Kosmografie Deel 1 2024 PDF

DEEL I : DE AARDE EN HET HEELAL DEEL I : DE AARDE EN HET HEELAL Hoofdstuk I : Onze zon is één van de miljarden sterren. I.1.Inleiding Wie zich een avond zonder één wolkje aan de hemel herinnert, zal ons zeker kunnen vertellen wat hij aan het firmament zag: ……………………  firmame...

DEEL I : DE AARDE EN HET HEELAL DEEL I : DE AARDE EN HET HEELAL Hoofdstuk I : Onze zon is één van de miljarden sterren. I.1.Inleiding Wie zich een avond zonder één wolkje aan de hemel herinnert, zal ons zeker kunnen vertellen wat hij aan het firmament zag: ……………………  firmament de hemel ; het firmament ; het zwerk ; de uitspansel ; het hemelgewelf ; de hemelkoepel Wie zich een avond zonder één wolkje aan de hemel herinnert, zal ons zeker kunnen vertellen wat hij aan het firmament zag: …..sterren, maan, planeten, meteoren Nu gaan we wat meer te weten komen over sterren! Raadpleeg ook: http://www.urania.be/ http://www.mira.be/ http://www.esa.int/ESA http://www.enjoyspace.com https://www.walrecht.nl/nl/inleiding-in-de-sterrenkunde I.2 De sterren I.2.1. Astronomen bestuderen de sterren met telescopen. De sterren worden door vele geleerden over de hele wereld bekeken en bestudeerd. Reeds voor de tijd van de Oud-Belgen bestudeerden de Grieken de sterrenhemel. Hoe noemen we de geleerden die de sterren bekijken en bestuderen?..…… Ken je nog een woord dat met “astro” begint? ………… I.2 De sterren I.2.1. Astronomen bestuderen de sterren met telescopen. De sterren worden door vele geleerden over de hele wereld bekeken en bestudeerd. Reeds voor de tijd van de Oud-Belgen bestudeerden de Grieken de sterrenhemel. Hoe noemen we de geleerden die de sterren bekijken en bestuderen?.. astronomen…… Ken je nog een woord dat met “astro” begint? ………… I.2 De sterren I.2.1. Astronomen bestuderen de sterren met telescopen. De sterren worden door vele geleerden over de hele wereld bekeken en bestudeerd. Reeds voor de tijd van de Oud-Belgen bestudeerden de Grieken de sterrenhemel. Hoe noemen we de geleerden die de sterren bekijken en bestuderen?.. astronomen…… Ken je nog een woord dat met “astro” begint?…astronaut……… astronaut kosmonaut Raphaël Liégeois (°1988) is een Belgisch-Luxemburgs astronaut bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. De astronomen gebruiken speciale instrumenten of toestellen: immers met het blote oog kan je bv. in België slechts een 2000-tel sterren zien! Wanneer je echter tegelijkertijd boven het noordelijk en het zuidelijk halfrond kan kijken, dan zie je met het blote oog ongeveer 6000 sterren! Maar de astronomen of sterrenkundigen zien met hun toestellen veel meer sterren! Hoe noemt men deze instrumenten?..….. De astronomen gebruiken speciale instrumenten of toestellen: immers met het blote oog kan je bv. in België slechts een 2000-tel sterren zien! Wanneer je echter tegelijkertijd boven het noordelijk en het zuidelijk halfrond kan kijken, dan zie je met het blote oog ongeveer 6000 sterren! Maar de astronomen of sterrenkundigen zien met hun toestellen veel meer sterren! Hoe noemt men deze instrumenten?.. telescopen….. Licht wordt gebroken door de Lenzen. Bij lenzenkijkers wordt een deel van licht Licht wordt weerkaatst door de spiegels. Bij spiegelkijkers wordt bijna geen licht geabsorbeerd door de spiegel. In 2001 nam de ESO ( ………………..) de Very Large Telescope in Chili in dienst. In 2001 nam de ESO ( Europese Zuidelijke Sterrenwacht (European Southern Observatory)) de Very Large Telescope in Chili in dienst. De VLT, op 2635m hoogte, bestaat uit vier 8,2 m telescopen en verschillende 1,8 m telescopen. Deze telescopen kunnen zowel afzonderlijk als gezamenlijk werken, waardoor nog scherpere en diepere beelden van het heelal kunnen gemaakt worden. De VLT, op 2635m hoogte, bestaat uit vier 8,2 m telescopen en verschillende 1,8 m telescopen. Deze telescopen kunnen zowel afzonderlijk als gezamenlijk werken, waardoor nog scherpere en diepere beelden van het heelal kunnen gemaakt worden. Op dezelfde locatie zijn ze bezig met de bouw van de E-ELT (European Extremely Large Telescope). Dit revolutionaire concept voor een nieuwe telescoop gaat uit van primaire spiegel met een diameter van 39 meter. Daarmee zal de E-ELT de grootste optische/nabij-infraroodtelescoop ter wereld zijn – het 'grootste oog op de hemel'. Deze kijker zal operationeel zijn vanaf 2024. Radiotelescopen bundelen radiogolven. I.2.2. Verkenning door ruimtetuigen. Wanneer we naar de sterren kijken, zien we alleen lichtgevende stipjes. Dat licht is een deel van de elektromagnetische straling. Alle materie zendt …..…(EMS) uit (dus ook wijzelf). Het heelal is er bijgevolg vol van. Maar op kosmische schaal zijn de sterren de belangrijkste bronnen van die straling. Het onderzoek van de ruimte door middel van de telescopen blijkt aan beperkingen onderhevig te zijn. Waarom?……………………. I.2.2. Verkenning door ruimtetuigen. Wanneer we naar de sterren kijken, zien we alleen lichtgevende stipjes. Dat licht is een deel van de elektromagnetische straling. Alle materie zendt..elektromagnetische straling …(EMS) uit (dus ook wijzelf). Het heelal is er bijgevolg vol van. Maar op kosmische schaal zijn de sterren de belangrijkste bronnen van die straling. Het onderzoek van de ruimte door middel van de telescopen blijkt aan beperkingen onderhevig te zijn. Waarom?……Niet alle straling kan de aarde bereiken Elektromagnetische golven zijn wisselende elektrische en magnetische velden die bewegen. In het vacuum is de snelheid van EM-golven de lichtsnelheid (300000 km/s) Soorten elektromagnetische straling Hoe ontstaan elektromagnetische golven? elektromagnetische golven ontstaan als elektrische ladingen versnellen Hoe hoger de temperatuur hoe groter de versnellingen hoe korter de golflengte Welke stralingen bereiken de aarde? En welke worden door de dampkring tegengehouden? De NASA bracht via de Space Shuttle onder andere de Hubble Space Telescope in een baan om de aarde. De Hubble Space Telescope maakte ongestoord beelden tot diep in het heelal. Raadpleeg ook: http://hubble.gsfc.nasa.gov/ Geef twee voordelen van deze telescoop t.o.v. de telescopen op aarde: 1. 2. Andere ruimtelescopen Geef twee voordelen van deze telescoop t.o.v. de telescopen op aarde: 1. Geen last van vervorming van het beeld door atmosferische turbulentie 2. Kan steeds waarnemingen verrichten. Een nieuwe stap in de evolutie van de ruimtevaart is de verwezenlijking van ISS = …………………... ISS is zo groot als een voetbalveld. Een nieuwe stap in de evolutie van de ruimtevaart is de verwezenlijking van ISS = internationale ruimtestation (International Space Station) ISS is zo groot als een voetbalveld. Vanuit Londerzeel kan je ISS ook observeren. Om het uur, hoek en azimut te kennen van doorgang gebruik volgende website: http://www.heavens-above.com/ Vandaag worden nog steeds de Sojoez-lanceerraketten gebruikt om astronauten naar het ISS te brengen. De andere lanceerraketten (SpaceX, Pegasus,Virgin Galactic …) sturen enkel onbemande tuigen in een baan rond de aarde of naar de ruimte. Momenteel cirkelen er al duizenden onbemande tuigen om de aarde, waarvan de meeste hun rol al lang hebben uitgespeeld. Naar de snelheid waarmee en de hoogte waarop deze satellieten om de aarde draaien om niet terug te vallen, kunnen we ze in 3 groepen worden onderverdeeld: (zie ook handboek pag.....) ……low earth orbit…….. met als voorbeeld …… ISS………… http://eoedu.belspo.be/nl/satellites/meteo_pol.asp?section=3....medium earth orbit...met als voorbeeld....Galileo-satellieten....... http://www.esa.int/Our_Activities/Navigation/Galileo/Galileo_satellites/(print) Naar de snelheid waarmee en de hoogte waarop deze satellieten om de aarde draaien om niet terug te vallen, kunnen we ze in 3 groepen worden onderverdeeld: (zie ook handboek pag.....) Uitbreiding: GPS en Galileo (aparte tekst + eigen nota’s) 3……Geostationaire satellieten… met als voorbeeld……meteosat Satellieten worden om heel verschillende redenen gelanceerd: 1.…communicatie……………………………………. 2… navigatie……………………. 3… spionage………………………….. 4…weerobservatie………………………….. 5....wetenschappelijk onderzoek....... Raadpleeg ook: http://www.fourmilab.ch/cgi-bin/Earth/action?opt=-p Naast de satellieten die om de aarde cirkelen, werden/worden ook tuigen naar de maan, andere planeten en de zon gestuurd. Voorbeelden:.................................,.............................................,............................................ Naast de satellieten die om de aarde cirkelen, werden/worden ook tuigen naar de maan, andere planeten en de zon gestuurd. Voorbeelden:.........Apollo 11.........,...........Voyager...............,...New Horizons....... Jupiterson de Juice s cheert me t succes l angs maa n en aard e Gravity assist China werkt aan een raket die krachtig genoeg is voor bemande maanexpedities. Frans Guyana Spin-off Bedrijf dat voorkomt uit een overdracht van technologie/kennis in het bijzonder uitgaande van universiteiten, hogescholen en/of ruimtevaartcentra’s. Een spectrum kan een "continu spectrum" zijn, dat wil zeggen dat alle golflengtes in een bepaald gebied voorkomen. Bijvoorbeeld een gloeilamp heeft een continu spectrum waarin alle golflengtes van infrarood tot violet in meer of mindere mate voorkomen. Alternatief is een lijnenspectrum: een spectrum waarin enkele golflengtes een dominante rol spelen. Dit noemt men een emissiespectrum. Een absorptiespectrum ontstaat als het licht van een lichtbron met een continu spectrum door een ruimte beweegt waarin zich een stof bevindt die selectief een deel van dat licht zal absorberen. Het lijkt of er een aantal golflengten uit het continue spectrum ontbreken. Spectrum van de zon Color of a black body from 800 K to 12200 K. This range of colors approximates the range of colors of stars of different temperatures, as seen or photographed in the night sky. De lijnen van het spectrum verschuiven door het dopplereffect als de ster naar de waarnemer toe of er vanaf beweegt. Bij een dubbelster zie je dan dat de spectraallijnen zich periodiek om een gemiddelde positie heen bewegen. Soms verschuiven de spectraallijnen naar de rode zijde van het spectrum, als een ster van ons af beweegt. Soms verschuiven de spectraallijnen naar de blauwe zijde van het spectrum, als een ster naar ons toe beweegt. Uit de grootte en periode van de afwijkingen kunnen astronomen de massa en andere gegevens van de sterren herleiden. Opzoekopdracht Wat heeft spectroscopie te maken met de ontdekking van Edwin Hubble, dat het heelal uitdijt? Opzoekopdracht Wat heeft spectroscopie te maken met de ontdekking van Edwin Hubble, dat het heelal uitdijt? Antwoord Hubble ontdekte de wet door de roodverschuiving van het lichtspectrum van het licht van de sterrenstelsels te verklaren door het Dopplereffect. Opzoekopdracht Wat heeft spectroscopie te maken met de ontdekking van Edwin Hubble, dat het heelal uitdijt? Antwoord Hubble zette de berekende snelheid volgens het Dopplereffect uit tegenover de afstand van de sterrenstelsels en vond een lineaire relatie tussen snelheid en afstand. Dit wordt geïnterpreteerd als de uitdijing van het heelal. I.2.6.Sterrenbeelden. Alhoewel de Grieken niet over telescopen beschikten, bestudeerden ze graag de sterren. Al snel vonden ze dat, wanneer ze bepaalde sterren met een lijn verbonden, ze bepaalde beelden (dieren, voorwerpen) konden vormen. Noem enkele van die groepen sterren waarin je een dier of een voorwerp « ziet ». Hoe noem je deze beelden met een I.2.6.Sterrenbeelden. Alhoewel de Grieken niet over telescopen beschikten, bestudeerden ze graag de sterren. Al snel vonden ze dat, wanneer ze bepaalde sterren met een lijn verbonden, ze bepaalde beelden (dieren, voorwerpen) konden vormen. Noem enkele van die groepen sterren waarin je een dier of een voorwerp « ziet ». Hoe noem je deze beelden met een Elke maand is één sterrenbeeld zeer goed zichtbaar, de volgende maand weer een ander. Nu versta je waarom de mensen zo vaak zeggen : “Ik ben geboren in sterrenbeeld… ” In welk sterrenbeeld ben je geboren? …………. In de horoscopen kan je terugvinden in welk sterrenbeeld je geboren bent. Natuurlijk moet je niet geloven in de horoscopen! Waarom? Sterren van een sterrenbeeld staan ver uit elkaar. Enkel gezien van op aarde vormen ze een groep. Natuurlijk moet je niet geloven in de horoscopen! Sterrenbeelden Waarom? zijn een verzinsel van mensen. Bovendien zijn er dertien sterrenbeelden in de dierenriem Orion bij Grieks Emoe bij Aboriginal cultuur Welke figuur herken je in het sterrenbeeld Cassiopeia? Natuurlijk moet je niet geloven in de horoscopen! Waarom? Sterrenbeelden veranderen in de tijd. Je wilt graag dat anderen je aardig vinden en bewonderen, maar bent ook geneigd tot zelfkritiek. Hoewel je karakter enkele zwakheden vertoont, kan je die doorgaans goed compenseren. Je hebt een aanzienlijk ongebruikt talent waar je geen profijt van trekt. Je straalt discipline en zelfbeheersing uit, maar van binnen ben je nogal eens een onzekere tobber. Soms twijfel je er ernstig aan of je wel de juiste beslissing hebt genomen of juist hebt gehandeld. Je houdt van enige afwisseling en het zint je niet als regels en beperkingen je bewegingsvrijheid indammen. Je gaat er ook prat op een onafhankelijk denker te zijn en neemt niet zomaar iets van anderen aan. Uit ervaring weet je dat het niet verstandig is jezelf al te zeer bloot te geven. Je kunt extravert, vriendelijk en gezellig in de omgang zijn, maar ook introvert, behoedzaam en gereserveerd. Sommige verlangens van je zijn tamelijk onrealistisch. Het Barnum-effect, ook wel bekend als het Forer- effect, is een psychologisch fenomeen waarbij mensen geloven dat vage en algemene beschrijvingen van persoonlijkheid specifiek op henzelf van toepassing zijn, terwijl deze beschrijvingen in feite voor vrijwel iedereen kunnen gelden. Dit effect verklaart waarom mensen vaak horoscopen en andere vormen van pseudowetenschappelijke persoonlijkheidsanalyses als nauwkeurig ervaren. We bekijken enkele van deze sterrenbeelden op afbeeldingen. Zijn de Grote en de Kleine Beer nu in werkelijkheid te zien? Nochtans blijft de Grote Beer een interessant sterrenbeeld, omdat we zo de Poolster gemakkelijk kunnen terugvinden. Door de Poolster verticaal naar beneden te trekken komen we exact uit in het noorden. Sterren van de Grote en Kleine Beer zijn circumpolaire sterren. Wat zijn circumpolaire sterren? Het grote sterrenbeeld Orion, de jager, is in de wintermaanden gemakkelijk te herkennen als we naar het zuiden kijken. Het heeft de vorm van een zandloper met in het midden drie opeenvolgende sterren. Raadpleeg ook: http://www.stellarium.org/nl/ http://www.astro.wisc.edu/~dolan/constellations/java/Caelum.html http://www.fourmilab.ch/cgi-bin/uncgi/Yoursky