Biznes Prosesləri və Hesablama Qaydaları PDF

1. Alış, Satış və digər biznes proseslərinin nümunəvi iş axın sxemləri ====================================================================== ### Alış, Satış və digər biznes proseslərinin iş axın sxemləri ümumi iş axınının mərhələlərini göstərir. Alış Prosesinin İş Axın Sxemi 1. Tələb Məlumatı T...

1. Alış, Satış və digər biznes proseslərinin nümunəvi iş axın sxemləri ====================================================================== ### Alış, Satış və digər biznes proseslərinin iş axın sxemləri ümumi iş axınının mərhələlərini göstərir. Alış Prosesinin İş Axın Sxemi 1. Tələb Məlumatı Toplama: - Müəssisə ehtiyaclarını müəyyənləşdirir. - Tələb forması hazırlanır. 2. Təchizatçıların Seçimi: - Potensial təchizatçılar siyahısı hazırlanır. - Təchizatçıların qiymətləri və şərtləri müqayisə edilir. 3. Sifarişin Hazırlanması: - Sifariş forması hazırlanır. - Sifariş təsdiqlənir. 4. Sifarişin Göndərilməsi: - Sifariş təchizatçıya göndərilir. - Sifarişin qəbul edilməsi gözlənilir. 5. Malın Qəbulu: - Malın müayinəsi aparılır. - Qəbz və ya mal qəbulu təsdiqlənir. 6. Ödəmə: - Faturanın təsdiqi. - Ödəmə həyata keçirilir. 7. Saxlama: - Mallar anbara yerləşdirilir. - İstifadə üçün qeydiyyat aparılır. ### ### 2. Satış Prosesinin İş Axın Sxemi 1. Müştəri Məlumatı Toplama: - Müştəri ehtiyacları müəyyənləşdirilir. - Müştəri ilə əlaqə qurulur. 2. Məhsulun Təklif Edilməsi: - Müştəriyə məhsul haqqında məlumat verilir. - Qiymət və şərtlər təqdim edilir. 3. Sifarişin Qəbul Edilməsi: - Müştəri sifarişi verir. - Sifariş təsdiqlənir. 4. Məhsulun Hazırlanması: - Sifariş üzrə məhsul hazırlanır. - Sifarişin hazırlıq vəziyyəti müştəriyə bildirilir. 5. Məhsulun Göndərilməsi: - Məhsul müştəriyə göndərilir. - Göndərmə təsdiqi alınır. 6. Ödənişin Qəbul Edilməsi: - Müştəridən ödəniş alınır. - Fatura təqdim edilir. 7. Müştəri Xidmətləri: - Müştəri ilə əlaqə saxlanılır. - Problemlərin həlli üçün dəstək verilir. ### 3. Digər Biznes Prosesləri (Məsələn, İstehsalat Prosesinin İş Axın Sxemi) 1. İstehsal Tələbi: - İstehsalat planı hazırlanır. - Lazım olan resurslar müəyyənləşdirilir. 2. Resursların Təşkili: - Gerekli xammal və materiallar alınır. - Resursların anbara qəbulu. 3. İstehsal Prosesi: - İstehsalat prosesinin başlanğıcı. - İstehsal mərhələlərinin izlənilməsi. 4. Keyfiyyətə Nəzarət: - İstehsal edilmiş məhsulun keyfiyyəti yoxlanılır. - Mütəxəssis rəyinin alınması. 5. Məhsulun Qəbul Edilməsi: - İstehsal prosesinin yekunlaşdırılması. - Anbara yerləşdirilməsi. 6. Məhsulun Satışa Hazırlanması: - Satış planı hazırlanır. - Marketing strategiyaları tətbiq edilir. Aşağıda alış prosesinin infoloji modelinə dair bir nümunə təqdim olunur: #### 1. Modelin Strukturu Entitilər(\"Entiti\" (İngiliscə: **entity**) məlumatların idarə olunmasında və verilənlər bazası sistemlərində mühüm anlayışdır. Entiti, müəyyən bir şeyin və ya anlayışın fərdi nümunəsini təmsil edən, özünəməxsus xüsusiyyətlərə malik olan bir obyekt və ya hadisədir.): - Tələb: Alış üçün tələb olunan məhsul və ya xidmət. - Təchizatçı: Alışların edildiyi şirkətlər. - Sifariş: Müəyyən bir təchizatçıdan verilən alış sifarişi. - Məhsul: Alış prosesində alınan məhsul və ya xidmət. - Ödəniş: Alışın ödənişini təsdiq edən məlumat. Məlumatların Tipləri: - Tələb Məlumatları: Tələb növü, miqdarı, tarix. - Təchizatçı Məlumatları: Təchizatçının adı, əlaqə məlumatları, ödəmə şərtləri. - Sifariş Məlumatları: Sifarişin nömrəsi, məhsul məlumatları, tarixi. - Məhsul Məlumatları: Məhsul adı, təsviri, qiyməti. - Ödəniş Məlumatları: Ödəniş tarixi, məbləği, ödəniş metodu. #### 2. Entitilərin Əlaqələri \[Tələb\] \-\-\-\--\> \[Sifariş\] \-\-\-\--\> \[Məhsul\] \| \| \| \| v \| \| \[Təchizatçı\] \ - ABC təhlilinin obyektləri məhsullar, müştərilər, təchizatçılar, satışlar, ehtiyatlar və biznes prosesləri ola bilər. Və bu hamısı deyil! Bu üsul demək olar ki, hər hansı bir resurs və ya biznes tapşırığına uyğunlaşdırıla bilər. Əsas odur ki, onları pulla qiymətləndirmək olar. - ABC təhlili malları, müştəriləri, borcluları və ya kreditorları üç qrupa ayırmağa kömək edir: liderlər (A), orta (B) və kənar şəxslər (C). Analizlərin köməyi ilə kimdən daha çox qazandığınızı, kimdən imtina edə biləcəyinizi, kimin sizə daha çox borclu olduğunu və kimə borcunuzun olduğunu başa düşəcəksiniz. - ABC təhlili pulla ölçülə bilən göstəricidən istifadə etməklə aparılmalıdır. Bu, gəlir, mənfəət, alış məbləği, debitor və ya kreditor borcları ola bilər. Üstəlik, iki göstərici - gəlir və mənfəət üçün ayrıca təhlil etmək faydalı olacaq. Və sonra nəticələri müqayisə edin. - Tipik olaraq, strateji planları tənzimləmək üçün ildə bir dəfə ABC təhlili aparılır və məlumatlar hər üç aydan bir yenilənir. Əgər biznesin məqsədi orta hesabın artırılmasıdırsa, onda ayda bir dəfə təhlil aparmağın mənası var. ABC analizində sizə kömək edək Tapıcılarımız malların təhlilini başa düşməyə kömək edəcəklər: onlar inventar uçotunu quracaq, analitika aparacaq və optimal alış həcmlərini müəyyən edəcəklər.  Tapanlar anbarda lazımsız heç nə olmadığına və şirkətin pulunun inventarda dondurulmadığına necə əmin olmağı bilirlər, məsələn: - [[Biz inventarları qaydaya saldıq və il ərzində mənfəəti 145% artırdıq]](https://noboring-finance.ru/gazeta/pribyl-vyrosla-na-145) - [[Bazarlarda satışlar 1,7 dəfə artıb]](https://noboring-finance.ru/gazeta/marketplejsy) - [[Marketplace: məhsul matrisini müəyyənləşdirdi və gəliri 1,5 dəfə artırdı]](https://noboring-finance.ru/gazeta/marketplejs-razobralis-s-tovarnoj-matriczej-i-uvelichili-vyruchku-v-15-raza) - [[Materialların uçotu: istehsal proseslərində əşyaların qaydaya salınması]](https://noboring-finance.ru/gazeta/uchet-materialov-navodim-poryadok-v-proizvodstvennyh-proczessah) - [[İnventarsız 13 il: anbarı necə təmizləmək və dövriyyəni artırmaq olar]](https://noboring-finance.ru/gazeta/zavalenny-sklad) Tapıcılarımız müxtəlif sahələrdən olan bizneslərlə işləyir: ticarət və istehsal şirkətlərindən tutmuş veb studiyalara qədər. Hər yerdə maliyyəni qaydaya salırlar, idarəetmə uçotunu qururlar, mənfəətin artırılmasına kömək edirlər və pul boşluqlarından qurtulurlar. Siz də bizimlə işləməyə başlaya bilərsiniz: biznesin növü, şəhər və hətta ölkə önəmli deyil. Biz onlayn işləyirik, ona görə də Rusiyanın, MDB-nin və Avropanın istənilən şəhərinin biznesləri ilə əməkdaşlıq edə bilərik. **ABC analizinin əsas prinsipləri** ABC analizinin dörd əsas prinsipi var. İndi onların hər biri haqqında sizə məlumat verəcəyik. - Prinsip 1. ABC təhlili üçün bir istiqamət seçin ABC analizi bir istiqamətdə aparılmalıdır. Əgər biznes eyni vaxtda avtomobil, ehtiyat hissələri və təmir xidmətləri satırsa, bunlar üç fərqli istiqamətdir. Onları bir cədvəldə birləşdirməyin mənası yoxdur, çünki fərqli qiymət kateqoriyaları və istehlak tezliyi var. Məsələn, biz avtomobilləri bir neçə ildən bir dəyişdiririk, avtomobillər üçün ehtiyat hissələri isə daha tez-tez alınır. ABC analizinin effektiv olması üçün obyektlərin müqayisə edilə bilən parametrləri olmalıdır. Bu, müvafiq və faydalı nəticələr əldə etməyin yeganə yoludur. - Prinsip 2. ABC təhlili üçün əsas göstərici seçin ABC təhlili pulla ölçülə bilən göstəricidən istifadə etməklə aparılmalıdır. Bu, gəlir, mənfəət, satınalma məbləği, [debitor borcları (debitor borcları)] - biznesə borclu olan hər şey və ya  [kreditor borcları (kreditor)] - biznesin borclu olduğu hər şey  ola bilər. ABC təhlilinin bütün obyektləri rəqəmlərlə əlaqələndirilməlidir: hər bir məhsul və ya müştəri nə qədər gəlir və ya mənfəət gətirir, biznes hər təchizatçıdan nə qədər qazanır və ya biz hər bir təchizatçıdan nə qədər alırıq. Başqa bir seçim, hər bir borclunun nə qədər debitor borcunun olması və ya biznesin hər bir kreditora nə qədər borcu olmasıdır. - Prinsip 3. ABC təhlilinin obyektini müəyyənləşdirin ABC analiz metodu müxtəlif obyektlərə tətbiq oluna bilər, lakin ən yaxşısı birinə diqqət yetirməkdir. Ən populyarlarından bir neçəsi bunlardır: - ***məhsulların və ya çeşidlərin təhlili** - ən gəlirli məhsulları və ya məhsul kateqoriyalarını müəyyən etməyə kömək edir;* - *təchizatçı təhlili - onlardan hansının ən vacib materialları təmin etdiyini anlamağa kömək edir;* - ***satış təhlili** - hansı kanalların ən çox gəlir əldə etdiyini qiymətləndirir;* - *müştəri təhlili - gəlirin əsas hissəsini yaradan [əsas müştəriləri müəyyən edir;]* - ***inventar təhlili** - anbarı nəzarətdə saxlamağa və optimallaşdırmağa kömək edir;* - ***biznes proseslərinin təhlili** - şirkətin fəaliyyəti üçün hansı proseslərin daha vacib olduğunu göstərir.* Ümumiyyətlə, bu təhlil metodu demək olar ki, hər hansı resurs və ya biznes tapşırığına uyğunlaşdırıla bilər. Əsas şərt odur ki, onları pulla qiymətləndirmək olar. - Prinsip 4: ABC analizini müntəzəm olaraq həyata keçirin Tipik olaraq, ABC təhlili biznesin strateji planlarını tənzimləmək üçün aparılır. Belə hallarda ildə bir dəfə edilir, məlumatlar isə rübdə bir dəfə yenilənir. Ancaq məqsəd [orta hesabın artırılmasıdırsa] , ayda bir dəfə təhlil apara bilərsiniz. Bu yanaşma sizə idarəetmə qərarlarının mənfəətin qruplar və kateqoriyalar arasında bölüşdürülməsində necə əks olunduğunu görməyə imkan verəcək. ABC təhlili məhsulları, müştəriləri, borcluları və ya kreditorlarını liderlər, orta göstəricilər və kənar şəxslərə ayıra biləcəyiniz bir vasitədir. Kimdən və nədən daha çox qazandığınızı, nədən və kimə asanlıqla imtina edə biləcəyinizi, kimin sizə daha çox borclu olduğunu və kimə borclu olduğunuzu öyrənin. Malların ABC təhlili nümunəsi Məsələn, dəftərxana ləvazimatları mağazasını götürək və hər bir malın satışının ümumi gəlirdəki payını müqayisə edək. Hər şeyi sadə saxlamaq üçün diapazonu 10 elementlə məhdudlaşdıracağıq ↓ ABC analizi üçün dəftərxana ləvazimatları mağazası çeşidi Məhsul Mənfəət, rub. ------------------------ --------------- Fontan qələmlər 150.000 Markerlər 200.000 Astarlı dəftərlər 50.000 Yoxlanılan notebooklar 45.000 Ümumi notebooklar 30.000 Eskiz dəftərləri, A4 15.000 Bloknotlar 20.000 Musiqi kitabları 5000 Gündəliklər 3000 Qələm qutuları 10.000 İndi ABC təhlili üçün bütün addımları addım-addım təsvir edək: Addım 1. Məlumat daxil edəcəyimiz cədvəl yaradın. Bunun üçün Excel, Google və ya Yandex cədvəlləri uyğun gəlir. Üstəlik, məlumatlar onlara istənilən qaydada daxil edilə bilər.  Addım 2. Biz malları və  onların bizə gətirdiyi [mənfəəti] azalan ardıcıllıqla çeşidləyirik. Bunu əl ilə etməyə ehtiyac yoxdur - ağıllı işarə özü bunu idarə edəcək. Sadəcə məlumat diapazonunu seçin və "Azalan üzrə çeşidlə" seçin. Addım 3. Hər bir məhsulun ümumi biznes mənfəətində payını faizlə hesablayın. Sonra, biz malları ümumi mənfəətdəki payına uyğun olaraq bölüşdürürük. Biz bunu "Azalan qaydada sırala"dan istifadə edərək, lakin faizlərlə ↓ sütunu ilə edirik Addım 4. İndi ən maraqlısı - məhsuldan məhsula qədər biz onların mənfəətdəki ümumi payını məcmu cəmi hesab edirik. Mənfəət baxımından birinci yeri tutan markerlərin payı 37% təşkil edir. İkinci yerdə 28,41% mənfəətlə fontan qələmləri qərarlaşıb. Bu iki məhsul birlikdə biznesə mənfəətinin 66,29%-ni gətirir. Və s. Soruşun - 100% nəticə verəcəyini bildiyimiz üçün niyə bunu edirik? Amma məsələ ondadır ki, bizi ara dəyərlər maraqlandırır.  Biz bilmək istəyirik ki, hansı məhsullar mənfəətin 80%-ni təşkil edir və qalanlarının rolu nədir. Cavab əldə etdiyimiz cədvəldədir. Üçüncü sütunda ayrı-ayrı məhsulların payını görürük. Amma öz-özünə heç nə demir. Məhsulları ümumi mənfəət payına görə qruplara ayırırıq. Ağıllı planşet bu ümumi payı "Ümumi pay" ↓ dördüncü sütununda hesablayır  Addım 5. Və nəhayət, malları qruplara ayırırıq. Ümumilikdə 80%-dən az və ya bərabər olan hər şey A Qrupudur. Bunlar biznesin əsas təminatçılarıdır.  80%-lik həddinə çatan kimi mənfəətin ümumi payı 80%-dən çox olan birinci məhsul artıq B qrupuna aiddir. Bizim nümunəmizdə bunlar damalı dəftərlərdir. Onlar şirkətin ümumi mənfəətində ümumi payı 75,76%-dən 84,28%-ə çatdırırlar.  Növbəti məhsul mənfəətdə ümumi payı 95% və ya daha çox artırdıqda, bu, artıq C qrupundan ilk məhsuldur. Bizim nümunəmizdə bunlar eskiz dəftərləridir - onlardan sonra mənfəətdə ümumi pay 96,59% -ə qədər artır. Qalan yalnız C qrupudur. ABC təhlilinin nəticəsi belə görünür - məhsullar üç qrupa bölündü: liderlər - A, orta - B, kənar şəxslər - C. Bu nümunə ilə və aşağıda göstərilən bütün düsturlarla hazır Excel cədvəlini yükləyə bilərsiniz. şəkil ↓ [[Excel cədvəlini bütün düsturlarla yükləyin]](https://docs.google.com/spreadsheets/d/1fVh3PcppEZFryqI0iW2v-TwnthSQz21EY3pZ8A6RpIA/edit?gid=0#gid=0) Göründüyü kimi, mağaza qazancının 75,76%-ni markerlər, fontan qələmlər və cizgili dəftərlərdən əldə edir. Damalı dəftərlər, ümumi notebooklar və bloknotlar biznesə 17,99% gəlir gətirir. Qalan dörd mövqe 6,25% təşkil edir. Siz ya onlardan tamamilə imtina edə bilərsiniz, ya da az miqdarda ala bilərsiniz, hətta sifariş verə bilərsiniz. Və çeşidi daha ətraflı təhlil etmək üçün xüsusi bir matrisdən istifadə edə bilərsiniz. Bu alət haqqında daha ətraflı məlumatı [[ayrı bir məqalədə]](https://noboring-finance.ru/gazeta/assortimentnaya-matrica-kak-sostavit#1) tapa bilərsiniz . ABC analizinin klassik versiyasında A, B və C qrupları arasındakı nisbət 80/15/5-dir. Pareto prinsipinə görə, bir müəssisənin malların 80% -dən əldə etdiyi mənfəətin 20% -i ABC təhlilində daha ətraflı təsvir edilmişdir - 15/5.  Fərqli nisbət aldıq - 75,76/17,99/6,25. Hər şey qaydasındadır. Biznesin reallıqları həmişə klassiklərə uyğun gəlmir. Əsas odur ki, ümumi məbləğ 100% təşkil edir. Bu, özünü sınamaqdır. Ümumi məbləğ ≠ 100% olarsa, xəta baş verdi. A + B + C = 100%. Klassik versiyada: A = 80%, B = 15%, C = 5%. A/B/C = 80/15/5. Bizim nümunəmizdə: A = 75,76%, B = 17,99%, C = 6,25%. 75,76% + 17,99% + 6,25% = 100%. Beləliklə, hər şey düzgündür. Müştərilər üçün ABC analiz nümunəsi Artıq dediyimiz kimi, ABC analizi yalnız məhsullar üçün uyğun deyil. Gəlin onun müştərilər üçün necə istifadə oluna biləcəyini anlayaq. Məsələn, bizim nəqliyyat şirkətimiz var. Bu yaxınlarda biz onun üçün gəlir təhlili etdik, çünki sahibi loyallıq proqramı yaratmaq və hansı müştərilərin daxil olmağa dəyər olduğunu anlamaq istəyirdi. Bunun üçün o, hər bir müştərinin nə qədər pul gətirdiyini və onun A, B və C qrupları arasında necə bölüşdürüldüyünü öyrənməli idi. Cədvəldə məhsullar əvəzinə müştərilər və onların gəlirləri yer alırdı. Belə bir cədvəl belə görünə bilər: müştərilərin adları və oradakı gəlirin məbləğləri uydurmadır, real məlumatlarla hər hansı uyğunluq təsadüfi olur ↓ ABC təhlili üçün müştərilər və gəlirlər haqqında ilkin məlumatlar Şirkət adı Gəlir, rub. ------------------------------ ------------- MMC \"Ural Spaces\" 300.000 MMC \"South Ural Logistics\" 500.000 \"Expert Solutions\" ASC 100.000 İP İvanov I.I. 50.000 İP Petrov P.P. 70.000 İP Sidorov S.S. 30.000 QSC \"Təzə Məhsullar\" 200.000 Cəmi 1.250.000 ABC məhsul analizində olduğu kimi eyni addımları izləyirik. Bundan sonra cədvəl aşağıdakı şəkildəki kimi görünəcəkdir. Məqalənin əvvəlki hissələrinə qayıtmaq və təhlil addımları haqqında yenidən oxumaq istəmirsinizsə, şəklin altındakı Excel faylını yükləmək kifayətdir. Artıq bütün lazımi düsturları ehtiva edir ↓  [[Excel cədvəlini bütün düsturlarla yükləyin]](https://docs.google.com/spreadsheets/d/1fVh3PcppEZFryqI0iW2v-TwnthSQz21EY3pZ8A6RpIA/edit?gid=138788846#gid=138788846) Gəlir üzrə müştəri bazasının ABC təhlilinin nəticəsi. A qrupu gəlirin düz 80%, B - 13,6%, C - 6,4% gətirir. İndi sahibi bilir ki, müştərilərindən hansı daha çox pul qazanır, hansının biznesə gətirdiyi gəlir baxımından orta, hansının autsayderdir. Biznes sahibi saxlamasında ən çox maraqlandığı A qrupundan olan müştərilərinə loyallıq proqramı təklif edəcək. Və loyallıq proqramının köməyi ilə B qrupundan olan müştərilər daha çox sifariş verməyə və A qrupuna keçməyə təşviq ediləcək. O, C qrupundan olan müştərilərlə işləməyə davam edəcək. Lakin onlara loyallıq proqramında iştirak təklif etməyin mənası yoxdur. Müştəri bazasını təhlil etmək üçün başqa hansı vasitələrin olduğu haqqında daha çox məlumat üçün [[\"Müştəri bazasını necə təhlil etmək olar: axtarış üsulları\" məqaləsini]](https://noboring-finance.ru/gazeta/kak-analizirovat-bazy-klientov) oxuyun. ABC analiz nəticələrini necə istifadə etmək olar Çeşidlərin gəlir və ya mənfəətə görə ABC təhlilindən sonra hansı məhsulların diqqət mərkəzində olduğunu görəcəyik. Biz yaxşı satılan və əsas pulu biznesə gətirən məhsullara maksimum diqqət yetiririk. Qalanlarla, xüsusən də minimal gəlir/mənfəət gətirən kənar şəxslərlə nə etmək, çox düşünmək üçün bir səbəbdir. Məhsulları üç qrupa ayırdıq:\ 1. A qrupu. Liderlər - satışın 80%-i, resursların 20%-i.\ 2. B qrupu. Bərk orta kəndlilər - satışın 15%-i, resursların 20-35%-i.\ 3. C qrupu. Xaricilər - satışın 5%-i, resursların 50--60%-i. Məhsulun hansı qrupa aid olması barədə məlumat qərar qəbul etmək üçün əsasdır.  A qrupunun məhsulları [həmişə stokda olmalıdır] . A qrupunun mallarının çatışmazlığı = gəlirin azalması. ABC analizi nəticəsində belə malların hazır siyahısını əldə etdik. Bu siyahını istənilən vaxt hazırkı vəziyyətlə müqayisə etmək olar. Lazım gələrsə, çatışmayan malları vaxtında alın.  Lakin C qrupu mallarının böyük ehtiyatlarının yaradılması onlarda yalnız mənfəəti dondurur. C qrupundan olan mallardan etibarlı şəkildə imtina edə bilərsiniz. Və ya onları sifarişlə təmin edin. Ancaq burada C qrupundan bir məhsula ehtiyacı olub-olmaması sahibinin ixtiyarındadır. Lakin biznes sahibi A qrupunun hər bir məhsulunun nə qədərinin anbarda olması lazım olduğunu dəqiq bilmək istədikdə, ABC təhlili artıq kömək etmir. Bunun üçün [[XYZ analizi]](https://noboring-finance.ru/gazeta/xyz) adlı ayrıca alət var . Ancaq bu ayrı bir məqalənin mövzusudur. Və hər halda, ABC təhlili ilə başlamaq lazımdır.  Ən yaxşısı iki göstəriciyə - gəlir və mənfəətə görə çeşid və ya məhsulların ABC təhlilini aparmaq və sonra nəticələri müqayisə etməkdir. Çox vaxt olur ki, gəlir baxımından A qrupundan olan məhsullar mənfəət baxımından B və ya hətta C qrupuna düşür. Bununla belə, bu cür məhsullar hələ də şirkətə pul axını təmin edir və onları biznes üçün vacib edir. Sahibi belə bir məhsul tapdıqda, bu düşünmək üçün bir səbəbdir. Ola bilsin ki, daha çox qazanc əldə etməyin bir yolu var. Əgər mənfəət baxımından C qrupundan olan mallardan imtina etsəniz, gəlir baxımından A qrupunda olanlar sonuncu olacaq.  Hər iki göstərici üzrə ABC təhlili aparmasanız, diqqətinizi yanlış şeylərə yönəltmək riskiniz var. Və ya saxlamağa dəyər bir məhsuldan imtina edin. Təhlil obyekti məhsul və çeşid deyil, məsələn, müştərilər və ya təchizatçılar olduqda, eyni şəkildə davam edin. Biznesinizin xüsusiyyətlərini və hər bir kateqoriyanın xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq nəticələrdən istifadə edin. XYZ Analizi =========== **XYZ Analizi** anbar idarəçiliyi və tədarük zəncirinin optimallaşdırılması üçün istifadə olunan bir metodologiyadır. Bu analiz, məhsulun tələbindəki stabilliyə əsaslanır və məhsulun üç kateqoriyaya ayrılmasına kömək edir: X, Y, və Z. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 1. Düsturlar ------------ **X Kateqoriyası**: Tələb sabit olan mallar. İstehsal və ya satış dövrləri üzrə Variasiya(Dəyişkənlik) azdır. **Variasiya ≤ 10%** **Y Kateqoriyası**: Tələb orta sabitlikli olan mallar. İstehsal və ya satış dövrləri üzrə Variasiya(Dəyişkənlik) orta səviyyədədir. **10% \< Variasiya ≤ 25%** **Z Kateqoriyası**: Tələb qeyri-sabit olan mallar. İstehsal və ya satış dövrləri üzrə Variasiya(Dəyişkənlik) yüksəkdir. **Variasiya \ 25%** 2. Nümunə --------- Tutaq ki, sizdə aşağıdakı məhsulların satış məlumatları var: **Məhsul** **Satış Miktarı (1 ay)** **Satış Miktarı (2 ay)** **Satış Miktarı (3 ay)** ------------ -------------------------- -------------------------- -------------------------- **A** **100** **110** **105** **B** **80** **120** **150** **C** **200** **180** **210** Adım 1: Variasiyani Hesablamasi ------------------------------- ### Məhsul A: Ortalama:\ Ortalama = (100 + 110 + 105) / 3 = 105\ \ Standart Sapma:\ Standart Sapma = √\[(100 - 105)² + (110 - 105)² + (105 - 105)²\] / 3 = √\[(25 + 25 + 0) / 3\] = √\[16.67\] ≈ 4.08\ \ Variasiya(Dəyişkənlik):\ CV = (4.08 / 105) × 100% ≈ 3.89% ### Məhsul B: Ortalama:\ Ortalama = (80 + 120 + 150) / 3 = 116.67\ \ Standart Sapma:\ Standart Sapma = √\[(80 - 116.67)² + (120 - 116.67)² + (150 - 116.67)²\] / 3 ≈ 35.06\ \ Variasiya(Dəyişkənlik):\ CV = (35.06 / 116.67) × 100% ≈ 30.00% ### Məhsul C: Ortalama:\ Ortalama = (200 + 180 + 210) / 3 = 196.67\ \ Standart Sapma:\ Standart Sapma = √\[(200 - 196.67)² + (180 - 196.67)² + (210 - 196.67)²\] / 3 ≈ 15.28\ \ Variasiya(Dəyişkənlik):\ CV = (15.28 / 196.67) × 100% ≈ 7.77% 3. Təsnifat ----------- Məhsul A: Variasiya(Dəyişkənlik) 3.89%, X kateqoriyasına aiddir.\ Məhsul B: Variasiya(Dəyişkənlik) 30.00%, Z kateqoriyasına aiddir.\ Məhsul C: Variasiya(Dəyişkənlik) 7.77%, X kateqoriyasına aiddir. Nəticə ------ XYZ analizi, istehsal və ya satış üçün məhsul təsnifatını effektiv şəkildə aparmağa kömək edir. Bu yanaşma, müəssisələrin resurslarını daha yaxşı idarə etmələrinə və müştəri tələblərinə daha səmərəli cavab vermələrinə imkan tanıyır.