Sarogardan S1 PDF

‫‪1‬‬ ‫نویسندگان‪:‬‬ ‫علی طالیی‪ ،‬نازنین قربانی‪ ،‬فاطمه سادات امامی‪ ،‬فرناز کریمی‬ ‫تایپیست‪ :‬زهرا بیات‪ ،‬علیرضا بهرامی‬ ‫ویراستار...

‫‪1‬‬ ‫نویسندگان‪:‬‬ ‫علی طالیی‪ ،‬نازنین قربانی‪ ،‬فاطمه سادات امامی‪ ،‬فرناز کریمی‬ ‫تایپیست‪ :‬زهرا بیات‪ ،‬علیرضا بهرامی‬ ‫ویراستار علمی‪ :‬نرگس ایزدی‬ ‫ویراستار نگارشی‪ :‬امیررضا نامور‬ ‫علوم تشریحی ‪ -‬سر و گردن‬ ‫جلسه ‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫یادآوری‬ ‫سیستم اسکلتی از مزودرم مجاور محوری‪ ،‬مزودرم صفحه خارجی (الیه سوماتیک) و ستیغ عصبی مشتق میشود‪.‬‬ ‫ مزودرم مجاور محوری )‪ : (paraxial mesoderm‬مزودرم مجاور دو طرف نوتوکورد‬ ‫)‪ : (lateral plate mesoderm‬مزودرم در ناحیه محیط دیسک؛ این منزودرم ویتنی‬ ‫ مزودرم صفحه خااار‬ ‫سلوم داخل رویانی تشکیل میشود‪ ،‬دو الیه میشود ‪:‬‬ ‫▪ الیه چسبیده به حفره آمنیون (سوماتیک)‬ ‫▪ الیه چسبیده به کیسه زرده (احشایی)‬ ‫ ستیغ عصب )‪ : (neural crest‬سلولهای ستیغ عصبی (‪ : )neural crest‬از لبههای لوله عصبی در حال تشنکیل‬ ‫جدا میشوند و سپس از حالت اپیتلیال به مزانشیمی تبدیل میشوند و به یسمتهای مختلف بدن پراکنده میشنوند و‬ ‫در سر و گردن یبل از بسته شدن لوله ی عصبی ودر ناحیه ی تنه بعد از بسته شدن لوله ی عصبی مهاجرت می کنند و‬ ‫در ناحیه ی نوروکرانیوم و ویسروکرانیوم اجزای سلولی زیادی را ایجاد می کنند که بنه دلینل اهمینت این الینه و‬ ‫سلولهای حاصل از آن به ای الیه ‪ ،‬الیه چهارم جنینی هم گفته میشود‪.‬‬ ‫ مزودرم مجاور محوری در دو طرف نوتوکورد‪ ،‬سومیتومرها یا پیشسومیتها را که به صورت نوار سلولی هستند‪ ،‬به‬ ‫وجود میآورند و نهایتاً به صورت یطعهبندی (سومیتها) در میآید و تحت فرآیند سوماتوژنز به سلولهای مختلفنی‬ ‫تبدیل میشود‪.‬در وایع در اطراف نوتوکورد سلولهای سومیتومر به صورت تمنایزنیافتنه )‪ (undifferentiated‬و‬ ‫توده توپر وجود دارند که ای سلولها تحت فرآیند اپیتلیالی شدن به صورت دونات شکل در میآیند که به آنهنا‬ ‫سومیت و به حفره وسط آن سوماتوسل گفته میشود‪.‬‬ ‫سومیت‬ ‫ سلولهایی که در ناحیه شکمی‪-‬بطنی یرار دارند و از اپیتلیال به اسکلروتوم تبدیل میشوند و در اطراف نوتوکورد و‬ ‫لوله عصبی تبدیل به غضروف و استخوان میشوند و در تشکیل محور بدن (ستون فقرات) شرکت میکند‪.‬‬ ‫ یسمت پشتی سومیت مجاور اکتودرم‪ ،‬طی تمایز دو یسمت ایجاد میکند‪:‬‬ ‫درماتوم‬ ‫▪ یسمت میانی‬ ‫میوتوم‬ ‫▪ دو لبه شکمی‪-‬جانبی )‪ (VLL‬و پشتی‪-‬داخلی )‪(DML‬‬ ‫نکتااه‪ :‬سننلولهننای نننواحی ‪ DML‬و ‪ VLL‬سننومیت پننیشسنناز سننلولهننای عضننرنی را تشننکیل مننیدهننند‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫نکته‪ :‬سلول های ‪ VLL‬و ‪ DML‬طی تمایز و بیان ژن‪ ،‬عضرت اطراف محور (پریماگزیال) را ایجاد می کنند و همچننی‬ ‫بعضی از سلول های ‪ VLL‬با مهاجرت به مجاورت الیه جداری مزودرم صفحه خارجی )‪ )Somatic plate‬و با همکناری‬ ‫آن عضرت دور از محور (آباگزیال) را ایجاد می کنند‪.‬‬ ‫تصویر ‪ -1‬تکامل سومیت‬ ‫استخوان شدن )‪(ossification‬‬ ‫در استخوانی شدن‪ ،‬سلولهای ابتدایی مزانشیمی هستند‪.‬‬ ‫استخوانسازی داخل غشای )‪: (intramembranous (direct) ossification‬‬ ‫ای روش در استخوانهای په )‪ (flat‬صورت میگیرد‪.‬‬ ‫در ای فرآیند سلولهای مزانشیمی طی القاء سلولهای مجاور و بیان ژنهای خاص به طور مستقیم تبدیل به استئوبرست می‪-‬‬ ‫شوند‪.‬استئوبرستها باعث ترشح ماتریکس خارج سلولی )‪( (ECM‬شامل کرژن‪ ،‬استئونکتی ‪ ،‬استئوکلسی و‪ )...‬میشود و‬ ‫‪ 𝑷𝑶𝟑−‬و ‪ 𝑪𝒂𝟐+‬به صورت بلور های هیدروکسنی آپاتینت منیشنوند و در‬ ‫همچنی با کمک وزیکول ها باعث رسوب 𝟒‬ ‫نهایت استخوان ایجاد میشود‪.‬‬ ‫در استخوانهای په نظیر ‪( skull‬جمجمه) (شامل استخوانهای پیشانی‪ ،‬آهیانه‪ ،‬پسسری و‪ )...‬مراکز استخوانسازی در چند‬ ‫ناحیه ایجاد میشود که ای مراکز در ابتدا ‪ spicule‬ها یا خارهای استخوانی را ایجاد میکنند که این خارهنا بنه صنورت‬ ‫شعاعی حرکت میکنند و در نهایت به هم متصل میشوند و ایجاد استخوان میکنند‪.‬‬ ‫در ای حالت چون استخوان ها داخل بافت غشایی مزانشیم روی ناحیه ی مغز پیشی ‪،‬پسی ومیانی تشکیل می شوند‪ ،‬به آن‬ ‫نحوه ی استخوان سازی (‪intramembranous‬یا‪(direct‬هم می گویند‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫تصویر ‪-2‬استخوانسازی داخل غشایی‬ ‫)‪: (endochondral (indirect) ossification‬‬ ‫استخوانسازی داخل غضروف‬ ‫ای استخوانی شدن به خصوص در استخوانهای بلند مثل استخوان اندام رخ میدهد‪.‬‬ ‫روند استخوانسازی‪:‬‬ ‫ترشح‬ ‫مدل غضروفی )‪ (template‬از جنس غضروف هیالی که توسط سلولهای مزانشیمی ایجاد شده‬ ‫وجود پرده پریکندریوم (ضریع‬ ‫ماتریکس خارج سلولی غضروف توسط کندروسیتها و کندروبرستها‬ ‫تبدیل‬ ‫بایی ماندن الیه داخلی پریکندریوم به صورت مزانشیمی‬ ‫غضروفی) دورتادور غضروف‬ ‫تشکیل یقه استخوانی توسط استئوبرست‬ ‫ای سلول های مزانشیمی به استئوبرست در ناحیه دیافیز استخوان‬ ‫از‬ ‫هیپرتروفی کندروسیتها‬ ‫عدم رسیدن ‪ 𝑂2‬به کندروسیتها‬ ‫های در حال تمایز‬ ‫آوردن سلولهای استئوپروژنیتور توسط رگهای‬ ‫بی رفت کندروسیت ها و ایجاد ماتریکس کلسیفیه‬ ‫حرکت استئوبرستها در تمام فضاهای موجود و ترشح اسئوئید و کلسیفیه شدن‬ ‫خونی از پریوست‬ ‫ایجاد مراکز استخوان سازی ثانویه‬ ‫طی همی مراحل در اپیفیز‬ ‫ایجاد مراکز استخوانسازی اولیه‬ ‫‪5‬‬ ‫تصویر ‪ -3‬استخوانسازی داخل غضروفی‬ ‫نکته‪ :‬تا یبل از تولد دیافیز استخوان کامرً استخوانی میشود و استخوان اولیه ایجاد میگردد‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬تنها نقاطی از استخوان دراز که غضروفی میمانند‪-1 :‬غضروف مفصلی ‪-2‬صفحات رشد (صفحات اپیفیزی)‬ ‫نکته‪:‬در استخوان های بلند برفاصله یبل یا بعد از تولد مراکز استخوانسازی ثانویه در اپیفیز استخوان شکل منیگینرد کنه‬ ‫مراحل شکل گیری مانند استخوانسازی اولیه میباشد‪.‬‬ ‫مجمه )‪(skull‬‬ ‫جمجمه شامل دو بخش اساسی ‪ Neurocranium‬و ‪ Viscerocranium‬است‪.‬‬ ‫بخش ‪ Viscerocranium‬اسکلت صورت را تشکیل میدهد‪.‬‬ ‫‪ ( Neurocranium‬عبه مغز)‬ ‫پوششننی محننافظتی اطننراف مغننز مننیباشنند ‪.‬بننر اسنناش روش اسننتخوانی شنندن بننه دو یسننمت ‪ membranous‬و‬ ‫‪ chondrocranium‬تقسیم میشود‪.‬‬ ‫یسمت ‪ membranous‬به صورت داخل غشایی استخوانی میشود‪.‬ای بخش تشکیل دهنده سقف و کنارههنای جمجمنه‬ ‫می باشد‪.‬بخش غشایی جمجه از سلول های ستیغ عصبی و مزودرم مجاور محوری(سومیت ها و سومیتومر ها) تشکیل میشود‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫یسمت ‪ chondrocranium‬به صورت داخل غضروفی استخوانی میشود‪.‬ای بخش تشکیل دهنده کف جمجمه میباشد‪.‬‬ ‫اینن بخننش شننامل دو بخننش ‪( prechordal chondrocranium‬مشننتق شننده از سننتیغ عصننبی) و ‪chordal‬‬ ‫‪( chondrocranium‬مشتق شده از مزودرم مجاور محوری) میباشد‪.‬‬ ‫تصویر ‪ -4‬ساختار اسکلتی سرو صورت‬ ‫در تصویر بخش آبی حاصل ستیغ عصبی و بخش یرمز حاصل مزودرم مجاور محوری است و دور مغز را احاطه میکند‪.‬‬ ‫استخوانهای په جمجمه توسط نوارهای باریکی از بافت همبند متراکم به نام درز )‪ (suture‬از هم جدا میشوند‪:‬‬ ‫میان )‪(sagittal‬‬ ‫▪ درز میان دو استخوان آهیانه )‪(parietal‬‬ ‫‪coronal‬‬ ‫▪ درز میان استخوان پیشانی )‪ (frontal‬و آهیانه )‪(parietal‬‬ ‫‪(metopic) frontal‬‬ ‫▪ درز میان دو استخوان پیشانی )‪(frontal‬‬ ‫‪lambdoid‬‬ ‫▪ درز میان استخوان آهیانه )‪ (parietal‬و پسسری )‪(occipital‬‬ ‫مالج‪ :‬محل تقاطع درز ها که گسترده تر و په تر می شود مالج (‪ )fontanelle‬نام دارد‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫مالج ها‪:‬‬ ‫مرج یدامی )‪(ant. Fontanelle‬‬ ‫▪ محل تقاطع درزهای ‪ coronal‬و ‪sagittal‬‬ ‫مرج خلفی )‪(post. Fontanelle‬‬ ‫▪ محل تقاطع درز ‪ sagittal‬با درز استخوان ‪occipital‬‬ ‫نکته‪ :‬مرج خلفی کوچکتر از مرج یدامی است‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬در بیشتر موارد مرج یدامی در ‪18‬ماهگی و مرج خلفی در ماه های اول تا دوم بسته می شوند‪.‬‬ ‫معموال ای درزها ابتدا توسط بافت همبند متراکم به وجود میآیند؛ در وایع درزها در ابتدا به صورت سی دسموز هستند‪.‬با‬ ‫باالتر رفت س ‪ ،‬اندازه جمجمه به اندازه طبیعی خودش می رسد و ای درزها توسط بافت استخوانی به هم جوش میخورند‬ ‫(سی استوز) ‪.‬در بیشتر موارد مرج یدامی در ‪ 18‬ماهگی و مرج خلفی در ماه های اول تا دوم بسته می شوند‪.‬‬ ‫تصویر ‪ -5‬مرجها و درزها‬ ‫سؤال‪ :‬چرا درز های جمجمه نوزاد محکم به هم متصل نشدهاند و از بافت همبند هستند؟‬ ‫به دو دلیل‪:‬‬ ‫▪ زایمان طبیع ‪ :‬در طی فرآیند زایمان باید اندازه سر نوزاد با اندازه کانال واژینال تطابق داشته باشد‪.‬ویتی درزها محکم‬ ‫نباشند‪ ،‬استخوانها به راحتی روی هم میلغزند و فرآیند زایمان بدون مشکل انجام شود و استخوان ها نیز تا ‪ 24‬ساعت‬ ‫به حالت اولیه بازمی گردند‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫▪ رشد مغز‪ :‬رشد خود مغز که حتی تا ‪ 2‬سالگی در حال رشد است و ای انعطاف پذیری اجازه تغییر اندازه مغز تا اندازه‬ ‫طبیعی آن را میدهد‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬منشأ درز ساجیتال‪ ،‬ستیغ عصبی و منشأ درز کرونال‪ ،‬مزودرم مجاور محوری است‪.‬‬ ‫یسمت عمده سقف و کنارهای جمجمه به روش داخل غشایی و کف جمجمه به روش داخل غضروفی تشکیل میشنود‪.‬در‬ ‫روش داخل غضروفی تعدادی غضروف مجزا تشکیل میشود و سلولهای غضروفی تبدیل به استخوان میشوند‪.‬‬ ‫تصویر ‪ -6‬کف جمجمه‬ ‫نکات شکل ‪:6‬‬ ‫ برش ‪ transverse‬صورت گرفته و از باال کف جمجمه دیده میشود‪.‬‬ ‫ در وسط استخوان ‪ sphenoid‬سوراخ زی ترکی )‪ (sella turacica‬یرار دارد که محل یرارگیری غده هیپوفیز‬ ‫است‪.‬‬ ‫ منشاء سلول های ناحیه آبی رنگ )‪ (prechordal chondrocranium‬نورال کرست و منشاء سلولهای ناحیه‬ ‫یرمز رنگ )‪ (chordal chondrocranium‬مزودرم مجاور محوری میباشد‪.‬‬ ‫ محل تریی ‪ chordal chondrocranium‬و ‪ prechordal chondrocranium‬در وسط تنه استخوان اسفنوئید‬ ‫یرار دارد‪.‬‬ ‫در ‪ base‬جمجمه از یسمت یدام تا خلف تعدادی غضروف مجزا تشکیل میشودکه در نهایت استخوانی میشوند‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫استخوان‬ ‫تبدیل به‬ ‫غضروف‬ ‫‪ethmoid‬‬ ‫‪Trabeculae cranial‬‬ ‫‪Lesser wing of sphenoid‬‬ ‫‪Ala orbitalis‬‬ ‫‪Greater wing of sphenoid‬‬ ‫‪Ala temporalis‬‬ ‫‪Body of sphenoid‬‬ ‫‪Hypophyseal cartilage‬‬ ‫‪Base of occipital‬‬ ‫‪Parachordal cartilage‬‬ ‫‪Petrous bone‬‬ ‫‪Otic capsula‬‬ ‫جدول ‪ -1‬منشأ غضروفی استخوانهای جمجمه‬ ‫خلفی تری یسمت جمجمه که اطراف سوراخ بزرگ جمجمه )‪ (foramen magnum‬یرار دارند از اسکلروتومهای پنس‪-‬‬ ‫سری ایجاد میشوند‪(.‬اسکلروتوم های پسسری ‪ 4‬عدد هستند که یکی از آنها تحلیل میرود و ‪3‬تای باییمانده مهاجرت ‪-‬‬ ‫می کنند و در ناحیه خلف کف جمجمه در تکامل غضروفهای اطراف سوراخ بزرگ جمجمه نقش دارند‪).‬‬ ‫نکات بالین‬ ‫ای نقایص خصوصا در ارتباط با سلول های ستیغ عصبی هستند که ممک است در حی یا بعد از مهاجرت آسیب پذیر شوند‬ ‫و اخترالتی ایجاد کنند‪:‬‬ ‫ناحیه سقف جمجمه و مغز تشکیل نمیشود‪.‬اگر القاهای مغنز باعنث تشنکیل بافنت‬ ‫ ‪Anencephaly‬‬ ‫استخوان نشود مایع آمنیوتیک میتواند با مغز تماش پیدا میکند و باعث تحلیل رفت مغز میشود‪.‬‬ ‫عدم تشکیل کاسه سر‬ ‫ ‪Cranioschisis‬‬ ‫با نقص کوچکی در جمجمه بافت‬ ‫ ‪cranial meningocele and meningoencephalocele‬‬ ‫مغز یا مننژ بیرون میزند‪.‬‬ ‫در ای اخترل درزهای جمجمه زودتر از موعد بسته میشود‪.‬‬ ‫ ‪craniosynostosis‬‬ ‫درز ساجیتال زودتر از موعد بسته میشود و جمجمه در‬ ‫▪ ‪scaphocephaly‬‬ ‫ناحیه یدامی و خلفی رشد میکند و جمجمه کشیده میشود‪.‬‬ ‫‪10‬‬ ‫درز کرونال زودتر بسته میشود‪.‬‬ ‫▪ ‪(tower skull) Acrocephaly‬‬ ‫اخترل در بسته شدن درز ‪ coronal‬و ‪lambdoid‬‬ ‫▪ ‪Brachycephaly‬‬ ‫(درز ‪ lambdoid‬بی استخوان آهیانه و پسسری یرار دارد‪ ).‬در ‪Brachycephaly‬‬ ‫جمجمه کوتاه واز ناحیه پسسر تا یدام طول جمجمه کمتراست‪.‬‬ ‫درزهای یک طرفه باز میماند و‬ ‫جمجمه نامتقارن‬ ‫▪ ‪Plagiocephaly‬‬ ‫حالت جمجمه به صورت نامتقارن در میآید‪.‬اگر درزهای کرونال تنها در یک طرف‬ ‫به طور زودرش بسته شود نتیجه آن په شدن نامتقنارن جمجمنه اسنت کنه بنه آن‬ ‫پرگیوسفالی گفته می شود‪.‬‬ ‫دارای دو نوع ‪ A‬و ‪ ،B‬هنگامی روی‬ ‫▪ ‪( kleeblashadel‬جمجمه شبدری)‬ ‫می دهد که تمام درزها به صورت زودرش بسته شود و باعث رشد مغز از منرجهنای‬ ‫اسفنوئید و جلویی میشود‪.‬‬ ‫کوتولگی‪ ،‬انگشتان کوتاه‪ ،‬سر بزرگ منی‪-‬‬ ‫ دیسپالزی اسکلت (بیشتری نوع آن‪)achondroplasia :‬‬ ‫باشد‪.‬کل ید ‪ 60-50‬سانتیمتر میباشد‪.‬‬ ‫عدم رشد مغز و عدم گسترش جمجمه ‪ +‬معلولیت شدید ذهنی‬ ‫ ‪Microcephaly‬‬ ‫شایعتری نوع دیسپرزی اسکلتی کشنده نوزادان‪.‬دارای دو نوع‪:‬‬ ‫ دیسپالزی تاناتوفوریک‬ ‫استخوان های ران کوتاه و خمیده و با یا بدون جمجمه برگ شبدری‬ ‫▪ نوع ‪I‬‬ ‫استخوان ران نسبتاً بلند و جمجمه برگ شبدری‬ ‫▪ نوع ‪II‬‬ ‫شکل دیگری از دیسپرزی اسکلتی اتوزومال غالب‪ /‬نوع مریم ترآکندروپرزی‬ ‫ هیپوکندروپالزی‬ ‫مثالی از دیسپرزی عمنومی‪ -‬دینر‬ ‫ دیساستوزی مجمهای‪-‬ترقوهای )‪(cleidocranial dystosis‬‬ ‫بسته شدن مرجها و کاهش معدنی شدن درزهای جمجمهای‪ -‬برجستگی بزرگ استخوانهای پیشانی‪ ،‬آهیاننه‪ ،‬پنس‪-‬‬ ‫سری‪ -‬معموالً تریوه تکامل نیافته یا وجود ندارد‪.‬‬ ‫ناشی از فعالیت مادرزادی بیش از حد هیپوفیز و تولید زیاد هورمون رشند‬ ‫ آکرومگال )‪(acromegaly‬‬ ‫(بزرگ شدن نامتجانس دستها و پاها)‬ 11 Anencephaly ‫کودک مبتر به‬-8 ‫تصویر‬ scaphocephaly ‫ کودک مبتر به‬-7 ‫تصویر‬ cleidocranial dysost ‫کودک مبتر به‬-10‫تصویر‬ microcephaly ‫کودک مبتر به‬-9‫تصویر‬ Brachycephaly ‫ کودک مبتر به‬-12‫تصویر‬ meningoencephalocele ‫ اخترل‬-11 ‫تصویر‬ ‫‪12‬‬ ‫تصویر‪ -14‬کودک مبتر به ‪achondroplasia‬‬ ‫تصویر ‪ -13‬کودک مبتر به ‪kleeblashadel‬‬ ‫تصویر ‪ -15‬کودک مبتر به ‪Plagiocephaly‬‬ ‫‪13‬‬ ‫جدول ‪ -2‬ژنهای مرتبط با نقائص اسکلتی‬ ‫‪14‬‬ ‫تکامل سر و گردن‬ ‫منشأ سلول های مزانشیم که در تشکیل ناحیه سر نقش دارند‪:‬‬ ‫ مزودرم مجاور محوری )‪(paraxial mesoderm‬‬ ‫ صفحه خارجی )‪(lateral plate somatic‬‬ ‫ ستیغ عصبی )‪(neural crest‬‬ ‫ پرکودهای اکتودرمی‪ :‬یطعات برجسته و ضخیم تری در اکتودرم که به دلیل القاء مزانشیم زینر خنود بنه صنورت‬ ‫برجسته در آمده و در تشکیل بعضی از یسمتهای اعصاب نقش اساسی دارند‪.‬‬ ‫بخشهای ایجاد شده توسط مزودرم مجاور محوری در ناحیه سروگردن‪:‬‬ ‫مزودرم مجاور محوری همان سومیت ها و سومیتومر ها هستند که شامل سه دسته سلولهای اسکلروتوم‪ ،‬میوتوم و درمناتوم‬ ‫میباشند که هردسته از سلولها‪ ،‬تشکیل یسمتی از ناحیه سر و گردن را برعهده دارند‪:‬‬ ‫ تشکیل بخش بزرگی از اجزای غشایی و غضروفی نوروکرانوم در جمجمه‬ ‫ تشکیل تمامی عضرت ارادی ناحیه کرانیوفاشیال (سروگردن)‬ ‫ تشکیل درم و بافتهای همبند پشتسر‬ ‫ تشکیل مننژهای دمی (عقب) در ناحیه پیشمغز )‪(prosencephalon‬‬ ‫در ناحیه سروگردن‪:‬‬ ‫بخش های ایجاد شده توسط مزودرم صفحه خار‬ ‫ غضروفهای حنجره )‪ : (laryngeal cartilages‬شامل غضروفهای آرتینوئید و کریکوئید‬ ‫ بافت همبند اطراف ای ناحیه‬ ‫بخش های ایجاد شده توسط سلولهای ستیغ عصب در ناحیه سروگردن‪:‬‬ ‫همانطور که یبرً اشاره شد سلولهای نورال کرست از نواحی نورواکتودرم مغز پیشی ‪ ،‬میانی و پسی منشا گرفته و در هنگام‬ ‫تبدیل صفحه عصبی به لوله عصبی از لبه فولدها یا چی های لوله عصبی جدا میشوند و در ناحیه سر و صورت‪ ،‬یبل از بسنته‬ ‫شدن لوله عصبی و در ناحیه تنه‪ ،‬بعد از بسته شدن لوله عصبی مهاجرت کرده و بخشهای مربوط به خود را ایجاد منیکننند‬ ‫ای بخشها در ناحیه سروگردن شامل موارد زیر میباشد‪:‬‬ ‫ ویسروکرانیوم (صورت)‬ ‫ یسمت هایی از اجزای غشایی و غضروفی نوروکرانیوم جمجمه‬ ‫ سایر بافت ه ای دیگر ای نواحی شامل‪ :‬غضروف‪ ،‬استخوان‪ ،‬عاج دنندان‪ ،‬تانندون‪ ،‬درم‪ ،‬ننرمشنامه )‪،(pia matter‬‬ ‫عنکبوتیه )‪ ،(arachnoid‬نورونهای حسی و بافت همبند غدهای )‪(glandular stroma‬‬ ‫‪15‬‬ ‫بخش های ایجاد شده توسط پالکودهای اکتودرم در ناحیه سروگردن‪:‬‬ ‫پرکودهای اکتودرمی به همراه سلولهای نورالکرست در تشکیل گانگلیونهای حسی اعصاب مغزی (جمجمهای) ‪ 9 ،7 ،5‬و‬ ‫‪ 10‬نقش دارند‪.‬‬ ‫تصویر ‪ -16‬ساختار اسکلتی سر و صورت‪.‬مزانشیم ای ساختار ها از ستیغ عصبی (آبی)‪ ،‬مزودرم صفحه خارجی (زرد) و مزودرم مجاور‬ ‫محوری (سومیت ها و سومیتومرها) (یرمز) تشکیل شده است‪.‬‬ ‫دستگاه حلق )‪(pharyngeal apparatus‬‬ ‫ یوشهای حلقی ) ‪(pharyngeal (branchial) arches‬‬ ‫ شکافهای حلقی ) ‪(pharyngeal (branchial) clefts‬‬ ‫ ب بستهای حلقی ) ‪(pharyngeal (branchial) pouches‬‬ ‫ غشاهای حلقی ) ‪(pharyngeal (branchial) membranes‬‬ ‫مشخصتری ویژگی در تکامل سروگردن‪ ،‬پیدایش یوشهای حلقی در هفته های چهارم و پنجم تکامل میباشد‪.‬‬ ‫دلیل نامگذاری یوش های حلقی (فارنژیال) به دلیل مجاورت آن با ناحیه حلق (فارنژ) و دلیل نامگذاری دیگر با نام یوشهای‬ ‫برانکیال به دلیل شباهت آن به آبششهای ماهی میباشد‪.‬‬ ‫یوشهای حلقی در تشکیل ناحیه سروگردن نقش دارند‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫تصویر‪-17‬یوشهای حلقی؛ تصویر ‪ H‬برش ‪ ، transverse‬تصویر ‪ I‬برش ‪ coronal‬و تصویر ‪ J‬برش ‪ sagittal‬را نشان میدهد‪.‬‬ ‫یسمت های زرد رنگ ‪ gut‬را نشان میدهد‪.‬یسمتهای حلقوی تصویر ‪ I‬یوشها را نشان میدهد‪.‬‬ ‫‪17‬‬ ‫نکات شکل ‪:17‬‬ ‫ در رویان ‪ 23‬روزه‪ ،‬نوروپور یدامی (سوراخ ‪( rostral‬سری)) هنوز بسته نشده است‪.‬ای سوراخ تقریبناً در روز ‪25‬ام‬ ‫بسته میشود‪.‬‬ ‫ در رویان ‪ 24‬روزه‪ ،‬در ناحیه گردنی و فارانژیال برجستگیهای کمانی شکل از ناحیه پشت به ناحیه یدام کشیده می‪-‬‬ ‫شود که به آنها یوشهای حلقی میگویند‪(.‬در ای روز یوشهای حلقی ‪ 1‬و ‪ 2‬در حال تشکیل میباشند‪).‬‬ ‫ در رویان ‪ 26‬روزه‪ 3 ،‬یوش حلقی دیده میشود‪.‬‬ ‫ در رویان ‪ 28‬روزه‪ 4 ،‬برجستگی یوسی شکل از ناحیه خلف به یدام در نمای ‪ lateral‬یابل مشاهده میباشد‪.‬همچنی‬ ‫در پایان روز ‪28‬ام غشای دهانی حلقی )‪ (buccopharyngeal membranes‬پاره میشود‪.‬‬ ‫ در وسط هفته ‪ 4.5‬تکامل رویان (حدود روز ‪26‬ام)‪( stomodeum ،‬دهان اولیه) توسط ‪ 5‬برآمدگی صورت محناط‬ ‫شده است که شامل موارد زیر میباشد‪:‬‬ ‫▪ برجستگی ‪( frontonasal‬پیشانی‪-‬بینی) از باال‬ ‫▪ برجستگی ‪( maxillary‬فک فویانی) در عقب‬ ‫▪ برجستگی ‪( mandibular‬فک تحتانی) در پایی‬ ‫تصویر‪- A-18‬روز ‪25‬ام ‪-B‬روز‪28‬ام ‪-C‬هفته پنجم‬ ‫نکات شکل ‪:18‬‬ ‫ در طی تکامل یوشهای حلقی ابتدا ‪ 2‬بعد ‪ 3‬و بعد ‪ 4‬کمان حلقی ایجاد میشود‪.‬‬ ‫‪18‬‬ ‫ در رویان ‪ 42‬روزه پنج برآمدگی مزانشیمی دورتادور دهان اولیه یابل تشخیص است‪.‬‬ ‫تصویر‪-A -19‬رویان ‪ 24‬روزه ‪-B‬رویان ‪ 30‬روزه‬ ‫نکات شکل ‪:19‬‬ ‫ شکل ‪ ،A‬نمای فرونتال یک رویان ‪ 24‬روزه است که ‪ 5‬برآمدگی مزانشیمی مشخص میباشد‪.‬در ای حالنت دهنان‬ ‫اولیه (استئومودم) بطور مویت توسط پرده دهانی‪-‬حلقی بسته شده است‪.‬‬ ‫ شکل ‪ ،B‬نمای فرونتال یک رویان ‪ 30‬روزه که پرده دهانی‪-‬حلقی در آن پاره شده است‪.‬همچنی در طنی تکامنل‬ ‫برجستگی ‪ ،frontonasal‬گودههای بینی )‪ (nasal placodes‬در ای ناحیه تشکیل میشوند‪.‬‬ ‫تصویر‪ -20‬برش ساجیتال رویان‬ ‫نکات شکل ‪:20‬‬ ‫ یسمت آبی رنگ لوله عصبی را نشان میدهد که شامل مغز جلویی )‪ ،(forebrain‬مغز مینانی )‪ ،(midbrain‬مغنز‬ ‫‪19‬‬ ‫خلفی )‪ (hindbrain‬و ‪Rhombomere‬ها میباشد‪.‬‬ ‫ یسمت زرد رنگ یسمت ابتدایی ‪( gut‬روده حلقی) را نشان میدهد‪.‬‬ ‫ یسمتهای تیره رنگ ‪( pouches‬ب بستهای حلقی) را نشان میدهد‪.‬‬ ‫تصویر‪ -21‬برش رویان از ناحیه خطچی‬ ‫نکات شکل ‪:21‬‬ ‫ لوله عصبی مشخص شده‪ ،‬که ای لوله در ناحیه سری وسیعتر و در ناحیه دمنی محندودتر شنده و ‪ spinal cord‬را‬ ‫تشکیل میدهد‪.‬‬ ‫ در ای شکل‪ ،‬در ناحیه وسط یسمتی از ‪( gut‬روده اولیه) دیده میشود‪ Gut.‬مهمتری دستگاهی است که از اندودرم‬ ‫تشکیل میشود‬ ‫ کف دهان اولیه (استومودئوم) توسط غشای دهانی‪-‬حلقی )‪ (buccopharyngeal membrane‬از ‪ gut‬جدا منی‪-‬‬ ‫شود‪.‬‬ ‫ یسمت ابتدایی روده )‪ ، (gut‬روده حلقی است که در اطراف حلق ایجاد میشود و به آن ‪ pharyngeal gut‬منی‪-‬‬ ‫گویند‪.‬‬ ‫ کمانهای حلقی )‪ (pharyngeal arches‬در اطراف ‪ pharyngeal gut‬تشکیل منیشنوند و در ناحینه حلنق از‬ ‫‪20‬‬ ‫سمت ‪ lateral‬یابل مشاهده هستند‪.‬‬ ‫ از باال به پایی کمانهای حلقی ‪ 4 ،3 ،2 ،1‬و ‪ 6‬تشکیل میشوند؛ و کمان حلقی پنجم تشکیل نمیشود یا تحلیل می‪-‬‬ ‫رود‪.‬‬ ‫ اجزای کمانهای (یوشهای) حلقی‪:‬‬ ‫▪ سطح داخلی یوشهای حلقی (مشخص شده با رنگ زرد) توسط اندودرم‬ ‫پوشیده میشود؛ زیرا همانطور که گفته شد یوشهای حلقی اطراف ‪gut‬‬ ‫تشکیل میشوند و خود ‪ gut‬نیز از اندودرم به وجود آمده است‪.‬‬ ‫▪ سطح خارجی یوشهای حلقی (مشخص شنده بنا رننگ آبنی) توسنط‬ ‫اکتودرم پوشیده میشنود؛ چنون سنطح خنارجی روینان را اپنیتلینوم‬ ‫اکتودرمی میپوشاند‪.‬‬ ‫▪ ‪ Core‬یا محور یوشهای حلقی‪ ،‬مزانشیمی میباشد که همانطور که یبرً‬ ‫اشاره شد‪ ،‬ای یسمت سلولها را از مزودرم مجناور محنوری‪ ،‬منزودرم‬ ‫صفحه خارجی‪ ،‬سلولهای ستیغ عصبی و پرکودهای اکتودرمی دریافت‬ ‫میکند‪.‬بخش عمده ای یسمت همان سلولهای ستیغ عصبی ‪(neural‬‬ ‫)‪ crest‬میباشد‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬هر یوش حلقی یک شریان‪ ،‬یک عصب و یک غضروف مربوط به خود را دارا میباشد‪.‬‬ ‫بنبستهای حلق )‪(pharyngeal pouches‬‬ ‫در سمت داخل یوشهای حلقی‪ ،‬فرورفتگیهای اندودرمی به سمت خارج‪ ،‬ب بسنتهنای حلقنی را ایجناد منیکننند‪.‬این‬ ‫فرورفتگی ها بی یوشهای اول و دوم‪ ،‬دوم و سوم و الی آخر وجود دارند‪.‬‬ ‫شکافهای حلق )‪(pharyngeal clefts‬‬ ‫در سمت خارج یوشهای حلقی‪ ،‬فرورفتگیهای اکتودرمی به سمت داخل‪ ،‬شکافهای حلقی را ایجاد میکنند‪.‬پس شکاف‪-‬‬ ‫های حلقی اپیتلیوم اکتودرمی در سمت خارج هستند‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬بنابرای یوشهای حلقی‪ ،‬شکافهای حلقی و ب بست های حلقی به صورت نوارهای گرد از سمت خلف به یدام منی‪-‬‬ ‫آیند‪ ،‬که به محور اصلی‪ ،‬کمان )‪ (arch‬به فاصله سطح خارجی دو کمان‪ ،‬شکاف )‪ (cleft‬و به فاصله سطح داخلی بنی دو‬ ‫کمان‪ ،‬بنبست )‪ (pouch‬میگوییم‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫شریان قوسهای حلق‬ ‫‪( Aortic sac‬کیسه آئورت) در اطراف یوشهای حلقی کمانهای شریانی را ایجاد میکند که به داخل یوشهنای حلقنی‬ ‫نفوذ میکنند و سپس تغییراتی در آنها ایجاد خواهد شد‪.‬‬ ‫تصویر‪ -22‬شریان یوشهای حلقی‬ ‫اعصاب قوسهای حلق‬ ‫هر یوش حلقی توسط عصب مغزی خودش عصبدهی میشود‪.‬اعصاب ‪( cranial‬جمجمهای) زوج پنجم‪ ،‬هفتم‪ ،‬نهم و دهنم‬ ‫به درون یوشهای حلقی نفوذ و آنها را عصبدهی میکند‪.‬‬ ‫تصویر‪ -23‬اعصاب یوشهای حلقی‬ ‫‪22‬‬ ‫قوس اول حلق )‪ = (First pharyngeal arch‬کمان فک تحتان )‪(Mandibular arch‬‬ ‫ای یوش شامل دو یسمت است‪:‬‬ ‫ ‪( Dorsal portion‬پشتی)‪ :‬ایجاد کننده زائده ماگزیرری )‪(Maxillary process‬‬ ‫ ‪( Ventral portion‬شکمی)‪ :‬ایجاد کننده زائده مندیبوالر )‪(Mandibular process‬‬ ‫غضروف مِکِل )‪(Meckel’s cartilage‬‬ ‫غضروفی است که در ضخامت مزانشیم زائده مندیبوالر وجود دارد‪.‬هرچند غضروف مکل نقش محوری در تکامل فک‬ ‫تحتانی دارد اما استخوانسازی در فک تحتانی و فویانی به صورت استخوانسازی درون غشایی انجام میشود‪.‬و ای غضروف‬ ‫یک محور است که بعداً یسمت عمده آن تحلیل میرود‪.‬‬ ‫دو بخش در انتهای پشتی غضروف مکل بایی میمانند که مزانشیم ای غضروف باییمانده در ناحیه گوش دو استخوان به‬ ‫نامهای ‪( Incus‬سندانی) و ‪( Malleus‬چکشی) را ایجاد میکنند‪.‬‬ ‫بخشهای استخوان مشتق شده از قوس اول حلق‬ ‫ ‪Premaxilla‬‬ ‫ ‪( Maxilla‬فک فویانی)‬ ‫ ‪( Zygomatic bone‬استخوان زایگوما (استخوان گونه) )‬ ‫ بخشی از استخوان تمپورال (گیجگاهی)‬ ‫ بخشی از گوش خارجی و مجرای شنوایی خارجی‬ ‫ ‪( Mandible‬فک تحتانی)‪ :‬از استخوانی ش دن درون غشایی بافت مزانشیمی اطراف غضروف مکل ایجاد میشود‪.‬‬ ‫ استخوانچههای ‪ Incus‬و ‪ Malleus‬گوش‪ :‬همانطور که اشاره شد از باییمانده غضروف مکل ایجاد میشود‪.‬‬ ‫ لیگامان اسفنومندیبوالر‬ ‫ لیگامان یدامی چکشی‬ ‫بخشهای عضالن مشتق شده از قوس اول حلق‬ ‫ عضرت جونده )‪ (Mastication muscles‬شامل ‪.1‬عضرت تمپورالیس )‪ (Temporalis‬داخلی و خارجی‪،‬‬ ‫‪.2‬عضله ماسِتِر )‪ (Masseter‬و ‪.3‬عضرت تریگویید داخلی و خارجی‬ ‫ بط یدامی عضله دی گاستریک‬ ‫ عضله مایلوهایوئید‬ ‫ عضله کشنده تمپانی )‪(Tensor tympani‬‬ ‫‪23‬‬ ‫ عضله کشنده کام )‪(Tensor palatini‬‬ ‫نکته‪ :‬عضله تمپورالیس‪ ،‬عضلهای که در ناحیه گیجگاهی یرار می گیرد و روی راموش استخوان فک تحتانی به بسته شدن فک‬ ‫کمک میکند‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬عضله دیگاستریک‪ ،‬دارای دو بط عضرنی ‪ Anterior‬و ‪ Posterior‬است که ای دو بط (برجستگی) در امتداد‬ ‫هم یرار گرفتند‪.‬‬ ‫عصبرسان قوس اول حلق‬ ‫عصبدهی یوش اول توسط عصب بزرگ و مهم سهیلو )‪ (trigeminal‬انجام میشود که خود دارای ‪ 3‬شاخه‬ ‫‪( ophthalmic‬چشمی)‪ ،‬ماگزیرزی و مندیبوالر میباشد‪.‬ای عصب زوج پنجم از اعصاب ‪ cranial‬میباشد‪.‬ای عصب‪،‬‬ ‫عصبرسانی به عضرت ناحیه یوش اول و همچنی عصبدهی حس پوست صورت را انجام میدهد‪.‬‬ ‫قوس دوم حلق )‪ = (Second pharyngeal arch‬قوس الم )‪(Hyoid arch‬‬ ‫ دلیل نامگذاری ای یوش با نام ‪ Hyoid‬به دلیل وجود استخوان هایوئید است که یک استخوان ‪ U‬شکل در باالی‬ ‫حنجره است و محور اتصال عضرت ‪ Supra Hyoid‬و ‪ Infra Hyoid‬میباشد‪.‬ای استخوان دو شاخ کوچک و دو‬ ‫شاخ بزرگ دارد‪.‬شاخ کوچک و بخش فویانی تنه ی آن از یوش دوم حلقی و شاخ بزرگ و بخش تحتانی تنه ی آن‬ ‫از یوش سوم حلقی تشکیل می شود‪.‬‬ ‫غضروف رایشرت )‪ ،(Reichert’s cartilage‬غضروف یوش دوم (یوش المی) میباشد‪.‬‬ ‫بخشهای استخوان مشتق شده از قوس دوم حلق‬ ‫ استخوان رکابی )‪(Stapes‬‬ ‫ زائده نیزهای استخوان گیجگاهی )‪(Styloid process‬‬ ‫ رباط نیزهای المی )‪(Stylohyoid lig.‬‬ ‫ دوشاخ کوچک و بخش فویانی تنه استخوان ‪( Hyoid‬المی)‬ ‫بخشهای عضالن مشتق شده از قوس دوم حلق‬ ‫ عضله رکابی‬ ‫ عضرت ‪Stylohyoid‬‬ ‫ بط خلفی عضله دیگاستریک‬ ‫ عضرت گوشی )‪ : (auricular‬که شامل سه بخش ‪ ،Post. ،Ant.‬و ‪ Sup.‬میباشند‪.‬‬ ‫ عضرت حالت دهنده صورت )‪ (facial expression‬شامل‪ :‬عضرت زایگوماتیک مینور و ماژور‪ ،‬عضرت گرد‬ ‫‪24‬‬ ‫دور چشم )‪ ،(orbicularis oculi‬دور دهان )‪ ،(orbicularis oris‬عضله ‪ ،frontalis‬عضله ‪،buccinator‬‬ ‫عضله ‪ platysma‬و‪...‬میباشد‪.‬‬ ‫عصبرسان قوس دوم حلق‬ ‫عصب یوش دوم حلقی ‪( facial nerve‬عصب صورتی) میباشد که همان عصب زوج هفتم اعصاب ‪ cranial‬میباشد‪.‬‬ ‫قوس سوم حلق‬ ‫بخش استخوان مشتق شده از قوس سوم حلق‬ ‫ دوشاخ بزرگ و بخش تحتانی تنه استخوان هایوئید‪.‬‬ ‫بخش عضالن مشتق شده از قوس سوم حلق‬ ‫ عضله نیزه ای حلقی )‪(Stylopharyngeus‬‬ ‫عصبرسان قوس سوم حلق‬ ‫عصب زوج نهم ‪ cranial‬به نام ‪( Glossopharyngeal Nerve‬عصب زبانی حلقی) میباشد که عضله ای ناحیه را‬ ‫عصب رسانی میکند‪.‬‬ ‫قوس چهارم و ششم حلق‬ ‫اجزاء غضروفی یوشهای چهارم و ششم حلقی جهت تشکیل غضروفهای تیروئید‪ ،‬کریکوئید‪ ،‬آریتنوئید‪ ،‬کورنیکولیت و‬ ‫کونیفرم حنجره در هم ادغام می شوند‪.‬دروایع مزانشیم ای دو یوش با کمک هم داربست اصلی ناحیه حنجره را میسازند‪.‬‬ ‫عضالت قوس چهارم‬ ‫عضرت خارج حنجره شامل‪:‬‬ ‫ کریکوتیروئید )‪(Cricothyroid‬‬ ‫ باالبرنده کام (‪)Levator palatini‬‬ ‫ تنگ کنندههای حلقی )‪(Constrictors of pharyngeal‬‬ ‫عصب عضالت قوس چهارم‬ ‫شاخه حنجرهای فویانی )‪ (Superior laryngeal‬عصب واگ‪ ،‬عصبرسانی به ای عضرت را انجام میدهد‪.‬عصب واگ‬ ‫‪25‬‬ ‫عصب زوج دهم ‪ cranial‬است‪) superior laryngeal branch of vagus nerve).‬‬ ‫عضالت قوس ششم‬ ‫عضرت داخلی حنجره )‪ (intrinsic muscles‬مثل عضرت ‪ vocalis‬که صوت را ایجاد میکنند‪.‬‬ ‫عصب عضالت قوس ششم‬ ‫عضرت یوش ششم توسط شاخه راجعه )‪ (recurrent laryngeal‬عصب واگ عصب دهی می شوند‪.‬‬ ‫)‪) recurrent laryngeal branch of vagus nerve‬‬ ‫تصویر‪ -24‬استخوان‪ ،‬غضروف و لیگامانهای یوشهای حلقی‬ ‫‪26‬‬ ‫تصویر‪ -25‬عضرت یوشهای حلقی‬ ‫تصویر‪-26‬مسیر یوشهای حلقی‬ ‫‪27‬‬ ‫جدول ‪ -3‬مشتقات یوشهای حلقی و عصبدهی آنها‬