SE test 2242a Past Paper PDF

**"Ətraf mühitin mühafizəsi" kafedrası** **"Sənaye ekologiyası"** fənnindən 500 test sualı Düzgün cavab **A)** **Qrup: 2242a1; 2242a2;** **2242a3;** **Müəllim: b/m Sevil Hüseynova** 1\. Təcrübədə tullantısız sənaye istehsalının yaradılması prinsip ilə nəyə əsaslanmalıdır? A\) avadanlıqlara, ci...

**"Ətraf mühitin mühafizəsi" kafedrası** **"Sənaye ekologiyası"** fənnindən 500 test sualı Düzgün cavab **A)** **Qrup: 2242a1; 2242a2;** **2242a3;** **Müəllim: b/m Sevil Hüseynova** 1\. Təcrübədə tullantısız sənaye istehsalının yaradılması prinsip ilə nəyə əsaslanmalıdır? A\) avadanlıqlara, cihazlara, yeni texnoloji proseslərə B\) əmək ehtiyatlarına, maliyyə vəsaitinə, avadanlıqlara C\) yeni texnoloji proseslərə, xammala nəqliyyat vasitələrinə D\) cihazlara, nəqliyyat vasitələrinə təmizləyici qurğulara E\) nəqliyyat vasitələrinə, əmək ehtiyatlarına cihazlara 2\. Qaz tullantılarının təmizlənməsində istifadə olunan absorbsiya prosesi çox vaxt necə adlanır? A\) skubber prosesi B\) termiki neytrallaşma prosesi C\) adsorbsiya prosesi D\) xemosorbsiya prosesi E\) kataditik udulma prosesi 3\. Aztullantılı texnologiyanın fərqləndirici xüsusiyyəti hansıdır? A\) artıq olmur, xammal və materialların bir hissəsi iqtisadi təşkilatı, texniki və digər səbəblər üzündən tullantılara çevrilir və uzun müddət B\) zərərli tullantıların təsiri icazə verilən səviyyəsindən bir qədər artıq olur, xammal və materilların bir hissəsi tullantılara çevrilir C\) zərərli tullantıların həcmi normadan qat-qat aşağı olur, xammal materialların böyük hissəsi müxtəlif səbəblə üzündən tullantılara çevrilir D\) zərərli tullantıların ətraf mühitə təsiri norma səviyyəsində olur, xammal və materilların bir hissəsi tullantılara çevrilir saxlanılmağa yönəldilir E\) zərərli tullantıların həcmi normadan xeyli artıq olur 4\. Adi süzücü qurğuların işləmə prinsipi nəyə əsaslanır? A\) çirkli qazın süzücü elementdən keçərək süzülməsinə B\) toz hissəciklərinin elektrik sahəsində ionlaşmasına C\) qaz qarışığının məsaməli süzücü elementdən keçməsinə D\) qaz qarışığının lil pərdəsindən keçməsinə E\) qazları toz və uman hissəciklərdən təmizləməyə 5\. Flotasiya nədir? A\) çirkab suyuna aşağı hissədən verilən hava qabarcıqları vasitəsilə qarışıqların səthə qalxaraq kənarlaşdırılması B\) həll olunmuş qarışıqlaın xüsusi reagentlər vasitəsilə sudan kənarlaşırılması C\) tələb olunan PH-i təmin etmək üçün suyun qələvi və ya turşu ilə emalı D\) isti qazın axını ilə bərk cismin səthindən maddələrin aparılması prosesi E\) qaz və ya məhlul dan hər hansı maddənin maye və bərk cismin səth təbəqəsi ilə udulması prosesi 6\. Çirkab suların təmizlənməsinin ən etibarlı üsulu sayılır A\) biloji B\) mexaniki C\) kimyəvi D\) fiziki-kimyəvi E\) flotasiya 7\. Tullantısız texnologiya və ya tullantısız istehsal dedikdə başa düşülür? A\) məhsul istehsalı, bütövlükdə regional sənaye-istehsalat birliklərinin, sahə-istehsalat komplekslərinin təşkili və istehsalın fəaliyyəti B\) məhsul istehsalı, bütövlükdə regional sənaye istehsalat birliklərin təşkili və istehsalın fəaliyyəti C\) sahə istehsalat komplekslərinin təşkili və istehsal fəaliyyəti D\) ərazi istehsal komplekslərinin yaradılması, məhsul istehsalı E\) ərazi istehsal komplekslərinin təşkili, məhsul istehsalı, iqtisadi rayonların ayrılması 8\. Atmosfer ozonun miqdarı ildə orta hesabla: A\) 1% azalır B\) dəyişmir C\) 5% artır D\) 20% azalır E\) 2%artır 9\. ƒ \< 100 olarsa, tullantı \...\.... hesab olunur. A\) isti B\) soyuq C\) zərərsiz D\) təsirsiz E\) zərərli 10\. Müəssisələrdə havanı mühafizə üçün istifadə olunur: A\) kimyəvi və fiziki üsuldan B\) yalnız mexaniki üsuldan C\) yalnız kimyəvi üsuldan D\) yalnız fiziki üsuldan E\) radioaktiv ionlaşdırmadan 11\. Tullantılardan təsərrüfat istifadəsi üçün müxtəlif faydalı komponentlərin ayrılması prosesi\.... adlanır. A\) utilizasiya B\) rekultivasiya C\) zərərli D\) piroliz E\) kompostlaşdırma 12\. İnkişaf etmiş ölkələrdə adambaşına düşən hansı məhsul müntəzəm olaraq artır? A\) balıq B\) ət konservləri C\) yumurta D\) şəkər E\) kərə yağ 13\. Toz hissəciklərinin ölçülər üzrə paylanması hansı qanun ilə uzlaşır? A\) normal paylanma qanunu B\) ətalət qanunu C\) mərkəzdənqaçma qanunu D\) cazibə qanunu E\) əks təsir qanunu 14\. Katalitik təmizləmə üsulunun üstün cəhəti hansıdır? A\) təmizləmə prosesinin qısa müddətdə tamamlanması B\) təmizləmə prosesinin fasiləsiz aparılması C\) istifadə olunan avadanlıqda hərəkət edən hissənin olmaması D\) təmizləmə səmərəliyinin aşağı olması E\) katalizatorun aktivliyinin qısa müddətli olması 15\. Çirkləndiricilərin neytrallaşdırılması və zərərsizləşdirilməsi tədbirlərinə aiddir: 1\. yanacaqdan istifadənin və yanacaq tərkibinin yaxşılaşdırılması; 2. ətraf mühitə mənfi təsir etməyən yenə yanacaq növlərinin aşkarlanması və istifadəsi; 3. çirklən-diricilərin bakteria üsulunda parçalanması; 4. bitkilər vasitəsilə havadakı zərərli maddələrin tutulması; 5. daha uca tüstü boruları və bacaları quraşdırılması A\) 3,4 B\) 1,2 C\) 2,3 D\) 4,5 E\) 1,5 16\. Parametrik çirklənmə dedikdə: A\) mühitin fiziki parametrlərinin dəyişməsi nəzərdə tutulur B\) mühitin təbii radiasiya fonunun dəyişməsi nəzərdə tutulur C\) təbiətdən istifadə prosesində landşaftın və ekosistemin pozulması ilə bağlı olan çirklənmələr D\) mühitin kimyəvi xassələrinin dəyişməsi nəzərdə tutulur E\) təsərüfat fəaliyyəti nəticəsində təbii mühitdə və ya antropogen substratda kütləvi artım nəticəsində hər-hansı bir bioloji növün qeyri-adi miqdarda çoxalması 17\. Keçmiş SSRİ-də 1920-ci ildə ilk yod zavodu hansı gölün bazasında inşa olunmuşdur: A\) Ramana B\) Göy-göl C\) Masazır D\) Güzgü göl E\) Mingəçevir 18\. Atmosfer havasının tərkibi ibarətdər: A\) 21% oksigen, 78%azot və s B\) 78% azot, 22% oksigen və s C\) 25% oksigen, 70% azot və s D\) 74% azot, 24% oksigen E\) məlum deyil 19\. Ətraf mühitə atılan sənaye tullantılarının təmizlənməsi üçün istifadə olunan qaz təmizləyici qurğular hansı imkana malikdirlər? A\) texnologiya və ventilyasiya tullantılarını birbaşa atmosferə buraxmaq B\) zərərli qazları lazımi səviyyədə təmizləmək C\) tərkibinə görə tullantı qazları təmizləmək D\) tərkibində zərərli qatışıqların miqdarı çox olan tullantıları atmosferə buraxmamaq E\) təmizlənmiş qazları atmosferə buraxmaq 20\. Toz qatının zahiri sıxlığı necə müəyyən edilir? A\) tozun kütləsinin həcminə olan nisbəti ilə B\) tozun miqdarına görə C\) tozun ölçüsünə görə D\) tozun tərkibinə görə E\) tozun tərkibindəki komponentlərin növünə görə 21\. Yol verilə bilən qatılıq hədləri nədir? A\) insan sağlamlığına praktiki olaraq təsir etməyən, ətraf mühitin müəyyən həcmində zərərli maddələrin miqdarını təyin edən normativ; B\) zərərli maddələrin ətraf mühitdə qatılığı; C\) havada tullantıların buraxıla bilən miqdarı; D\) mühitin çirklənmə xarakteristikası; E\) qatılığın son həddi. 22\. Əgər, ƒ ≥ 100 olarsa, tullantı \...\.... hesab olunur. A\) soyuq B\) isti C\) zərərsiz D\) təsirsiz E\) zərərli 23\. Susuzlaşdırılmış çöküntünü yumaq üçün hansı növ sudan istifadə etmək iqtisadi cəhətcə daha sərfəlidir? A\) çöküntüdən ayrılan təmizlənmiş sudan B\) dəniz suyundan C\) destillə edilmiş sudan D\) çodluluğu çox olan sudan E\) qaynadılmış sudan 24\. Təbii əsaslı lil sahəsində çöküntünün nəmliyini 75 -- 80%-ə qədər azaltmaq üçün nə qədər vaxt tələb olunur? A\) 3 -- 6 ilə kimi B\) 2 -- 5 ilə kimi C\) 4 -- 8 ilə kimi D\) 6 -- 10 ilə kimi E\) 1,5 -- 7 ilə kimi 25\. Toztutucuların bunkerlərinə yığılan tozları lazım olan məsafələrə daşımaq üçün istifadə olunan konveyerlər neçə formada quraşdırılır? A\) 5 formada B\) 7 formada C\) 10 formada D\) 2 formada E\) 4 formada 26\. Aşağıdakı cavablardan hansı düzgün deyil? A\) sәnayenin inkişafına nәzarәt. B\) antropogen tәsirin qiymәtlәndirilmәsi. C\) Antropogen amilin tәsirindәn әtraf mühitdә yaranan dәyişikliklәrә D\) antropogen tәsir mәnbәlәrinә nәzarәt. E\) tәbii mühitin fiziki halının qiymәtlәndirilmәsi. 27\. Aşağıdakı cavablardan hansının kompleks ekoloji monitorinqә aidiyyatı yoxdur? A\) istehlak normativ vә mәhdudiyyәtlәri. B\) ayrılmış nәzarәt obyektinin müayinәsi C\) nәzarәt obyektinin seçilmәsi. D\) ölçmә işlәrinin planlaşdırılması. E\) nәzarәt obyektinin vәziyyәtinin dәyişmәsinin proqnozlaşdırılması. 28\. Aşağı qatılığa malik olan mühitdə tozların daşınılması hansı təzyiqdə aparılır? A\) 100 kPa-a qədər təzyiqdə B\) 70 kPa-a qədər təzyiqdə C\) 120 kPa-a qədər təzyiqdə D\) 150 kPa-a qədər təzyiqdə E\) 50 kPa-a qədər təzyiqdə 29\. Yeyinti sənayesinin mövsümi sahələrinə aiddir? A\) şəkər çuğunduru B\) makaron C\) Spirt D\) piy E\) ət və süd 30\. Yüngül sənaye müəssisələri istehsal-texniki və xüsusi təyinatlı məhsullar istehsal edir ki, onlar: A\) maddi istehsalın bütün sahələrində istifadə olunur B\) aqrar sənaye kompleksində istifadə olunmur. C\) yeyinti sənayesində istifadə olunmur D\) kimya sənayesində istifadə olunmur E\) elektrotexnika sahəsində istifadə olunmur 31\. Pnevmatik toz daşıyıcı sistemlərlə temperaturu neçə dərəcəyə qədər olan tozların daşınılması mümkundür? A\) 300°C --ə qədər B\) 250°C --ə qədər C\) 350°C --ə qədər D\) 130°C --ə qədər E\) 180°C --ə qədər 32\. Kombina edilmiş və qarışıq sistemlərlə zərərli tozların hansı məsafəyə qədər daşınılması iqtisadi cəhətdən daha sərfəlidir? A\) 100 m-dən çox B\) 50 m-dən çox C\) 150 m-dən çox D\) 180 m-dən çox E\) 200 m-dən çox 33\. Tozun dispersiya tərkibi dedikdə nə nəzərdə tutulur? A\) hissəciklərin ölçülərinə görə paylanması B\) toz hissəciklərinin ölçüləri C\) toz hissəciklərinin qatılığı D\) toz hissəciklərinin miqdarı E\) tozun qatılıq səviyyəsi 34\. Zərərli tozların daşınılması üçün istifadə olunan lentli konveyerlərin əsas çatışmayan cəhəti hansıdır ? A\) darısqal istehsalat sahələrində yerləşdirilə bilməməsi B\) konstruksiyasının mürəkkəb olması C\) çox enerji sərt etməsi D\) məhsuldarlığının aşağı olması E\) hərəkət edən hissələrinin çox olması 35\. Yeyinti sənayesi iqtisadiyyatın hansı sahəsi ilə daha sıx əlaqədardır? A\) kənd təsərrüfatı B\) rabitə C\) tikinti D\) ticarət E\) nəqliyyat 36\. Fiziki çirklənmə mühitin hansı parametrinin normadan kənara çıxdıqda baş vermir? A\) oksigenin miqdarının dəyişməsi B\) istilik C\) energetik D\) elektromaqnit E\) səs-küy 37\. Kütləsinə görə lil hissəciklərinin neçə faizə qədərinin ölçüsü 1 mm-dən az olur? A\) 98% -ə qədərinin B\) 90% -ə qədərinin C\) 65% -ə qədərinin D\) 70% -ə qədərinin E\) 95% -ə qədərinin 38\. Şәhәrlәrdә әtraf mühitin әsas çirklәnmә mәnbәlәrinә aid deyil: A\) yüngül sәnaye B\) kimya sәnayesi C\) әlvan metallurgiya D\) energetika sәnayesi E\) yanacaq sәnayesi 39\. İstilik elektrik stansiylarında yaranan külü bunkerdən boşaldmaq üçün əsas hansı sürgulərdən istifadə olunur A\) sıxılmış hava qatlı sürgülərdən B\) avtomatik idarə olunan sürgülərdən C\) fasiləsiz işləyən sürgülərdən D\) klapanlı süzgəclərdən E\) əl vasitəsi ilə idarə olunan sürgülərdən 40\. Hansı mənbələr litosferi çirkləndirir? A\) sənaye müəssisələri, kənd təsərrüfatı sahələri B\) kimya müəssisələri, neft emalı müəssisələri C\) metallurgiya və neft-qaz sənayesi D\) energetika və balıqçılıq E\) nadir metallar emalı və kimya sənayesi 41\. Katalitik üsulla sənaye tullantılarının toksik komponenlərini zərərsizləşdirmək üçün təmizləyici sistemə əlavə hansı element birləşdirilir? A\) katalizator B\) süzgəc C\) məhdudlayıcı D\) tənzimləyici E\) separator 42 Tozların daşınması üçün istifadə olunan lentli konveyerin saatlıq məhsuldarlığı nə qədərdir ? A\) 300 m^3^/ saat B\) 350 m^3^/ saat C\) 400 m^3^/ saat D\) 700 m^3^/ saat E\) 500 m^3^/ saat 43\. Yeyinti sənayesi bilavasitə hansı amildən asılıdır? A\) coğrafi amildən B\) siyasi amildən C\) iqtisadi amildən D\) elmi -- texniki tərəqqi amilindən E\) sosial amildən 44\. Tozboşaldıcı qurğunun konstruksiyasına edilən əsas tələb nədir? A\) qurğunun kipliyinin təmin olunması B\) qurğunun konstruksiyasının sadə olması C\) qurğunun etibarlı işləməsi D\) qurğunun dəqiq işləməsi E\) qurğunun asan istismar olunması 45\. Klapanlı sürgülərdən temperaturu neçə dərəcəyə qədər olan tozların boşaldılmasında istifadə olunur? A\) 100°C-ə qədər B\) 60°C-ə qədər C\) 60°C-ə qədər D\) 120°C-ə qədər E\) 150°C-ə qədər 46\. Çirkləndirici materiallardan istehsalatda ən çox nə kimi istifadə olunur? A\) xammal kimi B\) yarımfabriqat kimi C\) katalizator kimi D\) sıxlaşdırıcı kimi E\) stabilləşdirici kimi 47\. Mexaniki mənşəli tozlardan qazların təmizlənməsi üçün hansı növ süzgəcdən istifadə olunur? A\) çınqıl süzgəclərdən B\) elektrik süzgəclərindən C\) mexaniki süzgəclərdən D\) siklonlardan E\) zil qatından 48\. Elektrik süzgəclərində istifadə olunan tacvarı elektrod hansı materialdan hazırlanır? A\) xrom B\) mis C\) volfram D\) titan E\) nikel 49\. Biokimyəvi üsulun tətbiq hans tərkibli qazların təmizlənməsində daha məqsədə uyğundur? A\) sabit tərkibli B\) dəyişən tərkibi C\) tərkibində zərərli qatışıqların miqdarı çox olan D\) tərkibində mikroorqanizmlərin miqdarı çox olan E\) təsirsiz qazların 50\. Yeyinti sənayesini necə səciyyələndirmək olar? A\) sənaye məhsulunun ümumi həcmində nisbətən yüksək xüsusi çəkiyə, məşğuluqda və əsas istehsal fondlarının dəyərində isə yüksək olmayan xüsusi çəkiyə malikdir B\) sənaye məhsulunun ümumi həcmində nisbətən yüksək xüsusi çəkiyə malikdir, məşğulluqda aşağı səviyyəyə,əsas istehsal fondlarının dəyərində isə yüksək səviyyəyə malikdir. C\) sənaye məhsulunun ümumi həcmində nisbətən aşağı səviyyəyə malikdir, əsas istehsal fondlarının dəyərindənisbətən aşağı səviyyəyə malikdir D\) sənaye məhsulunun ümumi həcmində nisbətən yüksək xüsusi çəkiyə malikdir, məşğul olanları yüksək səviyyəlidir, əsas istehsal fondlarının dəyərində yüksək səviyyəyə malikdir E\) sənaye məhsulunun ümumi həcmində nisbətən yüksək, məşğulluqda və əsas istehsal fondlarının dəyərində isə aşağı xüsusi çəkiyə malikdir 51\. Böyük sənaye şəhərində ətraf mühiti çirkləndirən karbonoksidinin (CO) nisbi miqdarı neçə faizdir? A\) 45% B\) 40% C\) 30% D\) 35% E\) 50% 52\. Tozun dispersiyasının təyin olunması hansı göstəricidən asılıdır? A\) tozun fraksiyalarının müəyyən olunmasından B\) tozun quruluq səviyyəsindən C\) tozun nəmliyindən D\) tozun asılı vəziyyətdə qalma müddətindən E\) tozun tərkibindən 53\. Absorbsiya prosesində hərəkət etdirici qüvvə hansıdır? A\) maye-qaz fazası sərhəddində qarışığın qradienti B\) prosesdə istifadə olunan katalizatorun təsir qüvvəsi C\) sorucu qüvvə D\) xarici təsir qüvvəsi E\) cazibə qüvvəsi 54\. Ümumdünya meteroloji təşkilat yaradılmışdır: A\) 1947-ci ildə B\) 1948-ci ildə C\) 1943-ci ildə D\) 1945-ci ildə E\) 1961-ci ildə 55\. Detergent nədir? A\) sintetik yuyucu vasitə B\) yunun yuyulmasından alınan material C\) lif tullatıları D\) pestisidlərdən biri E\) ağır metallardan biri 56\. Çirkab sularının kimyəvi təmizləmə üsuluna aiddir; 1\. sorbsiya 2. oksidləşdirmə 3. flotasiya 4. ekstraksiya 5. koaqulyasiya A\) 1, 3, 5 B\) 1, 2, 3 C\) 2, 3, 4 D\) 3, 4, 5 E\) 1, 2, 4 57\. Kiçik həcmli qazları təmizləmək üçün hansı növ absorberlərdən istifadə olunur? A\) şaquli istiqamətdə yerləşdirilən B\) müəyyən bucaq altında yerləşdirilən C\) üfüqi istiqamətdə yerləşdirilən D\) maili yerləşdirilən E\) üfüqi və şaquli istiqamətdə yerləşdirilən 58\. İstehsalat çirkab sularının mexaniki qarışıqlardan təmizləmək üçün hansı prinsiplərdən istifadə olunur: 1.seperasiya 2.oksidləşmə 3.süzmə 4.ekstraksiya 5.çökdürmə A\) 3, 5 B\) 1, 2 C\) 2, 3 D\) 2, 4 E\) hamısı aiddir 59\. Hansı qatılıqda çirkləndici maddələrin təmizlənməsi üçün termiki neytrallaşdırma üsulundan istifadə olunur ? A\) 300 mq/m3 B\) 150 mq/ m3 C\) 200 mq/ m3 D\) 250 mq/ m3 E\) 350 mq/ m3 60\. Azərbaycan Respublikası neçənci ildə Kioto Protokoluna qoşulmuşdur? A\) 2000-ci ildə B\) 1995-ci ildə C\) 1994-cü ildə D\) 2012-ci ildə E\) 1999-cu ildə 61\. Sənayenin beş əsas sahəsinin hansılarindan ətraf mühitə daha çox tullantı atılır? A\) avtonəqliyyat sahəsindən B\) yeyinti sahəsindən C\) maşınqayırma sahəsindən D\) metallurgiya sahəsindən E\) energitika sahəsindən 62\. Aşağıdakı cavablardan hansı düzgün deyil? A\) müxtәlif kimyәvi çirklәndirici, müxtәlif tәbii vә fiziki tәsir amillәri başa düşülür. B\) monitorinqin tәsir amili dedikdә müxtәlif kimyәvi çirklәndiricilәrin tәsiri başa düşülür. C\) müxtәlif tәbii tәsir amillәri başa düşülür. D\) müxtәlif fiziki tәsir amillәri başa düşülür. E\) sәnaye müәssisәlәrinin çirklәndirilmәsi başa düşülür. 63\. Stratosfer ozonun azalması asılıdır: A\) freonlar, kükürd oksidləri, azot və s. B\) xlor, neon, oksigen, azot qurğuşunlu birləşmələrindən C\) radioaktiv maddələrin artmasından D\) aviasiya vasitələrinin uçuş intensivliyindən E\) yağmurun artmasından 64\. Müəssisələrin havasının mühafizə üçün istifadə olunur: A\) insanların təmiz hava ilə təminatı B\) ətrafda oksigenin miqdarını azaltmaq C\) bitkilərin inkişafına kömək D\) arqon və neonun miqdarını azaltmaq E\) yanmaya lazım olan hava yaratmaq 65\. Təbii qazın natamam yanmasından alınır: A\) dəm qazı B\) karbon qazı C\) yalnız azot birləşmələr D\) yalnız kükürdlü birləşmələr E\) propan və butan 66\. Kənd təsərrüfatı xammalının hansı növləri məlumdur? A\) bitki və heyvan mənşəli B\) mineral, süni və ikinci emal C\) ilkin və ikinci emal D\) təbii və süni E\) mineral, süni və ilkin 67\. Su təmizləyici qurğularda yığılan çöküntünün neçə faizə qədərini aktiv lil təşkil edir? A\) 60 -- 70% -ə qədərini B\) 45 -- 50% -ə qədərini C\) 75 -- 80% -ə qədərini D\) 35 -- 40% -ə qədərini E\) 40 -- 45% -ə qədərini 68\. Məhsulun keyfiyyətinin yoxlanması metodlarını sadalayın \.... A\) orqanoleptik, ölçmə və laboratoriya sınaqları B\) gözəyarı C\) toxunmaqla D\) aktiv eksperimentlərlə E)sınaq stendlərində işlətməklə 69\. Tozun dispersiya tərkibi neçə üsulla seçilir? A\) 3 üsulla B\) 2 üsulla C\) 5 üsulla D\) 7 üsulla E\) 4 üsulla 70\. Yanma zamanı azot oksidinin əsas əmələgəlmə şəraiti: A\) yüksək temperatur zonasında B\) alçaq temperatur zonasında C\) oksigen qıtlığında D\) 100-200^0^C temperaturda E\) kükürdün miqdarı çox olduqda 71\. Kənd təsərrüfatı istehsalının ən başlıca amilini nə təşkil edir? A\) torpaq B\) istehsal vasitələri C\) investisiya D\) işçi qüvvəsi E\) istehsalın yerləşdirilməsi 72\. Antropogen təsirlər ətraf mühitə hansı təsirlərdən qüvvətlənmişdir? A\) ETT nəaliyyətlərinin tətbiqindən B\) əhalinin artmasından C\) istehlakın çoxalmasından D\) ərazilərin daha çox mənimsənilməsindən E\) elmin inkişafından 73\. Havanın keyfiyyəti, onun canlı orqanizmə avadanlığa və texnoloji prosesə təsiri nə ilə müəyyən edilir? A\) toz hissəciklərinin miqdarı ilə B\) toz hissəciklərinin fraksiyası ilə C\) tozun dispersiya tərkibi ilə D\) toz qatının sıxlığı ilə E\) toz hissəciklərinin qatılığı ilə 74\. Ekoloji monitorinqin tәsir amili dedikdә başa düşülür: A\) müxtәlif kimyәvi çirklәndirici, müxtәlif tәbii vә fiziki tәsir amillәri. B\) kimyәvi çirklәndirici maddәlәr. C\) tәbii tәsir amillәri. D\) müxtәlif çirklәndirici maddәlәr. E\) fiziki tәsir amillәri 75\. Tozun tərkibində olan civə: A\) əsəb sistemini pozur, əqli qabiliyyəti zəiflədir və s. B\) ağciyərdə xərçəng xəstəliyi əmələ gətirir C\) qaraciyəri zəiflədir D\) infarkt əmələ gətirir E\) gözlərin işığa həssaslığını artırır 76\. Yüngül sənaye sahələrində təhlükəli tozlar: A\) ölçüsü 0,1-3mkm olan B\) ölçüsü 7-10mkm olan C\) ölçüsü 3mkm-dan böyük olan D\) ölçüsü 0,1mkm-dən kiçik E\) ölçüsü 0,05mkm olan 77\. IV sinfə aid az təhlükəli maddələr üçün \...\...... A\) BBQ~i.z~\> 10 mq/m^3^ B\) 10 \< BBQ~i.z~\< 20 mq/m^3^; C\) 0,1 \< BBQ~i.z~\< 1 mq/m^3^ D\) 1 \< BBQ~i.z~\< 10 mq/m^3^; E\) BBQ~i.z.~\< 0,1 mq/m^3^ 78\. Əməyin təhlükəsizliyi hansı amillərdən ibarətdir? A\) istehsal və texnosfer amillərdən B\) məhsulun həcmindən C\) məhsulun sayından D\) işçilərin sayından E\) sexin ölçülərindən 79\. Zərərli qazların tozlardan təmizləmə prosesində tozların hansı xüsusiyyəti mütləq nəzərə alınmalıdır. A\) elektrik B\) islanma C\) yapışqanlıq D\) asılı vəziyyətdə qalma E\) fraksiyalara ayrılma 80\. Bioloji monitorinq nәlәr vasitәsilә hәyata keçirilir? A\) bioindikatorlar vasitәsilә aparılan monitorinqdir B\) bioloji monitorinq bitki alәmindә aparılan monitorinqidir. C\) bioloji monitorinq dünya okeanında gedәn bioloji proseslәri әhatә edәn monitorinqidir. D\) bioloji monitorinq heyvanlar alәmindә aparılan monitorinqidir. E\) bioloji monitorinq biosferdә aparılan monitorinqidir 81\. İnkişaf etmiş ölkələrdə adambaşına düşən hansı məhsul müntəzəm olaraq azalır? A\) şəkər B\) balıq C\) bitki yağı D\) tərəvəz E\) meyvə 82\. Civə buxarları nəyə səbəb ola bilər? A\) xroniki zəhərlənməyə, bədənin titrəmələrinə B\) heç nəyə C\) amalqamaya D\) allergiyaya E\) baş ağrılarına 83\. Toztutucu aparatlar neçə qrupa bölünürlər? A\) 2 qrupa B\) 7 qrupa C\) 3 qrupa D\) 8 qrupa E\) 5 qrupa 84\. Karbohidrogenlərlə hansı elementi daxil etdikdə onların toksiki xüsusiyyətləri güclənir? A\) xlor B\) azot C\) benzol D\) metan E\) spirt 85\. Kimyəvi çirklənməyə aiddir: A\) yuyucu maddələrlə, ağır metallarla, azot məhsulları ilə və s. B\) ağır metallarla, bakteriyalarla, kükürdlü birləşmələrlə və s. C\) kükürdlü birləşmələrlə, viruslarla, azotlu məhsullarla və s. D\) göbələkciklərlə, pestisidlərlə, plastik kütlələrlə və s. E\) qicqiran üzvi maddələrlə, ağır metallarla, mikroblarla 86\. Hazırda yer səthinin orta temperaturu bərabərdir: A\) 15^0^C B\) 18^0^C C\) 10^0^C D\) 12^0^C E\) 20^0^C 87\. Tozların hansı xüsusiyyəti havanı tozlardan təmizlənmə prosesində mütləq nəzərə alınmalıdır? A\) tozların partlayış təhlükəsi B\) tozların yapışqanlığı C\) tozların islanması D\) tozların dispresliyi E\) tozların fraksiyalara ayrılması 88\. Insan orqanizminə təsirlər hansı qruplara bölünür? A\) təhlükəli və zərərli təsirlər B\) ağrı kəsicilər C\) ağrı verənlər D\) ağrını artıranlar E\) düzgün cavab yoxdur 89\. Böyük sənaye şəhərində ətraf mühiti çirkləndirən azot oksidlərinin (NO) nisbi miqdarı neçə faizdir? A\) 20% B\) 15% C\) 9% D\) 12% E\) 10% 90\. Quru toztutucu qurğularda hansı qüvvədən istifadə olunur? A\) mərkəzdən qaçma qüvvəsindən B\) sürtünmə qüvvəsindən C\) ətalət qüvvəsindən D\) mexaniki təsir qüvvəsindən E\) ağırlıq qüvvəsindən 91\. Qeyd edici qurğulardan hansı quru toztutucu aparatlar qrupuna aiddir? A\) tozçökdürücü kameralar B\) Ventulli Skrubberi C\) forsunkalı skubberlər D\) köpük dağıdıcılar E\) duman tutucular 92\. Dəniz heyvanlarının mühafizəsi haqqında ilk sazişi imzaladılar: A\) ABŞ, Yaponiya, Rusiya, Kanada B\) ABŞ, İngiltərə, Rusiya, Fransa C\) Fransa, İtaliya, Kanada, Rusiya D\) Yaponiya, ABŞ, İtaliya,Polşa E\) Rusiya, Kanada, Türkiyə, Rusiya 93\. Yeni daş əsrində əkin sahələri əldə edirdilər: A\) meşələri yandırmaqla B\) bataqlıqları qurutmaqla C\) vulkan mənbələrini qapamaqla D\) çayların yatağını dəyişməklə E\) ərazidə heyvanları və meşələri qirmaqla 94\. Yüngül sənayedə istifadə olunan enerji resurslarının məcmusu: A\) real yanacaq-enerji resursları B\) mazut və digər istilik enerji resursları C\) nominal yanacaq-enerji resursları D\) potensial yanacaq-enerji resursları E\) neft-qaz enerji resursları 95\. Sənaye, kənd təsərrüfatı, dağ-mədən və s.-də göstərilən fəaliyyət dedikdə nə nəzərdə tutulur? A\) istehsalat fəaliyyəti B)istehlak fəaliyyəti C\) texniki, texnoloji fəaliyyət D\) ətraf mühitin sənaye tullantıları ilə çirklənməsi E\) insanların yaşama tərzi 96\. Təbii əsaslı lil sahəsində çöküntünün nəmliyini 75--80%-ə qədər azaltmaq üçün nə qədər vaxt tələb olunur? A\) 3 -- 6 ilə kimi B\) 2 -- 5 ilə kimi C\) 4 -- 8 ilə kimi D\) 6 -- 10 ilə kimi E\) 1,5 -- 7 ilə kimi 97\. Toztutucu qurğuların səmərəlik əmsalının sərhəddi tozun hansı göstəricisindən asılıdır? A\) tozun disperslik tərkibindən B\) toztutucu qurğunun növündən C\) tozun miqdarından D\) tozun islanma səviyyəsindən E\) toza təsir qüvvəsindən 98\. Qazları biokimyəvi üsulla təmizləmək üçün tətbiq olunan aparatlar neçə qrupa bölünür? A\) 2 qrupa B\) 5 qrupa C\) 3 qrupa D\) 7 qrupa E\) 4 qrupa 99\. Analitik laboratoriyalar nəyə imkan verir? A\) qaz, buxar, həlledici və aerozolların qatılığına nəzarətə B\) təlimatların yaradılmasına C\) standartların işlənməsinə D\) sağlamlığın qorunmasına E)heç bir əlavə imkan vermir 100\. Çirkli su çöküntünün susuzlaşdırılmasının ən sadə üsulu hansıdır? A\) elektrik süzgəclərindən istifadə etmək B\) çöküntünü vakuum şəraitində susuzlaşdırmaq C\) susuzlaşdırma əməliyyatı aparılmazdan əvvəl çöküntünün müəyyən temperaturaya qədər qızdırmaq D\) çöküntünü təbii lil sahəsində qurutmaq E\) barabanlı sobalardan istifadə etmək 101\. Ətraf mühitə atılan zərərli maddələrin zəhərləyici təsiri əsas hansı göstəricidən asılıdır? A\) orqanizmdə olan məhluldan maddənin həll olma xassələrindən B\) maddənin tərkibindən C\) maddənin miqdarından D\) maddədəki qatışıqların növündən E\) maddənin aqreqaz halından 102\. Digər toztutucularla müqayisədə burulğanlı toztutucunun üstün cəhəti nədədir? A\) ölçüsü 3-5 mkm-dən içik fraksiyalı tozlardan qazın təmizlənməsində B\) yüksək temperaturalı qazları tozlardan təmizləməkdə C\) qatılıq çox olan tozlar qazlardan təmizləməkdə D\) yaş tozları qazın tərkibindən təmizlənməsində E\) quru tozları qazın tərkibindən təmizləməsində 103\. Aerezollar nədir? A\) havada asılı halda olan dispers hissəciklərdən ibarət sistemdir B\) mayedir C\) qazdır D\) bərk maddədir E\) belə maddə yoxdur 104\. Əhalini əsas ərzaq məhsulları ilə təmin edən sahələr: A\) çörəkbişirmə B\) balıq C\) tamlı yeyinti D\) spirt E\) unüyütmə - yarma 105\. Aerozolların tərkibinə nələr daxildir? A\) toz, tüstü, duman B\) turşular C\) duzlar D\) məcunlar E\) məhlullar 106\. Antropogen tәsir mәnbәlәrinә vә tәsir amillәrinә nәzarәt nә adlanır? A\) antropogen tәsir üzrә ekoloji monitorinq B\) sәnaye müәssisәlәrinә nәzarәt C\) әhalinin miqrasiyasina nәzarәt. D\) kәnd tәsәrrüfatının yerlәşmәsinә nәzarәt. E\) nәqliyyat vasitәlәrinә nәzarәt. 107\. Keyfiyyətinə nəzarət üçün hazırlanmış məmulat otaqda neçə saat saxlanır? A\) 48 saat B\) bir gün C\) dörd gün D\) bir həftə E\) 1 saat 108\. Aşağıda sadalananlardan hansı sənayenin kompleks sahəsinə aiddir? A\) yeyinti B\) neft maşınqayırma C\) təmli yeyinti D\) toxuculuq E\) mebel 109\. Torpağı çirkləndirən mənbələrdən biridir? A\) atmosferə atılmış radioaktiv aerozollar B\) suxurların tərkibinin müxtəlifliyi C\) torpağın mikroorqanizmlərlə zənginliyi D\) atmosfer yağıntıları E\) yeraltı sular 110\. Hüquqi və normativ-texniki sənədlərdə təhlükəsizliyin təmin edilməsi üzrə hansı sınaqlar nəzərdə tutulur? A\) mexaniki, elektriki, termiki, kimyəvi, yanğın, partlayış və s. B\) heç bir sınaq nəzərdə tutulmur C\) optik sınaqlar D\) hüquqi sınaqlar E\) normativ sınaqlar 111\. Tullantısız istehsal dedikdə nə nəzərdə tutulur? A\) sahə istehsal komplekslərinin təşkili B. istehlak regionlarının mövcudluğu C. istehsalı xammala yaxınlaşması D. xammal mənbələrinin müəyyənləşdirilməsi E. enerji ilə təminat 112\. Həyat fəaliyyəti təhlükəsizliyinin məqsədi nədir? A\) havaya, suya, torpağa buraxılan çirkləndiricilərin normalarına riayət etmək B\) onun məqsədi yoxdur C\) obyektin qiymətləndirilməsidir D\) böyük məqsəd daşıyır E\) burada doğru cavab yoxdur 113\. Antropogen amillər nədir? A\) insanın təsadüfi və ya məqsədyönlü fəaliyyəti səbəbindən yaranan ətraf mühit amillərinin məcmusudur B\) texnogen səbəblərdir C\) belə amil yoxdur D\) bu amillər reqlamentlənməyib E\) bu amillər ədəbiyyatdan götürülüb 114\. Məhsul nədir? A\) insanların həyat fəaliyyətinin nəticəsində istehsal etdikləri əşyalardır B\) bərk maddələrdir C\) maye maddələrdir D\) sənaye mallarıdır E\) ərzaq mallarıdır 115\. Atmosfer qatışığının buraxıla bilən qatılıq həddi neçə yerə bölünür? A\) 2 yerə B\) 8 yerə C\) 5 yerə D\) 3 yerə E\) 6 yerə 116\. Ətraf mühitin çirklənməsi əsas hansı amillə əlaqələndirilir? A\) antropogen B\) meşə yanğınları C\) daşqınlar D\) torpağın eroziyası E\) vulkan püskürməsi 117\. Sahə istehsal komplekslərinin təşkilində xammal və enerji hansı formada istifadə olunur? A\) qapalı və səmərəli B. kompleks və acıq C. analitik və birbaşa D. qeyri bərabər E. əraziyə uyğun 118\. Ətraf mühitin çirklənməsi dedikdə nə başa düşülür? A\) ətraf mühitin keyfiyyət göstəricilərinin mənfi təsir səviyyəsinə qədər dəyişməsi B\) ətraf mühitə atılan tullantıların vaxtında yığılması C\) torpağın şoranlaşması D\) ətraf mühitdə bərk zərərli tullantıların miqdarının artması E\) torpağın erroziyaya uğraması 119\. Sənaye müəssisələrindən, energetik sistemlərdən və nəqliyyat vasitələrdən ətraf mühitə atılan zərərli tullantıların miqdarı hansı sahədə buraxıla bilən normadan çoxdur? A\) sənaye mərkəzlərində B\) tullantılar emal olunan sahədə C\) tullantı yığılan sahədə D\) tullantılar daşınılan sahədə E\) tullantılar saxlanılan sahədə 120\. Nəqliyyat vasitələri tərəfindən ətraf mühitə atılan tullantıların miqdarın mümkün qədər azaltmaq üçün ilk növbədə hansı tədbir görülməlidir? A\) nəqliyyat vasitələrinin konstruksiyası təkmilləşdirilməsi B\) nəqliyyat vasitələrində təyinatına görə istifadə olunmalı C\) işəyararlı nəqliyyat vasitələrindən istifadə olunmalı D\) nəqliyyat vasitələrinin yükgötürmə qabliyyəti azaldılmalı E\) nəqliyyat vasitələrindən səmərəli istifadə olunmalı 121\. Maddi-enerji axınlarının təşkilliyinə əsaslanan tullantısız istehsala nə ilə nail olmaq olar? A\) texnikanın inkişafı ilə B. təbii resurslarin zəginliyilə C. yeni iş yerlərinin açılması ilə D. əhalinin qüvvəsi ilə E. urbaniyasiya səviyyəsi ilə 122\. Qapalı texnoloji proseslərin tətbiqi üçün hansı məsələnin həlli vacibdir? A\) tullantılardan faydalı maddənin əldə edilməsinin üsulunun tapmaq B. əmək ehtiyatlardan səmərəli istifadə C. bioloji aləmin qorunması D. utulizasiyasını təşkil etmək E. təbii resurslardan istifadənin yüksəltmək 123\. İstilik energetika kompleksindən ayrılan zərərli tullantıların miqdarı neçə faiz təşkil edir? A\) 30% B\) 50% C\) 25% D\) 10% E\) 35% 124\. Tərkibində hansı element olan qazın təmizlənməsində termiki neytrallaşma üsullu tətbiq edilmir? A\) azot B\) hidrogen C\) karbon D\) oksigen E\) kükürd 125\. Əgər 0ºC temperatur və 101,3kPa təzyiqdə qazın mayedə həll olunması 1kq həlledicidə neçə qram komponet təşkil edərsə, onda qaz yaxşı həll olunan hesab olunur? A\) 100 qr B\) 80 qr C\) 90 qr D\) 120 qr E\) 150 qr 126\. Su səthində yaranan lil təbəqəsinin qalınlığı hansı sərhəddə dəyişir ? A\) 0,35 -- 0,4 m B\) 0,15 -0,35 m C\) 0,2 -- 0,3 m D\) 0,5 -- 1, 5 m E\) 0,6 -- 0, 8 m 127\. Təbii əsaslə lil sahəsində çöküntünün nəmliyi neçə faizə qədər azaldılır? A\) 75-80%-ə B\) 60% -ə C\) 70%-ə D\) 90-95%-ə E\) 65%-ə 128\. Vakuum-süzgəc qurğusunda süzgəc kimi əsasən hansı materialdan istifadə olunur? A\) kapron parçadan B\) pambıq parçadan C\) yun parçadan D\) metal tordan E\) sintetik lifli parçadan 129\. Termik çirklәnmә sularda neçә dәrәcә ola bilәr? A\) 5ºC B\) 8ºC C\) 6ºC D\) 2ºC E\) 10ºC 130\. Atmosferi çirkləndirən ikinci dərəcəli tullantılar hansı proseslər nəticəsində törənən maddələrdir? A\) fiziki-kimyəvi proseslərdən B\) mexaniki-kimyəvi proseslərdən C\) fotokimyəvi-mexaniki proseslərdən D\) kimyəvi-akustik proseslərdən E\) optik-akustik proseslərdə 131\. Atmosferi çirkləndirən aerozollar içərisində hansı birləşmə xüsusi yer tutur? A\) qurğuşunlu birləşmə B\) azotlu birləşmə C\) karbonlu birləşmə D\) natriumlu birləşmə E\) kükürdlü birləşmə 132\. Ən çox şirin su ilə təmin olunmuş ölkə\..... A\) Braziliya B\) Rusiya C\) Çin D\) ABŞ E\) Konqo 133\. Əhalinin radiasiya təhlükəsizliyi haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu qəbul edilmişdir A\) 1997-ci ildə B\) 1990-ci ildə C\) 1995-ci ildə D\) 2000-ci ildə E\) 2008-ci ildə 134\. Antropogen radiasiya mənbələrinə aiddir: 1.AES-lər, 2.Radioaktiv kimyəvi elementlər, 3.nüvə silahları, 4.Günəş şüaları, 5.Rentgen şüaları, 6. Təbii süxurlar A\) 1,3,5 B\) 1,2,3 C\) 2,4,5 D\) 3,4,6 E\) 4,5,6 135\. Elektrik süzgəncinin iş prinsipi nəyə əsaslanır? A\) toz hissəciklərinin elektrik sahəsində zərbə ilə ionlaşmasına B\) toz hissəciklərinin parçalanmasına C\) elektrik sahəsində tozların qarışıq hərəkətlərinə D\) tozların keçiricilik xassəsinə elektromaqnit seperasiya hadisəsinə E\) heç bir cavab düz deyil 136\. Antropogen amillər hansı qlobal ekoloji problemlərə səbəb olmuşdur? Bioloji antropogen amilləri sadalayın A\) istixana effekti, çirkli yağışlar, meşələrin azalması, atmosferin çirklənməsi və s. B\) tullantılar çoxalmışdır C\) sular çirklənmişdir D\) dənizlər qurumuşdur E\) heç bir problem yoxdur 137\. Qapalı texnoloji proseslərin tətbiqi üçün hansı məsələnin həlli vacibdir? A\) enerji problemlərinin həlli B. xammalın möcudluğunun həlli C. torpağın qorunmasının həlli D. əmək ehtiyatlarının səviyəsi E. su ehtiyatlarından səmərəli istifadə 138\. Qapalı texnoloji proseslərin yaradılmasında daha çox istifadə olunan nədir? A\) enerji B. xammal C. işçi qüvvəsi D. elmi araşdırmalarla E. təmiz su 139\. Təbii elektromaqnit şüalanma mənbələridir? 1.Elektrik və maqnit sahələri, 2. dalğa ötürürücülər. 3.günəş və qalaktikadan gələn radioşüalanma. 4. müxtəlif qurğuların şüaları. 5.atmosferin elektrikliyi. 6. lampalı A. 1,3,5 B. 1,2,4 C. 2,3,4 D. 3,4,5 E. 4,5,6 140\. Təbiəti Mühafizə Cəmiyyəti yaradıldı: A\) 1910-cu ildə B\) 1899-cu ildə C\) 1913-cü ildə D\) 1922-ci ildə E\) 1932-ci ildə 141\. Təbii radiasiya mənbələrinə aiddir? 1\. günəş şüaları, 2.nüvə silahları, 3. bəzi kimyəvi elementlər. 4.rentgen şüaları. 5, süxurlar və mədən suları, 6. atom elektrik stansiyaları A\) 1,3,5 B\) 1,2,5 C\) 2,3,4 D\) 3,4,6 E\) 1,4,6 142\. Hansı vasitə ilə təbii işığı polyarlaşmış işığa çevirmək olar? a\) analizatorla b)polyarizatorla c\) istənilən kristalla d\) maye ilə e\) saxarometrlə 143\. Biosferin ümumi qalınlığı: A\) 40 km-ə çata bilər B\) 100 km C\) 85 km qədər D\) 125 km qədər E\) 12 km qədər 144\. Yer qabığında bakteriyaların müşahidə olunan ən dərin yeri: A\) 4 km B\) 25 km C\) 0,5 km D\) 100 km E\) 16 km 145\. 20 km-ə qədər yüksəklikdə atmosferin ümumi kütləsinin nə qədər hissəsi toplanmışdır. A\) 95% B\) 45% C\) 25% D\) 65% E\) 50% 146\. Azərbaycan Respublikasında yüngül sənaye üçün lazım olan xammal növləri: A\) pambıq, yun, barama, gön-dəri, xəz-dəri və kimyəvi liflər B\) maşın və avadanlıqlar, dəzgahlar. C\) xəz-dəri, iri və kiçik buynuzlu mal-qara, maşın və avadanlıqlar D\) tut ağacları, barama, gön-dəri, kimyəvi liflər və ötürücü qurğular E\) barama, gön-dəri və kimyəvi liflər 147\. Zəhərli tullantıların tamamilə zərərsizləşdirilməsi nə ilə mümkündür? A\) təmizləyici qurğular vasitəsilə B\) çeşidləmə ilə C\) yuyucu vasitələrlə D\) elmi araşdirilmalar ilə E\) yandırılma üsulu ilə 148\. Okean səviyyəsindən 5km yüksəklikdə atmosferin ümumi kütləsinin \..... %-i toplanmışdır: A\) 50% B\) 15% C\) 65% D\) 95% E\) 20% 149\. Dünya okeanının hissəsinin neftlə çirklənməsi ehtimal olunur: A\) 1/5 B\) 1/10 C\) 1/2 D\) 1/4 E\) 1/9 150\. Çirklənmənin hansı alim tərəfindən verilən təsnifatı əsas sayılır: A\) Fransua Ramid B\) Vernadski C\) Lomonosov D\) Mendeleyev E\) Qərib Məmmədov 151\. Atmosfer havasının keyfiyyətinə nəzarətinə əsas meyarı kimi \..... istifadə olunur. A\) zərərli maddələrin buraxıla bilən qatılığı B\) maksimal birdəfəlik buraxıla bilən qatılığı C\) orta gündəlik buraxıla bilən qatılığı D\) işçi zonanın havasındakı buraxıla bilən qatılığı E\) işçi zonanın havasındakı orta gündəlik buraxıla bilən qatılığı 152\. Fiziki çirklənmə adlanır: A\) parametrik B\) inqrediyent C\) stasial D\) destruktiv E\) detergentlə çirklənmə 153\. Müəssisələrədə texnoloji proseslərin mükəmməl olmaması: A\) tullantıların miqdarını çoxaldır B\) təbii fəlafətlərin baş verməsinə səbəb olur C\) müəssisənin iqtisadiyyatın müsət təsir göstərir D\) yalnız hidrosferın çirklənməsinə səbəb olur E\) müəssisənin dağılmasına səbəb olur. 154.Spirt və efirlərə xlor daxil etdikdə: A\) toksiki xüsusiyyətləri zəifləyir B\) toksiki xüsusiyyətləri güclənir C\) heç bir xüsusiyyət dəyişmir D\) partlayıcı maddə olan trotil əmələ gəlir E\) temperatur 200^0^C-yə qədər artır 155\. Aztullantılı istehsal dedikdə nə nəzərdə tutulur? A\) istehsalın ətraf mühitə ziyanlı təsiri qəbul edilmiş həddi aşmır B. müəssisənin miqdarı azaldılır C. əmək ehtiyatlarına tələbat çoalır D. elmi araşdırmalara nail olunur E. xammaldan az istifadə edilir 156\. Qlobal ekoloji problemlərə aiddir? 1.ətraf mühitin çirklənməsi, 2.atmosferin tozla çirklənməsi, 3. iqlim dəyişkənliyi, 4. yeraltı suların çirklənməsi, 5.ozon təbəqəsinin dağılma təhlükəsi. 6. Xəzər dənizinin problemləri A\) 1,3,5 B\) 1,2,3 C\) 2,3,4 D\) 1,4,6 E\) 2,5,6 157\. Ümumiyyətlə atmosferi çirkləndirən əsas maddələr hansı mənşəlidirlər? A\) pirogen mənşəlidirlər B\) təbii mənşəlidirlər C\) turşu mənşəlidirlər D\) karbon mənşəlidirlər E\) biotik mənşəlidirlər 158\. Asbest tozunun insanlara ziyanı: A\) ağciyər fibrozu yaradır B\) qanda hemoqlabinin miqdarını artırır C\) dəri və selikli qişaları aşındırır D\) başgicəllənmə, süstlük əmələgətirir E\) göstərilən cavabların hamısı 159\. Atmosfer çirklndiricilərini neçə qrupa ayrırlar? A\) ilkin və ikinci dərəcəli çirkləndiricilər B\) turşulu və qələvili çirkləndiricilər C\) birinci və ikinci dərəcəli çirkləndiricilər D\) tozlu və aerozollu çirkləndiricilər E\) qumlu və tozlu çirkləndiricilər 160\. Havada qazların, bərk və maye halında olan müxtəlif maddələrin, həmçinin radioaktiv maddələrin canlı oqanizmlərin həyat şəraitinə mənfi təsir edə biləcək miqdarda olmasına nə deyilir? A\) atmosfer çirklənməsi deyilir B\) suyun çirklənməsi deyilir C\) ozon qatının çirklənməsi deyilir D\) torpağın çirklənməsi deyilir E\) litosfer çirklənməsi deyilir 161\. Tullantı qazların tərkibində olan faydalı qarışıqları ayırmaq üçün hansı kimyəvi təmizləmə üsulundan istifadə edilir? A\) katalik təmizləmə üsulundan B\) termiki üsuldan C\) qravtasiya üsulundan D\) absorbsiya üsulundan E\) adsorbsiya üsulundan 162\. Alüminium istehsalında alınan birləşmələr: A\) florlu birləşmələr, kükürd, karbon qazı və s B\) xlorlu birləşmələr, domna qazı və s C\) domna qazları, azot və kükürd qazları D\) freonlu birləşmələr, kükürd qazı və s E\) tozlar, freonlar, xlorlu birləşmələr və s 163\. Atmosferi yanma məhsulları ilə çox çirkləndirən mənbələr: A\) İES-lər, nəqliyyat vasitələri və s B\) qida sənayesi müəssisələri C\) yüngül sənaye müəssisələri D\) yalnız nəqliyyat vasitələri E\) SES, AES-lər 164\. Üzvi yanacaqlarda ekoloji baxımdan ən əlverişlisi: A\) təbii qaz B\) mazut C\) daş mömür D\) antrasit E\) propan,butan 165\. Azərbaycan Respubliksaında hasil olunan əsas yanacaq növləri: A\) qaz, neft məhsulları B\) daş kömür, neft C\) daş kömür, mazut D\) antrasit, maye qazlar E\) neft məhsulları, qaz, daş kömür 166.Təbii qazın tam yanmasından alınır: A\) karbon qazı B\) dəm qazı C\) karbon qazı, dəm qazı D\) yalnız kükürdlü birləşmələr E\) yalnız istilik 167\. Qanın dəm qazının qəbul etmə qabiliyyəti oksigeni qəbuletmə qabiliyyətindən neçə dəfə yüksəkdir? A\) 200 dəfə B\) 20 dəfə C\) 5 dəfə D\) 3 dəfə E\) 300 dəfə 168\. Təbii mühiti tullantılardan başqa çirkləndirən mənbə hansıdır? A. əsas məhsullar B. təcrübələr C. yardımçı məhsullar D. ekoloji mədəniyyət E. ekoloji təhsil 169\. Yanma məhsullarında azot oksidlərinin qatılığı: A\) 0,2-2 mq/m^3^ B\) 1-2 mq/m^3^ C\) 2-3 q/m^3^ D\) 1-2 q/m^3^ E\) 5-10 mq/m^3^ 170\. Yanma zamanı dəm qazının əmələgəlmə səbəbi: A\) yanmaya lazım olan havanın miqdarının azlığı B\) hava sərfinin böyük olması C\) təbii qazın tərkibi D\) temperatur rejimi E\) yanacaqda azotun miqdarı 171\. Maddi istehsalın 2-ci aparıcı sahəsini müəyyən edin: A. kənd təsərrüfatı B. maşınqayırma C. traktor D. avtomobil E. metallurgiya 172\. Qaz halda olan sənaye tullantılarını təmizləmək üçün hansı üsullardan istifadə olunur? A\) fiziki və kimyəvi üsullardan B\) mexaniki və kimyəvi üsullardan C\) elektrik və elektromexanik üsullardan D\) absorbsiya və adsorbsiya üsullarından E\) fiziki və optik üsullardan 173\. Qaz və bərk məsaməli maddələrin qarşılılıqlı təsiri prinsipinə əsaslanaraq tullantı qazların təmizlənməsi üsulu necə adlanır? A\) adsorbsiya üsulu B\) termiki üsul C\) analiz üsulu D\) ətalət üsulu E\) absorbsiya üsulu 174\. Alüminium zavodları yaxınlığında ağaclarda müşahidə olunur: A\) bitkilərin degenerasiyası B\) fotosintez prosesinin güclənməsi C\) ağacların güclü boy atması D\) meyvələrin tökülməsi E\) yarpağların sıx inkişafı 175\. Florun insan orqanizminə çox daxil olması nəticələnir: A\) sümüklərin yumşalmasına B\) dişlərin kariyesinə C\) sinir sisteminin pozulması D\) qaraciyərin zədələnməsinə E\) ağciyərin zədələnməsinə 176\. Atmosferdə əsasən necə smoq hadisəsi müşahidə olunur? A\) adi və fotokimyəvi smoq B\) xlorlu və karbonlu smoq C\) adi və mürəkkəb smoq D\) buxarlı və karbonlu smoq E\) mürəkkəb və sadə smoq 177\. Ozon ilk dəfə kim tərəfindən kəşf edilmişdir? A\) Marum tərəfindən B\) Darvin tərəfindən C\) Lomonosov tərəfindən D\) Landau tərəfindən E\) Faradey tərəfindən 178\. Qida sənayesi müəssisələrinə aiddir: A\) süd, ət, şəkər, spirt, çay, tütün və s B\) şəkər, çay, ət, qalantereya, tütün və s C\) efir yağı, qənnadı, gön-dəri, tütün və s D\) nişasta, patka, ət, süd, şəkər, trikotaj və s E\) pivəbişirmə, şərab, spirt, keramika, qənnadı və s 179\. Hansı üsul ilə tullantı qazları təmizlədikdə heç bir kimyəvi reaksiya getmir, zəhərli qazlar müxtəlif yollarla tutulur? A. fiziki üsulla təmizləmədə B. kimyəvi üsulla təmizləmədə C. elektrokimyəvi üsulla təmizləmədə D. optik üsulla təmizləmədə E. rezonans üsulu ilə təmizləmədə 180\. Havada asılı halda olan bərk və maye hissəciklərlə atmosferin çirklənməsi necə adlanır? A. aerozol çirklənmə adlanır B. qələvili çirklənmə adlanır C. turşulu çirklənmə adlanır D. buxarlı çirklənmə adlanır E. duzlu çirklənmə adlanır 181\. Hansı müəssisələr atmosferi aerozolla çirkləndirən əsas mənbələr hesab olunur? A. metallurgiya müəssisələri B. kimya müəssisələri C. neft emalı müəssisələri D. elektrik enerjisi istehsal edən müəssisələr E. yeyinti müəssisələri 182\. Bütün sənaye şəhərlərində havanın çox çirklənməsi nəticəsində hansı hadisə baş verir? A. smoq hadisəsi B. işıqlanma hadisəsi C. buzlaşma hadisəsi D. buxarlanma hadisəsi E. yanğın hadisəsi 183\. 60-cı illərdə dünyada əmələ gələn çirkab sularının miqdarı: A\) 700 mlrd m^3^ B\) 200 mlrd m^3^ C\) 12000m^3^ D\) 500 mln m^3^ E\) 100 mlrd m^3^ 184\. Su hövzəsində detergentin möcud olması: A\) oksigenin suya daxil olmasına maneçilik törədir B\) suda oksigenin miqdarını ifrat dərəcədə artırır C\) suyun tərkibində ağır metallar əmələ gətirir D\) heç bir dəyişiklik əmələ gətirmir E\) suyun azalmasına səbəb olur 185\. Aqrar -- sənaye kompleksini istehsal vasitələrilə hansı sahə təmin edir? A. yeyinti və ərzaq maşınqayırması B. yeyinti metallurgiyası C. cihazqayırma D. yeyinti sənayesi E. hesablama texnikası istehsalı 186\. Xromun aşılanmasında radioaktiv şüalanmadan istifadənin təsiri: A\) xromun deformasiyaya uğramasına səbəb olur B\) xromun fiziki-kimyəvi xüsusiyyətləri pisləşir C\) xromun keyfiyyətinə təsiri olmur D\) xromun fiziki-mexaniki xüsusiyyətləri yaxşılaşır E\) xromun dərisi öz rəngini itirir. 187\. İnsana ionlaşdırıcı şüalanmanın təsiri aslıdır: A\) şüalanma dozasından və şüalanma müddətindən B\) yalnız şüalanma dozasından C\) yalnız radioaktiv şüalanma müddətindən D\) şüalanmanın baş verdiyi müddətindən E\) yerin relyefindən və iqlim şəraitindən 188\. İnsan orqanizmində mövcudluğu zəruridir: A\) mis, sink, dəmir, kobalt, molibden və s B\) mis, sink, kobalt, civə, molibde və s C\) sink, kobalt, qurğuşun, mis və s D\) kadmium, mis, molibden, dəmir və s E\) sink, arsen, kobalt, molibden, mis və s 189\. İnsan orqanizmində tələb olunmur; A\) civə, qurğuşun, kadmium, arsen və s B\) mis, sink, dəmir, kobalt və s C\) sink, kobalt, mis və s D\) dəmir mis molibden və s E\) kobalt molibden mis və s 190\. Böyük şəhərlərdəki səs-küyün insan ömrünə təsiri: A\) ömrü 8-12 il qısaldır B\) ömrü 2-3 il artırır C\) ömrü 20 il qısaldır D\) ömrü 1il artırır E\) heç bir təsir göstərmir 191.Biosfer nədir? A\) yerin həyat yayılan xairici qabığı B\) su və torpaq ehtiyyatları C\) dünyada yaşayan canlı orqanizmlər D\) yalnız su, hava və torpaq E\) atmosfer qatı və əksinə yararlə sahələr 192\. Biosferin güclü çirklənməsinə səbəb olmuşdur? A\) sənayenin tərəqqisi B\) yalnız nəqliyyatın artımı C\) yalnız ozon təbəqəsinin deşilməsi D\) günəşin yeri zəif işıqlandırması E\) atom elektrik stansıyalarının şüa verməsi 193\. Bisoferin çirklənməsi başlamışdır? A\) cəmiyyət yaranandan B\) yalnız neoolit dövründən C\) XX əsrin ortalarından D\) kənd təsərrüfatı inkişaf edəndən E\) XV əsrin başlanğıcından 194\. Gübrələrin effektivliyi 1 il müddıtində hansı tərkibə enir? A\) 20% B\) 5% C\) 12% D\) 70% E\) 75% 195\. Su hövzələrinə daxil olan azot: A\) suda oksigenin miqdarını azaldır B\) suda oksigenin miqdarını ifrat artırır C\) suda oksigenin miqdarını aztırır D\) heç bir təsirə malik deyil E\) canlıların yaşayışına müsbət təsir göstərir. 196\. Torpağa daxil olan fosforun hərəkəti: A\) Fosfor çaylar vasitəsilə çaylara axıdılır B\) forforun bir hissəsi karbona çevrilir C\) azot turşusuna çevrilir D\) fosforun hamısı bitki tərəfindən mənimsənilir E\) heyvanlar tərəfindən taam mənimsənilir 197\. Pestisidlərdən istifadənin məqsədi: A\) həşərat, gəmirici,digər zərərvericilərlə mübarizə aparmaq B\) mədəni bitkiləri dezinfeksiya etmək C\) yalnız gəmiriciləri məhv etmək D\) yalnız həşəratları məhv etmək E\) dənli bitkilərin məhsuldarlığını yüksəltmək 198\. Pestisidlərin preparat formasının sayı: A\) minlərlə B\) 112 C\) 250 D\) on iki min E\) 5 199\. Kənd təsərrüfatı hansı sahələrə bölünür: A. əkinçilik, heyvandarlıq B. pambıq, taxıl C. arpa, darı D. buğda, çəltik E. taxıl, buğda 200\. Azərbaycan torpaqlarına intensiv antropogen təsir səbəb olmuşdur: A\) torpaq örtüyünün zədələnməsi və çirklənməsinə; B. torpağın məhsuldarlığının artmasına ; C. torpağın mexaniki tərkibinin dəyişməsinə; D. torpağın humus qatının optimallaşmasına; E. bitkilərin növ tərkibinin dəyişməsinə ; 201\. Metallar hansı əlaməti ilə bir-birindən fərqlənirlər? A\) fiziki-kimyəvi əlaməti B. fiziki əlaməti C. aktivlik əlaməti D. passivlik əlaməti E. kimyəvi əlaməti 202\. Metallar hansı xassələrinə görə bir-birindən fərqlənirlər? A\) mexaniki-texnoloji xassələrinə B. mexaniki xassələrinə C. texnoloji xassələrinə D. plastiki xassələrinə E. axıcılıq xassələrinə 203\. Çuqun almaq üçün domna sobasına hansı materiallar verilir? A\) Filiz, yanacaq və flüs B. Yanacaq, qaz və digər materiallar C. Mazut, kömür və filiz D. Dəmir filizi, qaz və O~2~ E. Dəmir qırıntısı, O~2~ və qaz 204\. Radioaktiv çirklənmələrlə çirklənmə aiddir: A\) fiziki çirklənməyə B\) bioloji çirklənməyə C\) kimyəvi və bioloji çirklənməyə D\) fiziki və kimyəvi çirklənməyə E\) yalnız bioloji çirklənməyə 205\. Atmosferə buraxılan maddələrin ümumi miqdarının azaldılması tədbirlərinə aiddir: 1\. yanacaqdan istifadənin və yanacaq tərkibinin yaxşılaşdırılması. 2. ətraf mühitə mənfi təsir etməyən yeni yanacaq növlərinin aşkarlanması və istifadəsi. 3. daxili yanma mühərrikli avtomobillər əvəzinə elektromobillərdən istifadə. 4. daha uca tüstü boruları və bacaları quraşdırılması. 5. çirkləndiricilərin neytrallaşdırılması və zərərləşdirilməsi A\) 1,2,3 B\) 1,3,5 C\) 1,2,4 D\) 2,3,4 E\) 3,4,5 206\. Bərk tullantıların zərərsizləşdirilməsi üsuludur: 1\. utilizasiya; 2. reutilizasiya ; 3. detoksikasiya, 4. aromatlaşdırma 5\. fermentləşdirmə A\) 1, 2, 3, 5 B\) 1, 2, 3, 4 C\) 2, 3, 4, 5 D\) 1, 3, 4, 5 E\) 1, 2, 4, 5 207\. Titrəyiş dedikdə\...\...\...nəzərdə tutulur: A\) bərk cisimlərin ağırlıq məzrkəzinin və ya simmetriya oxunun fəzada yeri dəyişərkən onların mexaniki rəqsləri B\) bərk cisimlərin ağırlıq mərkəzinin və ya çəkisinin dəyişməsi zamanı yaranan mexaniki rəqslər C\) bərk cisimlərin ağırlıq mərkəzinin və ya simmetriya oxunun fəzada yeri dəyişərkən onların akustik rəqsləri D\) bərk cisimlərin ağırlıq mərkəzinin və ya çəkisinin dəyişməsi zamanı yaranan akustik rəqslər E\) bərk cisimlərin ağırlıq mərkəzinin və ya simmetriya oxunun fəzada yeri dəyişərkən insan qulaqları tərəfindən qəbul oluna bilən nizamlı səs rəqsləri 208\. Mineral təbii sərvətlər hansılardır? A\) meşə, su, torpaq, hava B. çuqun C. alunit D. polad E. mis 209\. Müәssisә ilә әtraf mühit arasında qarşılıqlı әlaqә vә tәsirin xüsusiyyәtlәrini әks etdirәn sәnәd nә adlanır? A\) müәssisәnin ekoloji pasportu B\) әtraf mühitin çirklәnmәsinә görә ödәnişlәrin miqdarı haqqında sәnәd. C\) cәrimә sanqsiyaların şәrtlәri haqqında sәnәd D\) tәsәrrüfat vә digәr fәaliyyәtlәrә icazә verәn ekoloji tәlәblәr E\) tullantıların, çirklәnmәnin izn hәddlәri haqqında sәnәd. 210\. Hava elektrik ötürücüxətlərinin (EÖX)yaratdığı elektromaqnit sahəsinin (EMS) buraxıla-bilən səviyyəsi (BBS) kimi\.... qəbul edilir. A\) elektrik sahəsinin gərginliyi B\) cərəyan şiddəti C\) cərəyanın sıxlıq səviyyəsi D\) maqnit sahəsinin gərginliyi E\) cərəyan tezliyi 211\. Elektromaqnit sahəsinin (EMS) buraxıla bilən səviyyəsi (BBS) insanların az olduqları yerlərdə\...\... kV/m təşkil edir. A\) 20 B\) 1 C\) 0,5 D\) 10 E\) 5 212\. Suyun orqanoleptik xassələrinə aid deyil: 1\. şəffaflıq 2. iy 3. temperatur 4. rəng 5. qələvilik A\) 3,5 B\) 2,4 C\) 2,3 D\) 1,2 E\) 2,5 213\. Sənaye tullantıları ilə mübarizənin ən səmərəli üsulu: A\) utilləşdirmək B\) yandırmaq C\) basdırmaq D\) konteynerlərdə saxlamaq E\) zibilliklərdə toplamaq 214\. Süni radionuklidlər torpağın ümumi radioaktivliyinin neçə %-ni təşkil edir: A\) 2-10% B\) 20-30% C\) 40% D\) 18% E\) 70% 215\. Çernobıl AES-dəki qəzadan sonra Azərbaycan torpaqlarında stronsium-90-nın qatılığı artdı: A\) 3 dəfə B\) 2 dəfə C\) 5 dəfə D\) 20% E\) 50% 216\. Ətraf mühitin mühafizəsinin əsas vəzifəsi: A\) biosferin çirklənmədən mühafizəsi B\) yalnız atmosferin çirklənməsindən mühafizəsi C\) yalnız litosferın mühafizəsi D\) biosferdən canlıları köçürmək E\) su və torpaq ehtiyatlarını azaltmaq 217\. Müəssisələrin ətrafında pozulmuş torpaqların bərpası adlanır: A\) rekultivasiya B\) dezinfeksiya C\) istehsalın bərpası D\) rekresiya E\) təbii fəlakətlərdən mühafizə 218\. İnsanın istehsalat fəaliyyətinin dəyişdirdiyi ərazi adlanır: A\) antropogen landşaft B\) təbii landşaft C\) hidrosfer, biosfer, litosfer D\) bataqlıqlar E\) zəngin landşaft 219\. Sənaye tullantıları ən çox hansı sahələrdə müşahidə olunur? A\) Dağ -- mədən sənayesində B. Geoloji axtarışlarda C. Neft-qaz quyularının qazılmasında D. elmi-tədqiqat işlərində E. emal formasında 220\. Sənaye tullantıları mənbəyinə nə aiddir? A\) Dağ mədən sənayesi B. tikinti işləri C. kənf təsərrüfatı D. nəqliyyat vasitələri E. Neft axtarışları 221\. Mingəçevir şəhərində Varvara su anbarına sutkada axıdılan çirkab sularının miqdarı: A\) 150 min m^2^ B\) 5,5 min m^2^ C\) 1 min m^2^ D\) 3 min m^2^ E\) məlum deyil 222\. Fiziki çirklənməyə aiddir: A\) səs-küy, titrəyişlər və s B\) yalnız pestisidlərlə çirklənmə və s C\) davamlı üzvi çirkləndiricilər D\) yuyucu maddələr E\) gübrələr ilə çirklənmə 223\. Yeyinti sənayesinin hansı sahəsi kənd təsərrüfatı ilə daha sıx əlaqədardır? A\) ət və süd B\) makaron C\) çörəkbişirmə D\) Qənd -- rafinad E\) Qənnadı 224\. Ozon toplanmışdır: A\) troposfer və strotosferdə B\) yalnız troposferdə C\) yalnız litosferdə D\) yalnız strotosferdə E\) troposferdə və mezosferdə 225\. Atmosferi süni çirkləndirən mənbələr: A\) sənaye, kənd təsərrüfatı, elektrik stansiyaları və s. B\) yalnız nəqliyyat C\) yalnız süni çirkləndiricilər D\) insanların antropogen fəaliyyəti E\) yalnız kanserogen maddələr 226\. Aerozol: A\) havada olan bərk və maye hissəcikləridir B\) bərk yanacağin yanmasından əmələ gələn istilikdir C\) çirkab sularında əmələgələn maddələrdir D\) yalnız havada olan qazlardır E\) ocağa pügürdülən mazutdur 227\. Atmosferi çirkləndirən antropogen mənbələr həndəsi formasına görə\...\... olur. A\) nöqtəvi, xətti B\) kölgələnməmiş, yerüstü C\) fasiləsiz və dövri, yaylım və ani D\) meydaçadaxili, meydançadan kənar E\) texnoloji, ventilyasiya 228\. Sənaye tullantiları (ST) dedikdə\...\...\...\...\..... nəzərdə tutulur. A\) məhsul istehsalı zamanı və ya müəyyən işin yetinə yetirilməsi zamanı meydana çixan xammal qalıqları materiallar, yarımfabrikatlar və yaxud onların istehlak xassələrini tam və ya qismən itirilməsi B\) məişət əşyalarını və insan həyatının özünün amortizasiyası zamanı yaranan və məişətdə istifadə oluna bilməyən bərk maddələr C\) müəyyən məhsulun istehsalı üçün yararsız olan xammal növləri, istehlak olunmayan qalıqlar və yaxud maddə və enerji D\) məhsul istehsalı zamanı və ya məişət yararsız vəziyyətə düşən əşya və ya digər cisimlər E\) məişət əşyalarının amortizasiyası zamanı yaranan və məişətdə istifadə oluna bilməyən bərk maddələr 229\. Fermentləşdirmə üsulu əsasən\...\...zərərsizləşdirilməsində istifadə olunur. A\) sənaye tullantılarının B\) zəhərli tullantıların C\) radioaktiv tullantıların D\) məişət tullantıları E\) qeyri üzvi tullantılar 230\. Radioaktiv çirklənmə dedikdə: A\) mühitin təbii radiasiya fonunun dəyişməsi nəzərdə tutulur B\) mühitin fiziki parametrlərinin dəyişməsi nəzərdə tutulur C\) təbiətdən istifadə prosesində landşaftın və ekosistemin pozulması ilə bağlı olan D\) mühitin kimyəvi xassələrinin dəyişməsi nəzərdə tutulur E\) təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində təbii mühitin və ya antropogen substratda kütləvi artım nəticəsində hər hansı bir bialoji növün qeyri-adi çoxalması 231\. Müəssisələrdə havanın kimyəvi üsulla təmizlənməsində zərərli qazların maksimum hansı miqdarını tutmaq olar? A\) 60-80% B\) 20-25% C\) 5-20% D\) 37% E\) 100% 232\. Müəssisələrdə havanın fiziki üsulla təmizlənməsi əsaslanır: A\) tullantıların çökdürülməsinə B\) tullantıların adsorbsiya olunmasına C\) çirkli havanın qızdırılmasına D\) havaya radioaktiv maddələrin daxil edilməsinə E\) havanın soyudulmasına 233\. Müəssisədə havanın mühafizəsində başlıca şərt sayılır: A\) tullantısız istehsal sisteminin tətbiqi B\) təbii fəlakətlərin proqnozlaşdırılması C\) havanın adiobatik genişləndirilməsi D\) havanın adsorbsiya olunmasında E\) havanın su buxarlarından azad olunmasında 234\. "Turş yağışların" əmələ gəlmə səbəbləri: A\) atmosferin çirklənməsi B\) yerüstü suların buxarlanma intensivliyinin artması C\) müəssisələrdə turş tərkibli maddələrdən istifadə D\) yeraltı suların yerin üstünə çıxması E\) Günəşin təsirinin artması 235\. "Turşulu yağış"ların ekoloji problemlərini həll etmək üçün lazımdır: A\) kükürd və azot oksidləri tullantıları azaldılmalı B\) azot və qurğuşunun torpağa daxil olmasını azaltmaq C\) fosforlu birləşmələrin hidrosferə tullantılarını azaltmaq D\) sənaye müəssisələri tamamilə dayandırılmalıdır E\) duzlu suların buraxılmasının 236\. Biosferi "Turşulu yağış"-ların təsirindən qorumaq üçün lazımdır: A\) yanacaqdan kükürdü kənar etmək B\) qida sənayesi müəssisələrində yanacaqdan istifadə etməmək C\) yüngül sənaye müəssisələrini dayandırmaq D\) freon-xlor birləşmələrindən geniş istifadə etmək E\) istilik-elektrik stansialarının gücünü artırmaq 237\. Atmosferdə nəmliyin artması: A\) stratosferdə ozonu azaldır B\) troposferdə radioaktivliyi 2 dəfə azaldır C\) heç bir təsirə malik deyil D\) stratosfer və troposferdə ozonu artırır E\) kükürt və fosforlu birləşmələri artırır 238\. Ətraf mühiti turşulu yağışların təsirindən qorumaq üçün: A\) yanacaqdan istifadə mümkün qədər azaldılmalıdır B\) turşulu yağışların yanmasına mane olmaq C\) gübrə və pestisidlərdən istifadə olunması azaldılmalıdır D\) davamlı üzvi çirkləndiricilər ləğv olunmalır E\) səhralaşma prosesi dayandırılmalıdır 239\. Toxuculuq sənayesi müəssisələrində əsasən əmələ gəlir: A\) səs-küy, zərərli qazlar, toz və s B\) yalnız rütubət C\) yalnız radioaktiv çirklənmə D\) elektromaqnit çirklənməsindən başqa bir çox çirkləndiricilər E\) yalnız pambıq tozu 240\. Toxuculuq sənayesi müəssisələrində əmələgələn tozun mineral hissəsi: A\) SİO₂ B\) Al₂O₃ C\) CH₄ D\) C₂H₆ E\) C₂H₅CH 241\. Elektromaqnit sahəsi buraxıla bilən səviyyəsi (BBS) yaşayış binaları daxilində\.... kV/m təşkil edir. A\) 0,5 B\) 1 C\) 5 D\) 10 E\) 20 242\. Zərərli qazları tüstünün, tozun, his və s zəhərli tullantıları tutmaq cihaz və qurğular\.... tipə bölünür. A\) 4 B\) 3 C\) 2 D\) 5 E\) 6 243\. Toxuculuq sexində pambıq tozu SiO₂-nin insan orqanizminə təsiri: A\) azaldır B\) artırır C\) gücləndirir D\) 3dəfə artırır E\) təsir etmir 245.Aeorzol ən çox hansı səthlərə çökür: A\) üfiqi səthlərə B\) şaquli səthlərə C\) maili səthlərə D\) bütün səthlərə E\) fərqi yoxdur 246\. Səthə çökmüş tozlar nəyin hesabına aerozol halına keçir: A\) güclü hava axınları B\) təbii fəlakətlər C\) yüksək temperaturun D\) şaxtanın E\) günəş şüalarının 247\. Zərərli maddələrin havada miqdarı müəyyən olunur: A\) onların qatılığı ilə B\) maddələrin sixliğı ilə C\) mühitin temperaturu ilə D\) barometrik təzyiqlə E\) onların iyi ilə 248\. Zərərli maddələrin havada qatılığı ölçülür: A\) mq/m^3^ B\) kq/l C\) m/san D\) m²/san E\) m/san² 249\. Zərərli maddələrin buraxıla bilən qatılığı nədir? A\) adamın sağlamlığına ziyan vurmayan maksimal qatılıq B\) adamın sağlamlığına ziyan vurmayan minimal qatılıq C\) nominal qatılıq D\) havada olam maksimal təzyiqə malik aerozol E\) çox yüksəkdə hərəkət edən zəhərli maddələr 250\. Buraxıla bilən qatılığı müəyyən edir? A\) əmək mühafizəsi üzrə mütəxəssis B\) təcrübəli radioekoloqlar C\) gigiyena həkimləri D\) əmək müfəttişləri E\) metroloqlar 251\. İnsan orqanizminə təsir dərəcəsinə görə zərərli maddələr bölünür: A\) 4 sinifə B\) 2 sinifə C\) 5 sinifə D\) 3 sinifə E\) 6 sinifə 252\. İnsan orqanizminə təsir edə bilən ən zərərli maddə: A\) dəm qazı B\) karbon qazı C\) feron və xlor D\) kükürd qazı E\) fenollar 253\. Ağciyərdə şiş yarada bilən maddə: A\) azot oksidi B\) fenollar C\) dəm qazı D\) karbon qazı E\) berelium tozu 254\. Kükürd anhidridi hansı qatılıqda turşu əmələ gətirir: A\) 50mq/m^3^ B\) 12mq/m^3^ C\) 14mq/m^3^ D\) 35l m/san E\) 70 m/san 255\. Tullantının miqdarını necə minimuma endirmək mümkündür A\) qapalı dövri emal, dövlət norma və standartlarına əməl olunarsa B. texnikanın sazlığı C. emalçının iş təcrübəsi D. texnologiyanın təkmilləşdirilməsi E. avadanlıqlara texniki xidmət 256\. Tullantı hansı sahələrdə çox müşahidə olunur ? A\) dağ-mədən sənayesində B. geoloji kəşfiyyat işlərində C. inşaat sənayesində D. əlvan metalları sənayesində E. qara metallurgiya sənayesində 257\. Əvvəl əmələ gəlmiş tullantıların təkrar, bəzən dəfələrlə ardıcıl olaraq yenidən işlənməsi \..... adlanır: A\) rekultivasiya B\) utilizasiya C\) detoksikasiya D\) piroliz E\) kompostlaşdırma 258\. Tullantıların idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi necə başa düşülür? A\) tullantıların təkrar emalının gəlir mənbəyinə çevrilməsidir B. tullantıların idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi C. tullantıların zərərsizləşdirilməsi D. ekoloji mədəniyyətin təlimi E. şəhər, rayon, qəsəbə, kənd mərkəzlərində nəzarətin gücləndirilməsi 259\. Elektromaqnit sahələrinin buraxıla bilən səviyyəsi (BBS) yaşayış tikililəri ərazisində\...\...kv/m təşkil edir: A\) 1 B\) 0.5 C\) 5 D\) 10 E\) 20 260\. Maddələrin bitki və heyvan orqanizmində toplanması adlanır? A\) bioakkumliyasiya B\) rekultivasiya C\) regeneraasiya D\) bioloji çevrilmə E\) transformasiya 261\. İstehsalat sularının təmizləmə prosesində ayrılan çöküntü və aktiv lilin tərkibində biogen elementlərin olması gübrə kimi işlədilməsinə imkan verir. Biogen elementlər hansılardır? A\) aktiv lil, azot, fosfor, kalium və mikroelementlərdir B. aktiv lil, mis, molibden, qalay, manqan, mikroelementlərdir C. aktiv lil, karbon, azot, kükürd, mikroelementlərdir D. aktiv lil, xlor, natrium, oksigen, mikroelementlərdir E. aktiv lil, dəmir, mis, kalsium, mikroelementlər 262\. Ətraf mühitdə hər hansı bir zərərli maddə insana və onun nəslinə birbaşa və ya bilavasitə təsir etdikdə onlarda mənfi dəyişiklər yaratmırsa bu adlanır? A\) buraxıla bilən qatılıq həddi B\) ekoloji təhlükə C\) ekoloji krizis D\) forik E\) doğru cavab yoxdur 263\. İnsanlarda sümüklərin yumşalmasına səbəb olur: A\) ftor B\) xlor C\) kalium D\) aliminum E\) kalsium 264\. Dəm qazı əmələ gəlir\..... A\) yanacağin natamam yanmasında B\) yanacağın tam yanmasından C\) havada olan karbonla oksigenin birləşməsindən D\) karbon qazının parçalanmasından E\) məlum deyil 265\. Dağ mədən sənayesində istehsalat sularının təmizlənməsində ayrılan çöküntü-lilin biogen elementləri hansılardır? A\) aktiv lil,dəmir, mis, kalsium, mikroelementlər B. aktiv lil, azot, fosfor, kalium və mikroelementlərdir C. aktiv lil,xlor, natrium, oksigen, mikroelementlərdir D. aktiv lil,karbon,azot, kükürd, mikroelementlərdir E. aktiv lil,mis, molibden, qalay, manqan, mikroelementlərdir 266\. Rəngin dalğa uzunluğu nə qədər olur? a. 380-780 nm diapazonunda b. dalğanın uzunluğu olmur c. dalğanın tezliyi olur d. dalğanın eni olur e. dalğanın rəngi olur 267\. Ocaqda əmələ gələn azot oksidinin miqdarını azaltmaq üçün lazımdır: A\) lokal temperaturu və oksigenin temperaturunu azaltmaq B\) yanacağın tərkibində olan azotun miqdarını azaltmaq C\) oksigenin qatılığını artırmaq D\) temperaturu yüksəltmək E\) yanma məhsullarını tutmaq 268\. Sənaye çirkab sularının təkrar emalında nəyə qənaət etmək olar? A\) enerjiyə B. avadanlıqlara C. istehsal növünə D. işçi qüvvəsinə E. mineral maddələrə 269\. Qida sənayesi müəssisələrinə aiddir: A\) ət --balıq, sərinləşdirici içkilər, pivə bişirmə B\) ət, balıq, yağ-piy, yun və basma-keçə C\) spirt, ayaqqabı, şərabçılıq D\) konserv, nişasta, patka, trikotaj E\) pambıq-parça, yun, qənnadı 270\. Yüngül sənaye müəssisələrində əmələ gəlir: A\) əsasən toz, səs-küy, titrəyişlər və s B\) bioloji və kimyəvi çirkləndiricilər C\) əsasən yanacağın yanma məhsulları D\) əsasən tüstü qazları E\) əsasən üzvi tullantılar 271\. Qida sənayesi müəssisələrində ətraf mühitin çirkləndiriciləri: A\) əsasən üzvi tullantılar, tüstü qazlar B\) əsasən fiziki çirkləndiricilər C\) radioaktiv maddələr və elektromaqnit çirklənməsi D\) zərərli qazlar, toz, səs-küy E\) yalnız səs-küy, titrəyişlər 272\. Fiziki çirklənməyə aiddir: A\) radionuklidlərlə, səslərlə, infrasəslə və s. B\) istilik çirklənməsi, ağır metallarla çirklənmə və s C\) aerozollarla, radionuklidlərlə, infrasəslə və s D\) istiləşmə, radiasiya, üzvi maddələrlə və s E\) səs-küy çirklənməsi, pestisidlərlə və s 273\. Sənaye tullantılarının təkrar emalı imkan yaradır: A\) ətraf mühiti qorumağa B\) heyvan və quşların sayını azaltmağa C\) yalnız hidrosferi mühafizə etməyə D\) yalnız atmosferi mühafizə etməyə E\) faydalı qazıntıları artırmağa 274\. Ərzaq probleminin həllinə kömək edir: A\) tullantıların təkrar emalı B\) heyvanların sayının azaldılması C\) dəzgahlara qoyulan kapital qoyuluşu D\) yalnız qida sənayesinin gücləndirilməsi E\) oksigendən daha çox istifadə 275\. UNESKO-nun nəzdində MAB bölməsi yaradılmışdır: A\) 1970-ci ildə B\) 1948-ci ildə C\) 1945-ci ildə D\) 1957-ci ildə E\) 1972-ci ildə 276\. Atom enerjisi üzrə beynəlxalq agentlik yaradılmışdır: A)1957-ci ildə B\) 1956-cı ildə C\) 1958-ci ildə D\) 1947-ci ildə E\) 1948-vi ildə 277\. BMT-nin nəzdində ərzaq və kənd təsərrüfatı şöbəsi yaradılmışdır: A\) 1945-ci ildə B\) 1948-ci ildə C\) 1938-ci ildə D\) 1960-cı ildə E\) 1961-ci ildə 278\. Təbiətin mühafizəsi və təbii sərvətlər üzrə Beynəlxalq İttifaq təşkil olunmuşdur: A\) 1948-ci ildə B\) 1946-ci ildə C\) 1956-cı ildə D\) 1972-ci ildə E\) 1961-ci ildə 279\. \...\....tezlikli səslər yüksək tezlikli səslər hesab olunur. A\) 800Hs-dən yüksək B\) 350 Hs-ə qədər C\) 55 Hs-ə qədər D\) 800 Hs-ə qədər E\) 350\....8..Hs 280\. Səsləri neçə qrupa bölmək olar: A\) 3 B\) 2 C\) 1 D\) 4 E\) 5 281\. Səs-küy dedikdə \...\... nəzərdə tutulur: A\) səs rahatlığı çərçivəsini aşan səs rəqsləri B\) insan qulaqları tərəfindən qəbul oluna bilən nizamlı səs rəqslər C\) insan qulaqları tərəfindən qəbul oluna bilən rəqslər D\) nizamsız səs rəqslər E\) insan qulaqları tərəfindən qəbul oluna bilən nizamsız rəqslər 282\. Zərərli qazları, tüstünü, tozu his və s. zərərli tullantıları tutmaq üçün qurğulara aiddir: 1\. quru mexaniki təmizləmə cihazları 2. su ilə təmizləmə prinsipi üzrə işləyən qurğular 3. aktiv lillə təmizləyən qurğular 4. elektrik çökdürücüləri 5. bioloji çökdürücülər A\) 1. 2. 4 B\) 1. 2. 3 C\) 2. 3. 4 D\) 3. 4. 5 E\) 2. 3. 5 283.Çirkab suları zərərsizləşdirilməlidir: A\) epidemioloji cəhətdən B\) yalnız epidemioloji cəhətdən C\) yalnız ekoloji cəhətdən D\) radioekaloji cəhətdən E\) gigiyenik cəhətdən 284\. Suları sintetik fəal maddələrlə çirkləndirən müəssisələrə aiddir: A\) toxuculuq, yun-dəri, çamaşırxana B\) spirt istehsalı, çamaşırxana qənnadı C\) çamaşırxana, ət, süd sənayesi D\) toxuculuq, şərabçılıq, piyvəbişirmə E\) yun-dəri, ayaqqabı, süd sənayesi 285\. İstehsalın inkişafı: A\) suların çirklənmə dərəcəsini artırır B\) hidrosferin çirklənməsinin qarşısını alır C\) çirkab sularının miqdarını azaldır D\) su məsrəfini azaldır E\) çirkab sularının kənar edilməsinə şərait yaradır 286\. İri çaylarda əmələgələn yosunlar: A\) suları tam zəhərləyir B\) balıqlar üçün faydalı yemdir C\) oksigenin əmələ gəlməsinə kömək edir D\) ərzaq problemini həll etməyə kömək edir E\) suyu bioloji təmizləyir 287\. Suda temperatur 10 dərəcə artdıqda soyuqqanlı orqanizmlərin oksigenə tələbatı: A\) 2,2dəfə artır B\) dəyişmir C\) 2dəfə azalır D\) 220%artır E\) 10%artır 288\. Yuyucu tozların zəhərliliyini azaltmaq üçün mənşəli istifadə olunur: A\) anion tərkibli detergentlər B\) çoxlu miqdarda oksigen C\) karbon və oksigen qarışığı D\) hidrofauna və hidroflora E\) mineral duzlardan 289\. Sənaye çirkab ilə hidrosferə 1 ildə atılan bitki mənşəli qalıqlar: A\) 0,3mln ton B\) 12mln ton C\) 0,8mlrd ton D\) 9,6min ton E\) 817 ton 290\. Sənaye çirkabı ilə hidrosferə 1 ildə atılan fenollar: A\) 0,6mln ton B\) 1,4mld ton C\) 4,7min ton D\) 25,7 min ton E\) 2,7mlrd ton 291\. Okeanlara atılan üzvi maddənin miqdarı (ildə): A\) 400mln ton B\) 10 min ton C\) 2mld ton D\) 1,3mln ton E\) 5,3 mld ton 292\. Sənaye müəssisələrindən hidrosferə atılan civənin payı: A\) 30% B\) 85% C\) 12% D\) 5,5% E\) 9,2 % 293\. Hidrosferə atılan civənin hansı miqdarı pestisidlərə aiddir: A\) 20% B\) 70% C\) 5% D\) 45% E\) 2% 294\. Hidrosferi çirkləndirən qeyri-üzvi maddələrə aiddir: A\) mineral duzlar, turşu, qələvi, gil mənşəli maddələr və s B\) qələvi, duz, turşu, neft, pestisid və s. C\) davamlı üzvi çirkləndiricilər, mineral duzlar və s D\) mineral duz, zülal, qələvi, turşu və s E\) neft, duz, turşu zülal, qələvilər və s 295\. Tullantıların təhlükəliliyi müəyyən olunur: A\) tərkibindəki zərərli maddələrin miqdarı ilə B\) yalnız partlayış təhlükəsi yaratmağı ilə C\) tərkibində civə qarışıqlarının miqdarı ilə D\) bitkiləri degenerasiyaya uğratması dərəcəsinə görə E\) yüksək temperaturda parçalanma dərəcəsinə görə 296\. İstehsal proseslərinin intensivləşdirilməsi imkan verir: A\) ətraf mühiti mühafizə etməyə B\) daha çox xammaldan istifadə etməyə C\) daha çox ərzaq məhsulu istehsal etməyə D\) yalnız xammala qənaət etməyə E\) yalnız elektrik enerjisi və qaza qənaət etməyə 297\. Sənaye tullantılarının təkrar emalı imkan verir: A\) təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə etməyə B\) işçilərin iş saatlarını qısaltmağa C\) reaksiya imkanlarının yüksəldilməsinə D\) fitonsidlərdən səmərəli istifadə etməyə E\) aparatların ömrünün uzadılamasına 298\. Ətraf mühitin çirklənməsi mənşəyinə görə neçə qrupa bölünür: A\) 2 B\) 3 C\) 4 D\) 5 E\) 6 299\. Sututarlarda suyun temperaturunun antropogen dəyişməsi\...\...çirklənmədir: A\) fiziki B\) mexaniki C\) təbii D\) kimyəvi E\) bioloji 300\. Su ilə təmizləmə prinsipi üzrə işləyən təmizləyici qurğulara aiddir: 1\. skruber; 2. elektrosüzgəc; 3. köpüklü qazyuyucular; 4. Siklon; 5. elektrik çökdürücülər A\) 1. 3 B\) 1. 2 C\) 1. 4 D\) 4. 5 E\) 2. 3 301\. Texnoloji tullantıların çoxu hansı həlledicidə yaxşı həll olunur? A\) suda B\) turşularda C\) xlorda D\) qələvilərdə E\) neftdə 302\. Hidrosferi çirkləndirən mənbələr\....qrupa bölünür: A\) 3 B\) 2 C\) 4 D\) 5 E\) 6 303\. Çirkab sularının mexaniki üsulla təmizlənməsi\....əsaslanır A\) suda həll olmayan maddələrin kənar edilməsinə B\) sulara xüsusi regentlər əlavə edilməsinə C\) koaqulyasiya, sorbsiya və flotasiya-proseslərinə D\) təbii maddələr dövran prinsiplərinə E\) çirkab suların içərisindən hava buraxılmasına 304\. İstehsalat çirkab sularını mexaniki qarışıqlardan təmizləmək üçün hasnı prinsiplərdən isrifadə olunur? 1\. separasiya 2. oksidləşmə 3. süzmə 4. ekstraksiya 5. çökdürmə A\) 3. 5 B\) 1. 2 C\) 2. 3 D\) 2. 4 E\) hamısı aiddir 304\. Elektromaqnit sahələrindən mühafizə tədbirlərinə aiddir: 1\. işçilərin"zonada qalma müddəti normativlərinin" tələblərinə və sanitar-mühafizə zonalarının normativlərinə əməl olunması ; 2. qeyri-metal dam örtüklərində "torpaqlamış" metal torlardan istifadə etmək; 3. ötürücü tele-radio stansialarının işçi tezliyindən və çıxış gücündən aslı olaraq normativ üzrə SMZ-i yaradılması; 4\. metal dam örtüklərinin toplanması; 5. hündürlüyü 2m-dən artıq olan ağacların əkilməsi A\) 1, 2, 3, 4 B) 2, 3, 4, 5 С) 1, 2, 4, 5 В) 1, 2,3, 5 E) hamısı 305\. Çirklənmənin birbaşa obyekti A\) ekotopun əsas komponentləridir ; B\) sənaye obyektləridir; C\) insanlardır ; D\) bitkilər və heyvanlardı; E\) insanlar və heyvanlardır; 306\. İnsan fəaliyyəti nəticəsində meydana gələn çirklənmələr\...adlanır. A\) antropogen B\) bioloji C\) fiziki D\) kosmik E\) təbii 307\. Ətraf mühitin keyfiyyəti deyilir? A\) təbii ətraf mühitin xassələrinin insanların tələbatına və texnoloji tələblərə uyğunluq dərəcəsinə B\) insanların, bitkilərin və heyvanların genefondunun saxlanması C\) tullantisiz və aztullantılı texnoloji proseslərin həyata keçirilməsinə və istehlak proseslərinin ekolojiləşdirilməsinə D\) insanların, bitkilərin və heyvanların genefondunun saxlanmasına, istehsal və istehlak proseslərinin ekolojiləşdirilməsinə E\) istehsal və istehlak proseslərinin ekolojiləşdirilməsinə 308\. Mühitin keyfiyyətinin ekoloji normalara uyğun olması......təmin edir: 1\. əhalinin ekoloji təhlükəsizliyi; 2. insanların, bitkilərin və heyvanların genofon-dunun saxlanması; 3. təbii ətraf mühitin xassələrinin yaxşılaşdırılmasını; 4. Daya-nıqlı inkişaf şəraitində təbii ehtiyatların səmərəli istifadəsi və yenidən yaradılması, 5.Təbii ətraf mühitin xassələrinin pisləşməsini, A\) 1, 2, 4 B\) 1, 2, 3 C\) 2, 3, 5 D\) 2, 3, 4 E\) 3, 4, 5 309\. Tullantı qazların ilkin təmizləmə prosesi hansı toztutucularında aparılır? A\) quru mexaniki toztutucularında B\) absorberlərdə C\) tozsoran qurğularda D\) yaş toztutucularında E\) qazyuyucu qurğularda 310\. Antropogen çirklənmələr miqyasına görə\..... və\.... olur. 1\. təbii 2. süni 3. qlobal 4. kosmik 5. regional A\) 3.5 B\) 1.2 C\) 3.4 D\) 4.5 E\) 2.4 311\. Atmosfer çirkləndiricilərinin 98% - i..... payına düşür. 1\. kükürd2-oksid 2. xlor-ftor birləşməsi 3. bərk hisssəciklər 4\. müxtəlif aerozollar 5. karbon oksid A\) 1, 3, 5 B\) 1, 2, 3 C\) 2, 3, 4 D\) 3, 4, 5 E\) 1, 2, 4 312\. Ən təhlükəli atmosfer çirklənməsi...... A\) radioaktiv çirklənmədir B\) bioloji çirklənməsir C\) fiziki-kimyəvi çirklənmədir D\) mexaniki çirklənmədir E\) fiziki-kimyəvi və bioloji çirklənmədir 313\. Atmosfer çirkləndiricilər aqreqat halina görə....qrupa bölünür. A\) 4 B\) 2 C\) 3 D\) 5 E\) 6 314\. Çirkləndiricilər ixrac olunmasının təşkili və nəzarətinə görə......olur. A\) təşkil olunmuş və təşkil olunmamış B\) fasiləsiz və dövri C\) isti və soyuq D\) əsas, köməkçi, yardımçı E\) təmizlənmədənixrac olunan və təmizləndikdən sonra ixrac olunan 315\. Lokallığına görə çirkləndiricilər olur..... A\) əsas, köməkçi, yardımçı B\) isti və soyuq C\) fasiləsiz və dövri D\) təşkil olunmuş və təşkil olunmamış E\) təmizlənmədən ixrac olunan və təmizləndikdən sonra ixrac olunan 316\. Çirkləndiricilər ixrac olunma rejiminə görə.... olur. A\) fasiləsiz və dövri B\) isti və soyuq C\) əsas, köməkçi, yardımçı D\) təşkil olunmuş və təşkil olunmamış E\) təmizlənmədən ixrac olunan və təmizləndikdən sonra ixrac olunan 317\. Atmosferi çirkləndirən antropogen mənbələr təyinatına görə... olur. A\) texnoloji və ventilyasiya B\) kölgələnməmiş və ya hündür, kölgələnməiş və ya aşağı, yerüstü C\) fasiləsiz və dövri, yayılması D\) meydançadaxili və ya meydançadan kənar E\) nöqtəvi və xətti 318\. Atmosferi çirkləndirən antropogen mənbələr yerləşməsinə görə... olur. A\) kölgələnmiş, kölgələnməmiş, yerüstü B\) fasiləsiz və dövri, yaylım və ani C\) meydançadaxili, meydançadan kənar D\) nöqtəvi, xətti E\) texnoloji və ventilyasiya 319\. Atmosferi çirkləndirən antropogen mənbələr həndəsi formasına görə...... olur. A\) nöqtəvi, xətti B\) texnoloji və ventilyasiya C\) meydançadaxili və meydançadan kənar D\) fasiləsiz və dövri, yayılma və ani E\) kölgələnmiş, kölgələnməmiş, yerüstü 320\. Atmosferi çirkləndirən antropogen mənbələr yayılma məsafəsinə görə... olur. A\) meydança daxili və meydançadan kənar B\) kölgələnməmiş, kölgələnməiş, yerüstü C\) nöqtəvi, xətti D\) fasiləsiz və dövri, yayılma və ani E\) txnoloji və ventilyasiya 321\. Atmosferə ixrac etdikləri tullantıların tərkibinə və zərərlilik dərəcəsinə görə istehsalat prosesə və avadanlıqlar.....qrupa bölünür: A\) 4 B\) 3 C\) 5 D\) 2 E\) 6 322\. Atmosferə ixrac etdikləri tullantıların tərkibinə və zəhərlilik dərəcəsinə görə\...\...istehsalat prosesi və avadanlıqları ən təhlükəli hesab olunur. A\) tərkibində kansorogen zəhərləyici və ya zəhər maddələr olan tullantı ixrac edən B\) gigiyena normalarını aşmayan miqdarda zərərli maddə ixrac edən C\) tərkibində əhəmiyyətli dərəcədə zəhərsiz tullantılar olan ventilyasiya hava və ya qazlar ixrac edən D\) xoşagəlməz iyli tullantılar ixrac edən E\) tərkibində əhəmiyyətli dərəcədə zəhərli tullantılar olan ventilyasiya hava və ya qazlar ixrac edən 323\. Atmosferə buraxılan maddələrin ümumi miqdarının azaldılması tədbirlərinə aiddir: 1\. yanacaqdan istifadənin və yanacaq tərkibinin yaxşılaşdırılması 2. ətraf mühitə mənfi təsir etməyən yeni yanacaq növlərinin aşkarlanması və istifadəsi 3. Daxili-yanma mühərrikli avtomobillər əvəzinə elektromobillərdən istifadə 4. daha uca tüstü boruları və bacaları quraşdırılamsı 5. çirkləndiricilərin neytrallaşdırılması və zərərsizləşdirilməsi A\) 1. 2. 3 B\) 1. 2. 4 C\) 1. 3. 5 D\) 2. 3. 4 E\) 3.4.5 324\. Çİrkləndiricilərin neytrallaşdırılması və zərəsizləşdirilməsi tədbirlərinə aiddir: 1\. Yanacaqdan istifadənin və yanacaq tərkibinin yaxşılaşdırılması; 2. ətraf mühitə mənfi təsir etməyən yeni yanacaq növlərinin aşkarlanması və istifadəsi; 3\. çirkləndiricilərin bakteria üsulunda parçalanması 4. bitkilər vasitəsilə havadakı zərərli maddələrin tutulması ; 5. daha uca tüstü boruları və bacaları quraşdırılması A\) 3; 4 B\) 1; 2 C\) 2; 3 D\) 4; 5 E\) 1; 5 325\. Hündürlüyü 250m olan borudan çıxan tüstü\.... məsafəyədək yayılır. A\) 75km B\) 1km С) 25km D\) 50 km E\) 20km 326\. Zərərli qazları, tüstünü, tozu, his və s. Zərərli tullantıları tutmaq üçün qurğulara aiddir: 1\. quru mexaniki təmizləmə cihazları; 2. su ilə təmizləmə prinsipi üzrə işləyən; 3\. aktiv lillə təmizləyən qurğular ; 4. elektrik çökdürücüləri; 5. bioloji çökdürücülər A\) 1. 2. 4 B\) 1. 2. 3 C\) 2. 3. 4 D\) 2. 3. 5 E\) 3. 4. 5 327\. Meşə massivlərinin qırılması: A\) oksigen rejiminin pozulmasına səbəb olur B\) quşların növ müxtəlifliyinin artmasına səbəb olur C\) məməli heyvanların növ müxtəlifliyinin artmasına səbəb olur D\) buxarlanmanın azalmasına səbəb olur E\) karbon qazının atmosferdə artmasına səbəb olur 328\. Kimyəvi çirklənmə adlanır: A\) İnqrediyent B\) parametrik C\) bioloji D\) stasial E\) destruktiv 329\. Maksimal birdəfəlik buraxıla bilən qatılıq\... A)yaşayış məntəqələrinin atmosfer havasında insan orqanizmində reflektor reaksiyalar yaratmır B\) istehsalat binalarının daxilində, yəni zərərli maddələrin əmələ gəldiyi yerlərdə insanlara zərərli təsir göstərir C\) yaşayış məntəqələrinin atmosfer havası ilə qeyri-müəyyən zaman ərzində nəfəs alan insanlara birbaşa və ya dolayısı ilə zərərli təsir göstərmir D\) yaşayış məntəqələrinin atmosfer havası ilə müəyyən zaman ərzində nəfəs alan insanlara birbaşa təsir göstərir E\) istehsalat binalarının daxilində, yəni zərərli maddələrin əmələ gəldiyi yerlərdə insanlara da reflektor reaksiyalar yaradır 330\. Orta gündəlik buraxıla bilən qatılıq\... A\) yaşayış məntəqələrinin atmosfer havası ilə qeyri-müəyyən zaman ərzində nəfəs alan insanlara birbaşa və ya dolayısı ilə zərərli təsir göstərmir B\) istehsalat binalarının daxilində, yəni zərərli maddələrin əmələ gəldiyi yerlərdə insanlara zərərli təsir göstərir C\) yaşayış məntəqələrinin atmosfer havası ilə qeyri-müəyyən zaman ərzində nəfəs alan insanlara birbaşa və ya dolayısı ilə zərərli təsir göstərmir D\) yaşayış məntəqələrinin atmosfer havasında insan orqanizmində reflektor reaksiyalar yaratmır E\) istehsalat binalarının daxilində, yəni zərərli maddələrin əmələ gəldiyi yerlərdə insanlarada reflektor reaksiyalar yaradır 331\. İşçi zonanın havasındakı buraxıla bilən qatılıq\.... A\) istehsalat binalarının daxilində, yəni zərərli maddələrin əmələ gəldiyi yerlərdə zərərli maddələrin buraxıla bilən qatılığıdır B\) istehsalat binalarının daxilində, yəni zərərli maddələrin əmələ gəldiyi yerlərdə insanlara zərərli təsir göstərir C\) yaşayış məntəqələrinin atmosfer havası ilə qeyri-müəyyən zaman ərzində nəfəs alan insanlara birbaşa və ya dolayısı ilə zərərli təsir göstərmir D\) yaşayış məntəqələrinin atmosfer havası ilə qeyri-müəyyən zaman ərzində nəfəs alan insanlara birbaşa və dolayısı ilə zərərli təsir göstərir E\) yaşayış məntəqələrinin atmosfer havasında insan orqanizmində reflektor reaksiyalar yaratmır 332\. Desibel hansı çirklәnmәnin vahididir? A\) sәsküy B\) maye tullantı C\) bәrk tullantı D\) toz tullantıları E\) sürәt vahididir 333\. Qrunt sularının yerləşməsi, onların dərinlik həddi nəzərə alınmaqla yerinə yetirilir: A. Şoranlaşmış və minerallaşmış qrunt suları ilə əhatə olunan torpaqlarda B. Yalnız şoranlaşmış torpaqlarda C. Yalnız minerallaşmış torpaqlarda D. Yalnız gübrələnmiş torpaqlarda E. Yalnız səhralarda 334\. Xüsusi qurğularda tullantıların zəhərli komponentlərdən azad edilməsi \.... adlanır A\) detoksikasiya B\) utilizasiya C\) proliz D\) reutilizasiya E\) kompostlaşdırma 335.Kompostlaşdırma üsulu əsasən\....zərərsizləşdirilməsində istifadə olunur. A\) məişət tullantılarının B\) sənaye tullantılarının C\) radioaktiv tullantıların D\) zərərli tullantıların E\) qeyri-üzvi tullantıları 336\. Fermentləşdirmə üsulu əsasən \... zərərsizləşdirilməsində istifadə olunur. A\) sənaye tullantılarının B\) məişət tullantılarının C\) radioaktiv tullantıların D\) zərərli tullantıların E\) qeyri-üzvi tullantıları 337\. Atmosferə buraxılan zərərli maddələr insan orqanizminə təsir dərəcəsinə görə\...təhlükəlilik sinifinə bölünür. A\) 4 B\) 2 C\) 3 D\) 6 E\) 8 338\. Tәbii mühitin qorunması nәyi tәlәb edir? A\) genetik fondun saxlanması B\) Yeni mәhsul növlәri tapmaq. C\) Sәnayeni inkişaf etdirmәk D\) Yeni kәnd tәsәrrüfatı sahәlәrinin inkişafı. E\) Meliorasiyanın inkişafı. 338\. Tullantılardan təsərrüfat istifadəsi üçün müxtəlif faydalı komponentlərin ayrılması prosesi\...\....adlanır. A\) utilizasiya B\) reutilizasiya C\) detoksikasiya D\) proliz E\) kompostlaşdırma 339\. Səs-küy dedikdə,\..... nəzərdə tutulur. A\) səs rahatlığı çərçivəsini aşan səs rəqsləri B\) insan qulaqları tərəfindən qəbul oluna bilən nizamlı səs rəqsləri C\) insan qulaqları tərəfindən qəbul oluna bilən rəqslər D\) nizamsız rəqslər E\) insan qulaqları tərəfindən qəbul oluna bilən nizamsız rəqslər 340\. \...\...tezlikli səslər aşağı tezlikli səslər hesab olunur. A\) 350Hs-ə qədər B\) 350Hs C\) 800Hs-ə qədər D\) 350\...800Hs E\) 800Hs-dən yüksək 341\. \...\...\...tezlikli səslər orta tezlikli səslər hesab olunur. A\) 350\...800Hs B\) 350Hs C\) 800Hs-ə qədər D\) 350Hs-ə qədər E\) 800Hs-dən yüksək 342\. \...\....tezlikli səslər yüksək tezlikli səslər hesab olunur. A\) 800 Hs-dən yüksək B\) 350 Hs C\) 800 Hs-ə qədər D\) 350 Hs-ə qədər E\) 350\....800Hs 343\. Səs-küy səciyyələndirən parametrlərdir: 1\. səs təzyiqi 2. səs-küyün intensivliyi 3. səsin səviyyəsi 4\. səs mənbəyinin gücü 5. səs gücü A\) 1. 2. 3. 4 B\) 1. 3. 4. 5 C\) 1. 2. 4. 5 D\) 2. 3. 4. 5 E\) 1. 2. 3. 5 344\. \...\...dB-də insan eşitmə qabiliyyətini itirir. A\) 150 B\) 80 C\) 10 D\) 40 E\) 120 345\. \...\.....Hs tezlikdən aşağı səslər infrasəs diapozunun aid edilir. A\) 20 B\) 120 C\) 80 D\) 10 E\) 150 346\. Adətən, titrəyişlər\.....yaranır. A\) maşın mexanizmilərin hissə və qovşaqlarına xarici qüvvələrin dövri təsiri nəticəsində B\) maşın və mexanizmlərin hissə və qovşaqlarına daxili qüvvələrin dövri təsiri nəticəsində C\) maşın və mexanizmlərin hissə və qovşaqlarına daxili qüvvələrin dövri olmayan təsiri nəticəsində D\) maşın və mexanizmlərin hissə və qovşaqlarına xarici quvvələrin dövri olmayan təsiri nəticəsində E\) maşın və mexanizmlərin hissə və qovşaqların daxili və xarici qüvvələrin dövri olmayan təsiri nəticəsində 347\. Səsləri\....qrupa bölmək olar: A\) 3 B\) 1 C\) 2 D\) 4 E\) 5 348\. Insan sağlamlığı üçün təhlükə mənbəyi olan kimyəvi məhsullardan bir neçəsini sadalayın. a\) boyaqlar, həlledicilər, laklar, yapışqanlar, qatranlar və s. b\) meyvə, tərəvəz, bostan məhsulları c\) belə məhsul yoxdur d\) doğru cavab yoxdur e\) yadıma sala bilmirəm 349\. İnsanların ekoloji tәhlükәsizliyinә aid edilir: A\) ekoloji normativlәr B\) Tәbii mühitә icazә verilәn tәsir norması. C\) Ekoloji tәhlükәsizlik. D\) İqtisadi tәhlükәsizlik E\) Texniki tәhlükәsizlik 350\. Bioloji çirklənməyə aiddir: A\) qida yollarının mikrobiloji zəhərlənməsi B\) istilik çirklənməsi C\) səs-küy çirklənmələri D\) radioaktiv maddələrlə torpaqların çirklənməsi E\) aerozollarla atmosferin çirklənməsi 351\. İstehsalat titrəyişlərinnin baş verməsinə səbəb olan qüvvələr \... nəticəsində yaranır. 1\. avadanlıqların hissələrinin disbalansı 2. avadanlıqların hissələrinin fırlanması 3. konstruktiv çatışmazlıqlar 4. qeyri-bərabər yeyilmə 5. avadanlıqların hissələrinin bərabər yeyilməsi A\) 1. 2. 3. 4 B\) 1. 3. 4. 5 C\) 1. 2. 4. 5 D\) 1. 2. 3. 5 E\) 2. 3. 4. 5 352\. Səs sahələri meşə oktava zolağına ayrılır? A\) 8 B\) 2 C\) 3 D\) 4 E\) 7 353\. Fiziki, kimyәvi, bioloji vә radioaktiv çirklәnmәlәr nәdir? A\) tәsәrrüfat fәaliyyәti nәticәsindә B\) Heyvanlar C\) İnsanlar D\) Kosmik E\) Meşәlәr 354\. Ekoloji proqnozlaşdırmanın üsullarından biridir: A\) proqram mәqsәd, genetik vә normativ üsullar, ekspert qiymәtlәndirmәsi B\) riyazi modellәşdirmә, kartoqrafik balans C\) dialektik balans, proqrammәqsәd, statistik D\) anket sorğuları, balans, statistik, riyazi kibernetika. E\) balans, qraflar nәzәriyyәsi, kartoqrafik, statistik. 355\. Sututarları çirkləndirmədən mühafizənin texniki tədbirlərinə aiddir; 1\. təzə su sərfiyyatının azaldılmasına; 2. çirkabsız istehsalatın təşkili; 3. çirkab suların su obyektinə buraxılmazdan öncə təmizlənməsi; 4. çirkab sularında çirkləndiricilərin konsentrasiyasının azaldılması yollarının axtarılması. 5\. dövri və təkarar su təchizatı sistemlərinin tətbiqi A\) 1. 5 B)1. 2 C)3. 4 D\) 4. 5 E\) 1. 3 356\. Sututarların çirklənmədən mühafizənin texnoloji tədbirlərinə aiddir: 1\. təzə su sərfiyyatının azaldılmasına; 2. çirkabsız istehsalatın təşkili; 3. çirkab suların su obyektinə buraxılmazdan əvvəl təmizlənməsi; 4. çirkab sularında çirkləndiricilərin konsentrasiyasının azaldılması; 5. dövri və təkrar su təchizatı sistemlərinin tətbiqi. A\) 1. 3. 5 B\) 1. 2. 3 C\) 3. 4. 5 D\) 2. 4. 5 E\) 2. 3. 5 357\. Ət məhsulları istehsalı müəssisələrində çirkab sularının neçə %-ni məişət suları təşkil edir? A\) 9\...\...12 B\) 12\...\...20 C\) 20\...\.....25 D\) 25\...\....40 E\) 40\...\...55 358\. Ət məhsulları istehsalı müəssisələrində çirkab sularının\...\...% - ni şərti-təmiz sular təşkil edir. A\) 12\...\...20 B\) 9\...\....12 C\) 20\...\.....25 D\) 25\...\....40 E\) 40\..... 55 359\. Ət məhsulları istehsalı müəssisələrində çirkab suların \...\...%-ni yağlanmamış sular təşkil edir: A\) 20\....25 B\) 12\... 20 C\) 9\...\...12 D\) 25\.....40 E\) 40\.....55 360\. Ət məhsulları istehsalı müəssiələrində çirkab sularının\...\...\...\...%-ni yağlanmış sular təşkil edir: A\) 40\...\....45 B\) 12\...\....20 C\) 20\...\....25 D\) 25\...\....40 E\) 9\...\.....12 361\. Ət məhsulları istehsalı müəssisələrində çirkab suları bölmə olar: 1\. yağlanmış 2. istehsalat 3. şərti-təmiz 4. məişət 5. patogen 6\. yağlanmamış A\) 1. 3. 4. 6 B)2. 3. 4. 5 C\) 3. 4. 5. 6 D\) 2. 3. 4. 6 E\) 1. 2. 3. 4 362\. Yüngül və qida sənayesi müəssisələrinin çirkab suları mənşəyində növündən və keyfiyyət göstəricilərindən asılı olaraq\...\... olur. 1\. çöküntü 2. istehsalat 3. təsərrüfat fekal 4. məişət 5. yağıntı A\) 2. 3. 5 B\) 2. 3. 4 C\) 3. 4. 5 D\) 1. 2. 3 E\) 1. 2. 5 363\. Yüngül və qida səneye müəssisələrinin çirkab suları mənşəyindən, növündən və keyfiyyət göstəricilərindən asılı olaraq\...\...\... qrupa bölünür. A\) 3 B\) 2 C\) 4 D\) 5 E\) 6 364\. Çirkab sularının təmizlənməsinin radiasiyon üsulu\...\..... A\) qisa müddətdə çirkləndirici maddələrin oksidələşməyə kaoqulasiya və parçalanmaya məruz qoyur B\) aslı hissəciklərin plotasiyasının yaxşılaşdırmağa imkan verir C\) anodla oksidləşmə və katodla bərpa elektrod kaoqulasiya və elektropotasiya prinsipinə əsaslanır D\) faydalı komponnentlərə ayırmaq üçün selektivsorven növlərinin tətbiqinə əsaslanır E\) təbii biokimyəvi proseslərə mənfi təsir göstərən maddələrin yaranmasına imkan vermir 365\. Çirkab sularının membranlı təmizlənməsi üsulu\..... A\) ultrasüzgəc və elektrodializin tətbiqinə əsaslanır B)asılı hissəciklərin flotasiyasının yaxşılaşdırılmasına imkan verir C\) anodla oksidləşmə və katodla bərpa elektrokoaqluyasiya və elektroflotasiya prinsiplərinə əsaslanır D\) faydalı komponentləri ayırmaq üçün yeni selektli sorbet növlərinin tətbiqinə əsaslanır E\) təbii biokimyəvi proseslərə mənfi təsir göstərən maddələrin yaranmasına imkan vermir 366\. Çirkab sularının təmizlənməsinin ozonlaşdırma üsulu\...\...\... A\) təbii biokimyəvi proseslərə mənfi təsir göstərən maddələrin yaranmasına imkan vermir B\) asılı hissəciklərin flotasiyasının yaxşılaşdırılmasına imkan vermir C\) anodla oksidləşmə və katodla bərpa elektrokoaqluyasiya və elektroflotasiya prinsiplərinə əsaslanır D\) faydalı komponentləri ayırmaq üçün yeni selektli sorbet növlərinin tətbiqinə əsaslanır E\) ultrasüzgəc və elektrodializin tətbiqinə əsaslanır 367\. Çirkab sularının təmizlənməsinin elektrokimyəvi üsulu\...\.... A\) anodla oksidləşmə və katodla bərpa elektroqaqluyasiya və elektroflotasiya prinsiplərinə əsaslanır B\) asılı hissəciklərin flotasiyasının yaxşılaşdırılmasına imkan verir C\) çirkab sularında təbii biokimyəvi proseslərə mənfi təsir göstərən maddələrin yaranmasına imkan vermir D\) faydalı komponentləri ayırmaq üçün yeni selektli sorbet növlərinin tətbiqinə əsaslanır E\) ultrasüzgəc və elektrodializin tətbiqinə əsaslanır 368\. Radioaktiv çirklənmə dedikdə \.... A\) mühitin təbii radiasiya fondunun dəyişməsi nəzərdə tutulur B\) mühitin fiziki parametrlərin dəyişməsi nəzərdə tutulur C\) təbiətdən istifadə prosesində landşaftın və ekosistemin pozulması ilə bağlı olan çirklənmələr D\) mühitin kimyəvi xassələrin dəyişməsi nəzərdə tutulur E\) təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində təbii mühitdə və ya antropogen substratda kütləvi artın nəticəsində hər hansı bir bioloji növün qeyri adi miqdarda çoxalması 369\. Parametrik çirklənmə dedikdə\.... A\) mühitin fiziki parametrləri B\) mühitin təbii radiasiya fondunun dəyişməsi nəzərdə tutulur C\) təbiətdən istifadə prosesində landşaftın və ekosistemin pozulması ilə bağlı olan çirklənmələr D\) mühitin kimyəvi xassələrinin dəyişməsi nəzərdə tutulur E\) təsərrüfat fəaliyyətinin nəticəsində təbii mühitin və ya antropogen substrartd