KomPan Reviewer PDF

KOMPAN Uri Ng Wika Ponema — tunog × Segmental = 21 ponema, 5 patinig, 16 katinig ~ pasara (p, b, t, d, k, g, ’) ~ pailong (m, n, ŋ.) ~ pasutsot (s, h) ~ pagilid (l) ~ pakatal (r.) ~ malapatinig (w, y) ~ diptonggo (ay, ey,...

KOMPAN Uri Ng Wika Ponema — tunog × Segmental = 21 ponema, 5 patinig, 16 katinig ~ pasara (p, b, t, d, k, g, ’) ~ pailong (m, n, ŋ.) ~ pasutsot (s, h) ~ pagilid (l) ~ pakatal (r.) ~ malapatinig (w, y) ~ diptonggo (ay, ey, iy, oy, uy, aw, iw) ~ klaster o kambal-katinig (hal. gripo) ~ pares-minimal (hal pala-bala = magkaibang kahulugan) ~ malayang nagpapalitan (hal. sili-sile = parehas na kahulugan) × Suprasegmental — bantas o simbolo ~ diin, haba = emphasis ~ tono, intonasyon, punto = 1. mataas 2. katamtaman 3. mababa ~ hinto, antala = kuwit (,) tuldok (.) tuldok-kuwit (;) tutuldok (:) Morpema — salita × binubuo ng isang ponema = ‘o’ sa lalaki, ‘a’ sa baba × binubuo ng salitang-ugat = unlapi, gitlapi, hulapi, laguhan Pagbabagong Morpoponemiko × asimilasyon = pagpapalit ng ‘ng’ ~ di-ganap (b, p = m) (d, l, r, s, t = n) ~ ganap (nawawala ang unang ponema hal. pangpalo -> pampalo -> pamalo) × pagpapalit-ponema = ‘d’ -> ‘r’ ‘h’ -> ‘n’ × metatesis = ginigitlapian ng ‘in’ at binabaliktad (hal. lipad -> linipad -> nilipad) × pagkakaltas-ponema = tinatanggal ang huling patinig (hal. takipan -> takpan) × reduksiyon = pagsasama ng dalawang salita Teorya Ng Wika Tore ng Babel — batay sa Bibliya Bow-wow — tunog ng kalikasan Ding-dong — bagay-bagay sa paligid Pooh-pooh — emosiyon Yo-he-ho — pwersang pisikal Ta-ta — paalam o goodbye, kumpas ng kamay Ta-ra-ra-boom-de-ay — ritwal Tungkulin Ng Wika Instrumental — serbisyo at produktong gusto Regulatori — kumontrol ng kilos, asal, paniniwala Interaksiyonal — pakikipagkapuwa Personal — ipahayag ang sariling saloobin Heuristiko — matuto, magtanong, makatuklas Representasyonal — tugon o sagot sa Heuristiko Importabo — magbahagi ng kaalaman Imahinatibo — malikain Baybayin pinangalanan ni Paul Versosa ng alibata (alifbata) 17 titik: 3 patinig, 14 katinig Panahon ng Kastila 1565 (333 years) Alpabetong Romano Kristiyanismo ABECEDARIO (Oktubre 4, 1971) — pinagyamang alpabeto (31 na tiktik) Gobernador Tello — nagturo ng Kastila Haring Philip II (Marso 2, 1634) — muling ituro ang Wikang Kastila Carlos I — kailangang bilinggwal ang Pilipino, tinuro ang doktrinang Kristiyana sa Kastila Carlos II — naglagda ng dekrito, may parusa Carlos IV (Disyembre 29, 1792) — isa pang dekrito na gamitin ang Kastila sa paaralan Felipe II — kailangang bilinggwal ang Pilipino Panahon ng Propaganda Di-aktibo Graciano Lopez-Jaena (Pebrero 19, 1889) — La Solidaridad Dr. José Protasio Rizal Mercado y Alonso Realonda — Laong-Laan at Dimasalanh Antonio Luna — Taga-Ilog Marcelo H. del Pilar — Plaridel, Piping Dilat, Dolores Manapa Panahon ng Himagsikan Aktibo Andres Bonifacio — pangulo ng KKK, Katapusang Hikbj ng Pilipinas Emilio Jacinto — utak ng katipunan Apolinario Mabini — urak ng himagsikan Saligang Batas Sa Biak na Bato (1897) — Ang wikang opisyal ng Pilipinas ay Tagalog. Hunyo 12, 1898 — kalayaan 1899 — unang republika ng Pilipinas Panahon ng Amerikano 1899 - 1946 Edukasyon Shurman — First Philippine Commision o Shurman Commission McKinley — nagtatag ng lupon 1. isang pambayang paaralan ang kailangan ng mga Pilipino 2. mas pinili ang magturo gamit ang Ingles Alpabetong Ingles — 26 na titik: 21 katinig, 5 patinig Arthur McArthur Jr. -> Elwell stephen Otis: Gobernador Militar (Mayo 1900 - Hulyo 1901) William Howard Taft (Hulyo 1904) — Goberdonador Sibil ng “Sa Aming na Unting Kayumanggi ng Magkapatid Thomasites — gurong sundalo Manuel L. Quezon (1935) — Commonwealth of the Philippines Nobyembre 13, 1936 — “Surian ng Wikang Pambansa” Manunulat Na Nakilala Sa Panahon Ng Amerikano Cecilio Apostol (1897 - 1938) — “The Greatest Filipino Poet in Spanish”, “Kay Rizal” Jose Corazon De Jesus (1896 - 1932) — Corazon - “puso”, Joseng Batute Severino Reyes (1861 - 1942) — “Ama ng Sarsuelang Tagalog”, “Walang Sugat”, Lola Basyang, Don Binoy, Huling Pati, Minda Mora, Mga Bihag ni Cupido, Kalupi, patnugot ng Liwayway Panahon ng Hapon Gintong Panahon Order Militar Blg. 13 — opisyal na wika ang Tagalog at Hapon Haiku — 5-7-5 Tanaga — taludtod, 7 pantig Panahon ng Pagsasarili Lope K. Santos — ABAKADA (1940) Jose E. Romero (Agosto 13, 1959) — kalihim ng kagawaran ng Edukasyon na nagpalabas ng Pagkagawaran Blg. 7 na salitang Pilipino ang wikang pambansa Juan Manuel (Hunyo 21, 1978) — nilagdaan ang Kautusang Pangministri Blg. 22 na isama ang Pilipino sa lahat ng kurikulum na pandalubhasang antas Corazon C. Aquino — EDSA (Pebrero 25, 1986) Fidel V. Ramos — Proklamasyon Blg. 1041 (1997) na pagdiriwang ng wikang pambansa tuwing Agosto Artikulo XIV Seksyon 7 ng Saligang Batas 1987 — opisyal na wika ang Tagalog at Ingles Kautusang Tagapagpaganal Blg. 263 (Abril 1940) —pagpapalimbag at paglalathala ng tagalog-ingles at balarila Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 — nilagdaan ni Pangulong Marcos na pagsasa-Pilipink ng mga pangalan ng gusali, edipisyo, at tanggapan ng pamahalaan (Oktubre 24, 1967) Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117 — Surian ng Wikang Pambansa -> Linangan ng mga Wikang sa Pilipinas