Lungsod-Estado ng Sparta PDF

LUNGSOD-ESTADO NG SPARTA Ayon sa mitolohiyang Griyego, ang Sparta ay itinatag ng isang lalaki na nagngangalang Lacedaemon, ang anak ni Zeus. Naghari siya bilang hari sa lungsod at sa mga nakapaligid na lugar. Pinakasalan niya ang isang babae na nagngangalang...

LUNGSOD-ESTADO NG SPARTA Ayon sa mitolohiyang Griyego, ang Sparta ay itinatag ng isang lalaki na nagngangalang Lacedaemon, ang anak ni Zeus. Naghari siya bilang hari sa lungsod at sa mga nakapaligid na lugar. Pinakasalan niya ang isang babae na nagngangalang Sparta, na siya ring pinangalan niya sa lungsod. Ang dinastiya ni Lacedaemon ay nagpatuloy sa pamamahala sa Sparta sa mga susunod na henerasyon. Isa sa kanyang mga inapo ay si Tyndareus. Si Tyndareus ang ama ng tanyag na si Helen ng Troy, kung kailan ang pamamahala sa Sparta ay napunta sa isang bagong dinastiya. Si Menelaus ang naging bagong hari, at ang kanyang pamangkin, ang anak ni Agamemnon, ang nagtatag ng isang linya ng mga hari na nagpatuloy ng ilang henerasyon. Pagkatapos nito, ang mga inapo ni Hercules umano ang nanguna sa mga Dorian upang sakupin ang Sparta at ang mga kalapit na lugar. Ito, ayon sa alamat, ang pinagmulan ng Dorian Sparta. Si Aristodemus, ang apo sa tuhod ni Hercules, ay nagkaroon ng kambal na mga anak na sina Eurysthenes at Procles. Uri ng Pamahalaan sa Sparta  Ang pamahalaan ng Sparta ay isang oligarkiya, isang uri ng pamamahala kung saan ang kapangyarihan ay hawak ng iilang tao. Gayunpaman, may mga demokratikong aspeto tulad ng pagboto at mga monarkikal na elemento dahil sa presensya ng mga hari. Sino ang Namumuno sa Sparta?  Ang Sparta ay may dalawang hari mula sa dalawang magkaibang pamilya, ang Agiad at Eurypontid. Sila ay itinuturing na mga lider sa militar at relihiyon.  Bukod sa mga hari, may iba pang mga sangay ng pamahalaan na may mahalagang tungkulin. Paano Pinipili ang Pinuno?  Ang mga hari ng Sparta ay hinirang batay sa pagkakasunod-sunod ng pamilya (hereditary monarchy). Ang trono ay karaniwang namamana ng pinakamatandang anak na lalaki ng bawat pamilya. Mga Sangay ng Pamahalaan 1. Hari (Kings) o May dalawa: Isa para sa mga gawain ng relihiyon at isa para sa digmaan. 2. Gerousia (Konseho ng Matatanda) o Binubuo ng 28 matatandang Spartiate (60 taong gulang pataas) at dalawang hari. o Sila ang nagpapayo at gumagawa ng mga desisyon sa mga mahahalagang usapin ng estado. 3. Apella (Kapulungan ng Mamamayan) o Binubuo ng mga Spartiate (mamamayang lalaki na mandirigma). o May karapatang bumoto sa mga batas at mahahalagang desisyon. 4. Ephors (Tagapamahala) o Binubuo ng limang opisyal na inihalal taun-taon. o Sila ang nangangasiwa sa pang-araw-araw na operasyon ng pamahalaan at nagpapatupad ng mga batas. Mga Pinuno o Hari ng Sparta at Kanilang Ambag 1. Lycurgus o Siya ang maalamat na tagapagtaguyod ng mga batas ng Sparta. o Nagbigay-diin sa awsteridad, disiplina, at militarismo sa pamamagitan ng kanyang "Great Rhetra," isang balangkas ng batas para sa polis.  o Itinatag ang agoge, ang sistema ng pagsasanay ng kabataan at isinulong ang pagkakapantay- pantay sa pagitan ng mga mamamayang Spartan. 2. Leonidas I o Pinuno ng Sparta sa Labanan sa Thermopylae noong 480 BCE laban sa mga Persiano. o Ang kanyang kabayanihan at pagsakripisyo, kasama ang kanyang 300 sundalo, ay naging simbolo ng Spartan valor. 3. Agesilaus II o Isa sa mga pinaka-tanyag na hari noong ika-4 na siglo BCE. o Pinalakas ang impluwensya ng Sparta sa mga panlabas na kampanya, kabilang ang mga digmaan laban sa Persia. o Sa kabila ng kanyang kapansanan, ipinakita niya ang kanyang kahusayan sa pamumuno at militar. Ano ang Krypteia?  Ang krypteia (secret assassin) ay isang lihim na organisasyon ng mga kabataang Spartan na bahagi ng kanilang pagsasanay sa agoge.  Layunin: o Panatilihin ang kontrol sa mga helot, o alipin ng Sparta, sa pamamagitan ng pananakot o karahasan. o Itinuring itong isang uri ng pagsubok ng tapang at katalinuhan ng mga kabataan, kadalasang may kaugnayan sa kanilang pagiging handa sa labanan.  Proseso: o Pinadadala ang mga kabataan sa kanayunan upang magtago at salakayin ang mga helot na itinuturing na potensyal na banta. Pagsasanay sa Agoge  Ang agoge ay ang mahigpit na sistema ng edukasyon at pagsasanay ng mga lalaking Spartan.  Mga Hakbang: 1. Pagpasok (Edad 7):  Ang mga batang lalaki ay inihihiwalay mula sa kanilang mga pamilya at sinasanay sa kampo.  Tinuturuan sila ng disiplina, pakikipaglaban, at pagkakaisa. 2. Pisikal na Pagsasanay:  Ang mga kabataan ay sumasailalim sa malupit na pisikal na gawain tulad ng pagtakbo, pakikipaglaban, at pagtitiis sa gutom o lamig. 3. Pag-aaral ng Diskarte:  Itinuturo ang estratehiya, pananakop, at pamumuno. 4. Pagsubok ng Tapang:  Sumusubok sila sa mga labanan at maging sa krypteia bago sila maituturing na ganap na mandirigma. Mga Pangunahing Sandata ng Sparta 1. Dory - Isang sibat na may kahabaan ng 2-3 metro, pangunahing ginagamit sa labanan. 2. Xiphos - Isang maikling espada para sa close-combat; ginagamit kapag nasira ang dory. 3. Aspis - Isang bilog na kalasag na yari sa kahoy at bakal, mahalaga para sa phalanx formation. 4. Linothorax - Isang uri ng sandatang gawa sa linen, na nagbibigay ng proteksyon laban sa mga sibat at espada. 5. Greaves at Helmet - Pinoprotektahan ang mga binti at ulo mula sa mga pinsala. Pagsasanay sa Militar  Ang Sparta ay tanyag sa sistematikong pagsasanay militar na tinatawag na agoge. o Simula edad 7, ang mga lalaking bata ay dinadala sa mga kampong militar upang sanayin sa disiplina, lakas, at estratehiya. o Sa edad na 20, sumasali sila sa hukbo, at sa edad na 30, itinuturing silang ganap na mamamayan. Ikinabubuhay ng Sparta  Agrikultura ang pangunahing ikinabubuhay, na isinasagawa ng mga helot (mga alipin na bahagi ng estado).  Ang mga Spartiate ay nakatuon sa mga gawaing militar at pinangasiwaan ang mga helot upang siguruhin ang patuloy na produksyon ng pagkain. Pananamit  Ang pananamit ng mga Spartan ay simple, sumasalamin sa kanilang praktikal at disiplinadong buhay.  Mga lalaki: Karaniwang nagsusuot ng maikli at simpleng tunika (chiton).  Mga babae: Mas makapal at mas mahaba ang kanilang kasuotan, na nagbibigay diin sa pagiging masinop at konserbatibo. Kultura ng Sparta  Ang kultura ng Sparta ay umiikot sa disiplina, lakas, at kagalingan sa militar.  May kaunting pagpapahalaga sa sining at agham, ngunit mahalaga ang musika, tula, at relihiyon.  Pinahahalagahan ang pagiging simple ng pamumuhay. Ano ang Sistemang Hoplites?  Ang hoplites ay mga mandirigmang Greek na bumuo ng mga pangunahing yunit ng hukbong panglupa noong sinaunang panahon.  Ang salitang hoplites ay mula sa "hoplon," na tumutukoy sa kanilang bilog na kalasag o iba pang kasangkapang pandigma.  Katangian: o Sila ay mga mamamayang sundalo (citizen-soldiers). o Bahagi ng kanilang tungkulin bilang mga mamamayan ang pagsasanay at paglilingkod sa hukbo. Mga Pangunahing Bahagi ng Sistemang Hoplites Phalanx Formation o Isang mahigpit at organisadong hilera ng mga sundalo na nagtutulungan sa labanan. o Nakaayos ang mga hoplite sa malalapit na linya at nakaposisyon upang magbigay ng suporta sa isa’t isa.  Taktika - Ang bawat sundalo ay nagpoprotekta hindi lamang sa sarili kundi pati sa sundalo sa kaliwa gamit ang kanilang kalasag (aspis). Ang pagsulong ng phalanx ay nagdudulot ng malaking lakas at presyon sa kalaban. Kagamitan ng Hoplite o Aspis (Kalasag) - Bilog, mabigat, at gawa sa kahoy na may balot na metal, dinisenyo para sa proteksyon at phalanx. o Dory (Sibat) - Mahabang sibat na may kahabaan ng 2-3 metro, pangunahing sandata para sa pagsugod. o Xiphos (Espada) - Isang maikling espada para sa close-combat kapag hindi na magagamit ang sibat. o Helmet - Karaniwang gawa sa tanso, tulad ng Corinthian helmet, na nagbibigay proteksyon sa ulo. o Body Armor - Gawa sa bronze o linen (linothorax), nagbibigay ng proteksyon sa katawan habang nagiging magaan para sa galaw. o Greaves - Proteksyon para sa mga binti mula sa mga sugat sa labanan.  Sosyal na Aspeto ng Hoplites o Ang pagiging hoplite ay itinuturing na isang tungkulin ng mga mamamayan ng polis. o Karamihan sa mga hoplite ay mula sa mga uring may lupa (yeomen) dahil sila ang may kakayahang bumili ng sariling kagamitan. o Tungkulin - Pinaniniwalaan na ang paglilingkod bilang sundalo ay mahalaga sa pagtatanggol at pagpapalakas ng polis. Mga Bentahe ng Sistemang Hoplites 1. Organisado at Malakas na Hukbo o Ang phalanx formation ay nagbigay ng mahalagang kalamangan sa labanan dahil sa organisasyon at disiplina nito. 2. Pagtutulungan at Unity o Ang sistema ay nagpalakas ng pakikipagkaisa at pagkakaisa sa pagitan ng mga mamamayan. 3. Abot-kayang Sistema o Dahil sa pagiging citizen-soldier, mas mura ang sistema kumpara sa pagkuha ng mga bayarang sundalo. Mga Limitasyon ng Sistemang Hoplites 1. Kakulangan ng Kalikasan para sa Open Combat o Ang phalanx ay epektibo lamang sa patag at bukas na mga lugar, ngunit hirap sa mabundok o masikip na mga daan. 2. Kahinaan Laban sa Magaan at Mabilis na Hukbo o Madalas silang matalo ng mga hukbong gumagamit ng mas magagaan at mas mabilis na taktika (halimbawa: mga Persian at Macedonian cavalry). 3. Pag-asa sa Mamamayan o Ang sistema ay lubos na nakadepende sa motibasyon ng mga mamamayan; kung mababa ang moral, nagiging mahina ang hukbo. Halimbawa ng Labanan Gamit ang Sistemang Hoplites 1. Labanan sa Marathon (490 BCE): o Tagumpay ng mga Athenian hoplite laban sa mga Persian. o Ipinakita ang kahalagahan ng phalanx formation sa pagtalo sa mas malaking hukbo. 2. Labanan sa Thermopylae (480 BCE): o Ginamit ng mga Spartan ang kanilang phalanx upang labanan ang mga Persiano sa makitid na pasilyo ng Thermopylae. o Nagpakita ng husay sa disiplina at tapang ng mga hoplite. Mga Sanggunian: 1. Cartledge, P. (2003). Spartan Reflections. University of California Press. 2. Forrest, W. G. (1980). A History of Sparta, 950–192 B.C.. Norton & Company. 3. Hanson, Victor Davis. The Western Way of War: Infantry Battle in Classical Greece. 4. Herodotus. Histories. 5. J. F. Lazenby. The Spartan Army. 6. Plutarch. Life of Lycurgus (isang talambuhay ng tagapagtatag ng mga institusyong Spartan). 7. Plutarch. Lives of Noble Greeks and Romans: Lycurgus. 8. Thucydides. History of the Peloponnesian War. 9. Xenophon. Constitution of the Lacedaemonians. 10. Mga website tulad ng: a. Ancient History Encyclopedia (World History Encyclopedia). b. Britannica Online (Britannica).