen ‘slaap en rust in de kinderopvang’ Scoodle  06 Oefeningen ‘hanteren gezond slaap- en rustpatroon’ Scoodle  07 Oefeningen ‘ernstige bedreigingen’ Scoodle  08 Evaluatie Scoodle Test jezelf: wat weet je nog over dit hoofdstuk?  Hoe leg je een baby te slapen? LPD 7: De leerlingen handelen methodisch bij een opdracht of taak: voorbereiden, plannen, uitvoeren en evalueren. LPD 26: de leerling verzorgt kinderen ifv hun behoeften met aandacht voor dagelijkse zorgtaken vanuit een focus op gezondheidsbevordering en ziektepreventie. LPD 28: De leerlingen begeleiden en organiseren activiteiten van het dagelijks leven: rust- en bewegingsmomenten; eetmomenten rekening houdend met dieetrichtlijnen m.i.v. de culturele achtergrond en opvattingen van kinderen en ouders. Kinderbegeleider Kinderbegeleider - technieken 3.1.1 Fysieke ontwikkeling baby p. 71-74 Hoe maak je een babybed op? p. 433 Hoe leg je een baby te slapen? p. 435 Hoe draag je een baby? p. 441 Hoe til je een baby op? p. 447  Aan de slag met scoodle Oefening ‘Fysieke 01 Leerdoelen 05 ontwikkeling van een baby’ 02 Voorkennis 06 Oefening ‘Wiegendood’ Oefening ‘Een babybed 03 Casus 07 opmaken en een baby te slapen leggen’ 04 Theorie en technieken 08 Evaluatie  01 Leerdoelen Wat moet je kennen? Welke woorden moet je begrijpen?  02 Voorkennis Negen vragen: vul in. Wat is jouw score? 1. Maak de voorkennis individueel zonder boek 2. Bekijk je fouten 3. Belangrijkste zaken klassikaal overlopen  03 Casus 1. Lees de casus. Ook videofragmenten bekijk je. 2. Vul vervolgens de vragen in. 3. Klassikaal overlopen. Groepsopvang De Vlindertuin Het hoofdgedeelte van de matras is hoger, hierdoor wordt de reflux verminderd. De buikband/veiligheidsboord zorgt ervoor dat Lou stevig op het matras blijft liggen en er dus niet af kan rollen.  Vragen casus (oplossingen) De kamertemperatuur is steeds rond de 18°C. De baby’s liggen in stapelbedden die afgesloten kunnen worden. Elk bed is voorzien van een beveiligingssysteem, ‘Bed- Alert’. In de slaap- en rust kamer hangen een CO2-meter en een CO-melder. Dagmar en Yasmine zorgen ervoor dat alle baby’s op hun rug slapen. Ze houden om de beurten actief toezicht terwijl de baby’s slapen.  CO-melder vs CO2-meter De CO2-meter geeft aan wanneer de kamer verlucht moet worden. De CO-melder meet de dodelijke hoeveelheid CO in de lucht. CO belemmert dat zuurstof vervoerd wordt naar het lichaam, een te hoge CO-waarde is dodelijk. Wiegendoodmonitor  04 Theorie en technieken Eerst theorie, dan oefenen! 3.1.1. Fysieke ontwikkeling van de baby– KBtot p. Frequente rugligging kan leiden 72 afplatting Buikligging om motoriek te stimuleren en afplatting te vermijden alleen als de baby wakker is en onder toezicht staat 3.1.1. Fysieke ontwikkeling van de baby KB p. 73-74 Waarom is slapen belangrijk? ○ Ons lichaam rust en komt op kracht. ○ We verwerken de indrukken die we opdoen overdag. ○ De rijping en ontwikkeling van het zenuwstelsel gebeurt tijdens de slaap. Hoeveel slaap heeft een baby nodig? ○ Pasgeborenen slapen het grootste deel van de dag. Slaap- en waakperiodes zijn gelijk verdeeld over 24 uur. ○ Baby’s van een zestiental weken slapen soms al 6 uur aan één stuk. ○ Meer dan de helft van de kinderen van 6 maanden slaapt ‘s nachts 6 à 8 uur aan één stuk. ○ Kinderen tussen 1 en 3 jaar slapen ‘s nachts gemiddeld 10 tot 12 uur. Het middagdutje neemt af van 2 tot 3 uur naar 1 tot 2 uur. ○ Daarna slapen kinderen tot 6 jaar ongeveer 10 tot 12 uur per nacht, zonder middagdutje. Slaaptijden en wakkertijden Bron: https://wij.nl/baby/slapen/slaapritme-van-je- baby/  Korte herhaling: slaapfasen Slaapfasen - REM ○ Fase1: doezelen of inslaapfase: kan haar ogen amper openhouden. :N 1 el De ap ○ Fase 2: lichte slaap: spieren ontspannen. sla ○ Fase 3: overgang naar diepe slaap (diep aan het ademhalen) ○ Fase 4: diepste slaap: wordt niet wakker als er geluid is. Deel 2: REM-slaap ○ Fase 5: REM-slaap: dromen: ademhaling en hartslag zijn onregelmatig.  Samengevat: de 7 belangrijke preventiemaatregelen tegen wiegendood (Kind en Gezin)  Samengevat Hoe leg in een baby te slapen in de opvang? Aandachtspunten bij het te slapen leggen i. Je legt een baby op de rug te slapen. ii. Je zorgt voor een passende slaapzak. iii. Je legt geen knuffels of ander speelgoed mee in bed. iv. Je stemt het slaapritueel zo veel mogelijk af op het slaapritueel dat thuis toegepast wordt. v. Je gaat regelmatig kijken en houdt toezicht wanneer de baby’s slapen.  Klikspel veilig slapen op de website van Kind en Gezin https://www.kindengezin.be/nl/thema/slapen/veilig-slapen/klikspel Technieken Hoe leg je een baby te slapen? KB p. 393-397 https://www.youtube.com/watch?v=hKdEbexuHRU Kind en Gezin pleit voor een slaapzak op maat want het is veilig = Op temperatuur = juiste TOG Kind en Gezin pleit voor een slaapzak op maat want het vormt een deel van het slaapritueel Oefeningen Scoodle  Toepassing van de theorie Oefeningen maken op Scoodle  Aan de slag met scoodle Oefening ‘Fysieke 01 Leerdoelen 05 ontwikkeling van een baby’ 02 Voorkennis 06 Oefening ‘Wiegendood’ Oefening ‘Een babybed 03 Casus 07 opmaken en een baby te slapen leggen’ 04 Theorie en technieken