Samenvatting intellectuele rechten PDF

Samenvatting intellectuele rechten (zie website FOD Economie (belangrijk volgens meneertje Nico)) SLIDES ER LANGS HOUDEN Hoofdstuk 1: inleiding, begrip en definitie =========================================== Wat zijn intellectuele rechten? ------------------------------- Subjectieve rechten di...

Samenvatting intellectuele rechten (zie website FOD Economie (belangrijk volgens meneertje Nico)) SLIDES ER LANGS HOUDEN Hoofdstuk 1: inleiding, begrip en definitie =========================================== Wat zijn intellectuele rechten? ------------------------------- Subjectieve rechten die via objectief recht toekomen aan rechtssubjecten. Private subjectieve rechten: persoonlijkheidsrechten (extra-patrimoniale) vermogensrechten (patrimoniale) - **Persoonlijkheidsrechten** = niet-verhandelbare subjectieve rechten geen rechtsgeldige afstand mogelijk - **Vermogensrechten** = verhandelbare subjectieve rechten behoren tot vermogen persoon - Hieronder vallen intellectuele rechten!! Intellectuele rechten = zakelijke & absolute rechten die slaan op een immaterieel goed (=scheppingen van de menselijke geest) !!! sommige intellectuele rechten (auteursrecht) ook persoonlijkheidsrechten. Intellectuele eigendomsrechten geen stoffelijk materieel voorwerp!! (art 3.50 BW) Exclusieve rechten = verlenen gedurende bepaalde tijd een monopolypositie mbt exploitatie van hun creatie. - Geen gebruik van creatie mits toestemming van houder van recht - Verbodsrecht = houder van recht kan mogelijkheid ontzeggen om handelingen te verrichten die in strijd zijn met hun uitsluitend recht Plaats van de intellectuele rechten ----------------------------------- ### Decreet d'Allarde (1791) Vrijheid van handel en nijverheid iedereen vrij om economische activiteiten uit te oefenen. Onrechtstreeks bevestigd in Bijzonder wet van 8-8-1980 - Gewesten bevoegd voor Economische aangelegenheden - Beginsel van vrijheid van handel en nijverheid blijft anno 2012 gehandhaafd ### Vrije mededinging mits eerlijk gebruik Onderdeel van economische vrijheid Mogelijkheid tot berokkenen van schade - bewust schade berokkenen - om grootste afzetmarkt trachten te vinden Belangrijke afwijking op het gewone aansprakelijkheidsrecht - 1382 ev BW - schade -- fout -- ozv → vergoeding Dus: concurrentiestrijd is niet onbeperkt niet alle middelen zijn aanvaardbaar Vandaar: stelsel van mededingingsrecht als beperking op algemene vrijheid van mededinging ### Vrijheid kopie Vrije mededinging betekent: - recht om voorbeelden na te volgen - met minimale eigen inspanningen - wél opletten voor verwarring → nodige onderscheid moet er zijn Bescherming tegen nabootsen: - neiging om vindingrijkheid te beschermen/ te belonen - door speciale wetgeving - met exclusieve rechten (vreemd aan het mededingingsrecht) Intellectuele rechten = uitzondering op mededinging en nabootsing - uitzondering op vrijheid van mededinging - exclusiviteit (monopolie m.b.t. exploitatie) - houder kan derden "nabootsing" (handelingen die onder exclusief recht vallen) verbieden of kan toestemming geven om handelingen die onder exclusief recht te verrichten Sector van de intellectuele rechten ----------------------------------- ### Industriële rechten Categorieën: merkenrecht, octrooirecht, recht op industriële tekeningen en modellen, kwekersrecht, recht betreffende bescherming van topografieën en bescherming geografische aanduidingen. Beschermen technologische en commerciële innovaties zoals patenten, merken, en ontwerpen. Ze vereisen meestal [registratie] om geldig te zijn. Voorbeeld: Calvin Klein, lamp, stoel... ### Auteursrechten senso lato (artistieke rechten) Beschermen creatieve werken zoals boeken, muziek, en films. Ze ontstaan automatisch bij creatie, zonder dat registratie nodig is. Voorbeeld: vrt, fc de kampioenen, boeken... #### Gemeenschappelijke kenmerken 1. **Inhoudelijk** - Grondrecht want eigendomsrecht - Immaterieel = resultaat van geestelijke arbeid - Originaliteit = het reeds gekende overstijgen - Exclusiviteit = enkel de houder exploiteert - Tijdsgebonden = na beschermduur openbaar domein - Economische waarde - Kan geëxploiteerd worden door vb. verlenen van licenties = rechtenhouder kan verdienen door anderen toestemming te geven om zijn werk te gebruiken - Inbreuk op exclusiviteit = namaking - Douane kan goederen in beslag nemen die inbreuk maken op deze rechten - Territorialiteit = meestal alleen binnen een bepaald geografisch gebied 2. **Organisatorische eenheid** - WIPO (Wereldorganisatie) = internationale organisatie in Genève met 185 lidstaten, die de naleving van intellectuele eigendomsverdragen coördineert en landen helpt samenwerken - Verdragen, administratieve samenwerking, registratie, arbitrage en technische bijstand #### Verschillen 1. **Finaliteit** - Artistieke rechten = cultureel doel = uitdrukking van de schepper - Industriële rechten = economisch doel = verhandelen van producten Vervagend onderscheid owv beschermingsproblematiek door nieuwe technologieën zoals software en databanken. 2. **Ontstaanswijze** - Artistieke rechten = rechtsfeit = zodra een creatief werk wordt gemaakt, is het beschermd, zonder dat daar registratie of formele handelingen voor nodig zijn. - Industriële rechten = rechtshandeling = eigenaar moet actieve stappen ondernemen om de bescherming te verkrijgen. - Minderjarige kan dit nooit want niet handelingsbekwaam!! 3. **Persoonsgebonden aspect** - Artistieke rechten = morele rechten - Recht van de schepper om erkend te worden als auteur van werk (vaderschap) - Industriële rechten = morele rechten enkel in geval van octrooien - Focus meer op economische exploitatie en minder op persoonlijke relevantie  #### Economisch belang 45% van BNP Wetgevende bevoegdheden inzake intellectuele rechten ---------------------------------------------------- Wetgevende bevoegdheid: - Economie: Gewestaangelegenheid - Intellectuele eigendom: - Federale bevoegdheid - Benelux bevoegdheid - Wetgevend initiatief verschuift meer naar EU Sedert 2014: IR als onderdeel van WER: - Boek XI = IR - Boek I = definities, Boek XV = Rechtshandhaving, Boek XVI = bijzondere procedures Dienst voor de Intellectuele Eigendom (D.I.E.) - onderdeel FOD Economie, KMO, Middenstand & Energie hoofdstuk 2: auteursrechten (senso lato) ======================================== Wetgevend kader --------------- ### nationale regelgeving 1/1/2015: Boek XI WER Voorheen: - Wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten (Auteurswet) ter vervanging van de wet 22/03/1886 - Wet van 30 juni 1994 houdende omzetting van de Europese richtlijn van 14 mei 1991 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma's (Softwarewet) - Wet van 31 augustus 1998 houdende omzetting van de Europese richtlijn van 11 maart 1996 betreffende de rechtsbescherming van databanken (Databankenwet) ### EU-regelgeving **Problemen** waarmee men werd geconfronteerd bij **harmonisatie** van auteursrecht binnen EU: - 2 verschillende auteursrechtstelsels binnen de EU: - Het continentale droit-d'auteur-systeem - Het copyright systeem van de UK en Ierland - Heel veel belanghebbende partijen vertegenwoordigd - Importer countries: kunst importeren en dus rechten aan gebruikers geven - Exporter countries: meer bescherming voor auteurs en minder voor de gebruikers Sinds 1991 heeft de Europese Commissie richtlijnen uitgevaardigd om het auteursrecht in alle lidstaten te harmoniseren. Nog lang geen eengemaakte markt in deze sector binnen EU probleem = territoriale begrenzing nationaal auteursrecht fragmentatie van markt ### Internationale bescherming Twee doelen verdragsluitende landen: 1. Garanderen dat elkaars auteurs even goed behandeld worden als eigen onderdanen 2. Garantie verlenen van een soort gelijkwaardige bescherming van creaties Verdragen: A. **Conventie van Bern voor bescherming van letterkundige en kunstwerken 1886** - Art XI.290 WER laat Belgen toe om in eigen land en tegenover elkaar zich rechtstreeks te beroepen op bepalingen van de Conventie van Bern B. **Universele auteursrechtconventie 1952** C. **Conventie van Rome ter bescherming van de uitvoerende kunstenaars, producenten en omroeporganisaties 1961** - Verdrag ter bescherming 'naburige rechten' - Ook hier belang België (art XI.290 WER) D. **TRIP verdrag (Trade-related aspects of Intellectual Property) 15/4/1994** - Behandelt alle domeinen van de intellectuele rechten - Kwam tot stand op initiatief van de WTO - Ruimere territoriale harmonisatie: niet alle landen gebonden door TRIPs OK waren reeds lid van de conventies van Bern en Rome en dit was verplicht E. **WIPO verdrag (World Intellectual Property Organisation) 20/12/1996** - WCT en WPPT twee nieuwe verdragen met oog op modernisering en betere bescherming op internationaal niveau enerzijds het auteursrecht en anderzijds naburige rechten Auteursrecht sensu lato ----------------------- AR destijds (1886) vanuit de nood van schrijvers, componisten, artiesten nu beschermt AR méér dan "artistieke" creaties AR zijn voor iedereen (schepper & gebruiker) van belang - aankoop v/e boek of ontlenen v/e boek i/d bib - bekijken v/e film via kabel of huren v/e dvd i/e videotheek - maken v/e fotokopie - afspelen van muziek op een feestje - opvoering i/e theater - downloaden van muziek of bestanden v/h internet - aanmaken v/e website AR ≈ Economische belangen - pers, literatuur, reclame, - muziek, theater, - fotografie, beeldende kunst, film & video, radio & TV... ### Toepassingsgebied: art 2 Bener Conv en art XI,165 WER [Welke] creaties: art XI.165: "*werk van letterkunde of kunst"* - werken van letterkunde - werken van beeldende kunst - geluidswerken - audiovisuele werken - databanken - computerprogramma's (titel VI = art XI.294) Uitzondering voor officiële akten van OH (art XI.172 WER) Nut omwille van specifieke regels, zoals: - Volgrecht (werken van grafische kunst) - Vermoeden van overdracht (audiovisuele werken, databanken, software) - Open access regels (werken van letterkunde) Voorbeeld: - boeken, toneelwerken, brochures, cursussen, partituren, schilderijen, litho's, beeldhouwwerk, bouwplannen, foto's, choreografieën, geografische kaarten, kalenders... - medium/drager: papier, karton, elektronisch, cd, dvd, tape, transmissie. ### Beschermingsvereisten AR biedt bescherming aan "werken van letterkunde en kunst" en die is automatisch en in principe absoluut als: - het werk is uitgedrukt in een concrete vorm - het werk is origineel (Vb Bromptom fiets HvJ 2020) Of een werk deze vw'en al dan niet voldoet, moet worden aangetoond door de auteur: **stelplicht** dus: - geen registratie nodig - wél bestaat nog het wettelijk depot (wet 8-4-1965): - verplichting tot deponeren bij Koninklijke bib. van elk in BE gepubliceerd werk - niets met AR te maken Zie slide 10 + 11 #### Concrete uitdrukkingsvorm Beschermt geen ideeën, hoe origineel ze ook zijn - Ook geen denkbeelden, procedures, werkwijzen of mathematische concepten (art 9 TRIP) - Toegelaten iemands idee over te nemen of als inspiratie te gebruiken op vw dat daaraan een andere uitwerking wordt gegeven en niet schuldig maakt aan oneerlijke praktijken - Ook geen bescherming aan een genre, mode/stijl of techniek HvJ 2018: Smaak & geur niet beschermd door AR, omdat ze subjectief waargenomen worden. #### Originaliteit Volgens HvJ: "intellectuele schepping van auteur die in de persoonlijkheid weerspiegelt en tot uiting komt door een vrije creatieve keuze van de auteur bij de totstandkoming" - Objectief component - Aanwezigheid van een zekere vorm van intellectuele arbeid zonder dat er sprake moet zijn van een aanzienlijke hoeveelheid - Subjectief component - Kan men hand van auteur herkennen in werk en bestaat er zo een band? - ≠ nieuwheid!! wat nieuw is, is niet automatisch origineel & omgekeerd. **Onafhankelijke creatie:** elk werk met een persoonlijke stempel is beschermd, maar de eiser moet bewijs leveren dat hij geen kennis had van het oudere werk. Bij **adaptatie of bewerking** wordt bestaand auteursrechtelijk beschermd werk gebruikt voor een nieuw werk (bijv. boek naar toneel, vertaling, variaties). - Auteur van het nieuwe werk heeft auteursrecht, mits het origineel is. - Voor gebruik van het bestaande werk is toestemming van de oorspronkelijke auteur vereist zonder toestemming is het inbreuk. ### Verkrijging van het AR (art XI.167 WER) 1. **Geen registratieverplichting** - Art 5,2 Berner Conv - Lidstaten mogen geen formaliteiten opleggen - Auteursrecht ontstaat door rechtsfeit 2. **Copyright notice ©** - Depot of © is niet nodig voor bescherming AR - Buiten VSA heeft © geen juridische waarde alleen afradend effect - Wél bestaat nog het wettelijk depot (wet 8-4-1965): - Verplichting tot deponeren bij Koninklijke bib. van elk in BE gepubliceerd werk - Niets met AR te maken ### Titularis van het AR #### Maker van het werk (art XI.170 WER) AR komt toe aan de persoon die een auteurswerk tot stand brengt. - Enkel fysieke persoon GEEN rechtspersoon - Na overlijden: erfgenamen of aangewezen persoon Om de auteur te identificeren, wordt degene wiens naam of letterwoord op het werk staat, vermoed de auteur te zijn (art. XI.170 WER). - Vermoeden geldt niet alleen voor fysieke personen, maar ook voor bv bedrijven. #### Postume werken **Postume werken** = werken die niet openbaar worden gemaakt tijdens het leven van de auteur. - Auteursrecht zal worden uitgeoefend door rechtsopvolgers van de auteur #### Samenwerking tussen verschillende auteurs (art XI.168 en XI.169 WER) Strips: tekenaar + schrijver Lied: componist + tekstdichter Bij samenwerking zijn alle betrokkenen medeauteurs en moeten zij het auteursrecht gezamenlijk uitoefenen (art XI.168 en XI.169 WER). - **Medeauteur** = diegene die creatieve en persoonlijke bijdrage levert loutere medewerking of uitvoering van instructies maakt iemand geen medeauteur - indien exploitatie: akkoord alle medeauteurs nodig, ongeacht omvang van hun bijdrage **Deelbaar werk**: medeauteur mag afzonderlijke bijdrage exploiteren als dit geen nadeel veroorzaakt voor het gezamenlijke werk. - Vb: balletscène binnen opera #### bijzondere regeling mbt Audiovisuele werken en film (art WI.179-183 WER) Hoofdregister als auteur Vijf co-auteurschap (weerlegbaar vermoeden) - Daarnaast ook andere mogelijk indien ze bewijzen dat ze originele bijdrage leverden aan de totstandkoming van audiovisueel werk als geheel. Art XI.182 WER: weerlegbaar vermoeden van overdracht ten gunste van product - Geldt niet voor auteurs van muziek die in het werk gebruikt worden ### Beschermingsomvang (art XI.165 WER) (tweedelig: morele- en vermogensrechten) Twee soorten rechten: 1. Morele rechten -- art. XI.165 §2 WER 2. Vermogensrechten -- art. XI.165 §1 en 167 WER #### Morele rechten (persoonlijkheidsrechten) = onvervreemdbaar = Rechten die zo nauw aansluiten bij auteur dat ze enkel door auteur kunnen w uitgeoefend. - Onvervreemdbaar ≠ absoluut auteur kan verzaken (moet schriftelijk) - Na overlijden gaan ze over op erfgenaam - Inhoud:  #### Vermogensrechten = Roerende rechten die overgaan bij erfopvolging en vatbaar zijn voor gehele/gedeeltelijke overdracht. Algemeen: - Vermogensrecht = exclusief recht tot gebruik van werk en wijze waarop (= verbodsrecht) - **Reproductierecht** = materieel verveelvoudigen van werk - Meer recht in art XI.165, §1, lid 2-3 WER - **Recht tot mededeling** = uitvoeren, voorstellen en uitzenden van niet-tastbare werken A. **Reproductierecht (art XI.165, §1 WER)** **Sensu stricto (enge zin)** = exclusief recht om tijdelijk, duurzaam, volledig of gedeeltelijk te reproduceren of te laten reproduceren (= materieel verveelvuldigen van het werk) - Kopiëren van een werk, ongeacht methode of vorm. - Identieke hergebruik (slaafse overname) - Verandering van corpus of drager (bv. foto in krant) er kan sprake zijn van inbreuk - HvJ: schilderij op papier naar doek vereist aparte toestemming. - Reproductie van zelfs kleine delen (bv. sampling) kan inbreuk zijn. - Tijdelijke of permanente reproductie is irrelevant. Vb: 1. overname v/e artikel in een ander tijdschrift 2. reproduceren van gebruiksaanwijzingen 3. (piraat)uitgave van een cursus of handboek 4. aanbieden van stripfiguur voor GSM via website **Sensu lato (ruime zin)** Art XI.165 WER vermeldt aantal deelrechten die in het ruime reproductierecht inbegrepen zijn. - Toestemming geven om het werk te bewerken, te vertalen, te verhuren (commercieel), uit te lenen (niet commercieel) - Distributierecht: recht om exemplaren van werk in verkeer te brengen - Onderworpen aan inhoudelijke beperkingen: Europese uitputting enkel voor tastbare versie van werk (vb niet e-boek) eigendomsoverdracht fysiek object **\ ** B. **Recht tot mededeling (art XI.65, lid 4) aan publiek ongeacht gebruikte procedé, maar moet:** - Een niet-tastbare vorm van het werk waarneembaar maken - Mededeling = autonome interventie door een gebruiker van een beschermd werk die met volledige kennis vd gevolgen van zijn gedrag aan publiek toegang verschaft. - Live = opzettelijk en doelbewust + doorgeven van beschermd materiaal - Via materiële of technische middelen (radio, TV, dvd, cd, video...) - Dmv transmissie (kabel, satelliet, internet) - Aan een publiek uitvoering - Publiek = onbepaald aantal potentiële personen waarvan de omvang vrij groot is - Openbare plaats (RS: café, winkel, showroom...) - Aan vrij groot aantal /verschillende personen - Op één of meerdere plaatsten of tijdstippen zelfs op individueel gekozen plaats en tijdstip (on demand) - Belgische bijzonderheid: privé-uitvoering = grens v/d publieke uitvoering - Restrictief te interpreteren - HvC 8/10/99: verjaardagsfeest in voetbalkantine = publiek - HvC 21/11/03: bedrijfsfeest voor 20 WN + familie = publiek - HvC 18/2/00: kerstconcert in home = quasi prive - HvC 26/1/06: radio in werkatelier = privé - Winstoogmerk is niet noodzakelijk (vb: tandarts, HvJ, 2012) Twee beoodelingen van essentiële aard: Casus: Is het aanbieden van hyperlinks op een website een mededeling aan het publiek? - HvJ 13 februari 2014, Svensson, C-466/12: het is een mededeling aan een publiek - MAAR het is geen nieuw publiek want de link wordt gelegd naar content dat reeds beschikbaar was op het internet dus het publiek was reeds gesteld. Hyperlinks op website naar auteursrechtelijk werk zijn geen 'mededeling aan publiek, op vw dat: - De content vrij toegankelijk is. - Geen beschermingsmaatregelen worden omzeild die toegang afschermd - Geen toegang wordt geboden tot niet-publieke content. *Zelfde regels gelden voor \"embedded linking\" (HvJ Bestwater 2014).* Casus: Foto's die nog niet af waren van playboy model stonden op versleutelde website om later te publiceren en naar deze website werd een link gezet. Quid link naar illegale content? - HvJ GS MEDIA, C-160/15: een stap verder in het aansprakelijkheidsregime - Het aanbieden van een hyperlink op een website naar een auteursrechtelijk werk dat: - Vrij toegankelijk (dus niet als je beschermingswall omzeilt) EN - Zonder toestemming van de auteur op een andere website werd gepubliceerd - Op vw dat persoon die de link post (1) geen financieel gewin nastreeft en (2) handelt zonder kennis dat deze werken illegaal werden aangeboden Evenwel: tav een persoon die financieel voordeel nastreeft bestaat een (weerlegbaar) vermoeden dat die veronderstelt wordt kennis van het illegaal aanbod te bezitten **Uitzonderingen (art XI.189-192/3 WER)** **Algemeen** Uitzonderingen op auteursrecht: geen toestemming vereist voor bepaalde vormen van gebruik (wettelijke licenties): - Gewone uitzonderingen: gebruik zonder compensatie. - Uitzonderingen met vergoedingsrecht: auteur ontvangt compensatie, niet overdraagbaar. In beide gevallen kan de auteur zich niet verzetten tegen het gebruik.  Twee systemen: - Fair use (VS): uitzonderingen vrij toepasbaar. - Continentaal systeem (BE): uitzonderingen alleen bij naleving van voorwaarden. Nog veel niet-geharmoniseerd: optionele bepalingen, vergoedingen, dwingend karakter; enkel een algemeen kader is bepaald. Alle uitzonderingen hebben volgende toepassingsvoorwaarden gemeen: 1. Divulgatierecht: enkel voor openbaar gemaakte werken. 2. Legale bron: gebruik alleen toegestaan voor legaal verkregen materiaal. 3. Regel van strikte uitlegging: uitzonderingen strikt interpreteren. 4. Dwingend recht: uitzonderingen kunnen niet contractueel worden uitgesloten 5. Driestappentoets: geen afbreuk aan normale exploitatie of rechten rechthebbenden. 6. Exhaustieve opsomming: alleen wettelijk vastgelegde uitzonderingen. 7. (Eventueel) vergoeding bij wettelijke licentie. **Individuele uitzonderingen** +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Citaatrecht | **Art XI.189 §1 en art XI.191/1, | | | §1, 1° WER** | | | | | | = aanhalingen uit werk zijn | | | toegestaan voor welbepaalde | | | doeleinden: | | | | | | - Kretiek | | | | | | - Polemiek | | | | | | - Recensie | | | | | | - Onderwijs | | | | | | - Wetenschappelijk onderzoek | | | | | | Voorwaarden: | | | | | | 1. Geoorloofde wijze openbaar | | | gemaakt zijn | | | | | | 2. Proportionaliteit: gebruik | | | beperkt tot 'citaat' | | | | | | 3. Moet in overeenstemming met | | | eerlijke beroepsgebruiken en | | | beoogde doel | | | | | | 4. Bron en naar auteur vermelden | +===================================+===================================+ | Technisch noodzakelijke | **Art XI.189 §3 WER** | | reproductie | | | | Kopieën zijn toegestaan als ze | | | voldoen aan deze voorwaarden: | | | | | | 1. Tijdelijk en van | | | voorbijgaande of bijkomstige | | | aard. | | | | | | 2. Essentieel onderdeel van een | | | technisch proces. | | | | | | 3. Doel: | | | | | | - Doorgifte in een netwerk | | | tussen derden, of | | | | | | - Rechtmatig gebruik van | | | een beschermd werk. | | | | | | 4. Geen economische waarde: geen | | | extra winst/wijziging van | | | werk. | | | | | | Bv: automatisch gemaakte kopieën | | | tijdens browsen, noodzakelijk | | | voor het proces. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Actualiteits-verslaggeving | **Art XI.190, 1° WER** | | | | | | = auteur kan het gebruik van | | | korte fragmenten of integrale | | | werken van beeldende kunst in | | | actuele verslaggeving niet | | | verbieden. | | | | | | - Doel: persvrijheid en recht | | | op informatie waarborgen. | | | | | | - Geldt ook als het werk zelf | | | onderwerp is, zoals een | | | schilderij in een verslag | | | over een tentoonstelling. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Gebruik van een werk op een voor | **Art XI.190, 2° WER en art | | het publiek toegankelijke of een | XI.190, 2/1° WER)** | | openbare plaats | | | | = auteur kan reproductie en | | | mededeling van werk niet | | | verbieden als het zich op een | | | publiek toegankelijke plaats | | | bevindt. | | | | | | - Alleen incidenteel of | | | toevallig gebruik toegestaan. | | | | | | - Niet van toepassing als het | | | werk het middelpunt van de | | | reportage is. | | | | | | - Vb: mediaverslag waarin | | | toevallig werk zoals het | | | Atomium voorkomt. | | | | | | Panorama-exceptie = reproductie | | | en mededeling toegestaan voor | | | kunstwerken die permanent in | | | openbare ruimtes staan, mits | | | correcte weergave. | | | | | | - Creatieve aanpassingen zoals | | | fotoshoppen zijn niet | | | toegestaan. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | De kosteloze uitvoering in | **Art. XI.190, 3° WER** | | familiekring | | | | = auteur kan zich niet verzetten | | | tegen de kosteloze | | | privé-uitvoering in familiekring | | | | | | - Vb: huis met de familie naar | | | een film kijken is geen | | | inbreuk op het auteursrecht | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Reproducties voor professionele | **Art. XI.190, 5° WER** | | doeleinden: de | | | reprografieregeling | Reprorecht: reproducties met | | | vergoeding aan de auteur | | | | | | - Toegestane reproducties: | | | | | | | | | | | | - Artikelen en afbeeldingen van | | | beeldende kunst. | | | | | | - Korte fragmenten van andere | | | werken, rekening houdend met | | | omvang, aard, en | | | driestappentoets. | | | | | | - Bladmuziek en | | | niet-toestemming vrijgegeven | | | werken zijn uitgesloten. | | | | | | | | | | | | - Manier van reproduceren: | | | | | | | | | | | | - Van papier naar papier via | | | fotografische of | | | vergelijkbare technieken. | | | | | | - Zowel input als output moet | | | op papier of een soortgelijke | | | drager zijn. | | | | | | | | | | | | - Doel: | | | | | | | | | | | | - Professioneel intern gebruik | | | door rechtspersoon of | | | natuurlijk persoon. | | | | | | | | | | | | - Vergoeding (art. XI.235 WER): | | | | | | | | | | | | - Proportioneel aan het | | | effectieve gebruik, berekend | | | op basis van aantal | | | reproducties. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | De privékopie | **Art. XI.190, 9° WER** | | | | | | = auteur kan zich niet verzetten | | | tegen reproductie van werken muv | | | bladmuzien, door een natuurlijk | | | persoon voor privégebruik gemaakt | | | en zonder enig direct/indirect | | | commercieel gebruik. | | | | | | - Wat: muziek, films, foto's, | | | boeken en ander beschermd | | | materiaal uit legale bron, | | | exclusief bladmuziek. | | | | | | - Hoe: reproductie op papier, | | | digitaal of via | | | analoge/digitale technieken, | | | incl. online opslagdiensten. | | | | | | - Doel: privégebruik door | | | natuurlijke personen zonder | | | commercieel oogmerk. | | | | | | - Vergoeding: | | | | | | | | | | | | - Forfaitaire heffing op | | | apparaten en dragers voor | | | reproductie. | | | | | | - Vergoeding betaald door | | | producenten, importeurs of | | | verkopers; beheerd door | | | Auvibel (art. XI.229, XI.234 | | | WER). | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Uitzonderingen voor onderwijs en | **Art. XI.191/1 WER** | | onderzoek | | | | Toegestane handelingen voor | | | onderwijs en wetenschappelijk | | | onderzoek (zonder winstoogmerk): | | | zie art (driestappentoets geldt | | | voor alle uitzonderingen | | | | | | Mogelijkheid tot mededeling via | | | interne netwerken | | | | | | - Alleen voor officieel erkende | | | onderwijs- en | | | onderzoeksinstellingen | | | | | | - Gebruik binnen normale | | | activiteiten en via | | | beveiligde | | | transmissienetwerken | | | | | | - Vereiste van bronvermelding | | | | | | Kinderopvanginstellingen | | | | | | - Gebruik van werken voor | | | pedagogische activiteiten | | | (enkel door officieel erkende | | | instellingen). | | | | | | Tekst- en datamining (TDM) | | | | | | - Voor wetenschappelijk | | | onderzoek bij rechtmatige | | | toegang tot data | | | | | | - Rechthebbenden kunnen geen | | | bezwaar maken. | | | | | | Vergoedingsregeling (art. XI.240 | | | en XI.242 WER) | | | | | | - Forfaitaire vergoeding per | | | leerling via Reprobel | | | | | | - Geen vergoeding voor: | | | | | | | | | | | | - Citaatrecht | | | | | | - Uitvoeringen in schoolcontext | | | | | | - Gebruik in kinderopvang | | | | | | - TDM-activiteiten | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Parodie | **Art. XI.190, 10° WER** | | | | | | = wanneer werk op geoorloofde | | | wijze openbaar is gemaakt, kan de | | | auteur zich niet verzetten tegen | | | een karikatuur, parodie of | | | pastiche, mits rekening wordt | | | gehouden met eerlijke gebruiken. | | | | | | - Hof van Justitie: \'parodie\' | | | | | | | | | | | | - Autonome Unierechtelijke | | | uitlegging: ruim concept met | | | 3 vereisten: | | | | | | 1. Nabootsing van een bestaand | | | werk. | | | | | | 2. Duidelijke verschillen met | | | het oorspronkelijke werk | | | (geen eigen oorspronkelijk | | | karakter vereist). | | | | | | 3. Humor of spot als essentieel | | | element. | | | | | | - Parodie mag de eer of goede | | | naam van de oorspronkelijke | | | auteur niet schaden of het | | | originele werk verminken. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Andere vormen van toegestaan | 1. Niet-commerciële | | gebruik | bloemlezingen voor | | | onderwijsdoeleinden (**art. | | | XI.191/1 §1, 5° WER)**. | | | | | | 2. Reproducties door | | | bibliotheken, musea en | | | archieven voor behoud van hun | | | patrimonium (**art. XI.190, | | | 12° WER**). | | | | | | 3. Medegebruik van collecties | | | via speciale terminals in | | | instellingen, voor | | | privéstudie of onderzoek, | | | zonder commerciële beperking | | | (**art. XI.190, 13° WER**). | | | | | | 4. Tijdelijke opnames door | | | omroeporganisaties (**14°**). | | | | | | 5. Toegankelijkheid voor | | | personen met een handicap, | | | inclusief brailleschrift en | | | speciale regels voor visueel | | | gehandicapten (**art. | | | XI.245.8**). | | | | | | 6. Aankondigingen van openbare | | | tentoonstellingen en verkopen | | | (**16°**). | | | | | | 7. Reproducties in ziekenhuizen, | | | gevangenissen en | | | zorginstellingen, exclusief | | | voor interne bewoners | | | (**17°**). | | | | | | 8. Tekst- en datamining voor | | | onderzoeksdoeleinden | | | (**20°**). | | | | | | 9. Gebruik voor openbare | | | veiligheid of | | | administratieve, | | | parlementaire, gerechtelijke | | | procedures (**21°**). | | | | | | 10. Digitalisering van verweesde | | | werken na een zorgvuldige | | | zoektocht naar rechthebbenden | | | (**art *XI.192/1 WER***). | | | | | | 11. Niet-commercieel gebruik van | | | werken buiten de handel, mits | | | EU-oorsprong, door | | | erfgoedinstellingen. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ **Uitzondering van leenrecht (art XI.192 WER)** De auteur heeft in beginsel het exclusieve recht om zijn werk openbaar uit te lenen. - [Beperking:] uitleenrecht geldt niet als de uitlening plaatsvindt met een educatief of cultureel doel door instellingen die officieel erkend of opgericht zijn door de overheid. - Dit geldt voor: 1. Werken van letterkunde, databanken, fotografische werken, partituren, geluids- en audiovisuele werken. 2. Geen uitleenrecht voor plastische werken en computerwerken. - [Bijzonderheden]: - Om commerciële exploitatie te beschermen geldt een bufferperiode van 2 maanden voor geluids- en audiovisuele werken. Na deze periode mogen ze worden uitgeleend. - De auteur ontvangt een vergoeding via Reprobel. - [E-books]: vallen in principe niet onder de beperking, tenzij het \"one copy user-model\" wordt toegepast: - Eén gebruiker per keer, met een legale digitale kopie die na afloop niet langer gebruikt kan worden. **Bijzondere regels m.b.t. werken van beeldende kunst en portretten (art. XI.172 e.v. WER)** Bijzondere regeling voor schilderijen, beeldhouwwerken, etsen, tekeningen en foto's: - [Eigendomsrecht]: verkrijger bezit alleen het materiële voorwerp, niet het auteursrecht. - Geen toestemming geven voor reproducties of openbaarmaking. - Wel beslissen over tentoonstellingen. - [Portretten:] Voor reproductie of openbaarmaking is toestemming nodig van zowel de auteur als de geportretteerde, vanwege privacy en persoonlijkheidsrechten. #### BIJZONDER VERMOGENSRECHT VOOR AUTEURS VAN WERKEN VAN BEELDENDE KUNST: HET VOLGRECHT (ART. XI.175 WER) Het **volgrech**t geeft een auteur van een beeldend kunstwerk recht op een percentage van de opbrengst bij doorverkopen via de professionele kunsthandel (zoals veilinghuizen en galeries). Kenmerken: - Niet van toepassing op de eerste verkoop door de kunstenaar zelf. - Onvervreemdbaar: afstand doen is niet mogelijk. - Geldt alleen als de verkoopprijs minimaal €2.000 bedraagt, met een maximum van €12.500 (art XI.176 WER) Inning volgrecht (art XI.177-178 WER): verplicht collectief beheer - Via Sabam en Sofam auteurs kunnen het niet zelf uitoefenen. - Professionelen bij doorverkoop dragen een hoofdelijke verplichting voor aangifte en betaling. #### Overeenkomsten inzake vermogensrechten De bepalingen van het auteurscontractenrecht (art XI.167 WER) regelen hoe de toestemming van de auteur voor reproductie of mededeling geldig kan worden gegeven: - Overdracht: auteur draagt definitief alle of bepaalde economische rechten over. - Licentie: auteur behoudt de rechten, maar geeft derden gebruiksrechten. **LicentieOK**: wederkerig contract waarbij de licentiegever gebruiksrechten verleent aan de licentiehouder. - Licentie eindigt wanneer de auteur inhoud of een account verwijdert, tenzij deze is gedeeld met derden die de inhoud niet hebben verwijderd. **\ ** 1. **Algemene regels (art XI.167 WER)** Kernpunten: 1. Geschriftvereiste (§1 lid 2): Schriftelijke OK is bewijsregel, geen geldigheidsvereiste. 2. Strikte interpretatie (§1 lid 3): Bij twijfel over een beding, voordeel voor de auteur. 3. Exploiteren volgens eerlijke beroepsgebruiken (§1 lid 5): Licentiehouder moet het werk correct en loyaal exploiteren, rekening houdend met beroepsomstandigheden. 4. Overdracht van voorwerp (§1 lid 3): Overdracht van een werkobject omvat niet automatisch exploitatierrechten; auteur behoudt toegang tot werk. 5. Verbod algemene bedingen (§1 lid 4): Algemene, onduidelijke bepalingen zijn ongeldig. 6. Billijke vergoeding en transparantie (Art. XI.167/1 e.v. WER): Auteurs hebben recht op een eerlijke, evenredige vergoeding en informatie over exploitatie. 7. Verbod overdracht voor onbekende exploitatievormen (§1 lid 7): Geen overdracht voor onbekende exploitatievormen. 8. Beperkingen overdracht van rechten op toekomstige werken (§2): Beperkt in tijd en voor concrete werken. 9. Herroepingsrecht (Art. 167/4 WER): Auteur kan exclusieve overeenkomst beëindigen bij niet-exploitatie binnen termijn. 2. **Bijzondere regel voor auteurswerken die tot stand komen in het kader van een dienstbetrekking of ter uitvoering van een bestelling (§3)** Basisregel = werken die door WN's in het kader van hun taken worden gemaakt, behoren tot het auteursrecht van WN geldt ook voor werken op bestelling, mits de opdrachtgever actief is in een niet-culturele sector of reclame. - Voorbeelden: offertes, presentaties, ontwerptekeningen. Auteursrechten kunnen worden overgedragen aan WG of opdrachtgever, via schriftelijke afspraken. - Contracten die auteursrechten overdragen, hoeven niet aan alle algemene vereisten te voldoen, maar moeten wel schriftelijk zijn en strikt geïnterpreteerd worden. - Bij onbekende exploitatiewijzen moet een winstdeel voor de auteur worden vastgelegd. 3. **Mandaat aan collectieve beheersorganisaties (art. XI.246 e.v. WER)** Auteurs kunnen zich aansluiten bij collectieve beheersorganisaties (zoals Sabam), die op basis van een beheersmandaat auteursrechten beheren, gebruik toestaan en vergoedingen innen. De organisatie moet de benodigde rechten of het mandaat van rechthebbenden hebben (Cass. 2009: alleen voor rechten die in beheer zijn gegeven). - Ontstaan op initiatief van rechthebbenden en onderworpen aan minimale eisen en overheidscontrole. Doelen van de controle: 1. Waarborgen van kwaliteiten voor rechthebbenden, gebruikers en publiek. 2. Zorgen voor efficiënte en objectieve verdeling van geïnde gelden. 3. Verhogen van transparantie, vooral in boekhouding. ### DUUR VAN HET RECHT (ART. XI.166 WER) Auteursrechten: 70 jaar na overlijden auteur - Meerdere auteurs: langstlevende auteur - Anonieme/pseudonieme werken: 70 jaar na openbaarmaking - Posthume werken: uitzonderlijke regels - Vermogensrecht vinder: 25 jaar Termijn: begint op 1 januari van het jaar na het ontstaan van het recht Voorbeeld: Anne Frank (overleden 1945): Rechten vervallen niet op 1 januari 2016 ### EINDE VAN HET RECHT Na 70 jaar na het overlijden van de auteur vervalt de bescherming en kan iedereen het werk vrij gebruiken. Het werk komt dan in het publieke domein. Naburige rechten (NBR) ---------------------- ### Klassieke naburige rechten **Naburige rechten** = rechten die verwant zijn met auteursrecht, maar die geen bescherming als echte auteurswerken genieten. - Mogen geen afbreuk doen aan AR - Indien toestemming beiden categorieën samenloop van rechten geen elkaar uitsluitende hiërarchie 1994: nieuwe bescherming - Verwante rechten -\> "naburige" rechten - Geen uitsluiting, wél samenloop NBR & AR (art XI.203 WER) Drie titularissen 1. uitvoerende kunstenaars 2. producenten 3. omroeporganisaties #### Uitvoerende kunstenaars (art XI.204 WER) NBR komt toe aan uitvoerende kunstenaars mbt interpretatie v/h al dan niet auteursrechtelijk beschermd werk. Uitvoerende kunstenaar = zij die een werk mededelen a/h publiek - Verkrijgen geen auteursrecht want dit komt toe aan auteur of rechthebbende - Vb: zangers, muzikanten, acteurs, dansers, variétéartiesten, circusartiesten... - Vereiste dat er sprake is van artistieke expressie! - NIET: licht- of geluidstechnicus want puur technisch - Indien auteur ook uitvoerende kunstenaar is twee rechten cumuleren Vw'en bescherming: sprake artistieke expressie: - Puur technische prestaties voldoen niet aan vereiste - Ook geen sprake van artistieke expressie bij voorlezen van nieuwsinfo,... 1. **Welke rechten?** Vermogens- en morele rechten uitvoerende kunstenaars (art. XI.205-... WER) - Vermogensrechten - Reproductie en mededeling met uitzonderingen (art XI.217-218/1) - Bijzondere regels: - Filmacteurs: rechten vermoedelijk overgedragen aan producent (art XI.206). - Live-ensembles: geen toestemming van alle leden vereist (art XI.207). - Muzieksector: secundaire mededeling van vastgelegde/uitgezonden prestaties via dwanglicentie (art XI.212). - Primaire toestemming al gegeven - Rechthebbenden kunnen verdere mededelingen niet blokkeren - Recht op billijke vergoeding (art XI.213) - Morele rechten (vaderschap + integriteit): - Onvervreemdbaar recht om: - Naamsvermelding te eisen - Onjuiste toeschrijving te voorkomen - Misvorming of aantasting te verbieden als dit eer of reputatie schaadt 2. **Duur van bescherming** Algemeen: 50 jaar vanaf prestatie of vastlegging (art XI.208 WER). - Bij uitvoerende kunstenaars: 50j na prestatie, of vanaf publicatie/meedeling aan publiek indien vastgelegd. Uitvoerende muzikanten: 50 + 20 jaar bij vastlegging op fonogram binnen 50 jaar, met extra bescherming (art. XI.210): - Geen exploitatie: - Use it or lose it: recht op beëindiging na 50 jaar via aangetekende brief als producent niet exploiteert. - Producent krijgt 1 jaar om exploitatie te hervatten. - Wel exploitatie: - Bij lump sum-vergoeding (niet periodiek): recht op jaarlijkse aanvullende vergoeding (20% inkomsten, via collectief beheer). - Bij royalty's (periodiek): clean slate clause voorkomt inhouding van voorschotten/kortingen vanaf jaar 51. #### Producenten van fonogrammen en films (art XI.209 WER) Naburig recht geldt voor producenten van fonogrammen en films, die het recht bezitten mbt de eerste vastlegging van geluid en beeld op een drager. - Recht geldt voor persoon die de uitvoering organiseert en financiële verantwoordelijkheid draagt, zonder dat artistieke of originele inbreng vereist is. - Recht geldt ook voor vastleggingen, ongeacht of ze auteursrechtelijk beschermd zijn (indien beschermd, is toestemming van de auteur vereist). Rechten omvatten: - Toestemming geven voor reproductie, verhuring, distributie en openbaarmaking van de opname. - Uitzonderingen gelden zoals voor uitvoerende kunstenaars (art. XI.212 WER). Duur van bescherming: - **Film**producenten: 50 jaar na vastlegging (of publicatie). - **Fonogram**producenten: 50 jaar, met een verlenging van 20 jaar als de vastlegging binnen 50 jaar plaatsvond, met extra voorwaarden ter bescherming van muzikanten. #### OMROEPORGANISATIES (ART. XI.215 WER) Omroeporganisatie zendt geluid of beeld en geluid uit langs radio-elektrische weg voor publiekelijk ontvangst (Conventie van Rome) - Ze hebben exclusieve rechten op hun uitzendingen, ongeacht auteursrechtelijke bescherming of artistieke inbreng. Welke rechten? - Attributen van vermogensrechten (art. XI.215 WER) - Toestemming omroeporganisaties is vereist voor: - Rechtstreeks/heruitzenden van uitzendingen - Doorgifte uitzendingen via kabel of per satelliet - Reproductie van uitzending door welke procedé ook - Mededeling op toegankelijke plaasten met toegangsgeld - Beschikbaarheidstelling van uitzendingen op door het publiek gekozen tijd & plaats - Uitzonderingen van art XI.217 WER (excl. leenrecht in art. XI.218 WER) Beschermingsduur: 50 jaar na eerste uitzending ### HET NABURIG RECHT VAN (PERS)UITGEVERS #### UITGEVERS ALGEMEEN (BELGIË) -- ART. XI.318/1-/7 WER Belgisch recht (art XI.318/1-318/7 WER) geeft uitgevers recht op een vergoeding voor reproducties van hun uitgaven in twee gevallen: - Reprografie (art. XI.190, 5° WER) - Privékopie (art. XI.190, 9° WER) Recht geldt 50j vanaf de 1^ste^ uitgave op papier, te rekenen vanaf 1 jan van het jaar na de uitgave. #### PERSUITGEVERS (EU) -- ART. XI.216/1 E.V. WER Persuitgevers krijgen exclusief recht op reproductie en openbaarmaking van hun perspublicaties online, maar alleen voor aanbieders van informatieservices. Beperkingen en uitsluitingen: 1. Geen exclusief recht bij particulier of niet-commercieel gebruik 2. Geen recht bij handelingen van hyperlinking 3. Geen recht voor materiaal in het publieke domein 4. Geen recht voor materiaal met niet-exclusieve licentie Gebruik mag onder de gebruikelijke auteursrechtelijke uitzonderingen vallen Andere rechthebbenden kunnen hun werk apart blijven exploiteren bescherming technische voorzieningen ------------------------------------ ### Aanvullende beschermingsmechanismen (art XI.291-292 WER) #### Algemeen Wetswijziging 2005 - Nieuw beschermingsmechanisme: art XI.291-... WER - Gevolg van - WIPO verdrag van 20-12-1996 - EU RL 2001/29/EG van 22-05-2001 Toch nog niet alle problemen opgelost - Internet is wereldomvattend: welk recht moet worden toegepast - Bescherming morele rechten mbt manipuleren en transformeren van materiaal tgv peer-to-peer netwerken #### Bescherming van technische beschermingsmaatregelen (TPM) (art XI.191 WER en art I.13, 7° WER) Bescherming voor technische maatregelen die: - rechthebbende gebruiken om - toegang tot, en gebruik van materiaal te controleren Technische manieren om (digitaal) werk te beschermen - vergrendeling, codering, paswoorden... - beveiliging van muziek DVD's en Cd's: - Content Scramble System - Serial Copy Management System - Secure Digital Music Initiative Technische maatregelen = technologie, inrichtingen of onderdelen die dienen voor het beperken van handelingen die door de houders van AR niet zijn toegestaan Welke inbreuken (art XI.191, §1 AW) - omzeilen van de beveiliging - vervaardigen of verkopen van producten die de beveiliging kunnen omzeilen #### Bescherming van elektronische informatie (art XI,292 WER) Internet = gemakkelijke distributie van werken - Nood aan betere identificatie van werken en nieuwe bescherming - 'Digital rights management' (DRM) obv elektronische informatie gehecht aan werken of prestaties - Nieuwe tussenkomst van de WG art 79ter AW - omzeilen, verwijderen of wijzigen van informatie - bestraffen zoals ander inbreuken het AR - Vb1: beperkt aantal slechts afdrukken of kopieën toestaan - Vb2: muziekstuk slechts een bepaald aantal keer (al dan niet gratis) beluisteren ### Rol en aansprakelijkheid van internetproviders #### Algemeen Geen onderdeel van de AW Op internet toegang tot creatieve inhoud via internet serviceproviders (ISP's). - Vb: muziekstreamingdiesten, zoekmachines, e-commerce tussenpersonen, internetbetalingssystemen, Uber,... - Verschillende tussenpersonen zijn actief in meerdere sectoren. - Zowel online- als offlineomgevingen: vb: betalingsdiensten - Enkel online: vb: domeinregistraties Sommige illegale activiteiten op domein van auteursrecht vb: cyberlockers, linking, sites zonder licentie voor betalen per downlaod... - Platform kan zelf ter goeder trouw zijn en toch door derde gebruikt worden voor inbreukmakende handelingen Wetgeving: - Richtlijn 2000/31/EG (Richtlijn inzake elektronische handel) - Nationale wetgeving: wet van 11 maart 2003 inzake elektronische handel. - Internetproviders geen algemene toezichtverplichting ISP\'s niet verplicht om proactief het internetverkeer van hun gebruikers te monitoren of te controleren op illegaal materiaal. - Richtlijkn van 8 juni 2000 inzake elektroniosche handel Peer-to-peer-netwerken (illegaal) = Systemen waarmee gebruikers direct bestanden kunnen delen zonder tussenkomst van een centrale server. - *Is een ISP aansprakelijk voor deze doorgifte van beschermd materiaal via peer-to-peer-netwerken?* - In beginsel nee want ze faciliteren enkel infrastructuur - Makkelijker om ISP\'s te benaderen omdat zij een duidelijk contactpunt hebben en verantwoordelijk zijn voor een groot aantal gebruikers Drie groepen internet dienstverleners: 1. Providers onder klassieke regels van auteursrecht 2. Providers die platform aanbieden waarop gebruikers content kunnen aanbieden en die kwalificeren als 'aanbieder van onlinedienst voor delen van content' 3. Andere providers van wie diensten w gebruikt om content aan te bieden, sommige beperkte AH #### Providers onder klassieke regels van auteursrecht (art XI.165-... WER) = ISP's die beschermd materiaal toegankelijk maken voor hun gebruikers of daarbij actief Tussenkomen stellen zelf handeling van mededeling aan publiek. Onderscheid: 1. Providers die als onderdeel van businessmodel content op legale wijze aanbieden (legaal) - Vb: Spotify, Netflix, Apple Music... 2. Providers, met miskenning van auteursrechten, website beheren waarop iedereen materiaal kan opladen of die zorgen dat dergelijk materiaal kan worden gedeeld (illegaal) - Vb: torrentbestanden, peer-to-peertechnologieën - RS HvJ: ook tussenpersonen kunnen primair aansprakelijk worden gesteld wanneer ze mededelingshandelingen faciliteren met volledige kennis van gevolge #### Rechtstreekse AH voor bepaalde (actieve) ISP's (art XI.228/2-228/9 WER) Sinds 2022 nieuw AH-regel: art XI.228/2 WER - Platformen zoals YT - Economisch concurreren ze met legale streamingdiensten, maar zonder vergelijkbare vergoedingen aan rechthebbenden te betalen. Wetgever wil zo *value gap* dichten Toepassing - Gericht op platforms (vb: Facebook, YouTube) die: - Gebruikers toestaan grote hoeveelheden auteursrechtelijk beschermde content op te slaan en openbaar te maken. - Deze content ordenen en promoten met een winstoogmerk. - Platforms concurreren economisch met legale streamingdiensten, maar betalen vaak geen vergelijkbare vergoedingen aan rechthebbenden (value gap). Hoofdregel = platforms worden geacht zelf een mededeling of beschikbaarstelling aan het publiek te doen. - Gevolgen: - **Met toestemming** van rechthebbenden: uploadende gebruikers worden vrijgesteld van aansprakelijkheid, mits hun gebruik niet-commercieel is. - **Zonder toestemming**: platforms blijven aansprakelijk, tenzij ze cumulatief aantonen dat ze: 1. Alles hebben geprobeerd om toestemming te krijgen. 2. Professionele maatregelen hebben genomen om toegang tot beschermd materiaal te voorkomen. 3. Prompt optreden na meldingen van rechthebbenden (deactiveren/verwijderen van materiaal en voorkomen van toekomstige uploads). Gebruikersgaranties - Lidstaten moeten uitzonderingen garanderen voor: - Citaat, kritiek, recensie, karikatuur, parodie of pastiche (art. 17(7) Richtlijn DM). - Platforms moeten klachtenmechanismen bieden: - Snelle, doeltreffende afhandeling van klachten door menselijke toetsing. - Gebruikers kunnen nationale beroepsmogelijkheden benutten (art. 17(9)). #### Beperking van AH voor sommige ISP's A. **Overzicht van de regeling (art XII.17-20 WER en art 4-8 DSA)** **Horizontale aanpak** voor AH van tussenpersoon. = probleem over verschillende rechtsdiciplines heen regelen met eenzelfde regeling voor inbreuken van: - Auteursrecht - Burgerlijk recht - Strafrecht AHbeperking van toepassing op ISP's die als **diensten van informariemaatschappij** kunnen worden beschouwd. - Geen algemene toezichtsverplichting (art XII.20 WER) - Gevolg van feit dat veel info door hun netwerken vloeit en het pratisch onmogelijk, onhaalbaar of onwenselijk is om alles te controleren. AH van ISP's voor inbreukmakende inhoud die via hun dienst gebeurt (niet voor eigen daad!!!) - Indien eigen daad rechtstreekse AH - In dit geval **onrechtstreekse AH** - Deze AH veronderstelt noodzakelijkerwijs een rechtstreekse AH!! **Grenzen** aan onrechtstreekse AH door regime van **beperking van hun AH** tav inbreuken die via hun dienst worden gepleegd. - Enkel tav diensten die een louter technisch, automatisch en passief karakter hebben. **Doorgifte** = doorgeefluik (art XII.17 WER) - Niet zelf aansprakelijk zelfs als ze op de hoogte zijn, indien ISP: - niet zelf het initiatief tot doorgifte nam - de ontvanger v/d informatie niet zelf geselecteerd - de informatie niet heeft gewijzigd **Caching** = ISP slaat info tijdelijk op (art XII.18 WER) - Niet aansprakelijk indien - informatie niet gewijzigd - toegangsvoorwaarde (beveiliging) zijn in acht genomen - regels v/h bijwerken van info naleven - de gangbare technologie voor het krijgen van info niet wijzigt - cach info verwijdert zodra isp weet heeft van verwijdering op oorspronkelijke plaats **Hosting** = ISP slaat zelf info op ten behoeve van gebruikers (art XII.19 WER) - Niet aansprakelijk indien: - Rol provider = passief beperken tot een neutrale levering - Provider mag geen kennis hebben van of controle krijgen van gegevens die hij opslaat dan beschouwd als uitgever/redacteur - Geen kennis heeft van onrechtmatig karakter - Indien kennis: desgevallend de info onmiddellijk verwijderen Gemeenschappelijke bepalingen drie gevallen: - ISP is gevrijwaard van mogelijke schadevergoedingen - rechter kan steeds bevel geven tot beëindiging v/d inbreuk, voorzorg, verbod van doorgifte - normale ISP ≠ p2p technologie (Kazaa, LimeWire, Groster...) Rechtspraak: - Napster: Metallica spande in 1999 een rechtszaak in - Kazaa: In NL oordeelde de HR op 19-12-03 dat Kazaa zelf geen AR schendt - LimeWire: 6-8-2005 voor de rechter gedaagd geen rekening houden met AR Bescherming computerprogramma's ------------------------------- ### Wetgevend kader Beschermd door auteursrecht ingevolgde hun assimilatie met literaire werken (art XI.194 WER) - EU: RL 2001/29/EG 22-5-2001 - Wereldvlak: TRIPS-overeenkomst - België: art XI.294-... WER Belgische softwareregeling = lex specialis algemene auteursrecht = lex generalis ### Toepassingsgebied Van toepassing op computerprogramma's. - Ontbreken van normatief vastgelegde definitie technoneutraal & futureproof Computerrecht = auteursrecht!! ### Beschermingsvereisten Richtlijn Computerprogramma's spreekt over '**uitdrukkingswijze**' - Bron- en doelcode's - **Broncode** = in een programmeertaal - Nodig voor aanpassing programma en leesbare versie van computerprogramma - Broncode moet worden omgezet in doelcode vooraleer programma kan werken - **Doelcode** = machinetaal waarin instructies worden geschreven - Moeilijk om obv doelcode de broncode te reconstrueren - Voorbereidend materiaal kan ook worden beschermd op vw dat betrokken materiaal kan leiden tot samenstelling computerprogramma (art XI.294 WER) - Moet getuigen van '**oorspronkelijke creatie**' (art XI.295 WER): - Intellectuele schepping - Schepping is eigen aan de auteur - Ideeën en beginselen uitdrukkelijk uitgesloten van bescherming ### Titularis van de rechten Niet-werknemers: regels AW (auteurswet) recht komt toe aan de maker, een natuurlijk persoon Werknemers in dienstverband of ambtenaren onder statuut (art XI.296 WER): - AW: AR komen niet (automatisch) aan de WG toe - SW (softwarewet): AR (enkel de vermogensrechten) komen wel toe aan de WG Wettelijk vermoeden van overdracht: - Vermogensrechten gaan over op de WG als het programma: - Gemaakt is tijdens de uitoefening van de taken - Of voortkomt uit een specifieke opdracht van de WG - Beperkingen: - Alleen voor arbeidsprestaties binnen de arbeidsverbintenis - Geldt niet voor programma's gemaakt op bestelling - Afwijking mogelijk: partijen kunnen anders overeenkomen. Strikte interpretatie vermoeden beperkt tot het hierboven genoemde. ### Beschermingsomvang (art XI.297-301 WER) Tot 70 jaar na overlijden van de maker. #### Vermogensrechten (art XI.298 WER) (art 5 SW) Opsomming exclusieve vermogensrechte die auteur of rechthebbende op computerprogramma kunnen laten gelden: - Permanente/tijdelijke reproductie - Vertalen, verwerken, bewerken, veranderen - Distributie, verhuren, uitlenen Enkel handelingen van reproductie in brede zin. - Heeft rechthebbende dan geen exclusief recht op mededeling aan publiek? - Wel, via aanvullend auteursrecht (art XI.165 WER) **Uitzondering op de vermogensrechten (art XI.299-300 WER) (art 6-7 SW)** Voorwerp van discussie tussen computerfabrikanten o.w.v. compatibiliteit tussen programma's - *Hoeveel van die programma's wordt aangeleverd bij vb: Microsoft, Apple = gesloten software* - Dit probleem heb je niet bij open software Auteur kan zich niet verzetten tegen (art XI.299-300 WER): - Reservekopie - Observeren en testen m.o.o. achterhalen v/d grondslag v/h programma (DR) - Observeren = eerste stap van reverse enginering (vb: codes bekijken op website) - Reverse enginering of decompilatie (DR) - Programma ontleden om te achterhalen hoe het hele systeem werkt - Vb: auto-industrie Japen: auto's kopen en uit elkaar halen tot in kleinste component #### Morele rechten (Art XI.297 WER en art. 6bis, 1 Berner Conventie) Beperkter dan AR - Recht van vaderschap - WG krijgt vermogensrechten van software - Recht om zich te verzetten tegen misvorming, verminking of wijziging #### Duur en einde van het recht Art XI.166 en XI.302 WER #### Sancties (zal nooit op examen gevraagd worden) Idem auteursrecht - Software: boek 1 van toepassing (H9- definities eigen aan boek XI) ### Open source: free and OPEN-SOURCE software & floss = openbronsoftware - Broncode = openbaar ieder die kennis heeft kan software aanpassen - dwz: gebruiken, reproduceren, kopiëren, verkopen, wijzigen - vb: Linux, Firefox, Apache en Android ≠ free software morele rechten (naam vermelding) blijven gelden - Verschillende standaardlicenties: GPL, LGPL, MPL, EUPL,... - AR en octrR en innovatie bevorderend - Free software ≠ open software - = gratis maar... niet vrij van rechten - Volledig door AR beschermd - Vaderschap blijft gelden - Verzet tegen misvorming, verminking (goede naam) Public domein software - ≠ freeware of opensource - Houder doet afstand v/h AR of na verloop van AR (70j na overlijden) Creative Commons - Systeem van licenties die vaak gebruikt worden voor het delen van creatief werk, zoals afbeeldingen, video\'s en teksten. - Laten makers kiezen welke rechten ze willen behouden en welke ze vrij willen geven. Software bescherming via octrooirecht ------------------------------------- ### Algemeen Bescherming van software via intellectuele eigendomsrechten kan via AR of via octrooirecht verschil tussen beide rechten is belangrijk in de IT-industrie. 1. **Auteursrecht** beschermt specifieke code van software, maar niet onderliggende ideeën of concepten. - Beperkingen: - [Reverse engineering] = proces waarbij de software wordt geanalyseerd om de werking ervan te begrijpen en mogelijk na te maken, kan moeilijk worden tegengehouden met alleen auteursrecht. - [Thuiskopie]: gebruikers mogen soms een privé-kopie maken van de software voor eigen gebruik. - [Zelfde idee] = als iemand dezelfde functie of oplossing programmeert met andere code. 2. **Octrooirecht** sterkere bescherming, omdat het ook de onderliggende technische uitvindingen of ideeën kan beschermen. - Software wordt als zodanig uitgesloten van octrooirechtelijke bescherming. - Uitzonderingen: - als de software een technisch karakter heeft - als computerprogramma onderdeel is van een groter industrieel proces - Vb uitz: gegevensverwerking en herkenning, autotechniek, processoren... Verenigde Staten Octrooi Bescherming: bredere benadering - Bescherming business methods patent - Beschermt specifieke processen of methoden die in het bedrijfsleven worden gebruikt, vooral bij online of software-gebaseerde activiteiten. - Om patent te verkrijgen, moet de methode nieuw, nuttig en niet voor de hand liggend zijn. - Het Amerikaans recht beperkt dit type patent, zoals bij belastingstrategieën, en biedt mogelijkheden om de geldigheid aan te vechten. bescherming van Databanken -------------------------- ### Wetgevend kader Europese Richtlijn Databanken 1996 - Doelstellingen: 1. Vereisten van auteursrechtelijke bescherming te uniformiseren in alle lidstaten 2. Juridische bescherming databanken die niet aan auteursrechtelijke criteria beantwoorden. Databankenrecht of sui generis recht - Verleent aan producten van databanken exclusieve aanspraken - Bestaat enkel in EU en landen waarmee EU bilaterale verdragen mee heeft Art XI 305-... WER (titel 7) ### Toepassingsdomein #### Wat is een databank? Definitie: art I.13, 6° WER - Zelfstandige elementen = elementen die van elkaar kunnen worden gescheiden zonder dat daardoor de waarde wordt aangetast. - Niet: scene film, wel: afzonderlijke geografische gegevens uit topografische kaart - Zowel elekronisch als niet-elektronisch - Vb niet-elektronisch: telefoongidsen, vb elektronisch: wikipedia - Systematisch & methodisch = indexering/thesaurus waarvan databank zich bedient - Anderszins toegankelijk Kan toegepast worden op oa: - Geboorteregisters, beursnotaties, DNA-sequenties... Kan NIET toegepast worden op oa: - Computerprogramma's voor fabricage/werking van databank, compilaties van vastleggingen van muziekuitvoering op cd... #### Tweevoudig beschermingssysteem Onderscheid in intellectuele rechten beiden exclusief immaterieel recht 1. Databanken waarvan de **structuur** als **origineel** kan worden aangemerkt kunnen beroep doen op bescherming auteurswetgeving (art XI.186 WER) 2. Producenten van databanken met **substantiële investeringen** krijgen een exclusief sui-generisrecht. - Voorheen konden zij alleen beperkte bescherming zoeken via de wetgeving tegen oneerlijke marktpraktijken. Cumul mogelijk auteursrecht & producentenrecht (vaak door zelfde RP) Noch originaliteit, noch substantiële investering geen bescherming, ookal valt het onder definitie databank. ### Bescherming = auteursrechtelijk **Beschermingsvereisten** - Art XI.186 WER - Bescherming geldt enkel voor originaliteit databankstructuur, NIET voor databankinhoud (principe EUHvJ) **Titularis van het recht** - Computerprogramma's: wettelijk vermoeden van overdracht (art XI.187 WER) - Software: wetterlijk vermoeden enkel indien creatie databank in niet-culturele sector - Indien culturele sector: art XI.167, §3 WER **Beschermingsomvang** = regels van auteursrecht - Zelfde morele rechten als andere auteurs - Verschil mbt vermogensrechten auteurs van databanken kunnen zich niet verzetten tegen reproducties door rechtmatige gebruikers die nodig zijn voor toegang of normaal gebruik van de databank. - Uitz op vermogensrechten: art XI.191, §1, 1° en 5° WER en art XI.191/2, §1, 1°, 2° en §2 WER - Traditionele uitz uit gewone auteursrecht: art XI.191, §2 en art XI.191/2, §3 WER ### Sui generis recht van databankproducenten (art 305-318 WER) Niet verder op ingegaan op slides: boek pg 101-105 Bestraffing ----------- Art XI.293 WER Art XV.104 WER - De misdrijven bepaald in de artikelen XI.291, § 1, XI.292 en XI.293 worden gestraft met een sanctie van niveau 6. Art XV.70 WER Hoofdstuk 3: merkenrecht ======================== Merkenrecht = industrieel recht gevolg van RH dus diegene moet rechtsbekwaam zijn Wetgeving --------- ### Belgische regelgeving -- Benelux regelgeving ! Beneluxe regelgeving dus in principe geen Belgische. Benelux verdrag 19-3-1962 tot invoering van een eenvormige Beneluxwet op de merken (BMW) - Prejudiciële vragen Benelux gerechtshof - Benelux merkenbureau in Den Haag Verdrag van 25-2-2005 inzake de intellectuele eigendom van merken en tekeningen of modellen (BVIE) - 1-9-2006: merkenbureau + bureau voor tekeningen en modellen = BBIE - Art XI.163 WER Strafrechtelijke regels in Boek XV WER (ter vervanging van Wet van 15-5-2007 betreffende de bestraffing van namaak en piraterij van intellectuele rechten) ### EU-regelgeving Actieplan sinds 70-tiger jaren dubbel doel: 1. harmonisatie nationale wetten 2. eenvormig beschermingssysteem RL (2015/2436) betreffende de aanpassing v/h merkerecht der lidstaten (EMRL) - omwille v/d RL toch nationale verschillen - communautarisering v/h merkenrecht door HvJ VO van 20-12-1993 inzake het Gemeenschapsmerk gewijzigd door VO (207/2009) en VO (2017/1001) inzake het Uniemerk (EMVO) - inwerking vanaf 15-3-1994 23-3-2016 - introductie v/h gemeenschapsmerk uniemerk - voor alle LS eenzelfde merkbescherming - Bureau voor harmonisatie Interne Markt (OHIM) te Alicante (1-4-1996) -\> EUIPO - combinatie met nationaal merk is mogelijk In beginveel richtlijnen (bindend naar doel), vanaf 2000 eerder verordeningen (bindend naar doel en middel). Drie pijlers: 1. autonomie 2. uniciteit 3. co-existentie tussen merkenstelsels op nationaal en Unieniveau ### Internationale bescherming **20-3-1883: Unieverdrag van Parijs tot bescherming van de Industriële eigendom** - België erkende het in 1974; in 2024 zijn er 178 verdragssluitende staten. - Drie belangrijke regels: - Nationale behandeling = buitenlandse merkhouders krijgen dezelfde bescherming als nationale. - Unionistisch voorrangsrecht = zes maanden om in andere landen bescherming aan te vragen zonder verlies van prioriteit. - Materieel recht = bescherming van algemeen bekende merken, zelfs zonder registratie of gebruik. **14-4-1891: OK & protocol van Madrid betreffende de internationale inschrijving van merken** - Lacune in UvP oude systeem voor internationale merkbescherming (UvP) was omslachtig, omdat merkhouders per land afzonderlijk aanvragen moesten indienen, wat leidde tot complexe procedures en hoge kosten. - In reactie op deze lacune werd de Overeenkomst van Madrid ingevoerd om merkregistratie te vereenvoudigen. Een Protocol uit 1989, dat sinds 2008 de voorkeur krijgt, functioneert via een centrale aanvraagprocedure bij de WIPO in Genève. - Leidt niet tot een 'internationaal merk', maar tot een bundel nationale inschrijvingen. - 114 leden in 2024 **13-5-1977: OK van Nice betreffende de internationale classificatie van waren en diensten** - Merken moeten bij inschrijving precies worden gedefinieerd volgens de internationale Nice-classificatie (45 klassen, 34 voor goederen, 11 voor diensten). **15-4-1994: TRIPs-OK = overeenkomst over de handelsaspecten van intellectuele-eigendomsrechten** - TRIPs bevestigt en breidt de basisregels van het UvP uit. - Voor de EU-landen introduceert TRIPs weinig nieuws, omdat Europese richtlijnen reeds invloedrijk waren in de onderhandelingen. Toepassingsdomein ----------------- **Productniveaus volgens Kotler**  1. **Kernbehoefte** = basisbehoefte die een consument heeft. - Makkelijkste met primaire behoeftes = fundamenteel water voor dorst of een woning voor onderdak. 2. **Kernproduct** = product in zijn eenvoudigste vorm, ontworpen om de kernbehoefte te vervullen. - Het draait puur om de functie van het product. Voorbeeld: een fles water of een huis. 3. **Tastbaar product** = eerste uitbreiding van het kernproduct. - Eigenschappen en kenmerken die het product onderscheiden, zoals: - Stijl - Verpakking - Kwaliteit 4. **Merknaam** = naam die het product draagt en de herkenbaarheid die daarmee samenhangt. - Doorsnede van alles wat met marketing te maken heeft 5. **Uitgebreid product** = gaat verder dan de basis en omvat extra\'s die het product aantrekkelijker maken voor consumenten, zoals: - Garantie - Service na verkoop - Installatie - Levering en krediet ### Maatschappelijk-economisch belang en functies van een merk Rol van een merk = waren of diensten onderscheiden van andere - Waren = auto, laptop... - Diensten = UCLL, KBC, TUI, Blauwe Maandag... Belang = identificatie - Daarom belangrijk om merkenbeleid uit te voeren - Merk heeft een eigen economische waarde = immaterieel actief van het bedrijf Functies merk: - Herkomstfunctie = vermogen van merkteken tot identificatie van herkomst van producten en diensten gevrijwaard via vereiste van onderscheidend vermogen - Kwaliteit - Waarborg ### Merk in juridische zin #### Soorten merken 1. **Warenmerken** - Dient ter ondersteuning van waren en producten van een onderneming - Merken in de kledings- voedings- en farmaceutische industrie - Vb: danone 2. **Dienstenmerken** - Aangeboden diensten te onderscheiden van andere diensten - Merken van banken, vervoerondernemingen, reisbureaus... - Vb: TUI Benelux bescherming sinds 1987 gelijk voor waren- en dienstenmerken - Voor 1987 bescherming via wet handelspraktijken - Zowel bij waren- en dienstenmerken kan het gaan om: - Individueel merk - Collectief merk - Certificieringsmerk 3. **Individueel merk** - Onderscheidt producten/diensten van de ene onderneming van die van andere ondernemingen - Onderscheidingsteken voor producten/diensten afkomstig v/e bepaalde onderneming (art 2.1 BVIE) - 99% van de merken zijn individuele merken - vb: onderwijsinstellingen, auto's 4. **Collectief merk** Duidt aan dat producten of diensten afkomstig zijn van leden van een bepaalde vereniging, en benadrukt gemeenschappelijke kenmerken. Wat is het? - Markeert lidmaatschap van een vereniging. - Voorbeelden: "Keurslager", "Biogarantie". Wettelijke basis: - Art 2.34bis.1 BVIE en art 74.1 UMVO Kenmerken - Houder: vereniging van fabrikanten, producenten of dienstverleners. - Reglement: - Gebruiksvoorwaarden voor leden. - Toezicht en sancties bij overtredingen. Weigerings + nietigheidsgronden (art 2.34 qua/ 76 UMVO) - Ontbrekend of onvolledig reglement. - Reglement in strijd met OO (bijv. discriminatie). - Misleidende aard. - Geografische aanduidingen zijn toegestaan. Handhaving en Verval - Inbreuken: Gebruik dat niet voldoet aan het reglement of misleidend is. - Verval: - Geen toezicht door houder - Reglement in strijd met BVIE of UMVO. - Misleiding van consumenten. Voorbeelden: Woolmark (kwaliteitslabel wol) en Keurslager (keurmerk slagers). 5. **Certificieringsmerk** Garandeert dat waren/diensten van verschillende ondernemingen een gemeenschappelijk kenmerk hebben, zoals een bepaalde norm inzake materiaal of wijze van vervaardiging door merkhouder gewaarborgd (art 2.35bis e.v. BVIE en 83 e.v. UMVO). - Reglement bepaalt gebruik, toezicht en sancties. - Geografische herkomst mag niet als kenmerk (bijv. Ecovin, Woolmark). Bijzondere regels: - Wie? natuurlijke of rechtspersoon, overheid... moet voldoende neutraal zijn. - Reglement: omvat gebruiksregels, kenmerken, toezicht en sancties. - Weigering/nietigheid: - Geografische herkomst - Openbare orde - Misleiding van het publiek. - Wijziging reglement in strijd met BVIE en/of UMVO - Vorderingen: alleen mogelijk door houder of gemachtigde van het certificeringsmerk. - Certificeringsmerk vervalt bij: - Onvoldoende neutraliteit van de houder. - Gebrek aan maatregelen om misbruik te voorkomen. - Misleidend gebruik door de houder. - Reglementswijzigingen in strijd met BVIE en/of UMVO. **\ ** **Vergelijkingstabel collectief- en certificeringsmerk** Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype, nummer Automatisch gegenereerde beschrijving #### Definitie van een merk (art 2.1 BVIE en art 4 UMVO) Art 2.1 BVIE kenmerken: - **Open definitie**: geen limitatieve opsomming ook tekens die niet vermeld werden kunnen mits ze aan de vw'en voldoen als merk beschouwd worden. - Enkel tekens die **duidelijk en nauwkeurig** kunnen worden voorgesteld. - **Onderscheidend vermogen**: herkomst en identiteit van product of dienst aanduiden #### Voorbeelden van tekens die een merk kunnen vormen 1. **Woordmerken** - Meest geregistreerd - Vb: - Fantasiewoorden = nieuw uitgevonden woorden (vb: Kodak) - Normale woorden (vb: Apple) - Afkortingen - Slogans (vb: 'Just do it') - Lettercombinaties (vb: BWM) - Cijfercombinatie (vb: 4711, 747) - Familie- of geslachtsnaam (vb: Ralph Lauren) 2. **Beeldmerken** - Tekeningen, emblemen - Vb: Lacoste, Shell - Woordmerken die in een speciale lay-out/kleur worden aangevraagd, worden eveneens als beeldmerk beoordeeld. - Vb: Coca-Cola **\ ** 3. **Kleurmerken** - Kleur is doorslaggevend om industriële of commerciële oorsprong te herkennen - Vb: Zwitsal (geel), KLM (blauw en grijs), Milka (paars)... - Obstakel = voldoen aan duidelijke en nauwkeurige voorstelling er moet een internationaal erkende kleurcode worden gegeven 4. **Vormmerken** - Driedimensionale tekens - Vb: Coca-Cola fles of Toblerone - Tekens die bestaan door de aard van de waar - Vb: ijzedraadrollen (zie arrest) - Aantonen dat vorm in staat is industriële en commerciële herkomst te doen herkennen en de moeilijke horde van bijzondere uitsluitingsgrond voor vormen nemen. 5. **Geluidsmerken** - Tunes in radio- en Tv-reclame - Opletten: geen inbreuk op auteursrecht of naburig recht - Grafische voostelling is hierbij een probleem want niet vatbaar hiervoor 6. **Andere categorieën** [Positiemerken ] = teken dat bestaat uit specifiek wijze waarop merk op product wordt geplaats/aangebracht. - Vb: strepen op Adidas schoen [Hologrammen, bewegingsmerken en multimediamerken ] - Vb: Novagraaf: video van merk begeleid door twee vleugels en enkele klanken [Geur-, smaak- en tastmerken ] - Nog steeds de vraag: *'Hoe precies en nauwkeurig weergeven?'* - Arrest Sieckmann geur balsemachtig fruitig met een geur van kaneel - HvJ oordeelde dat de voorstellingswijze, scheikundige formule, depot geurmonster... niet voldoen aan gestelde vereisten. - Grafische voostelling is hierbij een probleem want niet vatbaar hiervoor 7. **Gecombineerde en complexe merken** - Combinatie woord, kleur, beeld... (vb: BWM) Beschermingsvereisten --------------------- Logischer om eerst beschikbaarheid te controleren en dan de rest. ### VEREISTEN VAN ONDERSCHEIDEND VERMOGEN #### Wettelijke vereiste en de betekenis ervan Teken dat men als merk wil registreren, moet kunnen dienen om de waren van een onderneming te onderscheiden (art 2.1 BVIE en art 14 UMVO). - Aandacht wekken van de koper - Wijzen op industriële/commerciële afkomst **Uniciteitsbeginsel**: voor merken die zowel in Benelux als in EU een eenheid vormen in de zin dat ze in hun territorium dezelfde rechtsgevolgen hebben. - Gevolg: teken moet in gehele territorium onderscheidend vermogen bezitten - Inschrijving wordt geweigerd indien vermogen slechts in een deel van territorium ontbreekt (art. 2.11 BVIE en 7.1 UMVO) - Uitz: als een merk niet-onderscheidend of beschrijvend is in een taal die wordt verstaan door een belangrijk deel van het relevante publiek in ten minste een deel van de EU Verduidelijking in wet over wat geen onderscheidende tekens zijn (art. 2.11 BVIE en 7.1 UMVO) - RS: elk van deze weigeringsgronden zijn onafhankelijk en moeten afzonderlijk van elkaar onderzocht worden **\ ** 1. **Merk mist onderscheidend vermogen** = Als het teken ongeschikt wordt geacht voor het vervullen van wezenlijke functie van het merk. - Woordmerk 'Companyline' werd voor diensten van verzekeringen geweigerd - Woordcombinaties die als slogans opgevat worden worden ook regelmatig geweigerd - Beeldmerken: geweigerd bij te eenvoudige of banale tekens - Tekens die tweedimensionale weergave van en in realiteit 3D vorm bevatten - HvJ: voor beoordeling van onderscheidend vermogen moeten dezelfde criteria toegepast worden als voor vormmerken - Vormmerken: alleen vormen die op significante wijze afwijken van de norm of van wat in de betrokken sector gangbaar is = aanvaardbaar - Kleurmerken: kleur als esthetisch of versieringselement van het product? - Klankmerken: een te eenvoudige of te complexe klank wordt geweigerd 2. **Merk bestaat uitsluitend uit tekens/benamingen die in handel kunnen dienen tot aanduiding van kenmerken van waren** De **weigeringsgrond** voor **beschrijvende tekens**: - Een teken mag niet worden gemonopoliseerd als het enkel de aard of kenmerken van de waren of diensten beschrijft. - Volstaat dat consumenten het teken kunnen zien als aanduiding van essentiële eigenschap soort, hoeveelheid, bestemming, waarde, plaats... (vb: Ice Tea)(Cass 2000) RS: een teken is beschrijvend als het een rechtsreeks en concreet verband heeft met de betrokken waren of diensten, zodat het publiek het onmiddellijk als beschrijving herkent. 3. **Merk bestaat uitsluitend uit tekens/benamingen die in het normale taalgebruik** **Weigeringsgrond** voor de **generieke tekens**: - Uitsluitingsgrond moet beperkt worden tot gebruikelijk geworden aanduidingen van de waar/dienst zelf waarvoor het merk ter inschrijving is voorgedragen - Geen vereiste of de betrokken tekens/benamingen de eigenschappen/kenmerken van bedoelde waren/diensten beschrijven - Vb: afkorting BSS en woordmerk Bravo werden geweigerd als Uniemerk #### Beoordelingscriteria onderscheidend vermogen in concreto 1. **Lijst van goederen/diensten** - Rekening houden met de producten/diensten die men met het teken wil onderscheiden. 2. **Perceptie door relevant publiek** - Kan publiek obv merk de afkomst identificeren? - Consument kan afhankelijk van de aankoop (duuralledaags) meer oplettend zijn. 3. **Geen verschillende criteria** - De aard van het teken (woord-, beeldmerk, vorm...) mag geen andere beoordelingscriteria geven. Weigeringsgrond = 1 van de 3 weigeringsgronden volstaat voor weigering of latere vernietiging. #### Fluctuerend karakter van onderscheidend vermogen Onderscheidend vermogen = dynamisch begrip (≠ statisch begrip) Veranderingen in onderscheidend vermogen kunnen gevolg zijn van: - Toe- en afnemen van bekendheid - Wijziging in betekenis woorden in normale taalgebruik 1. **Inburgering** Zwakke tekens kunnen door intensief gebruik en reclame voldoende onderscheidend vermogen verwerven (art 2.2bis.3 BVIE, 7.3 UMVO). - Toepasbaar op beschrijvende woordtekens, slogans, vormen... - Bewijslast ligt bij de partij die zich beroept op onderscheidend vermogen. - Uniemerk inburgering moet in alle lidstaten worden aangetoond waar onderscheidend vermogen ontbreekt. - Sommige tekens kunnen nooit inburgeren (juridisch niet toelaatbaar). 2. **Uitburgering** Een merk kan zijn onderscheidend vermogen verliezen en uitburgeren. - In extreme gevallen roept het merk geen verband meer op met specifieke onderneming. - Vaak bij merken voor nieuwe producten zonder generieke naam (bv. Aspirine, Thermos). - Vordering tot vervallenverklaring mogelijk. ### VEREISTEN VAN TOELAATBAARHEID #### Specifieke situties van niet toelaatbaarheid **Uitgesloten van bescherming** = tekens die bestaan uit een vorm of kenmerk dat door de aard van de waar bepaald wordt, nodig is voor een technische functie, of wezenlijke waarde toevoegt aan de waar, zijn uitgesloten (art 2.2bis.1 BVIE, 7.1 UMVO). - Uitsluitingsgronden zijn autonoom en niet te combineren. - Geldt alleen voor tekens die volledig uit de uitgesloten materie bestaan; toevoeging van onderscheidende elementen kan bescherming mogelijk maken. - Beoordeling gebeurt in het algemeen belang. 1. **Tekens bestaan uit een vorm door de aard van de waar bepaald** Betreft niet alleen de natuurlijke vorm van waren, maar ook gereguleerde vormen die door normen zijn voorgeschreven. - Ook functionele vormen die nodig zijn voor de werking van het product en waar de consument naar zoekt. - Het toevoegen van een sier- of fantasie-element dat niet essentieel is voor de functie kan voldoende zijn om niet onder de uitsluiting te vallen. Vb: vorm rugbybal, babystoel 2. **Tekens die bestaan uit de vorm noodzakelijk voor de technische uitkomst** Vorm dat essentieel is voor een technisch resultaat (zuiver functioneel) kan geen merk zijn. - Deze uitsluiting geldt ook voor vormen die onder octrooi vallen en voor beeldmerken die 3D-objecten grafisch weergeven. Vb: Philips 3-hoekig scheerapparaat en lego bouwblokjes 3. **Tekens die bestaan uit een vorm die wezenlijke waarde geeft aan de waren** De uitsluitingsgrond geldt voor waren waarvan het uiterlijk, de vormgeving of kenmerken de marktwaarde bepalen door hun esthetische aantrekkingskracht of originaliteit. Vb: vorm kristallen servies vorm chocolade 4. **tekens strijdig met openbare orde of goede zeden** **OO**: Merken worden geweigerd als ze in strijd zijn met fundamentele rechtsnormen, vaak strafrechtelijk, zoals racistische uitingen. **GZ**: Merken mogen niet ingaan tegen de morele waarden en normen die op dat moment in de samenleving belangrijk zijn. Uniciteitsbeginsel: Strijdigheid met openbare orde of goede zeden in één Benelux-land maakt de hele merkinschrijving ongeldig (cumulatief). Vb: "Fucking Hell" voor bier mag geregistreerd Kamer van EU merkenbureau (2010) 5. **Beschermde vlaggen, badges en andere emblemen** Verbod tot registratie van wapens, vlaggen en andere staatsemblemen van de Unielanden (art. 6ter UvP) art. 2.11 BVIE en art. 7.1.h UMVO = absolute bescherming. - Geldt ook voor officiële door die landen aangenomen controle- en waarborgtekens Vb: esdoornblad v/d Canadese vlag 6. **Misleidende tekens** Geen teken deponeren voor waren voor dewelke het gebruik van het merk tot misleiding van het publiek zou kunnen leiden. - Vereiste van werkelijke misleiding of voldoende ernstig risico van misleiding van consument kan worden vastgesteld Vb: Klosterstoff (alcoholvrij bier - 2009), Alpro melk vervanger **\ ** 7. **Andere verboden aanduidingen** Geen geldig merk voor tekens met geografische aanduidingen, traditionele wijnbenamingen of beschermde specialiteiten. - Dit geldt voor oudere aanduidingen onder nationale of Europese regelgeving en voor beschermde rasbenamingen (kwekersrecht). Vb: Deense feta (HvJ, 2019) ### VEREISTEN VAN BESCHIKBAARHEID (art 2.2ter BVIE, art 8 EMVO) Voor geldigheid van een merk is vereist dat geen identiek of overeenstemmend teken: - In de betrokken sector van producten/diensten of soms zelfs daarbuiten - Eerder werd aangevraagd of ingeschreven of - Soms gewoon in het economisch verkeer eerder werd gebruikt !!! Relatieve gronden #### Specialiteitsbeginsel en nuancering ervan **Hoofdregel:** teken moet uniek zijn en mag niet eerder zijn gebruikt voor dezelfde of soortgelijke producten/diensten. - Het exclusieve recht van de merkhouder is beperkt tot de in de inschrijving vermelde waren en diensten. **Regel van specialiteit:** niet absoluut voor bekende merken geldt dat latere aanvragen voor niet-overeenstemmende waren of diensten aangevochten kunnen worden. Merkhouders van bekende en algemeen bekende merken in de Benelux of EU kunnen oppositie instellen, nietigverklaring aanvragen of zich verzetten tegen identieke of soortgelijke merken voor niet-overeenstemmende producten. #### Een oudere aanvraag/inschrijving Geen merkrecht verkrijgen op teken dat al door een derde is geregistreerd of aangevraagd. - Oppositiegrond tegen jongere aanvragen of als basis voor nietigverklaring, afhankelijk van de keuze van de oudere merkhouder. - Bij gelijkenis tussen tekens moet verwarring bij het publiek worden aangetoond. - Onder bepaalde vw'en kunnen oudere inschrijvingen een latere aanvraag voor een identiek of soortgeli