Γραπτός Λόγος, Κοινωνία και Νόηση PDF

Γραπτός Λόγος, Κοινωνία και Νόηση Μάθημα 3: Γραπτός Λόγος II Διαφορές προφορικού – γραπτού λόγου Η προφορικότητα στον μαθητικό γραπτό λόγο Παναγιώτης Παναγόπουλος [email protected]  Βασικές έννοιες – Διεπαφές Προφορικός Λόγος ομιλί...

Γραπτός Λόγος, Κοινωνία και Νόηση Μάθημα 3: Γραπτός Λόγος II Διαφορές προφορικού – γραπτού λόγου Η προφορικότητα στον μαθητικό γραπτό λόγο Παναγιώτης Παναγόπουλος [email protected]  Βασικές έννοιες – Διεπαφές Προφορικός Λόγος ομιλία – προφορική κατανόηση Γραπτός Λόγος Γραφή και ανάγνωση Αποτελούν τους δύο θεμελιώδεις τρόπους παραγωγής και πρόσληψης του λόγου. Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου Συγκλίσεις Παραδείγματα πιστής απομαγνητοφώνησης συνομιλίας: Καθημερινές συνομιλίες μεταξύ φοιτητών/τριών φίλων: Α: [savatoki]rjako δen [tetjo.] Ε: [orea. pote] θelete na pame sta tzaba oli mazi? M: [Εγo peδja - Δeftera Τriti] Τetarti exume maθima Δ: [Άma] : : isastan tora triti likiou ti θa kanate? ce sceftosastan to melon sas? Μ: Se pjo epipedo beno? 4 Ε: Μ’ aresi os epangelma ala: [ti na pis.] Δ: [Pandos] vlepo oti oli: θa sinexjizate sto panepistimio. [eγo δe θa syne]xjiza sto panepistimio. Ε: ? (γελάκι…….) Μ: Αla ti θa ’ka[nes?] Τ: [Τei?] Ν: [Νa kanonisoume mnja mera.] Μ: endeka δio. pos θa- Α: Ne= 5 τηλεοπτική συζήτηση, πιο επίσημη από καθημερινή Φ: iparxji c‘ ali apopsi, iparxji c'ali apopsi, ine meros tu evriteru elinizmu Ρ: sas parakalo Φ: eγo sas parakalo, ine meros tu evriteru elinizmu, cirje ipurje, sas parakalo poli, & boro na po pjo pola, na sas fotografiso an θelete peste mu c'eksijiste mu, jati esθanonde simera i vorjoipirotes egatalelimeni ap' tin elaδa-- Ρ: esís to lete Φ: eyo to leo? Ρ: : & // lete - δe lete. kanete lanθazmeni // politici Φ: epitrepste mu sas parakalo 6  Τυπικό παράδειγμα γραπτού λόγου: επιστημονικό κείμενο (εισαγωγή σε κειμενογλωσσολογία –εκλαϊκευτικός μονόλογος) «Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται βασικές έννοιες που συνδέονται με την πραγμάτωση του λόγου πάνω από το επίπεδο της γραμματικής πρότασης. Καταρχήν, αντιδιαστέλλεται το κείμενο-προϊόν [text], όπως μας είναι γνωστό από τη φιλολογική παράδοση του γραπτού λόγου, προς το κείμενο-διαδικασία, που συνήθως χαρακτηρίζεται ως λόγος [discourse], έννοια που υπονοεί το σύνολο των παραγόντων οι οποίοι συμπράττουν στην οικοδόμηση ενός «μηνύματος» συνεκτικού και με αναγνωρίσιμη ταυτότητα. Στη συνέχεια, διευκρινίζονται οι όροι επίπεδο ύφους [register] και γένος λόγου [genre], που είναι απαραίτητοι για τη μελέτη κάθε ποικιλίας κειμένου (προφορικού-γραπτού, μονολογικού-συνομιλιακού)· τέλος, προτείνεται μια ταξινόμηση των γενών λόγου και των ειδών κειμένου.... 7 Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου 1η Διαφορά: Η ομιλία και το γράψιμο συνδέονται με διαφορετικές περιστάσεις επικοινωνίας και, άρα, υπηρετούν διαφορετικούς στόχους. Ποιες είναι αυτές οι περιστάσεις; Προφορικός λόγος: αυθόρμητος και ικανοποιεί τρέχουσες ανάγκες της καθημερινή Γραπτός λόγος: τις περισσότερες φορές είναι δίαυλος συμβατικής ή επίσημης επικοινωνίας.  Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου 2η Διαφορά: διαφορετικά γλωσσικά χαρακτηριστικά Η τυπική γραπτή γλώσσα διαφέρει από την άτυπη προφορική γλώσσα, επειδή εμφανίζει μεγαλύτερο ποσοστό ονοματοποιήσεων, γενικής υποκειμενικής και αντικειμενικής, μετοχών, προσδιοριστικών επιθέτων, συνδεδεμένων φράσεων, συμπαρατιθέμενων φράσεων, ακολουθιών από προθετικές φράσεις, προτάσεων-συμπληρωμάτων και αναφορικών προτάσεων. Chafe W. L. 1982 Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου 3η Διαφορά: διαφέρουν πολύ ως επικοινωνιακές δραστηριότητες. Προφορικός λόγος: πλούσιο φορτίο της ομιλίας για τη μετάδοση των πληροφοριών (επιτονισμός κ.ά.). Γραπτός λόγος: για τη μετάδοση της πληροφορίας μόνο χρήση της σύνταξης, του λεξιλογίου και της στίξης. Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου 4η Διαφορά: ο χρόνος παραγωγής του λόγου Προφορικός λόγος: περιορισμένος χρόνος στην παραγωγή και τη σύνθεση (περιορισμοί λόγω βραχυπρόθεσμης μνήμης, ταχύτατη οργάνωση και συγκρότηση του μηνύματος). Γραπτός λόγος: αφθονία χρόνου στη παραγωγή και τη σύνθεση (χρονοβόρα διαδικασία, προσχεδιασμός, συγγραφή, αναθεώρηση). Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου 5η Διαφορά: παρουσία/απουσία του συνομιλητή Προφορικός λόγος: παρουσία συνομιλητή: ελέγχει διαρκώς τις αντιδράσεις των συνομιλητών του, να μοιράζεται μαζί τους τα ίδια συνομιλιακά συμφραζόμενα και να τροποποιεί "on-line" τον λόγο του, όταν χρειάζεται, για να γίνει πιο κατανοητός και αποτελεσματικός. Γραπτός λόγος: απουσία ομιλητή: μαντεύει τις αντιδράσεις του αναγνωστικού του κοινού, καθώς στερείται άμεσης ανατροφοδότησης Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου 6η Διαφορά: διαφορετική κοινωνική λειτουργία Προφορικός λόγος: οι ομιλητές συγκροτούν την κοινωνική τους ταυτότητα και παίζουν τους κοινωνικούς τους ρόλους. Ο κατεξοχήν λόγος της διατύπωσης και διαπραγμάτευσης γνωμών, και της έκφρασης και ανταλλαγής συναισθημάτων, που αποτελούν το θεμέλιο κάθε επικοινωνιακής πράξης. Γραπτός λόγος: "αποθηκευτική" λειτουργία, στηρίζεται δηλαδή στην προγραμματισμένη καταχώριση πληροφοριών μέσα στο κείμενο. Ο λόγος της κοινωνικής χρησιμότητας (καταγραφή, ιστορική μνήμη κ.ά.).  Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου 7η Διαφορά: διαφορές τους στη χρήση της γλώσσας Προφορικός λόγος: ✓ συντακτικά ατελείς προτάσεις ή ακολουθίες ανολοκλήρωτων φράσεων ✓ παράταξη και ασύνδετη συμπαράθεση προτάσεων ✓ επαναλήψεις συντακτικών δομών. ✓ προτασιακή δομή θέμα-σχόλιο, π.χ., Ο σκύλος (θέμα) κοιμάται στον κήπο (σχόλιο). ✓ περιλαμβάνει πολλές επανεκκινήσεις, που βελτιώνουν προηγούμενες διατυπώσεις ✓ χαρακτηρίζεται από αφθονία λέξεων ασαφούς σημασίας (γενικευτικών όρων) ✓ είναι διάσπαρτος από "πραγματολογικά μόρια": λίγο, λιγάκι, έτσι  Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου 7η Διαφορά: διαφορές τους στη χρήση της γλώσσας Γραπτός λόγος: ✓ μεγάλη ποικιλία υποτακτικών συνδέσμων και συνδετών (πάντως, βέβαια…) ✓ Μετακειμενικοί δείκτες, δηλαδή λέξεις που δείχνουν τα μέρη της οργάνωσης του κειμένου, όπως οι όροι μιας απαρίθμησης (πρώτο, δεύτερο, τρίτο...) ✓ ονοματικές φράσεις, όπου αφθονούν οι προσδιοριστικοί όροι. ✓ παθητική σύνταξη ✓ πρόταξη και εστίαση σε συστατικά του κατηγορήματος ✓ προτασιακή δομή υποκείμενο-κατηγόρημα Το κατηγόρημα είναι το μέρος μιας πρότασης που εκφράζει τι κάνει ή τι είναι το υποκείμενο. Συνήθως περιλαμβάνει το ρήμα και τα στοιχεία που το συνοδεύουν (αντικείμενα, επιρρηματικοί προσδιορισμοί κ.λπ.). Το κατηγόρημα αποτελεί την πληροφορία που δίνει νόημα και περιγράφει κάποια ενέργεια ή κατάσταση του υποκειμένου.  Συγκλίσεις γραπτού και προφορικού λόγου Ο προφορικός μονόλογος και ο γραπτός διάλογος είναι υβριδικές περιοχές, όπου διαπιστώνουμε ότι η προφορικότητα και η "γραπτότητα" συνιστούν μάλλον τάσεις παρά καταστάσεις του λόγου. Πολίτης, 2001 Για περισσότερη μελέτη δες εδώ: https://www.greek-language.gr/greekLang/studies/guide/thema_a10/index.html Διαφορές και συγκλίσεις γραπτού και προφορικού λόγου  Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου Κείμενο: «Η επικράτεια των ειδών του προφορικού και του γραπτού λόγου» (Πολίτη, 2001) Ερώτημα: Ποιοι είναι οι παράγοντες που διαμορφώνουν τις συνθήκες επικοινωνίας; η κοινωνική απόσταση η σχέση των συνομιλητών η συμβατικότητα του ύφους Δραστηριότητα: Μελέτησε το κείμενο «Η επικράτεια των ειδών του προφορικού και του γραπτού λόγου» και εντόπισε διαφορές μεταξύ των διαφορετικών ειδών λόγου. Τι παρατηρείς;  Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου Κείμενο: «Η επικράτεια των ειδών του προφορικού και του γραπτού λόγου» (Πολίτη, 2001) Προφορικός Προφορικός Προφορικός λόγος Μονόλογος Διάλογος Γραπτός λόγος Γραπτός Μονόλογος Γραπτός Διάλογος  Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ γραπτού μονολόγου και προφορικού μονολόγου Γραπτός μονόλογος: Αναφέρεται σε είδη λόγου με υψηλή συμβατικότητα και απουσία συγκεκριμένου κοινού, όπως νόμοι και λογοτεχνικά έργα. Προφορικός μονόλγος: Διακρίνεται ανάλογα με τη συμμετρία της σχέσης ομιλητή-ακροατών και την απόσταση, π.χ. πολιτικές ομιλίες ή διαγγέλματα.  Διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ γραπτού διαλόγου και προφορικού διαλόγου; Γραπτός διάλογος: Περιλαμβάνει είδη με αυξημένη διαλογικότητα όπως επιστολές, όπου η κοινωνική απόσταση και η σχέση συγγραφέα-αναγνώστη παίζουν ρόλο. Προφορικός διάλογος: Κατηγοριοποιείται σε τέσσερις τύπους ανάλογα με τη συμμετρία στη σχέση των συνομιλητών και την κοινωνική απόσταση, όπως άτυπες συνομιλίες, στρογγυλά τραπέζια, μαθήματα, ή συνεντεύξεις. Μοντέλα επεξεργασίας Γραπτού Λόγου  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Τα μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου: 1. Περιγράφουν τη διαδικασία και τα στάδια συγγραφής: στη μητρική γλώσσα στη δεύτερη γλώσσα 2. Αναφέρονται στις γνωστικές και γλωσσικές διαδικασίες που εμπλέκονται όταν γράφουμε  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Το μοντέλο των Hayes & Flower (1980) για τη μητρική γλώσσα Η γραπτή παραγωγή εξαρτάται από τρεις άξονες: α) το περιβάλλον της δραστηριότητας (εξωτερικοί παράγοντες, περιγραφή θέματος κ.ά., επικοινωνιακοί παράγοντες, κίνητρα) β) τη μακροπρόθεσμη μνήμη του γράφοντος (γενικό σχέδιο συγγραφής: πού, ποιος, γιατί…) γ) τη γενική γραπτή διεργασία  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Το μοντέλο των Hayes & Flower (1980): Στάδια γραπτής παραγωγής Σχεδιασμός (Planning): Ο συγγραφέας οργανώνει τις ιδέες του, προσδιορίζει το κοινό και τον σκοπό της γραφής και αποφασίζει για τη δομή του κειμένου. Μετάφραση (Translating): Οι ιδέες μετατρέπονται σε γραπτό λόγο,.βασισμένο στη γλωσσική γνώση. Αναθεώρηση/ Έλεγχος (Reviewing): Το γραπτό κείμενο ελέγχεται και βελτιώνεται με διορθώσεις και τροποποιήσεις Στάδιο πηγών: ο συγγραφέας αντλεί πληροφορίες από τις γνώσεις του, τη μακροπρόθεσμη μνήμη και τις εμπειρίες του. Εμπλοκή της εργαζόμενης μνήμης και της προσοχής.  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Το μοντέλο του Kellogg (1996) για τη μητρική γλώσσα Η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου μοντέλου οφείλεται στο ότι συνδυάζει τα στάδια της γραπτής παραγωγής με αυτά της εργαζόμενης μνήμης Τρία βασικά στάδια γραπτής διεργασίας: α) στάδιο σύνθεσης (formulation): δημιουργία και οργάνωση των ιδεών και την επιλογή των λέξεων και προτάσεων για να εκφραστεί το μήνυμα του συγγραφέα. β) στάδιο εκτέλεσης (execution): φυσική πράξη της γραφής, η διαδικασία μετατροπής των ιδεών σε γραπτό κείμενο. γ) στάδιο ελέγχου (monitoring): επανεξέταση του κειμένου για εντοπισμό λαθών και βελτιώσεις.  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Το μοντέλο του Kellogg (1996) για τη μητρική γλώσσα Η παραγωγή γραπτού λόγου είναι μια πολύπλοκη γνωστική διαδικασία που απαιτεί ταυτόχρονη χρήση της εργαζόμενης μνήμης για: 1. Ανάκτηση πληροφοριών από τη μακροπρόθεσμη μνήμη (γνώσεις, ιδέες, λέξεις). 2. Επεξεργασία του κειμένου (σύνταξη, λεξιλόγιο, ροή σκέψεων). Αυτό σημαίνει ότι η εργαζόμενη μνήμη είναι συνεχώς φορτισμένη και πρέπει να διαχειριστεί πολλές διαδικασίες ταυτόχρονα, κάτι που καθιστά τη συγγραφή απαιτητική.  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Σύγκριση μοντέλων για τη μητρική Τα μοντέλα αυτά παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την πολυπλοκότητα της συγγραφής, είτε πρόκειται για αρχάριους είτε για έμπειρους συγγραφείς. Το μοντέλο των Flower και Hayes είναι περισσότερο εστιασμένο στην ανάλυση της γραφής ως διαδικασία επίλυσης προβλήματος. Το μοντέλο του Kellogg επικεντρώνεται περισσότερο στην εσωτερική γνωστική διαδικασία, δίνοντας έμφαση στη χρήση της εργαζόμενης μνήμης.  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Μοντέλα για τη δεύτερη γλώσσα ❑ Τα αντίστοιχα θεωρητικά μοντέλα για τη γραπτή παραγωγή στη δεύτερη γλώσσα (Γ2) (Börner, 1987˙ Krings, 1989, 1992˙ Zimmerman 2000) βασίστηκαν στα προτεινόμενα μοντέλα για τη πρώτη γλώσσα (Γ1) και κυρίως στο μοντέλο των Hayes και Flower (1980). ❑ Πολλά από τα στάδια που εμφανίζονται στα μοντέλα για τη Γ1, επανεμφανίζονται με μικρές διαφοροποιήσεις και στα μοντέλα της Γ2. ❑ Βασικός κορμός της πλειοψηφίας των μοντέλων και της Γ1 και της Γ2 είναι το τρίπτυχο σχεδιασμός (planning), σύνθεση (formulation) και αναθεώρηση (reviewing).  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου 1. Σχεδιασμός (Planning) Ο σχεδιασμός είναι το πρώτο και θεμελιώδες βήμα στη διαδικασία συγγραφής. Σε αυτή τη φάση, ο συγγραφέας διαμορφώνει τις ιδέες του και οργανώνει το περιεχόμενο που θα γράψει. Αυτό περιλαμβάνει: Συλλογή και επιλογή ιδεών: Πριν ξεκινήσει τη σύνθεση του κειμένου, ο συγγραφέας σκέφτεται τα βασικά επιχειρήματα, δεδομένα ή θέματα που θέλει να καλύψει. Οργάνωση: Κατά τον σχεδιασμό, το άτομο αποφασίζει πώς θα δομήσει τις πληροφορίες. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη διαμόρφωση μιας ιεραρχίας επιχειρημάτων, την επιλογή του τρόπου παρουσίασης (π.χ. αφήγηση, ανάλυση, αιτιολόγηση) και τον προγραμματισμό της ροής του κειμένου. Στόχοι γραφής: Το άτομο καθορίζει το σκοπό του κειμένου, δηλαδή αν πρόκειται για ενημέρωση, πειθώ, αφήγηση ή άλλο. Οι στόχοι αυτοί καθοδηγούν τη γλωσσική επιλογή και τον τρόπο παρουσίασης.  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου 2. Σύνθεση Είναι η φάση κατά την οποία οι ιδέες του σχεδιασμού μετατρέπονται σε γραπτό κείμενο. Η φάση αυτή περιλαμβάνει: Διατύπωση ιδεών: Οι ιδέες που έχουν προγραμματιστεί κατά τον σχεδιασμό πρέπει να διατυπωθούν με τρόπο που να είναι κατανοητός και συνεπής. Αυτό περιλαμβάνει τη σύνθεση προτάσεων, την επιλογή κατάλληλου λεξιλογίου και τη χρήση της γραμματικής της γλώσσας. Διαχείριση της γλώσσας: Ο συγγραφέας πρέπει να μετατρέπει τις αφηρημένες ιδέες σε συγκεκριμένες γλωσσικές εκφράσεις, διατηρώντας συνοχή και σαφήνεια. Μηχανικές δεξιότητες: Η γραφή απαιτεί επίσης βασικές δεξιότητες, όπως η σωστή ορθογραφία, η στίξη και η χρήση γραμματικών κανόνων.  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου 3. Αναθεώρηση (Reviewing) Η αναθεώρηση είναι μια διαδικασία ελέγχου και βελτίωσης του γραπτού κειμένου. Μπορεί να γίνεται κατά τη διάρκεια της συγγραφής, ή αφού έχει ολοκληρωθεί το κείμενο. Η αναθεώρηση περιλαμβάνει: Αξιολόγηση: Ο συγγραφέας διαβάζει το κείμενο για να ελέγξει αν οι ιδέες εκφράζονται με σαφήνεια, αν η ροή των επιχειρημάτων είναι λογική και αν το κείμενο είναι συνεπές με τους στόχους του. Διόρθωση λαθών: Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει τη διόρθωση γλωσσικών ή γραμματικών λαθών, την αφαίρεση περιττών πληροφοριών, ή την αναδιατύπωση προτάσεων που δεν είναι σαφείς. Βελτίωση ύφους: Η αναθεώρηση μπορεί να επικεντρωθεί και στη βελτίωση του ύφους, δηλαδή στο αν το κείμενο είναι ελκυστικό, κατάλληλο για το κοινό και πειστικό.  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Σε ποιο στάδιο συγγραφής βρίσκεται το παρακάτω κείμενο; Εισαγωγή: Ορισμός της ομαδικής εργασίας. Η σημασία της στις σπουδές και στην επαγγελματική ζωή. Κυρίως μέρος: Ενίσχυση των δεξιοτήτων επικοινωνίας: Ανάπτυξη της ικανότητας συνεργασίας με άλλους. Βελτίωση της ικανότητας λήψης αποφάσεων σε ομαδικό πλαίσιο. Κατανομή αρμοδιοτήτων: Διάσπαση της εργασίας σε μικρότερα μέρη για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Ευθύνη κάθε μέλους για την ολοκλήρωση συγκεκριμένου μέρους. Ανάπτυξη κριτικής σκέψης: Συλλογισμός και συζήτηση διαφορετικών απόψεων. Ενθάρρυνση του κριτικού διαλόγου μέσα στην ομάδα. Συμπέρασμα: Η ομαδική εργασία προσφέρει σημαντικά οφέλη, όπως βελτίωση στις δεξιότητες και στη συνεργασία, που είναι απαραίτητες και στην επαγγελματική ζωή.  Μοντέλα παραγωγής γραπτού λόγου Σε ποιο στάδιο συγγραφής βρίσκεται το παρακάτω κείμενο; Παράδειγμα σύνθεσης και αναθεώρησης: Σαφήνεια: Πρώτη εκδοχή: «Στις σπουδές, η ομαδική εργασία έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς προετοιμάζει τους φοιτητές για την επαγγελματική ζωή». Αναθεωρημένη εκδοχή: «Στον ακαδημαϊκό τομέα, η συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς βοηθά τους φοιτητές να προετοιμαστούν για τις απαιτήσεις της επαγγελματικής ζωής». Αλλαγή: Το "σπουδές" αντικαταστάθηκε από το πιο συγκεκριμένο "ακαδημαϊκό τομέα", και έγινε πιο σαφής η πρόταση με την προσθήκη του "συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες". Στοιχεία προφορικότητας στο γραπτό μαθητικό λόγο  Στοιχεία προφορικότητας στον μαθητικό λόγο ✓ Αναποτελεσματικός και ακατανόητος γραπτός μαθητικός λόγος. ✓ Απροσχεδίαστος χαρακτήρας. ✓ Στις μικρές άλλωστε ηλικίες, σύμφωνα με την Ochs, τα παιδιά δεν έχουν προχωρήσει σημαντικά στην κατάκτηση δομών προσχεδιασμένου λόγου [planned discourse]. ✓ Ορισμένοι μαθητές φαίνεται ότι σε μεγάλο βαθμό γράφουν αυτό που θα έλεγαν (προφορικός διάλογος).  Στοιχεία προφορικότητας στον μαθητικό λόγο Η σημασία των «λαθών» στη γραπτή παραγωγή «Λάθη» στα μαθητικά γραπτά: ενδείκτες [markers] πτυχών της κοινωνιογλωσσικής και ψυχογλωσσικής κατάστασης των μαθητών. ✓ Πρόκειται "για λάθη" που μπορούν να αξιοποιηθούν δημιουργικά. ✓ Δεν πρέπει να απαξιώνονται. ✓ Με κατάλληλη παρέμβαση του δασκάλου μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην καθοδήγηση των μαθητών κατά το πέρασμά τους από τον προφορικό στον γραπτό λόγο.  Στοιχεία προφορικότητας στον μαθητικό λόγο Τρόποι βελτίωσης της γραπτής ανάπτυξης των παιδιών Διάβασμα των κειμένων τους πριν την παράδοσή τους, ώστε να λειτουργούν όχι ως οι συντάκτες τους, αλλά ως αναγνώστες. Συνειδητοποίηση ότι στον γραπτό λόγο τα παιδιά μπορούν να σβήσουν, να σκεφτούν με περισσότερη άνεση χρόνου και να καταλήξουν σε ακριβέστερες επιλογές, συσχετίσεις, προϋποθέσεις πληροφοριών και θεματική οργάνωση.  Στοιχεία προφορικότητας στον μαθητικό λόγο Χρήση στοιχείων προφορικότητας στο γραπτό λόγο ✓ Πολλά από τα πρωτοτυπικά γνωρίσματα του προφορικού λόγου μπορούν να αξιοποιηθούν και σε ορισμένα γραπτά κειμενικά είδη. ✓ Η Tannen μελετώντας γραπτές και προφορικές αφηγήσεις διαπίστωσε για τις γραπτές ότι περιλαμβάνουν και στοιχεία που κυρίως θα αναμένονταν στον προφορικό λόγο. Για περισσότες πληροφορίες: https://www.greek- language.gr/greekLang/studies/guide/thema_d11/03.html  Στοιχεία προφορικότητας στον μαθητικό λόγο Μπορείς να εντοπίσεις ορισμένα στοιχεία προφορικότητας στο παρακάτω κείμενο; Λοιπόν, ξέρεις, η ομαδική εργασία είναι κάτι που το ακούμε συνέχεια – από το σχολείο μέχρι το πανεπιστήμιο και μετά στη δουλειά. Κοίτα, δεν είναι ότι είναι πάντα εύκολο, αλλά τελικά έχει πολλά οφέλη. Για παράδειγμα, όταν δουλεύουμε με άλλους, αναγκαζόμαστε να συνεννοούμαστε καλύτερα. Και δεν είναι μόνο αυτό. Μέσα από την ομαδική δουλειά, μαθαίνουμε να συνεργαζόμαστε, να μοιράζουμε τις ευθύνες. Ο καθένας έχει το ρόλο του, σωστά; Και ξέρεις κάτι άλλο; Είναι φοβερό το πώς αρχίζεις να σκέφτεσαι διαφορετικά όταν ακούς και τις απόψεις των άλλων. Δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο, και πολλές φορές το ότι συζητάς κάτι με την ομάδα σου σε βοηθά να καταλάβεις τα πράγματα με τρόπο που δεν είχες φανταστεί. Τελικά, αυτό που θέλω να πω είναι ότι η ομαδική εργασία, όσο δύσκολη και αν φαίνεται καμιά φορά, έχει τη δύναμη να σε κάνει καλύτερο – όχι μόνο στις σπουδές, αλλά και σε όλα τα υπόλοιπα.  Στοιχεία προφορικότητας στον μαθητικό λόγο Στοιχεία Προφορικότητας στο Κείμενο: 1.Χρήση συνδετικών λέξεων και φράσεων: "Λοιπόν", "κοίτα", "ξέρεις", "ξέρεις κάτι άλλο;" που προσομοιάζουν τη φυσική ροή του προφορικού λόγου. 2.Χαλαρό ύφος: Το κείμενο δεν έχει επίσημο ύφος, αντίθετα, μοιάζει σαν ο συγγραφέας να συνομιλεί άμεσα με τον αναγνώστη. 3.Προσωπικές και άμεσες εκφράσεις: "Κοίτα", "δεν είναι ότι είναι πάντα εύκολο", "Είναι φοβερό", που χρησιμοποιούνται συχνά στον καθημερινό προφορικό λόγο. 4.Ρητορικές ερωτήσεις: "Ο καθένας έχει το ρόλο του, σωστά;", "Δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο;", που εμπλέκουν τον αναγνώστη σαν να συμμετέχει στη συζήτηση. 5.Σύντομες, απλές προτάσεις: Οι σύντομες προτάσεις δημιουργούν την αίσθηση αμεσότητας, όπως σε μια συζήτηση.  Για περαιτέρω μελέτη ❑ Κείμενο 1: Περικλής Πολίτης (2001), Προφορικός και γραπτός λόγος. Εγκυκλοπαιδικός οδηγός. ❑ Κείμενο 2: Πολίτης, Π. (2001). Η επικράτεια των ειδών του προφορικού και του γραπτού λόγου. ❑ Κείμενο 3: Α. Aρχάκης -Α. Ιορδανίδου Ανάλυση μαθητικού λόγου: Στοιχεία προφορικότητας σε μαθητικά γραπτά. Στα Πρακτικά του 4ου Διεθνούς Συνεδρίου Ελληνικής Γλωσσολογίας (Λευκωσία 17-19/9/1999).