Kinesitherapeutisch handelen 1_Fysieke Activiteit_deel2 PDF

Overzicht LES 1 – FYSIEKE ACTIVITEIT FYSIEKE Draagt tot FYSIEKE FITHEID bij ACTIVITEIT Context Prestatie...

Overzicht LES 1 – FYSIEKE ACTIVITEIT FYSIEKE Draagt tot FYSIEKE FITHEID bij ACTIVITEIT Context Prestatie Definiti Definitie e Dimensi Gezondh es eid Be Waarom? s t Meten a Hoe?  Subjectief Wat a  Objectief t  Criterium Voor- u en nadele i n Cardiorespiratoire t K e fitheid Labo-testen & Spieruithouding u Criteriummethodes z Meten Spierkracht e door Veldtesten Bepaald door: Lenigheid Lichaamssamenstelling 1 Hoe meten? | welke meetinstrumenten SUBJECTIEVE OBJECTIEVE CRITERIU onafhankelijk van M vanuit een een persoonlijke gouden persoonlijk mening – registreren standaard Directe Directe standpunt een biosignaal calorimet observa Monitor- Bewegingssensoren: rie tie Rapport- Indirecte stappentellers gebaseerd - gebaseerd accelerometers calorimet rie Vragenlijsten Hartslagmonitoring Dubbel Dagboeken Multisensor toestellen gemerkt water 2 Logboeken Hoe meten? | welke meetinstrumenten SUBJECTIEVE OBJECTIEVE CRITERIU onafhankelijk van M vanuit een een persoonlijke gouden persoonlijk mening – registreren standaard Directe Directe standpunt een biosignaal calorimet observa Monitor- Bewegingssensoren: rie tie Rapport- Indirecte stappentellers gebaseerd - gebaseerd accelerometers calorimet rie Vragenlijsten Hartslagmonitoring Dubbel Dagboeken Multisensor toestellen gemerkt water 3 Logboeken Subjectieve methodes | WAT? Indirecte methode Vertrouwen op 1) het geheugen en 2) de perceptie van vragen en eigen fysieke activiteit door de individuele patiënt Kunnen informatie geven over In welk domein? (!!! Niet altijd) ⁻ FITT ⁻ Welk type van activiteiten hebben ze gedaan? ⁻ Hoelang? ⁻ Hoe frequent? ⁻ Hoe intens/zwaar voelden die activiteiten aan? 4 Subjectieve methodes | WAT? Twee categoriën: Voor Vragenlijsten: schriftelijk gestandaardiseerd iedereen interview Zelf in te vullen vragenlijst (pen en papier / online) Vb IPAQ (International Physical Activity Questionnaire), Baecke vragenlijst, GPAQ (Global Physical Activity Als iemand een vraag Questionnaire) niet begrijpt Interview: meer betrouwbaar kan je dat op dat moment face to face nog uitleggen + telefonisch op papier ga Proxy report vragenlijsten = iemand anders vult de vragenlijst je positiever zijn in Vb. Ouders die vragenlijst invullen over de kinderen/ mensen met een beperking Dagboeken / Logboeken 5 Subjectieve methode | VRAGENLIJSTEN Drie categoriën vragenlijsten 1. Globale vragenlijsten Doel: snel overzicht over iemand zijn fysieke activiteiten status te bekomen identificeren of een individu een fysieke activiteit aanbeveling haalt (vb 150 min/week aan matige intensiteit) Classificeren: actief vs niet actief Kort: 1 tot 4 vragen Vb in klinische setting: Physical Activity (Exercise) Vital Sign Questionnaire Vraag 1: hoeveel dagen per week doe jij matige of intense fysieke inspanningen (vb goed doorstappen)? Vraag 2: op die dagen, hoeveel minuten spendeer jij gemiddeld aan die activiteiten Vraag 1x vraag 2 = gemiddeld aantal minuten/week fysieke activiteit aan matige of hoge intensiteit 6 7 Subjectieve methode | VRAGENLIJSTEN 2.Short-term recall vragenlijsten Doel: snelle bepaling van iemand zijn totaal volume aan fysieke activiteit Bepalen van proportie mensen (patiëntenpopulaties) die FA- Vergelijkenbehalen richtlijnen van patiëntenpopulaties met elkaar (epidemiologie/surveillancestudies) Meten van verandering in fysieke activiteit (FA) in grote studi interventiestudies /epidemiologische 7-20 es vragen Informatie over: FITT: frequentie, duur, intensiteit van specifieke vormen van fysieke activiteit in de afgelopen week of maand (meestal matig tot hoge intensiteit ofwel specifieke activiteiten) Domein Uitkomstmaten: Activiteitenscore (activiteitenindex): hoe hoger hoe meer activiteit Volumescore (METmin/week) Vb in klinische setting: International Physical Activity Questionnaire (IPAQ), Global Physical Activity Questionnaire (GPAQ) 8 Vragenlijst (een voorbeeld) - GPAQ 9 Vragenlijst (een voorbeeld) - GPAQ GPA Q 10 Vragenlijst (een voorbeeld) - GPAQ 11 Subjectieve methode | VRAGENLIJSTEN 3.Kwantitatieve fysieke activiteitsvragenlijsten Gedetailleerde vragen over afgelopen maand/jaar/leven 20-60 vragen Uitgebreide en gedetailleerde vragenlijst (meestal door interviewer afgenomen) Vnl epidemiologisch onderzoek: relatie met gezondheid/ziekte Vb Bone loading history questionnaire (BPAQ): inzicht krijgen in de levenslange belasting op het skelet van een individu (e.g. onderzoek naar botdichtheid/osteoporose,…: zie ultra voor vb 12 VRAGENLIJSTEN | pro en cons PRO: CON:  Recall bias: Gemakkelijk, snel, goedkoop Betrouwbaarheid en Grote groepen tegelijkertijd validiteit (vnl kinderen/ouderen: Weinig belastend voor het uitdaging mbt herinneren) individu  Problemen met Geen reactiviteit: i.e. inhoudsvaliditeit: beïnvloedt het gedrag niet Geschikt voor subjectieve interpretatie of verschillende misinterpretatie van de populaties patiënt Aanpassingen ⯍ Vb matige intensiteit mogelijk ifv populatie  Antwoorden kunnen Vb GPAQ Gestandaardizeerd en cultureel verschillend gemakkelijk te coderen en zijn/activiteiten niet analyseren relevant voor de Kwalitatieve (i.e in populatie 13 welke domeinen) en  Subjectieve methodes|DAGBOEKEN WAT?: een zeer gedetailleerd geschreven verslag (pen en papier/ digitale applicaties) van alle fysieke activiteit (domein, soort FA, start- stop specifieke activiteiten (= duur), lichaamshoudingen, evaluatie van intensiteit van fysieke activiteit (self-perceived of gedocumenteerd) die men gedurende 24u of langer doet Wanneer gebruiken? Aanvulling bij een objectieve meting Evaluatie van het effect van een interventie op beweeggedrag PRO CON  Goedkoop  Zware belasting voor de patiënt  Kwalitatieve EN kwantitatieve – alles data van de dag invullen/ herinneren  Schattig van  Reactiviteit energieverbruik (dmv  Sociaal gewenst gedrag bias Ainsworth tables)  Uitgebreide analyses  Combineren met klachten /  Betrouwbaarheid en validiteit symptomen problemen  Patronen herkennen in  Niet geschikt voor kinderen en 14 beweeggedrag ouderen Subjectieve methodes|LOGS  Checklist van activiteiten dat men aankruist op het einde van de dag/ ieder half uur/... (papier / applicatie) Vb Bouchard PA log = 96 blokjes van 15 minuten - aanduiden wat is activiteit - aanduiden wat is intensiteit (1-9 schaal: 1-7.8 METs) => energieverbruik (kcal of METmin/perweek)  Voordeel: -Goedkoop - Gewoon afkruisen /geen langdurig onthouden nodig  Nadeel: -reactivity -belastend voor het individu (om zo vaak te reageren op de meldingen) -Moet populatie en cultuurspecifiek zijn 15  Welke meetinstrumenten SUBJECTIEVE OBJECTIEVE CRITERIU onafhankelijk van M vanuit een een persoonlijke gouden persoonlijk mening – registreren standaard Directe Directe standpunt een biosignaal calorimet observa monitor based Bewegingssensoren: rie tie report based Indirecte stappentellers - calorimet Vragenlijsten accelerometers rie Dagboeken Hartslagmonitoring Dubbel Logboeken Multisensor toestellen gemerkt water 16 Objectieve methodes | STAPPENTELLER Research- based Type Research-based (ontwikkeld voor wetenschappelijke doeleinden) of consumer-based (ontwikkeld voor de consument) Consumer- Veermechanisme of piezo-elektrisch based kristal Positionering (wees consistent!): Heup |Voet |Pols Links | Rechts Uitkomstmaten: o Aantal stappen o Afstand (! Gebaseerd op staplengte of lichaamslengte) 17 o Objectieve methodes | STAPPENTELLER CO PRO N: ENKEL wandelen  Goedkoop  Geen informatie over intensiteit  Licht, gemakkelijk draagbaar  + betrouwbaarheid daalt met en niet traag stappen. belastend voor de patiënt  Geen informatie over patroon | domein  Zeer toegankelijk -  Geen informatie over frequentie (i.e begrijpbaar eenvoudige modellen)  Meet de meest gebruikte  Minder accuraat for het meten van afstand vorm van FA (wandelen)  Vaste paslengte  Gemakkelijk om doelen te  Nog Obese individuals  minder accuraat (heuptoestel voor het stellen. meten van niet ideaal)  Onmiddellijk realtime energieverbruik  Ouderen: traag schuifelen  Validiteit is gecompromitteerd in  Kinderen feedback - stimuleert  Mensen met (zeker  Manipuleerbaar abnormaal de goedkopere gedragsverandering wandelpatroon modellen)  Gemakkelijk verspreiden bij grote groepen (school, 18  Objectieve methodes | accelerometer Actigraph Consumer versus research based devices Positie: heup (voorkeur) of pols Registratie van versnelling in uniaxiale (meestal verticaal) of triaxiale richting Menselijke beweging = multi- directioneel, daarom voorkeur voor triaxiale accelerometers Versnelling ~spierkrachten => estimatie van EE Uitkomstmaten: Counts: amplitude x frequentie van versnelling Energieverbruik op basis van regressie tussen counts en persoonlijke karakteristieken 19  Voorbeeld van accelerometers 2 Strath SJ et al. Circulation 2013; 128: 0  Objectieve methodes | accelerometer CO PRO N: Geen info over type  Klein & licht activiteit en domein (wat doet hij juist?)  Niet belastend en zeer  !!! Niet alle activiteit toegankelijk  Grote opslagcapaciteit om weerspiegelt zich in een fysieke activiteit te kunnen registreren over meerdere versnelling/vertraging dagen  Onderestimatie  Minuut per minuut data  fietsen  oefeningen met  Meet frequentie, bovenlichaam duur en intensiteit  bewegingen op een helling  Eenvoudige en snelle  Dragen van gewichten betrouwbare en valide  Verschillende intensiteit cut- dataverzameling mbt offs (nagaan welke 21 energieverbruik Objectieve methodes | HARTSLAGMONITOR Elektrocardiogr afie Positionering Borstband Polshorloge Meten hartfrequentie (slagen/minuut) welke Photoplethysmog een indicatie geeft van de rafie intensiteit van een inspanning (i.e. meten fysiologische reactie op inspanning) 22 Objectieve methodes | HARTSLAGMONITOR Hoe gaan we van hartfrequentie naar energieverbruik?  Matig tot zware intensiteit: Lineaire relatie tussen hartslag en zuurstofopname (EE) => Als!!! weNiet in rustkennen de relatie en bij voor lage het intensiteit individu dan kunnen we dit verband gebruiken B om de zuurstofconsumptie en dus het A energieverbruik te meten. C 23 Objectieve methodes | HARTSLAGMONITOR PRO CON  Licht, draagbaar Toegankelijk voor grote Niet bruikbaar voor de meerderheid estimatie van EE activiteiten Gemakkelijk en snel aan lage intensiteit Relatief goedkoop Relatie zou per individu Specifieke activiteiten bepaald moeten worden – i.e. voor eenzelfde belasting zal HF meten van individu tot individu Opvolging van verschillen gepersonaliseerde Andere factoren die de HR-VO2 bewegingsvoorschriften relatie beinvloeden Grote opslagcapaciteit medicatie, stress, (meestal minuut/minuut temperatuur,... collectie voor meerdere Verandering in uren tot dagen) hartfrequentie als Duur, intensiteit, antwoord op verandering in frequentie PA is niet onmiddellijk Vroeger: beperkte draagtijd reflectief voor energieverbruik echter nieuwe modellen (vertraging,lag in laten toe om continue te response) meten. Smartwatches / horloges aan 24 de pols – minder accuraat Objectieve methodes | multisensoren PRO Combineren de voordelen van pedometer/accelerometer/hartslag meter en GPS in 1 toestel Gebruiksvriendelijk Combinatie van meerdere technologiën in 1 toestel Dagboek Hartslag (min, max, gemiddelden,..) Energieverbruik Stappen, stapfrequentie Afstanden Snelheid Hoogte Context (waar / wanneer, omstandigheden) CO N ??? Validiteit/betrouwbaarheid EE, stappen? Soms verlies van GPS signaal 25 Hoe | welke meetinstrumenten SUBJECTIEVE OBJECTIEVE CRITERIU onafhankelijk van M vanuit een een persoonlijke gouden persoonlijk mening – registreren standaard Directe Directe standpunt een biosignaal calorimet observa monitor based Bewegingssensoren: rie tie report based Indirecte stappentellers - calorimet Vragenlijsten accelerometers rie Dagboeken Hartslagmonitoring Dubbel Logboeken Multisensor toestellen gemerkt water 26 Criterium-metingen Criterium metingen Gouden standaard voor fysieke activiteit = meting waaraan alle andere methodes moeten vergeleken worden Een vastgesteld vereiste waartegen de juistheid (accuraatheid) van het testinstrument wordt geëvalueerd. De standaard is minder variabel dat de testmethode 27 Criteriummethode |Directe calorimetrie Fysieke activiteit leidt tot energieverbruik We kunnen dit energieverbruik bepalen door warmteproductie en warmteverlies te meten = gouden standaard = directe calorimetrie !!Echter: - Duur en time-consuming -tijdens oefenen bias door zweten, warmte afgegeven door toestellen,.. Daarom enkel gebruiken om rust- energieverbruik te https://www.youtube.com/watch?v=bCjaT 2 meten 8  Criteriummethode |Indirect calorimetrie Meten van energieverbruik door het meten van zuurstofconsumptie en CO2 productie 1 liter O2 = 5 kcal rus Labo: specifieke vel 2 t activiteit d 9  Criteriummethode |Indirect calorimetrie Voord Co eel Zeer accurate en valide n Invasief meting van EE over een Duur stabiele korte tijdspanne (specifieke activiteit) Tijdrovend/omslachtig Moeilijk om activiteiten van het dagelijkse leven te simuleren 30 Criteriummethode |Rechtstreekse observatie Een ervaren waarnemer registreert/bekijkt het fysieke activiteitengedrag van een individu/groep Vnl bij kinderen Verschillende instrumenten om te helpen Vb SOPLAY / SOFIT/BEACHES PRO Perfecte beschrijving (kwantitatief en kwalitatief (type, tijd, context) Contextuele informatie Zinvol in scholen/werkomgeving CON Enorm arbeids- en tijdsintensief Reactivity van deelnemer Aantal deelnemers beperkt Enkel een bepaald specifiek gedrag Subjectiviteit van de waarnemer (wie/wanneer/hoelang) Beperkt tot specifieke setting 31 Criteriummethode |Dubbelgemerkt water Biochemisch proces dat EE kan estimeren door middel van biologische merkers die de snelheid van het metabolisme reflecteren Gebaseerd op de inname van gemerkt water: 2H218O Urinestalen worden verzameld bij begin en na einde van de periode CO2productie laat ons toe om gemiddeld EE te meten. 32  Criteriummethode |Dubbel gemerkt water Voordel Nadel en Meest accuraat en precies en Aankoop isotopen is duur Niet-invasief/belastend Analysetechniek is Hoge betrouwbaarheid tijdrovend en duur en Kinderen/volwassenen/ vraagt expertise kwetsbare Enkel TEE populaties Energieverbuik over een Geen kwantificatie relatief lange periode (1-3 van weken) – free living type/intensiteit/du conditions ur 33 Overzicht LES 1 – FYSIEKE ACTIVITEIT FYSIEKE Draagt tot FYSIEKE FITHEID bij ACTIVITEIT Context Prestatie Definiti Definitie e Dimensi Gezondh es eid Be Waarom? s t Meten a Hoe?  Subjectief Wat a  Objectief t  Criterium Voor- u en nadele i n Cardiorespiratoire t K e fitheid Labo-testen & Spieruithouding u Criteriummethodes z Meten Spierkracht e door Veldtesten Bepaald door: Lenigheid Lichaamssamenstelling 34 Keuze | welk meetinstrument kiezen De keuze van het instrument is afhankelijk van: Validiteit Betrouwbaarheid (reliability) Responsiviteit = sensitiviteit Rekening houdend met andere factoren Welk domein / welke dimensies van FA wil men meten/weten Budget Beschikbaarheid Patiëntenpopulatie: wie - waar Eenvoud Tijdsduur Grootte van de populatie 35 Keuze | welk meetinstrument kiezen Validiteit Een meetinstrument is valide wanneer het werkelijk meet wat het verondersteld wordt te meten Hoe bepalen? Vgl met uitwendig criterium = gouden standaard 36  Keuze | welke meetinstrum Betrouwbaarheid: ent Een test is betrouwbaar wanneer het consistent meet. Wanneer een test tweemaal wordt afgenomen bij dezelfde persoon moet die eenzelfde resultaat bekomen  = Test-retest betrouwbaarheid Wanneer de meting door twee verschillende testers wordt afgenomen in dezelfde omstandigheden 37 Keuze | welke meetinstrum Responsiviteit = ent sensitiviteit/gevoeligheid Vermogen van een instrument om verandering over tijd te meten Rekening houdend met andere factoren Welk domein / welke dimensies van FA / wat wil jij weten? Patiëntenpopulatie: grootte/ wie/ waar / waarom? Budget Eenvoud – belasting voor patiënt Tijdsduur voor analyse Beschikbaarheid 38 1. Vragenlijsten 2. Logboek/dagboek 3. Hartslagmonitori ng 4. Stappenteller 5. Accelerometer 6. Multisensormeter 7. Dubbel gemerkt water 39 Samenge vat 40