Notes para sa Filipino (Q2) - SY 2024-2025

NOTES PARA SA FILIPINO MADE BY: Divino, M. Second Quarter Dizon, L. SY 2024-2025 Talaan ng Nilalaman Talaan ng Nilalaman..............................

NOTES PARA SA FILIPINO MADE BY: Divino, M. Second Quarter Dizon, L. SY 2024-2025 Talaan ng Nilalaman Talaan ng Nilalaman..................................1 Mga Sitwasyong Pangwika sa Pilipinas..2 KULTURANG POPULAR...................... 2 KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO.............3 SINTAKS............................................... 3 LEKSIKON............................................ 3 MORPOLOHIYA....................................4 ORTOGRAPIYA.................................... 4 PONOLOHIYA.......................................4 KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO4 S.P.E.A.K.I.N.G..................................... 4 By Dell Hymes.......................................4 Uri ng Komunikasyon............................... 4 Pragmatik at Estratedyik.......................... 5  NOTES PARA SA FILIPINO MADE BY: Divino, M. Second Quarter Dizon, L. SY 2024-2025 Mahal ang tiket sa sinehan Mga Sitwasyong Pangwika sa Mas komportable sa bahay Pilipinas Takot manood sa sinehan TELEBISYON Nabibigyang-pagkakataon na Ang pinakamakapangyarihang uri ng makilala sa iba’t ibang panig ng media. Malakas ang impluwensya ng mundo ang mga pelikulang Pilipino paggamit ng wikang Filipino o mga sa mga streaming services. barayti nito. SOCIAL MEDIA Balita, magazine show, Ginagamit ang wikang Filipino at edukasyonal, variety show, laganap ang code-switching, pati ang atbp. mga shortcut at abbreviation ng mga May iilang istasyon na salitang Ingles. gumagamit ng wikang Ingles at wikang rehiyunal. Mas maraming babasahin sa wikang Ingles kaysa sa wikang Filipino. RADYO Laganap ang paggamit ng wikang Filipino, bagaman may iilang estasyon KULTURANG POPULAR na sa wikang Ingles nagb-broadcast. FLIPTOP FM (Frequency Modulation) at Ito ay kinikilalang bilang modernong AM (Amplitude Modulation). balagtasan na sumikat sa YouTube. Sa mga radyong rehiyunal, diyalekto Ito’y di-pormal, wala itong malinaw na ang ginagamit ngunit kapag sila ay paksa, at gumagamit ng may kinakapanayam, Filipino ang mapanuksong mga pahayag upang gamit. makakuha ng puntos. PAHAYAGAN o DYARYO Karaniwang may dalawang uri ng Mayroong mga fliptop sa wikang pahayagan sa Pilipinas: Ingles, ngunit mas marami ang nasa Ang broadsheet ay mas pormal, wikang Filipino. mas malaki, at karaniwang nakalathala sa wikang Ingles. Ang tabloid ay di-pormal at mas mabenta sapagkat mas mura ito at mas nauunawaan ng tao ang nilalaman nito. Mapang-akit at malalaki ang headlines sa tabloid. PICK-UP LINES PELIKULA at VIDEO-SHARING Ito ay mga makabagong bugtong na Bagama’t mas maraming banyagang minsa’y nakatutuwa, corny, cute, o pelikula ang ipinalalabas sa Pilipinas, cheesy. Nagsimula sa mga boladas ng tinatangkilik rin ang mga pelikula sa mga binatang nais mapa-ibig ang wikang Filipino at mga barayti nito. dalagang nililigawan. Sa kasalukuyan, mas marami ang Nauso dahil kina Boy Pick-up (Ogie nanonood sa mga streaming services Alcasid) at Sen. Miriam Santiago. dahil Mayroon din itong code-switching.  NOTES PARA SA FILIPINO MADE BY: Divino, M. Second Quarter Dizon, L. SY 2024-2025 HUGOT LINES pangkomunikatibo o Ito ay mga love lines o love quotes na communicative competence. minsan nakakakilig, nakakatuwa, o nakakainis. Nagmula ang mga ito sa Nagmula kay Dell Hymes ang mga pelikulang tumatak sa mga terminong communicative manonood. Minsan ay nasa wikang competence. Ingles, madalas ay nasa wikang Filipino. Ayon kay Dell Hymes… Ang nagsasalita ng wika ay TEXT, DMs, CHAT dapat nagkakaroon ng Nakasanayan sa pag-text, dm, at chat kakayahang gramatikal at ang paggamit ng mga abbreviation o malaman ang paraan ng mga pinaikling salita sa wikang Ingles. paggamit ng wika ng lingguwistikong komunidad na KALAKALAN gumagamit nito. Wikang Filipino at Ingles ang madalas na ginagamit sa mga komersyal sa TV Ayon kay Dr. Fe Otanes (2002)... at radyo. Wikang Ingles ang higit na Ang paglinang sa wika ay ginagamit ng mga malalaking nakapokus sa kompanya at korporasyon, wikang kapakipakinabang na idudulot Filipino naman sa mga online seller. nito sa mga mag-aaral. PAMAHALAAN Ayon kay Canale at Swain… Atas Tagapagpaganap Blg. 335, serye Ang kakayahang gramatikal ay ng 1998 pag-unawa sa paggamit sa Gamitin ang Filipino sa opisyal kasanayan sa ponolohiya, na mga transaksyon, morpolohiya, sintaks, komunikasyon, at korespondiya. semantika, at ortograpiya. Lumawak ang paggamit ng wikang Filipino SINTAKS wikang Ingles ang madalas na gamitin sa mga pagdinig sa Ang pagsasama ng mga salita upang kamara at SONA. makabuo ng pangungusap na may kahulugan. EDUKASYON Sa mga baitang K-3, ang unang wika Ekstruktura (L1) ang wikang ginagamit sa Pagkakasunod-sunod pagtuturo. Wikang Filipino at Wikang Uri ng pangungusap ayon sa Ingles bilang wikang panturo sa mas gamit o kayarian mataas na antas. LEKSIKON KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO Ang mga salita o bokabularyo PANGUNAHING LAYUNIN NG WIKA ay Content words (pangngalan, magamit nang wasto sa mga angkop pandiwa, pang-uri, pang-abay) na sitwasyon upang magkaunawaan Function words (panghalip, nang lubos ang dalawang taong pag-ugnay) nag-uusap. Konotasyon at Denotasyon Kapag naabot ito, masasabing Kolokasyon mayroong kakayahang  NOTES PARA SA FILIPINO MADE BY: Divino, M. Second Quarter Dizon, L. SY 2024-2025 MORPOLOHIYA S.P.E.A.K.I.N.G Ang mahahalagang bahagi ng salita. iba’t ibang bahagi ng By Dell Hymes pananalita S Setting Prosesong derivational at inflectional Lugar at oras ng usapan Pagbuo ng salita P Participants ORTOGRAPIYA Mga taong nakikipag talastasan E Ends Mga grafema Pantig at palapantigan Layunin sa pakikipagtalastasan Tuntunin sa pagbaybay A Act Sequence Tuldik Mga bantas Takbo ng usapan K Keys PONOLOHIYA Tono ng pakikipag-usap (pormal o Ang palatunugan tulad ng mga di-pormal) ponema: I Instrumentalities Segmental (katinig, patinig, Midyum na ginamit (pasalita, pasulat, tunog) harapan, online) Suprasegmental (diin, intonasyon, hinto) N Norms Kaangkupan at kaakmaan ng usapan ng isang sitwasyon KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO G Genre Diskursong ginagamit (nagsasalaysay, Pagsasaalang-alang ng isang tao sa: nakikipagtalo, nangangatwiran) - ugnayan niya sa mga kausap - Impormasyon na pinag-uusapan - Lugar na kanyang Kakayahang Pragmatik pinag-uusapan Isinasaalang-alang dito ang Pragmatik: context of the kontekstong sosyal ng isang wika. communication - Verbal and nonverbal Sociolinguistic Competence: - Implicit or Explicit kakayahang manipulahin ang Ex. Angry girlfriend saying they kanyang gamit ng wika upang ito ay are not angry. Are they angry or umayon sa hinihinging sitwasyon, not? - Kailangang alam at magamit ng nagsasalita ang angkop na wika para sa hinihinging pagkakataon.  NOTES PARA SA FILIPINO MADE BY: Divino, M. Second Quarter Dizon, L. SY 2024-2025 Uring ng Komunikasyon: - Kasingkahulugan at Verbal Communication: paggamit Kasalungat: synonym and ng antonym - Words and letters - Kooperatibong estratehiya: Through: text, letters and speaking kompirmasyon sa pahayag or pagbaback-up Non- verbal Communication: hindi paggamit ng salita - Ginagamitan ng kilos o galaw - 55% of communication is Non-verbal Types 1. Chronemics: oras ng komunikasyon 2. Kinesics: kilos at galaw ng katawan 3. Proxemics: layo o distansya a. Edward Hall: i.Intimate: 0 - 1.5 ft ii.Personal: 1.6 - 4 ft iii.Social Distance: 4.1 - 12 ft iv.Public: 12+ ft 4. Pictics: expression ng mukha 5. Oculesics: galaw ng mata 6. Vocalic: di-linggwistikong tunog 7. Haptic: pandama o paghawak Estratedyik Estratedyik: matakpan ang di-perpektong kommunikation - Survival and coping strategies Types - Paghihiram: naghihiram ng salitang Ingles - Paraphrase: isinasaayos muli ang porma o estruktura ng pangungusap - Circumlocution: Salitang naglalarawan sa isang aksyon - Pagtransfer: pagamit ng wikang katutubo - Achievement: paggegeneralize sa gamit na salita