Patoloji 1-2 Hafta Notları PDF

PATOLOJİ c. Morfoloji : dokularda ve hücrelerde oluşan yapısal -Grek dilinde pathosc(hastalık) logus (bilim) degişimler -hastalık bilimi d. Patolojik fonksiyon : bunların işlevsel sorunu -hast...

PATOLOJİ c. Morfoloji : dokularda ve hücrelerde oluşan yapısal -Grek dilinde pathosc(hastalık) logus (bilim) degişimler -hastalık bilimi d. Patolojik fonksiyon : bunların işlevsel sorunu -hastalıkların nedenlerini bu 4 unsur hastalıgın gelişme süreci -nasıl oluştuklarını -ne gibi degişikliklere yol açtıgını *Özel Patoloji -organ ve sistemlerin hastalıklarını genel patoloji HASTALIK prensipleri içinde inceler -organizmanın hastalık nedenlerinde reaksiyonu PATOLOJİNİN BÖLÜMLERİ *Konjenital : -patolojik anatomi -genetik bir faktöre bağlı -histopatoloji ve sitopatoloji -kalıtsal olarak soylara taşınabilir -ultrastrükrel -histokimya *Akiz : -deneysel -dogumdan sora her yaşta görebilir -adli tıp *Prognoz *Patoloji anatomi -hastalık iyileşme yada ölümle sonuçlanır -degişiklerin çıpla gözle incl. -ölümle sonuçlanmayan tam iyileşip son bulr yada iz -otopsi yapıır bırakırak iyileşir --patoloji laba gelen örn incelenir , tartılır, boyutlarına ve bulgular kaydedilir *Lezyon -dokularda veya hücrelerde oluşan morfolojik yada *Histopatoloji ve Sitopatoloji fonksiyonel deşiklik Histopatoloji : -çıplak gözle yada mikroskopla inceleme -preparat haline getirilen dokular -ışık mikroskobu incl. PATOLOJİNİN TARİHÇESİ Sitopatoloji ; -otopsi önemli yöntemdir -yayma preparat -otopsi (nekropsi ) : görmek anlamında -hücre ve bakteri -Morgagni: otosbiyi tıpa ilk tanıtan -ışık mikroskopu ile -etiyoloji , lezyon , semptom ilişkiye kurarak ‘hastalık’ kavramını oluşturmuştur *Ultrastrüktürel patoloji -hücre içinde Türkiyede Patolojinin gelişimi -10A-2000A elemanlar -Dr Hamdi Suat Akpınar -virüsler -ilk patoloji kürsüsü : Gülhane hastanesi -elektron mikroskopu ile incel.. -ilk kadın tıp asistanı : Semiramis tezel -Tübitak hizmet ödülü *İmmünohistokimyasal patoloji -doku kesitlerinin *Patoloji 2 ana dala ayrılır; -degişik boyalar ile boyananması 1) Anatomik -hücre içi enzimleri 2) Cerrahi (klinik) -florosan mikroskopu ile -immün sistemi hastalıkları tanısında *Anatomik Patoloji 2 ye ayrılır -yeşil yerler : ab tutan yani aq buldugu yerler 1) Genel pataloji a. Etiyoloji : hastalıgın nedeni *Deneysel patoloji b. Patogenez : hastalıgın gelişimdeki mekanizmalar -hastalıkların hayvanlarda oluşturulması , tedavisi -sonra mikrospkopla incl.. *Adli tıp patoloji *Endoskopik biyopsi -adli olgularda hastalık ve ölüm nedenleri -en sık kullanılan -endoskobu sindirim kanalı, idrar yollarına , karın içine MİKROSKOP ÇEŞİTLERİ ,eklem aralığına , gögüs boşluguna yada hava yollarına -ışık -aletin ucu ile küçük kesi parçaları alır -florasan -elektron *İğne biyopsisi Tem : (taramalı elektron mikroskobu) -özel iğne ile Sem : (scanning ) -iç organlardan -Faz konstrast -ip gibi ince uzun doku almak için -Konfokal -karaciger , böbrek , kemik iliği için sıklıkla kullanılır LABA GELEN METARYELLER *Küretaj -biyopsi -kadınlarda endometrium ve endoserviks doku örn -cerrahi alınan doku ve organ için -otopsiden alınan dokular -yayma preparat *Punch (zımba ) biyopsi -dermotologlar derideki renk degişikligi ve kitlerlerden *Biyopsi örn almak için -yunanca -Bio : yaşam *Transüretral rezeksiyon (TUR) -Opsy : görüntü -cihazla üretradan giriğ prostat için -hastalıklı bölgenden alınan hücre ve dokuların inc. Yöntemi *Cerrahi alınan doku ve organlar -mikroskopta bakılır Amaliyatla organın tümü -dokudan kimyasal analizler -Tiroidektomi : troidin çıkarılması -tüm organlardan analiz olur -Gastrektomi : midenin çıkarılması -bazıları amaliyatla bazıları anestesi uygulamanda bile -Lumpektomi : yalnız tümörün çıkarılması alınabilir -Lobektomi : akiciger lobunun -Total histerektomi : uterusun tamamının Biyopsi alınma şekli ve alınan dokunun özelligine -Kolesistektomi : safra kesesinin çıkartılması göre tiplerleri; -Maktektomi : meme kanseri nedeniyle memenin -eksizyonel biyopsi tamamı -insizyonel biyopsi -Amputasyon : bi kol yada bacagın uzaklaştırtılması -endoskopik -igne *Otopsi -küretaj -ölülerden alınan doku organ vb incl. -punch (zımba ) -Transüretral rezeksiyon ( TUR ) *Sitolojik örn. -yüzeysel epitelden *Eksizyol biyopsi -müköz membranlardan -lezyonun tümünün çıkarılması -bronş -serviks *İnsizyonel biyopsi -böbrek vb yayma yöntemiyle preparatla -kitlenin yalnız bir kısmının örneklenmesi işlemi -vücut sıvıları -genelikle yumuşak doku ; kas , yağ , bağ doku -tümörün iyi yada kötü huylu olup olmadıgını incl. İçin DOKULARIN TAKİBİ VE İŞLEMLERİ -dokuya ölüm sonrası meydana gelecek *Metaryel kabul kabül bölümü degişikliklerden konumak için ‘ tespit işlemi’ yapılır. -gelen metaryalin patoloji istem raporuyla -uygun kimyasal karışımla yada düşük derecede kısa -uygun kapta olması fiksatif olmalı sürede dondurmak ile olur -Tespit solüsyonuna koyulmayanlar; -frozen kesit ( dondurulmuş) *Dondurma yöntemiyle fiksasyon -imprint (taze dokudan yayma -frozen yöntemiyle dondurularak fiksasyon yapılır ve -foto çekimi kesit alınır -mikrobiyolojik kültür -frozen cihazında -20, -25 te dondurulur -kromozom analizi -doku vücuttan çıkar çıkmaz hemen dondurulur -hücre kültür -taze preparat -elektron mikroskobu ile incl. -immünfloresans incl. *Kimyasal maddelerle fiksasyon -sıvı haldeki kimyasal madde yada karışımla *Makroskopik incl. -hücre biçimini bozmayacak, içerikleri eritmeyecek, -makroskopik incelendigi , örnek alındıgı bölüm alkol yada parafinde hücre büzülmesini önleyecek *Doku - işlem labı *Fiksasyonu etkileyen faktörler -doku takip -tampon -bloklama -penetrasyon -kesit -hacim -rutin boyama yapılan bölüm -ısı -konsantrasyon *Sitoloji -zaman -sitolojik metaryelin mikroskobik incl. Hazır hala getildigi *kimyasal fiksatifler -suda hazırlanmış fiksatid doku glikojeni *Histokimya ve İmmünhistokimya -alkolda hazırlanmış fiksatif lipitleri eritir -dokulara özel boyaların uygulandıgı bölüm -nukleus yada kromozomlar incelenecekse asit fiksatifler kullanılır *Frozen (dndurma kesit) -cerrahi operasyon sırasında gönderilen dokuların acil *Dokuların fiksasyonu çalışıldıgı bölümdür. -histolojik ve sitolojik çalışmaların ilk aşaması metaryel -kanser olup olmadıgı fiskasyonudur. -varsa yayılma sınırları araştırılır -doku örnekleri fiskasyonunda %10 formaldehit kullanılır *Mikroskopik inceleme -24 saat fiskasyondan bekledikten sonra çalışmaya *Rapor yazılımı ve teslim alınır. *Arşiv -küçük boyutlu parçalar (endoskopik , igne , punch vb) Blok arşiv : kesit alınmış parafin blokların saklandıgı fiskasyondan 3-4 ssat sonra Lam arşivi : mikroskopik inceleme yapılmış histolojik preparatların MAKROSKOPİK ÇALIŞMA Rapor arşivi : sonuç raporlarının -örneklerin alındıgı bölüm -güvenlik kabini ve araç gereçler bulunur *Fiksasyon (tespit) -güvenlik kabini içinde yapılır. -lilozom zar yapısı bozularak sindirim enzimleri hücre -numaraya göre dizilir içerisine yayılıp bütün hücrenin sindilmesine sebeb -uygun fiksatifin içindemi diye kontrol edilir olmasına kendini eritme anlamına gelen ‘OTOLİZ ‘ denir *makroskopik dokunun degerlendirilmesi ve örnek *Şeffaflaştırma alınması; -temizleme ve deakolisazyon denir -agırlıgı -dokuda dehisrasyon mad. uzaklaştıran -boyutları -işlem sonunda dokular yarı şeffaf hale gelir -dış özellikleri -şeffaflaştırıcı mad. Dokulardaki alkolle yer degiştirir -kıvamı -parafin nüfus etmesine elverişli hale gelir -rengi belirlenir -dokuya kesitler atılır *Şeffaflandırmada kullanılan mad. -rapor düzenlenir >Klisen : -incelemeden sonra gerekli görülen yerlerden örn -en sık kullanılan alınır. -uzun süre kalırsa doku sertleşme fazla olur -doku kasetlerine yerleştirilir -çapı :1cm >Toluen -kalınlıgı : 3-4 mm -az sertleştirir, yavaş etkili -sadece kurşun kalem kullanılır -ototeknikon sepetine koyulur >Benzen -toksik ve karsijen oldugu için kullanılmamakta Doku takibi -fikse olmuş dokunun dehidrasyon , şeffaflaştırma ve >Kloroform infiltrasyon işelmeleriyle bloklamaya hazır hale -tendon , kas uterus örnekleri için alternetif gelmesine doku tabiî ki denir. -parafin infiltre edilerek sertleşmesi saglanır. SERTLEŞTİRME / PARAFİN İNFİLTRASYONU -fikse dokunun parafinle infiltre hale getirilmesi için; -mikrotom ile kesilebilmesi için sertleştirilir Dehidrasyon : doku suyunun uzaklaştırılması -parafin kullanılır Şeffaflaştırma : clearing -şeffaflaştırıcı madde ile yer degiştirme Sertleştirme : infiltrasyon -impregnasyon (doyurma, doldurma ) da denilmektedir *Dehisrasyon -fiksasyonu tamalanmış dokuların ilk takip aşaması *Parafin -solusyonlardan kurtarılma aşaması -en yaygın sertleştirici -alkollerle yapılır -dokuya zararı az -aşırı dehidrasyon sert, kırılgan dokuya sebeb olur -petrolden elde edilr -az olması yumuşak dokualara sebeb olur İYİ BİR İNFİLTRASYON İÇİN *Dehidrasyonda kullanılan maddeler; -doku parafinde optimum süre kalmalı -Etil alkol -fazla kalırsa sertleşme be büzüşme olur -en çok kullanılan -parafin erime derece hergün kontrol edilmeli -hidrofilik (susever) -3 ayrı parafin kabı kullanılmalı -parafin sık sık degiştirilmeli -Metanol -küçük büyük dokular ayrı takip edilmeli -seyrek kullanılır PARAFİN DOKU GÖMME / BLOKLAMA -Aseton -Dokuların infiltrasyon ortamı ile kaplanması -hızla dehidrasyon yapmakta dokuları sertleştirir hızlı bi şekilde Elle parafin doku gömme / bloklama -yağ dokularda *Dispenser -parafin eritme cihazı -ısı ayarlı *Parafin Dagıtma Kabı -sıcak plaka lambası : -sıcak parafin nakletmede -mercek -soguk alan : dökümü bitmiş blokların sogumasını *Pens sağlar -dokunun kasetten alınması -Forseps : doku tutar, ısıtmalı pens -bloklara nakledilmesi -Forseps yerleri -posizyon verilmede Doku Bloklama Cihazının Bloklama Uygulaması *Blok kasetler -döküm işlemine hazırlanır *Blok etiketi -temziligi yapılır -blok numarası ve kodun yazıldıgı etiketler Soguk ve sıcak plaka kısımlarındaki kalan parafin temizlenir. *Bloklama Maddeleri -çalıştrılır. Doku tankı , sıcak palaka ve base sıcaklıkları -mumlar ayarlanır -epeksi reçineler -parafin tankı doldurulur -selloidin -kasetler doku depo tankına yerleştirlir -histoplast -blok numarası yazılır -parafin doku bloklamasında kullanılır -ama en sık parafin kullanılır Kesit alma -parafine balmumu , kauçuk , plastik mad. Eklenebilr -ışık mikroskobu -doku preparatları hazırlanır *Dokunun gömme yüzeyi şu özelliklere göre -mikrotom cihazı kullanılır kararlaştırlır; -tek katmanlı parçanın geniş yüzeyi altta Araç Gereçlar; -çok katmanlı dıkuların tüm katmanları kesitte dokular *Doku su banyosu görünecek şekilde -Sıcak su -tüp yapısındaki bir lümene sahip dokular dikey -distile su kullanılır -aynı bloga gömülecek küçük biyopsi örnekleri blok -100 ml 5 ml alkol ortasına birbirine yakın -mikrotomdan kesilen doku kesiti atılır -çini mürekkebi ile işaretli yüzeyi altta olacak şekilde -lamlara alınmasında kullanılır blok boşlugu ortasına *Lam *Bloklamada dikkat edilecekeler; -uç kısmı perdahlanmış lam -parafin dikkatli dökülmeli yoksa blokta hava -bu kısma numara , kodu , yıl yazılır kabarcıkları oluşur,kesit alırken parafin ufalanır. -lam yazma denir Dokular parçalanır -kurşun kalem, elmaz uçlu kelam -bloklar katılaşmadan blok demirden çıkarılmaz -aynı blok içinde doku parçaları yakın gömülmeli *Lam taşıyıcı sepet -dikey, yatay -boyamada kullanılır DOKU GÖMME CİHAZI İLE BLOKLAMA -Scak parafin, bloklama alanı , blok sogutma bulunur *en sık kullanılan mikrotom rotary (çarklı) Bölümleri; -Parafin tankı -Parafin dispenser : parafinin akmasını saglar -Doku kasetlerini bekletme tankı -Base mould saklama tankı : ön ısıtma saglar -base mould : degişik ebatta kalp -Sıcak plaka : parafinin katılaşmasını çnler