İnflamasyon 1.ppt PDF

İNFLAMASYON  Öğrenim Hedefleri İnflamasyon tanımı İnflamasyonun tipleri ve özellikleri İnflamasyonun patogenezi İnflamasyonun sistemik etkileri  İltihap=Yangı =“Inflammation” İnflammare: latincede “yakmak”  meslek uygulamasında en çok karşılaşılan durum ...

İNFLAMASYON  Öğrenim Hedefleri İnflamasyon tanımı İnflamasyonun tipleri ve özellikleri İnflamasyonun patogenezi İnflamasyonun sistemik etkileri  İltihap=Yangı =“Inflammation” İnflammare: latincede “yakmak”  meslek uygulamasında en çok karşılaşılan durum  TANIM Hasar gören canlı, vaskülarize bağ dokusunda(stroma) oluşan, bir sıra takip eden, organizmayı koruyucu cevap olarak gelişen olaylar dizisidir Koruyucudur, ancak zararlı da olabilir.  Ben Locwin, Ph.D., Genetic Literacy Project  Amaç Temel olarak başlangıçta hem zedelenmeye neden olan organizmaları (mikroplar, toksinler gibi), hem de zedelenmenin oluşturduğu ürünleri (nekrotik hücreler ve dokular gibi) ortadan kaldırmaktır.  Tarihçe M.Ö. yaklaşık 3000 yıllarında Mısır papiruslarında bahsi geçmektedir Romalı “Cornelius Celsus” iltihabın 4 kardinal belirtisini tarif etti (1. yüzyıl) 1.Rubor eritem- kırmızılık 2.Tumor şişlik 3.Calor ısı artışı 4.Dolor ağrı  5. Belirti 1858’de “Rudolf Virchows” tarafından eklendi “Functio leasa” : Fonksiyon kaybı (Modern patoloji ve selüler patolojinin başlaması)  İnflamatuar yanıt – Plazma – Dolaşımdaki hücreler – Kan damarları – Bağ dokusunun hücresel ve hücre dışı bileşenlerini kapsar.  AKUT İNFLAMASYON – Kısa sürelidir (birkaç dakika,saat ve gün) – Sıvı ve plazma proteinlerinin eksudasyonu – Lökosit emigrasyonu ile karakterlidir  *Akut inflamasyon Ödem (sıvı+plazma proteinleri) Polimorf nükleuslu lökositler (PMNL) : *Nötrofiller *Eozinofiller *Bazofiller  KRONİK İNFLAMASYON – Daha uzun sürelidir – Lenfosit, plazmosit ve makrofajlar – Kan damarları ve bağ dokusu proliferasyonu ile karakterlidir  *Kronik İnflamasyon Hücreler: Mononükleer hücreler : *Lenfositler *Plazma hücreleri *Monositler ve histiositler *Damar proliferasyonu *Fibrozis *Doku nekrozu  İnflamasyon İyileşme ile sıkı ilişkili Onarım inflamasyonun erken döneminde başlar Hasar ortadan kalkınca sona erer.  İnflamasyon ve doku onarımı savunma mekanizmalarıdır Ancak potansiyel zararlı olabilir.  Örneğin arı sokmasına karşı gelişen anaflaksinin zemininde inflamatuar yanıt vardır Benzer olarak perikard boşluğunda bakteriyel bir enfeksiyonu izleyen skar dokusu kalbin fonksiyonlarını bozarak hayatı tehdit edebilir Romatoid artrit, ateroskleroz buna verilebilecek diğer örneklerdir PATOGENEZ  Akut İnflamasyon Ani, erken reaksiyon En önemli fonksiyonu polimorf nüveli lökositleri (PMNL) zedelenme bölgesine toplamak PMNL’ ler: Nötrofil, eozinofil, bazofil  Akut İnflamasyon 3 büyük komponenti var 1.Damar çapı değişiklikleri (vazokonstriksiyon- vazodilatasyon) 2.Mikrovasküler yapısal değişiklikler (permeabilite artışı- ödem-staz) 3.PMNL’ lerin göçü ve zedelenme bölgesinde toplanması 1.Damar çapı değişiklikleri İlk reaksiyon arteriollerde kısa süreli vazokonstriksiyon, Öncelikle arteriollerde dilatasyon ve alanda yeni kapiller yataklar oluşur Vazodilatasyon sonucunda kan akımı artar; akut iltihaptaki karakteristik olarak görülen kızarıklık ve ısı artışına neden olur.  2.Mikrovasküler yapısal değişiklikler (ödem ve staz) Vasküler permeabilitede (geçirgenlikte) artış *Geçirgenlik artar. Dolaşım yavaşlar, lümen eritrositlerle dolar, STAZ gelişir *STAZ uyaranın şiddetine bağlı olarak birkaç saniye ila 15-30 dk (şiddetli uyaran)kadar sürebilir *Proteinler de sıvı ile birlikte dışarıya sızar *Damar lümeninde osmotik basınç azalırken, hidrostatik basınç ve kapiller filtrasyon artar SONUÇ ÖDEM.TRANSÜDA, dansite 1012 altında.EKSÜDA, dansite 1020 üzerinde, proteinden zengin 3.PMNL’ lerin göçü ve zedelenme bölgesinde toplanması  Vazodilatasyon ve vaskuler permeabilite artışı birbirinden farklı olaylardır ! Permeabilite artışı ile sıvı ve proteinler damar dışına sızar! Akut inflamasyonda hücresel olaylar Lökosit ekstravazasyonu 3 aşamada olmaktadır 1.Lümende: marginasyon, yuvarlanma- rolling- ve adhezyon 2.Endotel arasından geçiş-transmigrasyon = diapedes 3.Kemotaktik uyaranlara doğru interstisyel dokuda ilerleme-göç, migrasyon Marginasyon, damar kenarı boyunca birikimdir. Sonra yuvarlanma-endotele geçici yapışma, en sonunda adezyon olur Venüllerde olur  Kemotaksis Lökositlerin ekstravazasyon sonrası amiboid hareketler ile antijenin bulunduğu bölgeye doğru göç etmesi Lökositler, bazal membran, perivasküler myofibroblastlar ve hücrelerarası matriks komponentlerinden ibaret bariyeri aşması gerekir Granülositlerin çoğu, monositler ve daha az yoğunlukta lenfositler kemotaktik uyarılara reaksiyon verirler  Kemotaktik ajanlar Eksojen en önemlisi bakteri ürünleri-bir kısmı N-formil metionin terminal aminoasiti içeren peptid yapıda, bir kısmı lipid yapıdadır gelir(erimiş bakteri ürünleri en sık izlenen ve en kuvvetli kemotaktik medyatörlerdir.) Endojen olanlar C5a, lipooksijenaz metabolitleri (LTB4) ve kemokin grubu sitokinler (IL-8 ailesi)  Fagositoz 1.Tanıma, saldırma, hücum 2.Yutma fagositik vakuol oluşumu 3.Öldürme, parçalama Akut inflamasyonun seyri: Zedelenmenin şiddeti ve yapısına, yerine, etkilenen dokuya, konağın yanıt gösterebilme yeteneğine göre değişir. Akut inflamasyonun seyri Tam iyileşme (Rezolüsyon) Skarlaşma (Fibrozis) Abse oluşumu Kronik inflamasyona ilerleme Akut inflamasyonun seyri Organizasyon: İltihabi eksüdanın yerini granülasyon dokusunun alması Onarım: Organizasyonun devamında, granülasyon dokusunun yerini fibröz skar alır.  Akut inflamasyonun seyri 1.Rezolüsyon: Dokunun histolojik ve fonksiyonel olarak normal duruma dönecek şekilde onarımıdır. Zedelenme sınırlı, kısa süreli ve doku hasarı az miktarda ise rejenerasyon yeteneği olan dokularda en sık oluşan sonuçtur. 2.Skarlaşma veya fibrozis: İnflamasyon rejenere olmayan bir dokuda oluşursa veya belli miktarda doku kaybı varsa ortaya çıkar. Fibrinöz eksuda oluşumu ve abse formasyonunun sonucu skarlaşmadır. 3.Kronik inflamasyona ilerleme: Akut iltihap iyileştirilemezse kronik iltihaba ilerler Kronik inflamasyonu da ya rejenerasyon ya da skarlaşma izler.  Akut inflamasyon birkaç saatten birkaç güne kadar sürer. İltihap başladıktan 6-24 saat içinde nötrofiller inflamasyon alanında baskındır 24-48 saat içinde azalır ve yerlerini mononükleer hücreler alır.(Ancak viral enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklarda olay yerine ilk gelen hücreler mononükleer hücrelerdir ve olay direkt olarak kronik iltihap olarak başlar Akut inflamasyonun seyri Doku hasarı veya nekroz Doku hasarı akut inflamasyon Abse oluşumu Etken nötralize Etken nötralize Etken nötralize değil doku hasarı minimal doku hasarı orta doku hasarı mevcut REZOLÜSYON ONARIM KRONİK İNFLAMASYON  KRONİK İNFLAMASYON  KRONİK İNFLAMASYON Kronik inflamasyon uzun sürelidir. Akut bir inflamasyonu takip edebilir: Doku hasarı uyarılar devam ederse; tam iyileşme oluşamaz ve kronik inflamasyon oluşur Viral enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklar gibi direkt kronik inflamasyon olarak başlayabilir Bazen, özel bir patern olan granulomatöz inflamasyon şeklindedir  KRONİK İNFLAMASYON’un ortaya çıktığı durumlar 1.Viral enfeksiyonlar 2. İnatçı enfeksiyonlar : mikobakteriler (tbc, lepra), treponoma pallidum, parazit ve mantarların patojeniteleri düşüktür fakat, geç tipte hipersensitiviteye neden olurlar 3.Potansiyel toksik ajanlara uzun süre maruz kalma:Silika partikülleri Silikozis  4.Otoimmün hastalıklar:romatoid artrit, SLE veya multipl skleroz 5. Ateroskleroz (endojen toksik plazma yağ komponentlerine karşı damar duvarındaki kronik yangısal süreç) 6. Nedeni bilinmeyenler, sarkoidoz, Crohn hastalığı  Kronik inflamasyon Mononükleer hücre infiltrasyonu (makrofajlar, lenfositler, plazma hücreleri) Doku yıkımı ONARIM Yeni damar proliferasyonu (anjiogenezis) ve fibrozis ile sağlanır Uzun sürelidir, uyaran ortadan kalkıncaya kadar devam eder  KRONİK İNFLAMASYON 3 özelliği vardır: 1.Mononükleer hücre infiltrasyonu (makrofaj, lenfosit ve plazma hücresi) 2.Doku destrüksiyonu 3.Yeni damar oluşumu ve fibrozisle giden onarım Kronik inflamasyon hücreleri Makrofajlar olmazsa olmaz hücrelerdir Diğer rol oynayan hücre tipleri lenfositler, plazma hücreleri,mast hücreleri ve eozinofillerdir. İnflamasyon başladığında adezyon ve kemotaktik maddelerin etkisiyle olay yerine lenfositler ve makrofajlar göç ederler. Dokularda Bulunan Mononükleer Fagositer Sitem’e Ait (Makrofaj Orijinli) Hücreler Kemik iliği → Monoblast Kan dolaşımı →Monosit Tüm dokular → Makrofaj Lenf nodu follikülü→ Dendritik retikulum hc. Deri, epidermis →Langerhans hücresi SSS → Mikroglia Akciğerler→Alveoler makrofaj Lenf nodu sinüsleri→ Sinüs histiyositi Dalak sinüsleri → Sinüs histiyositi Karaciğer →Kupfer hücresi Kemik →Osteoklast  Kronik inflamasyon hücreleri Kanda monositlerin yarılanma ömrü 1 gündür, doku makrofajları ise aylarca yaşayabilirler Monositler 24-48 saat içinde zedelenen bölgeye göç ederler Ekstravasküler dokuda makrofajlara dönüşürler Aktive olduklarında sitokin salgılama, fagositoz ve mikropları öldürme yetenekleri artar Kısa süren inflamasyonda eğer irritan ortadan kaldırılırsa makrofajlar kaybolur.  Granulomatöz İnflamasyon Kronik inflamasyonun ayrı bir paternidir. Büyümüş, skuamöz epitel hücresine benzer bir görümde (bu nedenle “EPİTELOİD” adı verilen makrofajların kümelenmesi ile karakterizedir) Granülomlar: Epitheloid histiyosit topluluklarıdır.  Granülomatöz İnflamasyon Oluşturabilen Etkenler: Tüberküloz, Sarkoidoz, Kedi tırmığı hastalığı, Lenfogranüloma inguinale, Lepra, Brusellozis, Sifiliz, Mantarlar (Histoplazmozis, Kriptokokus, Koksidomikozis), Berilyozis, İrritan lipitler.  Granülomatöz İnflamasyon Örnekleri Tüberkülo Epiteloid histiyositler, lenfosit, makrofaj, Langhans dev z hücreler, kazeifikasyon nekrozu Lepra Makrofajlar içinde asit-fast basiller, epiteloid hücrelerden oluşan granülomlar. Sifiliz Granülomatoz iltihap, histiyosit ve plazma hücre infiltrasyonu, ortada koagülasyon nekrozu olan granülomlar (Gom) Keditırmığ Stellat apse; yuvarlak veya stellat granülom: Merkezde ı hast. nekrotik granüler debris ve nötrofiller, çok nadiren dev hücreler. Sarkoidoz Nonkazeifiye granülomlar, Lang-Hans tipi dev hücreler, asteroid cisimler, Schaumann body, CD4+ T lenfositler.  H-E boyalı preparatlarda Epitelioid histiositlerden oluşan nodül Çevrede lenfositlerden oluşan halka Daha dışında fibroblastlardan oluşan bağ dokusu halkası (eski granulomlarda bulunur) İnflamasyonda lenf düğümleri ve lenfatiklerin rolü Lokal inflamatuar reaksiyondan sonra ikinci savunma hattını oluştururlar Lenfatikler antijen ve lenfositleri daha merkeze taşır ve immun reaksiyonu artırırlar Akım sadece distalden proksimale doğrudur Lenf akımı inflamasyonda artar ve rezolüsyonda önemli bir rol oynar Akut ve Kronik inflamasyonda morfolojik paternler Neden etkilenen dokunun özellikleri ve inflamasyonun şiddetine göre değişir  Akut ve Kronik inflamasyonda morfolojik paternler Seröz iltihap Proteinden fakir seröz efüzyon ile karakterlidir (yanık ve viral enf. sonrası) Fibrinöz iltihap Ağır zedelenmelerde ve vasküler geçirgenlik daha fazla ise fibrinojen gibi büyük moleküller vasküler bariyeri geçer ve ekstrasellüler alanda fibrin depolanması olur. Eozinofilik ağ şeklinde fibrin birikimi ile karakterlidir. İki şekilde sonlanabilir: 1. Fibrinolizis ve rezolüsyon ile iyileşme sağlanır veya 2. Kan damarları ve fibroblast çoğalması (organizasyon), fonksiyonu kısıtlayan fibröz bant oluşumu ile sonlanabilir. Seröz İnflamasyon Fibrinöz İnflamasyon  Süpüratif (pürülan) inflamasyon Püy veya nötrofiller, nekrotik hücreler ve ödem sıvısından oluşan eksüda (irin) varlığı ile karakterizedir – Etken mikroorganizmalara “pyojenik” denir (pyojenik stafilokoklar gibi) Abseler Fokal irin (pü) topluluklarıdır Ülser (Ülserasyon) Epitelyal yüzeyin ve alttaki dokunun nekrotik ve derin geniş doku kaybı ile karakterli lokal defekt veya çökme alanıdır. Sıklıkla akut ve kronik inflamasyonla birliktedir. – Toksik, travmatik, diabetik vaskulopatiyle birlikte olabilir Süpüratif İnflamasyon Ülserasyon İNFLAMASYONUN SİSTEMİK ETKİLERİ Aşağıdaki etkiler oluşur: 1.Ateş ve terleme (en belirgin etkidir.) 2.Taşikardi (Nabız:90 Üzeri) 3.Taşipne (Solunum sayısı: 20 üzeri) 4.Yapısal semptomlar (iştahsızlık, yorgunluk, güçsüzlük)  5. Laboratuar bulguları (lökositoz,eritrosit sedimentasyon hızında artma) 6. Hipotansiyon 7. Akut faz proteinlerinin sentezi  4.000-10.000 normal seviye 15.000-20.000 lökositoz 40.000-100.000 lökomoid reaksiyon İmmatür lökositlerde artış (sola kayma) IL-1, TNF, kemik iliğinde koloni stimülan faktörlerin uyarımı ve lökosit yapımında artma  Lökositoz Nötrofili (çoğu bakteriyel infeksiyonda) Eozinofili (bronşiyal astma, saman nezlesi, parazitik infeksiyonlar) Lenfositoz (infeksiyöz mononükleozis, kabakulak, kızamıkçık) Lökopeni Riketsiya, protozoa, tifo, viral enfeksiyonlar ve bazen yaygın kanserlerdeki enfeksiyonlarda  Bakteriyel enfeksiyonlar lökositoz yapar. Birçok viral enfeksiyon ve tifo lenfopeni yapar. Enfeksiyöz mononükleoz, rubella, kabakulak lenfositoz yapar.