Şehircilik ve İmar Hukuku Arazi kullanım planlaması PDF

9.12.2024 Şehir Planlama Süreci ve Arazi Kullanım Planlaması Doç.Dr. Özhan ERTEKİN 07.10.2024 PLANLAMA Geleceğe yönelik bir kestirim işlemi. Geleceğe yönelik olarak, istenilen hedeflere ulaşmak amacıyla, sistemli eylem pro...

9.12.2024 Şehir Planlama Süreci ve Arazi Kullanım Planlaması Doç.Dr. Özhan ERTEKİN 07.10.2024 PLANLAMA Geleceğe yönelik bir kestirim işlemi. Geleceğe yönelik olarak, istenilen hedeflere ulaşmak amacıyla, sistemli eylem programları hazırlama süreci. 1  9.12.2024 PLANLAMA Planlama Süreci (Geleneksel); 1. Sorun veya Fırsatların Saptanması 2. Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi 3. Tahminlerin Yapılması 4. Seçeneklerin Hazırlanması 5. En Uygun Seçeneğin Belirlenmesi 6. Uygulama PLANLAMA Gerekçe; + Sürdürülebilirlik + Şeffaflık Stratejik Planlama Süreci; + Kaynakların etkin ve verimli kullanımı + Demokratik katılım 1. Mevcut Durum Analizi Neredeyiz? (SWOT, Paydaş Analizi) 2. Misyon, Vizyon, İlkeler (Varoluş Gerekçesi, Temel İlkeler, Arzu Edilen Gelecek) Nereye Ulaşmak 3. Stratejik Amaç ve Hedefler İstiyoruz? (Orta-Uzun Vadeli Amaçlar, Ölçülebilir Hedefler) 4. Eylemler Nasıl (Hedeflere Ulaşma Yöntemleri, İş Planları, Kaynak Planları) Ulaşacağız? 5. İzleme, Ölçme ve Değerlendirme Başarıyı Nasıl (Raporlama, Performans Göstergeleri, Performans Yönetimi) Ölçeceğiz? 2  9.12.2024 PLANLAMA Gerekçe; + Sürdürülebilirlik + Şeffaflık Stratejik Planlama Süreci; + Kaynakların etkin ve verimli kullanımı + Demokratik katılım 1. Mevcut Durum Analizi Neredeyiz? (SWOT, Paydaş Analizi) 2. Misyon, Vizyon, İlkeler (Varoluş Gerekçesi, Temel İlkeler, Arzu Edilen Gelecek) Nereye Ulaşmak 3. Stratejik Amaç ve Hedefler İstiyoruz? (Orta-Uzun Vadeli Amaçlar, Ölçülebilir Hedefler) 4. Eylemler Nasıl (Hedeflere Ulaşma Yöntemleri, İş Planları, Kaynak Planları) Ulaşacağız? 5. İzleme, Ölçme ve Değerlendirme Başarıyı Nasıl (Raporlama, Performans Göstergeleri, Performans Yönetimi) Ölçeceğiz? PLANLAMA 3  9.12.2024 ŞEHİR PLANLAMA Bir bilim ve sanat dalı olarak şehir planlama, insanların içinde yaşadığı çevrenin biçimsel ya da işlevsel amaçlarla düzenlenmesi ve bu amaç doğrultusunda yapılan tasarım, kaynak sağlama, donatım, altyapı ve yapım çalışmalarının örgütlenmesidir. Şehir planlama yalnızca bir yerleşmeyi oluşturan öğelerin uyumlu düzenlenmesini değil, orada yaşayanların toplumsal ve ekonomik gereksinimlerini karşılayacak gelişmeyi de konu alır. Şehir Plancısı: Yerleşmeler üzerinde etkili olan mekansal, ekonomik, sosyal, demografik ve teknik verilerle doğal, kültürel, estetik değerleri birlikte değerlendirerek geleceğe yönelik amaç ve hedefleri belirleyen, uygulama araç ve süreçlerini tanımlayan, karar sürecini seçenekler oluşturarak destekleyen uzmanlar ŞEHİR PLANLAMA Şehir (Kentsel Yerleşim) Toplumsal olarak sürekli gelişen ve toplumun yerleşme, barınma, günlük gidiş-geliş, çalışma, dinlenme ve eğlenme gereksiniminin karşılandığı, pek az kimsenin tarımsal uğraşılarda bulunduğu, köylere bakarak, nüfus yönünden daha yoğun olan ve küçük komşuluk birimlerinden oluşan yerleşim (R.Keleş) Tarımsal olmayan üretimin yapıldığı ve daha önemlisi, hem tarımsal, hem de tarım dışı üretimin dağıtımının yapıldığı, kentsel fonksiyonların toplandığı, belirli teknolojik gelişme seviyelerine göre büyüklük, heterojenlik ve bütünleşme düzeylerine varmış yerleşim birimleridir. (M.Kıray) Köy (Kırsal Yerleşim) Cami, mektep, otlak, yaylak, baltalık gibi ortak malları bulunan ve toplu veya dağınık evlerde oturan insanlar bağ ve bahçe ve tarlalarıyla birlikte bir köy teşkil ederler. 4  9.12.2024 ŞEHİR PLANLAMA Kentleşme Kentleşme demografik anlamda, kent sayısının ve kentlerde yaşayan nüfusun artmasını ifade eder. Kentsel nüfus, doğal nüfus ve göçlerle artar. Türkiye’de nüfusun yerleşim yerine göre dağılımı Kentsel N.(%) Kırsal N.(%) 1927 24.2 75.8 1950 25 75 1980 43.7 56.1 1985* 53 47 2000 64.9 35.1 2009 ** 75 25 2012 *** 77.2 22.7 2015 91.8 8.2 2020 92.97 7.03 2023 93 7 (*) Kentsel Nüfus > Kırsal nüfus (**) Adrese Dayalı Nüfus Bilgi Sistemi (***) 6360 sayılı Kanun: On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un kabulü ŞEHİR PLANLAMA 5  9.12.2024 ŞEHİR PLANLAMA ŞEHİR PLANLAMA 6  9.12.2024 ŞEHİR PLANLAMA ŞEHİR PLANLAMA http://www.census.gov/popclock/ 7  9.12.2024 ŞEHİR PLANLAMA İnsan Yerleşmelerinin Sınıflamasında Kullanılan Kriterler ŞEHİR PLANLAMA Çevre: Canlıların yaşamları boyunca etkileşim içinde bulundukları biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortam 8  9.12.2024 ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI Arazi Arazi ya da toprak, bazı istisnalarla miktarı artırılamayan bir doğal kıt kaynaktır. Arazi, bitki örtüsü ve diğer biyolojik öğeleri içeren, ekolojik – hidrolojik süreçlerin geliştiği sistemi tanımlayan bir ortamdır. Arazi, bu tanımdan da anlaşıldığı gibi, canlı bir ortamdır. İlave olarak arazi bir yüzey değil yer kürenin merkezinden uzaya doğru açılan ve her katmanında haklar ve kısıtlamaların söz konusu olduğu bir mekandır. Sürdürülebilir Arazi Yönetimi Toprak korumayı ve kullanımını planlamayı, planlama uyarınca arazi kullanımının gerçekleştirilmesini gerekli gören bir yaklaşımdır. ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI Türkiye’de günümüzde tarımsal alan miktarı 280 000 km² dolayındadır. Bu toprakların yaklaşık %20 kadarı (47 870 km² si), yanlış ve amaç dışı kullanılmaktadır. 9  9.12.2024 ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI 10  9.12.2024 ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI 11  9.12.2024 ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI 12  9.12.2024 ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI İmar Mevzuatındaki Arazi Kullanışla İlgili Plan Türleri – 3194, Mekansal Planlar Yapım Yön. Bütünleşik kıyı alanları planı: Kıyıları, etkileşim alanı ile birlikte tüm sektörel faaliyet ve planları, sosyal ve ekonomik konuları da içerecek şekilde bütünleşik bir yaklaşımla ele alan; kıyı alanlarındaki fonksiyon ve faaliyetler ile kıyı alanlarına yönelik hedefler arasındaki uyumu sağlayan; sürdürülebilir gelişme ilkesi doğrultusunda kıyı ekosisteminin korunmasını ve doğal kaynakların kullanımını gözeten; ulaşım türleri ile ilgili kıyıda yapılması gerekli altyapı tesislerini içeren; koruma ve kullanma dengesini sağlayacak biçimde mekânsal hedef, strateji ve eylem önerilerini ve yönetim planını kapsayan, 1/25.000 veya 1/50.000 ölçekte şematik ve grafik planlama diline uygun, plan paftası ve planlama raporu ile bütün olarak stratejik planlama yaklaşımı çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde hazırlanan plan Çevre düzeni planı: Varsa mekânsal strateji planlarının hedef ve strateji kararlarına uygun olarak orman, akarsu, göl ve tarım arazileri gibi temel coğrafi verilerin gösterildiği, kentsel ve kırsal yerleşim, gelişme alanları, sanayi, tarım, turizm, ulaşım, enerji gibi sektörlere ilişkin genel arazi kullanım kararlarını belirleyen, yerleşme ve sektörler arasında ilişkiler ile koruma-kullanma dengesini sağlayan 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekteki haritalar üzerinde ölçeğine uygun gösterim kullanılarak bölge, havza veya il düzeyinde hazırlanabilen, plan notları ve raporuyla bir bütün olarak yapılan plan 13  9.12.2024 ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI İmar Mevzuatındaki Arazi Kullanışla İlgili Plan Türleri – 3194, Mekansal Planlar Yapım Yön. Mekânsal strateji planı: Ülke kalkınma politikaları ve bölgesel gelişme stratejilerini mekânsal düzeyde ilişkilendiren, bölge planlarının ekonomik ve sosyal potansiyel, hedef ve stratejileri ile ulaşım ilişkileri ve fiziksel eşiklerini de dikkate alarak değerlendiren, yer altı ve yer üstü kaynakların ekonomiye kazandırılmasına, doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunmasına ve geliştirilmesine, yerleşmeler, ulaşım sistemi ile kentsel, sosyal ve teknik altyapının yönlendirilmesine dair mekânsal stratejileri belirleyen, sektörlere ilişkin mekânsal politika ve stratejiler arasında ilişkiyi kuran, 1/250.000, 1/500.000 veya daha üst ölçek haritalar üzerinde şematik ve grafik dil kullanılarak hazırlanan, ülke bütününde ve gerekli görülen bölgelerde yapılabilen, sektörel ve tematik paftalar ve raporu ile bütün olan plan Nazım imar planı: Mevcut ise çevre düzeni planının genel ilke, hedef ve kararlarına uygun olarak, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, çeşitli kentsel ve kırsal yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere, varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/5.000 ölçekte, büyükşehir belediyelerinde 1/5000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte, onaylı halihazır haritalar üzerine, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plan Uzun devreli gelişme planı: Milli parklar, tabiat parkları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar gibi korunan alanın sahip olduğu özellik ve nitelikleri göz önünde tutarak kaynak değerlerinin korunması, geliştirilmesi ve uzun dönemde sürdürülebilirliğinin sağlanması için teknik, sosyal, ekonomik, eylem ve yönetim modellerinin belirlendiği, ilişkilerin kurulduğu, bölgelemeye dayalı ekosistem yaklaşımlı planı ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI İmar Mevzuatındaki Arazi Kullanışla İlgili Plan Türleri – 3194, Mekansal Planlar Yapım Yön. Ulaşım ana planı: Şehrin mekânsal, sosyal ve ekonomik özelliklerine göre ulaşım ihtiyaç ve talepleri ile sürdürülebilir gelişmeyi dikkate alarak; şehir ve yakın çevresinin ulaşım sistemini, ulaşım ağını, standart ve kapasiteleri ile ulaşımın türlere dağılımını, kara, deniz ve hava ulaşımı ve bu ulaşım türlerinin birbirleriyle entegrasyonu, bu türlere ait transfer noktalarını, depolama ve aktarma merkezlerini, ticari yük koridorlarını ve toplu taşıma güzergâhları ile gerektiğinde otopark, bisiklet ve yaya yolları, erişilebilirlik ve trafik konularında gereken ayrıntıları belirleyen, toplu taşımaya ağırlık veren ve öncelikli kılan, kısa ve uzun dönemde ulaşım türlerine ait sorunlara çözüm önerilerini ortaya koyan, gerektiğinde şehrin üst ve alt kademe planları ile eşgüdümlü olarak hazırlanabilen, plan paftası ve raporuyla bir bütün olan planı Uygulama imar planı: Nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun olarak yörenin koşulları ve planlama alanının genel özellikleri, yapının kullanım amacı ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik ve çevreye etkisi dikkate alınarak; yapılaşmaya ilişkin yapı adaları, kullanımları, yapı nizamı, bina yüksekliği, taban alanı katsayısı, kat alanı kat sayısı veya emsal, yapı yaklaşma mesafesi, ön cephe hattı, ifraz hattı, kademe hattı, ada ayrım çizgisi, taşıt, yaya ve bisiklet yolları, ulaşım ilişkileri, parkları, meydanları, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, gerektiğinde; parsel büyüklükleri, parsel cephesi ve derinliği, arka cephe hattı, yol kotu ve bu kotun altındaki kat adedi, bağımsız bölüm sayısı gibi yapılaşma ve uygulamaya ilişkin kararları, uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/1.000 ölçekte onaylı halihazır haritalar üzerinde, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan planı 14  9.12.2024 ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI İmar Mevzuatındaki Arazi Kullanışla İlgili Parametreler – Mekansal Planlar Yapım Yön.) ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI İmar Mevzuatındaki Arazi Kullanışla İlgili Parametreler – Mekansal Planlar Yapım Yön.) 15  9.12.2024 ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIŞI Yerleşim Türlerine göre Şehirsel Donatılar 16