Huid en Zintuigen Ziekte Verschijnselen PDF

Hoofdstuk huid en zintuigen ziekte verschijnselen **De huid** Huid dient als: - Barrière tussen lichaam en omgeving - Vochtverlies tegengaan - Bescherming omgeving - Zintuig Belangrijk symptoom van afwijking bij de huid is jeuk. Daarnaast doffe vacht, kaalheid, kleurverandering van ha...

Hoofdstuk huid en zintuigen ziekte verschijnselen **De huid** Huid dient als: - Barrière tussen lichaam en omgeving - Vochtverlies tegengaan - Bescherming omgeving - Zintuig Belangrijk symptoom van afwijking bij de huid is jeuk. Daarnaast doffe vacht, kaalheid, kleurverandering van haren, roodheid, zwelling, zweren en warmte. **Termen dermatologie** - Pruritus: jeuk - Alopecia: kaalheid - Macula: verkleuring van de huid in een omschreven vlak - Erytheem: roodheid van de huid - Hyperpigmentatie: te veel pigment in de huid - Hypopigmentatie: te weinig pigment in de huid - Papel: kleine platte verhevenheid van de huid - Plaque: een verhevenheid van de huid met een groter oppervlak (aaneengesloten papels) - Urticaria: aantal verhevenheden rond of ovaal, groter dan papels, kleiner dan plaques. - Vesicula: blaasje - Nodulus: bultje niet gevuld - Pustel: kleine ontsteking gevuld met pus - Hyperkeratose: sterke verhoorning - Crustae: korstjes - Squamae: schilfers - Seborrhoe: overmatige schilfering door storing in vorming van talg - Erosie: oppervlakkig defect (van de epidermis) - Ulcer: diep defect (tot in de dermis) - Lichenificatie: sterke verdikking van huid - Comedo: mee-eter **Parasitologisch onderzoek** Bij onderzoek naar huidparasieten wordt gebruikt gemaakt van een huidafkrabsel onderzocht met een microscoop. Vlooien en luizen zijn te zien met blote oog. Voor aantal mijteninfecties moet een huidafkrabsel tot bloedens toegemaakt worden, vanwege dat mijten dieper in de huid zitten. Bij een aantal in de vacht levende parasieten hoeven alleen wat haren onder de microscoop bekeken worden. Huidschilfers kunnen ter onderzoek ook met wat plakband vanaf de huid verzameld worden en onderzocht worden. **Mycologisch onderzoek** Het onderzoek naar schimmels heet mycologisch onderzoek. Bijvoorbeeld een *dermafyttest* (*dermatofyten zijn pathogene huidschimmels*), waarbij haren op kweekbodem gezet worden gedurende drie weken om te zien of er schimmelgroei optreedt, gepaard gaande met verkleuring kweekbodem. **Bacteriologisch onderzoek** Een bacteriologisch onderzoek(BO) en een antibiogram(ABG) geven aan welk type bacteriën en welk antibioticum men moet geven. - Bacteriologisch onderzoek - Genomen met behulp van steriele swab die in een kweekmedium wordt gedaan - Cytologisch onderzoek - D.m.v. een afdrukje van de huid onder een microscoop kan gekeken worden naar aanwezigheid en type bacteriën - Geeft niet even veel informatie als OB/ABG **Huidbiopten** D.m.v. biopten(weefselmonster) kunnen diagnoses voor bijv. tumoren of auto-immuun aandoeningen worden vastgesteld, dit gebeurd onder sedatie. **Diëten** Bepaalde diëten worden gebruikt als therapie, maar kunnen ook als diagnostiek gebruikt worden. Bij vermoeden van voedselovergevoeligheid kan een zeer beperkt dieet gegeven worden met voeddingstoffen waar het dier niet allergisch op reageert vanwege het niet kennen van deze stoffen. **Priktest** Met injecties in de bovenlaag van de huid worden verschillende allergenen ingebracht, hierdoor kan worden afgelezen op welke allergenen de huid reageert. **Trauma van de huid** Voorbeelden van trauma's van de huid zijn: - Schaafwonden - Bijt-, krab- en snijwonden - Sterk bloedende wonden afdekken (niet te strak) - Brandwonden - Zo snel mogelijk koelen met lauwwarm water of koude compressen - Bij erge brandwonden rekening met vocht- en eiwit verlies via wonden houden. - Chemicaliën - Grondig spoelen met water om stof mogelijk weg te halen - Afgescheurde nagels - Afhangende deel verwijderen - Ingescheurde deel lostrekken - Bij teveel pijn of stress sedatie - Drukplekken **Chirurgische behandelen wonden** Chirurgische behandelingen van verse wonden: - Binnen acht uur hechten, vanwege geïnfecteerde wondranden en/of dode huidcellen. - Na 8 uur kan wond nog worden opgefrist(d.m.v. klein randje weghalen waardoor afgestorven/geïnfecteerde wondrand wegvalt en alsnog levend weefsel gehecht kan worden). Nadeel is weefselverlies dus mogelijk meer spanning op hechtingen. - Na 10 dagen zal de wond meestal genezen. (in geval van infectie langer) **Aangeboren huidziekten** Zonnebrand: - Afwezigheid van pigment (albino's) maakt vooral onbehaarde huid gevoelig voor ultraviolette straling van zonlicht. - Oorschelpen van witte katten zijn erg kwetsbaar - Zonnebrand kan zo erg zijn dat huid afsterft of (bij kat) kwaadaardige tumoren vormt - Overdag bij zonnig weer binnenhouden van dieren of insmeren met sunblock Aangeboren kaalheid: - Zogenoemde naakthonden en -katten - Missen bescherming van vacht waardoor vatbaarder voor trauma, kou, infecties en droge huid **Allergieën** Meest voorkomende huidprobleem is allergie. Een allergie is een te heftige reactie van het afweersysteem tegen micro-organismen of lichaamsvreemde stoffen. Meest voorkomende zijn atopie, voedselovergevoeligheid en vlooienallergie. **Atopie bij de hond** Atopie bij de hond is een overgevoeligheidsreactie op *inhalatieallergenen(*stoffen die worden ingeademd), maar kunnen ook reactie geven op contact met de huid. Bijvoorbeeld: - Huisstof - Stuifmeel - Pollen - Huidschilfers - Stofmijten Symptomen: - Jeuk - Secundaire infectie met malassezia(gistsoort, zorgt voor afwijkende geur) - Afhankelijk van ernst en duur: - Roodheid - Kleine platte verhevenheden(papel) - Kleine pussige ontstekingen - Korstjes - Bij chronisch : verdikking van huid met hyperpigmentatie Diagnose: - Diagnose gesteld d.m.v. een onderzoek zoals priktest - Vaak eerst alternatieve oorzaken uitsluiten (parasieten/voedselallergie) - Diagnose atopie niet gesteld worden op alleen grond van huidtesten, vaak combinatie van bloedtest en huidtest Therapie: - Medicamenteus behulp van corticosteroïden - Op lange termijn bijwerkingen - Onderdrukt overgevoeligheidsreactie - Zo laag mogelijke dosis en altijd worden afgebouwd - Hyposensibilisatie - Kleine hoeveelheden allergeen ingespoten waar hond allergisch voor is - Hierdoor treedt gewenning op - Nadeel is dure methode en klachten worden eerste tijd erger Secundaire bacteriële infecties worden bestreden met: - Antibiotica - Wassen met medicinale shampoo - Speciale dieetvoeders - Bevat extra vetzuren die weerstand huid verbeteren **Atopie bij de kat** Bij de kat is het belangrijkste symptoom jeuk, andere verschijnselen zijn wisselend: - Kleine pukkeltjes - Kleine of grote verhevenheden - Korstjes - Soms kaalheid zonder huidbeschadiging - Problemen vaak te vinden op de kop en in de nek - Zelden secundaire bacteriële infecties of malessezia Diagnose wordt gesteld door uitsluiting andere huidziekten, vooral voedselallergie. Priktest niet betrouwbaar bij kat. Therapie bestaat ook uit corticosteroïden en/of andere medicatie. Dieetvoeding met extra vetzuren kan zinvol zijn. **Voedselovergevoeligheid** Is een overgevoeligheidsreactie tegen (een onderdeel van) het voer. Alle bestanddelen uit voer kunnen een allergie opwekken, ook toevoegingen (geur-, kleur- en smaakstoffen) en de eiwitten van bijv. kip of vis. Symptomen: - Eerste verschijnselen bij de hond meestal voor leeftijd 3 jaar. - Eerste verschijnselen bij de kat kan op iedere leeftijd ontstaan, meestal voor het tweede levens jaar. - Overgevoeligheid treedt pas op als allergeen al vaker gezien is door het dier. - Jeuk - Afwijkingen maag-darmkanaal (braken en diarree) Diagnose: - D.m.v. eliminatiedieet gedurende zes weken - Bevat eiwitbronnen die het dier niet kent want deze worden niet in commerciële voeders gebruikt. - Belangrijk is dat het dier niks anders krijgt naast dit voer alleen water, vanwege opwekken van allergie. - Na zes weken wordt gekeken of huidklachten minder zijn, is dat het geval dan is de diagnose voedselovergevoeligheid zeer waarschijnlijk. - Vanwege uitsluiten van toeval(seizoen verwisseling), wordt het dier terug gezet op oude voer, keren symptomen weer terug is het definitief voedselovergevoeligheid. - Na diagnose overgaan op commercieel hypoallergeen of anallergeen voer Hypoallergeen voeders: - Wil zeggen dat bestanddelen van de voeding minder respons van afweersysteem opwekken - Zijn gemaakt om herkenning door immuunsysteem te voorkomen - Bijv. lam en rijst Anallergeenvoeders: - Beweert geen respons van afweersysteem op te wekken door toevoeging van eiwitten(normaal het allergeen) die nog kleiner zijn gemaakt dat het afweerapparaat ze geheel niet herkent. **Contactallergie** Is een overgevoeligheidsreactie op een stof waar het dier direct met de huid in contact mee komt. - Meestal niet uit te maken of stoffen allergische reactie oproepen of dat ze de huid irriteren, cellen daardoor beschadigen en zo normale afweerreactie oproepen - Bijv. allergie wasmiddel \> leidt tot rode huid van de buik en vliezen door gewassen mand - Diagnose gesteld aan hand van klinisch beeld - Bij verdenking wordt oorzaak weggenomen (bijv. het wasmiddel) en soms zijn corticosteroïden nodig om de reactie wat af te remmen **Urticaria en angioedeem** Zijn allergische reacties in de huid die kunnen optreden door direct contact met een allergeen, of door het geven van bepaalde medicaties. Veelvoorkomende oorzaken zijn insectenbeten, planten en voedingsstoffen. Urticaria: - Stevige, goed omschreven verhevenheden in huid - Kunnen overal op lichaam voorkomen - Ontstaan binnen uur verdwijnen ook spontaan binnen enkele uren/dagen - Jeuk - Geen therapie nodig Angioedeem: - Vochtophoping in onderhuid dat kan uitbreiden naar slijmvliezen - Komt meest voor bij kop en poten - Bij zwelling in bek kan leiden tot benauwdheid - Corticosteroïden kunnen nodig zijn als therapie **Vlooienallergie** Is het meest voorkomende allergie bij hond/kat. De dieren zijn allergisch voor het speeksel van de vlo. Bij een beet gebeurt er: - Afweersysteem reageert op het eiwit in vlooienspeeksel d.m.v. stoffen af te geven die ontstekingsreactie oproepen - Huid vertoont klein, jeukend, rood plekje, waar na enig tijd korstje op komt - Na een tweede beet gebeurd zelfde, bovendien weer een ontsteking op plek waar al eerder gebeten is - Te zien meestal bij dieren ong. 1 jaar oud - Bij hond ontstekingen van huid bij bekken, achterpoten, liezen en buik - Bij kat huidontsteking met kleine korstjes en kaalheid op rug In heftige gevallen zijn corticosteroïden nodig. Preventief behandelen met vlooienbestrijding. **Eosinofiel granuloom bij de kat** Eosinofiel granuloomcomplex is een groep huidveranderingen die vaak voorkomt bij de kat. Huidveranderingen worden gevormd door specifieke ontstekingscellen(eosinofiele granulocyten). Oorzaak meestal onbekend. Allergie kan achterliggende oorzaak zijn bijv. voedselallergie, vlooienallergie en atopie. Drie vormen: - Het eosinofiel ulcus - Zweertjes meestal op bovenlip, soms verharde verhemelte - Eosinofiele plaque - Grotere (ronde) lichte verdikking(grootte 0,5-5cm) van huid op hals, buik en de binnenkant van dijen gepaard met jeuk - Lineair granuloom - Langwerpige variant, meestal gezien achterkant van dijen - Treedt vooral op bij katten jonger dan een jaar - Meestal geen jeuk - Kan spontaan herstel optreden Therapie kan van ieder drie vormen medicamenteus (corticosteroïden of antibiotica) of chirurgisch. **Huidinfecties** Worden veroorzaakt door bacteriën, schimmels, gisten en parasieten. Wanneer sprake van infectie kan er vaak meerdere micro-organismen tegelijkertijd in spel zijn. **Bacteriële huidinfecties** Komt regelmatig voor bij hond, minder bij kat. Kan diep of oppervlakkig zijn. Bij een bacteriële huidinfectie bij hond: - Vooral pathogene bacteriën zoals stafylokokken die zorgen voor infectie - Deze bacteriën normaal gesproken in de bek en anaalstreek - D.m.v. van vele factoren verspreiden deze over de huid - Bijv. slechte vachtverzorging, allergieën, parasieten, lokaal trauma, seborroe en immuunstoornissen. Bij een bacteriële huidinfectie bij kat: - Vooral streptokokken, bacteroïdes en pasteurella die in de bek van de kat leven - Verspreiding vaak door vechten(bijtwonden, vechtwonden) **Oppervlakkige bacteriële huidinfectie** - Hotspot - Ontstaat door zelftrauma(continue zelf bijten en likken) - Kan binnen half uur verkregen worden - Reden niet altijd bekend maar kan bijv. een vlooienbeet zijn of bij warm weer voor honden met dikke vacht. - Zorgt voor een natte huidontsteking met heftige roodheid aan buitenkant en wittig beslag van pus - Therapie is het scheren van het gebied en ontsmetten met corticosteroïdenzalf - Voorkomen dat hond doorgaat kan kraag worden ingezet - Hotspot bij oor kan wellicht oorontsteking zijn - Intertrigo - Een huidontsteking die ontstaat waar huidplooien dicht tegen elkaar wrijven - Door ophoping van bijv. urine, ontlasting of speeksel, wordt het gunstig voor bacteriegroei, groei van malessezia en gist - Tussen de plooien ruikt het niet fris - Therapie bestaat uit reinigen van huid en toedienen antibioticum- en corticosteroïdenzalf - Na therapie komen de klachten vaak terug en moet soms huidplooien chirurgisch gecorrigeerd worden - Impetigo - Bij jongen honden tot een jaar oud - Oorzaak niet geheel duidelijk maar bij slechte voeding, endoparasieten, virale infecties en slechte hygiëne een rol lijken te spelen - Pustels in huid van buik, liezen en oksels - Meestal geen jeuk - Therapie met lokaal antibacteriële shampoo en antibiotica 2-3 weken, daarnaast het preventief ontwormen en goede verzorging van de huid - Oppervlakkige ontsteking van de haarzakjes - Het gedeelte van haarzakjes betrokken dat zich in opperhuid bevindt - Pussige ontstekingen rondom de plek waar de haar uit huid treedt - Haar kan uitvallen op deze plek - Variatie in mate jeuk - Vaak een secundaire aandoening naast syndroom van Cushing, serborroe of allergie - Heeft ook idiopathische vorm - Therapie met antibiotica maar komt vaak terug **Diepe bacteriële huidinfectie** Komt minder vaak voor maar ernst is vaak veel groter, vaak spelen o.a. bacteriën zoals proteur, E. coli- en pseudomonassoorten een rol. Deze infecties bevinden zich in onderste dele van de haarzakjes en in de diepere lederhuid. - Nasale bacteriële huidinfectie - Haarzakjes ontstoken tot in de lederhuid toe - Vaak te zien bij jachthonden na lokaal trauma - Zeer pijnlijk & ontstaat plotseling - Acne - Pussige ontsteking van de talgklieren van lippen en kin - Bij katten vaak levenslang probleem mogelijk door onvoldoende poetsgedrag - Bij honden een ziekte beperkt tot puberteit - Milde gevallen geen behandeling, soms antibiotica nodig - Callus - Chronische ontsteking van de huid op plaatsen waar huid dicht over bot ligt (elleboog, hakken, knieën, borstbeen) - Door liggen op harde grond wordt huid tussen ondergrond en bot getraumatiseerd - Leidt tot verdikkingen van huid, extra plooivorming en fistels - Therapie is het aanleren op zachte ondergronden te laten liggen - Eventueel aanleggen verband om druk verminderen - Eventueel antibiotica - Abces - Bij kat ten gevolge van krabben en bijten - Vaak in nek en op schouders en staartwortel - Vanwege haren vaak gemist tot er een dikte ontstaat en de kat ziek raakt - Kan bloedvergiftiging optreden met flinke koorts - Wanneer niet gebarsten, moet deze geopend worden om pus af te vloeien, waarna gespoeld met fysiologische zoutoplossing - Antibiotica en pijnstiller toedienen - Als terugkomt denken aan verlaagde weerstand (door bijv. FIV- of FeLV- infecties) - Ontsteking van de voeten - Door bijv. lopen op natte grond raken haren vochtig en verminderd huidweerstand - Grasaren die met kleine weerhaakjes een wegbanen door opperhuid zijn een belangrijke reden - Kan ook secundair naast andere infecties of op allergie volgen - Dier likt en bijt aan voet - Huid is pijnlijk en dier loopt kreupel - In ernstige gevallen ontstaan zweren en fistels die chirurgisch behandeld moeten worden - Therapie bestaat uit antibioticakuur van 6-8 weken - Eventueel haar van voet knippen en antibacteriële shampoo - Heeft idiopathische vorm waarbij geen bacteriën betrokken zijn (steriele ontsteking) hiervoor wordt corticosteroïden toegediend **Schimmelinfecties** Belangrijkste schimmel bij honden en katten is de schimmel microsporum canis. Het voorkomen is afhankelijk van: - Klimaat - Gezondheidsstatus - Infectiedruk Het is zeer besmettelijk en kan zelfs overgaan op mensen(zoönose, bij mensen genaamd ringworm). Je kan deze schimmel dragen zonder klachten te hebben, maar het wel verspreiden. Bij de hond: - Meestal in kop en poten - Huidontsteking met korstjes en schilfering - Kaalheid Bij kat: - Vachtproblemen met lokaal vachtverlies - Enkele korstjes - Geringe jeuk Diagnose: - Gesteld d.m.v. een schimmelkweek van enkele haren en huidschilfers - Ook kan haren worden verzameld met behulp van tandenborstel - Vooral bij dragers goede manier - Ook te stellen met Woodse lamp, een uv-lamp - Aangetaste haren zullen lichtgeel tot groene fluorescentie optreden Schimmel infecties komen het meeste voor op plekken waar veel dieren samen zijn bijv. catteries, asielen en pensions hebben preventieve maatregelen nodig. Door: - Huid inspecteren (ook mogelijk d.m.v. uv-lamp) - Haar monsters te kweken van elk nieuw dier - Nieuwe dieren in quarantaine gedurende 4 weken - Aanwezige dieren wekelijks controleren - Bij twijfel van een besmetting hele groep als besmet beschouwen - Bij positieve besmetting, hele groep isoleren Therapie: - Toedienen oraal antischimmelmiddel aantal weken - Combineerd met wassingen met schimmeldodende middelen - Langharige dieren eerst scheren - Ruimte van dier ontsmetten met antischimmeloplossing - Kuur tot kweek twee keer negatief is **Teken en door teken overdraagbare ziekten** Teken zijn ovaalronde parasieten die in grootte afhankelijk zijn van hoeveelheid bloed opgezogen is. Hoe groter de teek hoe langer de teek op de hond heeft gezeten. De meest voorkomende teek is Ixodes ricinus. - Kunnen enkele jaren oud worden - Leven in struikgewas - Laten zich vallen als ze zoogdier bespeuren - Bijten zich vast in de huis, boren hun kop en poten door de huid heen en zuigen zich vol met bloed - Na aantal uur laat het zich los en gaat het terug naar een schuilplaats in de struiken - Vermeerdering van teken vind buiten gastheer plaats Symptomen: - Lokale reactie van tekenbeet - Klein bultje met wat roodheid - Soms afsterven klein deel bovenste huidlaag Preventie kan d.m.v. tekenband omdoen of spot-onproducten die beschermen tegen teken. Deze middelen moeten geschikt zijn voor de juiste diersoort vanwege mogelijk giftige stoffen voor het ene dier dat niet giftig is voor het ander dier. Teken kunnen ziekten overbrengen. Eigenaren moeten op hoogte gesteld worden van risico's op vakantie met een huisdier. Bijv. middellandse zeegebied teken kunnen o.a. de bloedparasiet Babesia canis overbrengen. Teken in Nederland zijn besmet met borreliabacterie en kunnen ziekte van Lyme overbrengen, wat bij mens en hond kan optreden en bij katten erg zeldzaam. Mensen zijn hier gevoelig voor, honden minder. Veel honden hebben antilichamen tegen de ziekte van Lyme zonder klachten te hebben ervaren. Verwijderen van teek: - Geen alcohol gebruiken, teek kan maaginhoud dan uitspugen in bloedbaan - Gebruik tekentangetjes waarmee in een draai de teek verwijderd kan worden - Na verwijdering de plek waar de teek was desinfecteren - Controleer of de kop goed verwijderd is, vanwege uitzweren **Vlooien** Kattenvlo komt het meest voor bij de hond, kat en konijn. Hondenvlo (bij beide diersoorten gezien) wordt minder vaak gevonden. Kattenvlo: - Kleiner dan hondenvlo - Zwart bruin van kleur De vlo: - Ong. 3mm lang - Bruine kleur - Zeer bewegelijk - Kunnen hoogspringen - Zuigen bloed bij gastheer - Speeksel bevat enzymen die bloedstolling van het dier remmen en kunnen zo veel bloed zuigen in 1x - Bloed wordt voornamelijk gebruik om uit te scheiden als voedsel voor larven - Vlooienpoep bestaat uit zwarte korreltjes tussen het haar - Kan gevonden worden d.m.v. fijne kam - Leggen eitjes die voor groot deel van het dier afvallen - Ze ontpoppen zich door trillingen - Cyclus hangt af van omgeving - Bij 18-27 graden, relatieve luchtvochtigheid van 70% duurt het drie weken Mate van last hangt af van: - Gevoeligheid dier - Aantal vlooien - Allergie Vlooienbestrijding: Voor een goede vlooienbestrijding moeten alle dieren in huis en omgeving behandeld worden. Door: - Goed te stofzuigen - Volwassen vlooien op dier verwijderen - Er zijn sprays te gebruiken (nooit op dier zelf, alle dieren en kinderen moeten uit kamer op moment van behandeling) - Meest modernste, meest chemische middel toepassen (insecten snel resistent voor bestrijdingsmiddelen, en is het meest veilig) - Vlooienbanden (bij katten die buitenlopen mogelijk gevaarlijk vanwege ergens achter blijven haken) - Afgeraden zelf vlooienmiddelen maken vanwege stoffen mengen kan leiden tot sterkere werking en dus vergiftiging - Vlooienbestrijding blijven volhouden, vanwege eitjes die uit kunnen komen - Het liefst hele jaar door preventief vlooienbestrijden - Vlo is gastheer van lintworm dus honden en katten dienen ook ontworming te krijgen **Luizen** - 1-6 mm groot - Twee soorten - Zuigt bloed en donker van kleur - Leeft van huidschilfers en wit van kleur - Kleiner dan vlooien - Minder bewegelijk - Gastheerspecifiek - Vooral bij landbouwhuisdieren en kippen - Zetten hun eieren(neten) vast aan de haren - Geven veel onrust en jeuk - Behandeling met antiparasietairmiddel **Mijten** Mijten zijn kleine spinachtige insecten. Demodex(puppyschurft): - Beschouwd als normale huid bewoner mits in kleine hoeveelheden aanwezig in talgklieren en haarzakjes - Gastheerspecifiek - Reden van last niet bekend, waarschijnlijk verminderde afweer of genetische factor - Besmetting bij kat, altijd controleren op infectie met FIV of FeLV - Vooral bij jonge honden onder anderhalf jaar - Gelokaliseerde vorm, vooral aan kop, snuit en poten - Ronde kale plek - Meestal geen jeuk - Met afkrabsel tot bloedens toe te vinden - De generaliseerde vorm - Geeft wel jeuk - Ernstige huidontsteking over hele huid - Zelflimiterend (zelf genezend) - Bij behandeling d.m.v. wassingen met specifiek antimijtenmiddel(mits juist voor diersoort, dierleeftijd, diergrootte en geen drachtige teven) - Tijdens wassen handschoenen dragen en ogen van hond beschermen met vitamine A-oogzalf Vachtmijt: - Leeft van huidschilfers - Vooral bij konijnen, maar ook hond en kat - Redelijk gastheerspecifiek - Zeer besmettelijk onder eigen diersoort(overbracht via contact, vliegen of vlooien) - Mensen kunnen besmet raken maar ze kunnen zich niet verder ontwikkelen op mensen(soms wel roodheid en jeuk) - Grote hoeveelheid schilfers op de huid, soms bewegend te zien - Soms korsten en kaalheid - Te zien met een vergrootglas of microscoop - Behandeling bestaat uit antiparasietenmiddel - Na 2-3 weken herhalen - Omgeving ook reinigen - Dieren in omgeving ook behandelen Scabiës: - Ook wel schurft genoemd - Graafmijten - Een zoönose - Vrij gastheerspecifiek - Bij mens jeuk en kleine verdikkingen op armen en romp, maar kunnen niet verder ontwikkelen in mensenhuid - Scabiës bij hond - Op alle leeftijden - Uit zich in roodheid en kleine verdikkingen - Buik, ellebogen, hakken, kop en de oren maar kan zich verspreiden over het lichaam - Ernstige jeuk wat door krabben zorgt voor ontstekingen en korstjes - Scabiës bij kat: - Zeldzamer - Diagnose is lastig, vanwege vele afkrabsels waar ze gemist mee kunnen worden - Wanneer verdenking er is wordt vaak diagnostische therapie ingesteld - Alle dieren in omgeving moeten ook behandeld worden - Behandeling moet herhaald worden(minstens 3 keer met twee weken tussentijd) Herfstmijt - Leeft van plantaardig materiaal - Eieren in vochtig grasland, ontwikkelen zich in zomer tot larve - Speldenknopgroot en oranje van kleur - Zitten in groepen en besmetten een dier als dit door het grasland loopt - Op de huid te zien als oranje plekje - Beten van larven geven heftige irritatie en jeuk - Vooral op kop, oren, buik en poten - Mens kan besmet raken wat heftige jeuk geeft - Therapie is wassingen met antiparasitair middel, soms corticosteroïden om heftige jeuk te onderdrukken **Auto-immune afwijkingen** Auto-immuunafwijkingen van de huid vormen een groep auto-immuunziekten waarbij antilichamen worden gemaakt tegen de eigen huid. Naast huidafwijkingen worden ook regelmatig slijmvliesbeschadigingen waargenomen. Komt zelden voor bij hond en kat. - Vitiligo: - Veroorzaakt doordat het afweerstelsel de pigmentcellen in de huid en slijmvliezen vernietigt, hierdoor ontstaan witte plekken. - Bij collies, shelties, golden en labrador retrievers verliest de huid van de neus zijn pigment. - Geen therapie, bij helder weer in zomer en winter kan onpigmenteerde huid ernstig verbranden. - Pemphigus: - Immuunsysteem valt stoffen aan die cellen van de opperhuid samenbinden, cellen raken los van elkaar, cellen worden bolvormig en blaren ontstaan - Diagnose aan hand van microscopisch onderzoek van huidbiopten - Therapie is toedienen van corticosteroïden vaak levenslang - Lupus erythematosus: - Worden antilichamen gemaakt tegen tal van lichaamseigen stoffen, o.a. tegen materiaal in de celkern - Diagnose d.m.v. microscopisch onderzoek van biopt met het aantonen van specifieke antilichamen in het bloed - Therapie hetzelfde als bij pemphigus **Seborroe** Kan ontstaan door afwijking van hormoonstelsel: - Te veel of te weinig geslachtshormoon - Te langzaamwerkende schildklier - Overactieve bijnier Ook door voedingstekorten en als complicatie bij allergie, schimmelinfecties, vlooien en dergelijke. Idiopathische vorm is wellicht erfelijk, bijv. bij teckel, spaniël en Duitse herder. Droge vorm: - Komt het meeste voor - Veel schilfers die wit tot geelbruin zijn - Huid en vacht voelen droog aan Vette vorm: - Huid en vacht voelt olieachtig aan - Kan onaangenaam ruiken Therapie bij lichte droge seborroe na eventuele oorzaak opgespoord en behandeld is, is het wassen met milde shampoo twee tot drie keer per week. **Kaalheid** *Alopecia* is een abnormale haaruitval van normale huid. Kaalheid door afwijkingen aan hormoonstelsel kunnen veroorzaakt worden door: - Te langzaamwerkende schildklier - Ziekte van Cushing - Te veel groeihormonen(reuzengroei - Te weinig groeihormonen(dwerggroei) - Testikeltumoren - Verhoogd oestrogeengehalte bij vrouwelijk dier **Overmatig poetsgedrag** Kaalheid kan veroorzaakt worden door overmatig stereotypisch poets- en likgedrag. Vaak te zien bij de kat. - Oorzaak ligt vaak bij stress - Kaalheid vooral op rug, flanken, buik en achterzijde dijen - Stoppelig effect restanten haren - Geen therapie die 100% effectief is - Oorzaak stress wegnemen als mogelijk - Creëren meer schuilplekken - Eet/drinkbakken op rustige plekken zetten - Feromonen sprays in huis plaatsen die dier kalmeren - Voeding met supplementen **Feline idiopathische symmetrische alopecia (FISA)** Feline idiopathische symmetrische alopecia begint op een leeftijd circa 2 jaar. Hierbij is: - De huid slecht behaard of kaal - Rond anus, genitale opening, buik, zijkant borst, staart, dijen en flanken - Geen jeuk of teken ontsteking - Geen therapie kat lijdt niet - Enkele keren treedt spontaan herstel op *Feline* = kat *Idiopathisch* = geen bekende oorzaak *Symmetrisch* = aandoening te zien op twee kanten van lichaam *Alopecia* = kaalheid **Huidtumoren** Bij (huid)tumoren moet eerst bekend zijn of het kwaad- of goedaardig is. Voordat het verwijderd wordt, word er een aspiratiebiopt (DNAB) genomen. Nadeel is dat slechts enkele cellen opgezogen worden met DNAB, waardoor niet alle gevallen met zekerheid te zeggen wat voor tumor, en prognose er is. Een andere manier is een punchbiopt, wat een soort appelboortje is waarmee een huidstukje verwijderd kan worden. Ook kan worden gekozen de tumor operatief ruim te verwijderen en in te sturen om vast te stellen wat de tumor is, en te beoordelen of het geheel verwijderd is in verband met microscopisch kleine uitlopers die tot ver in gezonde huid kunnen doordringen. **Lipoom (vetbult)** Lipoom is een veelvoorkomende goedaardige tumor van de onderhuid. - Voelt zacht aan - Losliggende dikte van de onderhuid - Gaat uit van vetweefsel - Komt regelmatig voor bij oudere honden, zelden bij kat Diagnose gesteld d.m.v. DNAB waarbij onder microscoop een beeld te zien is dat lijkt op vetdruppeltjes in een bordsoep. Met blote oog te zien door druppeltje water met een DNAB te mengen, in geval van lipoom zullen er vetdruppeltjes drijven. Is operatief te verwijderen afhangend van grootte, plaats en last. **Papillomen (poliep)** Virale papillomatose bij jonge honden: - Veroorzaakt door virus - Voorkomen op het wangvlies, lippen en oogleden - Zijn grijs-wit-roze - Geneest meestal binnen 5 maanden zonder therapie Bij oudere honden papillomen: - Niet veroorzaakt door een virus - Meestal op kop en poten - Gesteeld of bloemkoolachtig - Therapie is het verwijderen van enkele grotere wratten, kleinere verdwijnen dan vaak spontaan **Histiocytoom** Een histiocytoom is een goedaardige tumor. - Vooral bij jonge honden onder anderhalf jaar - Gaat spontaan in regressie dus is geen chirurgie nodig - Diagnose gesteld d.m.v. DNAB **Plaveiselcelcarcinoom** - Kwaadaardig maar zaait pas in laat stadium uit - Vooral bij katten - Op de oren, neus, lippen, oogleden en slijmvliezen van mondholte - Bij witte katten kan bloodstelling uv-licht oorzaak zijn - Diagnose d.m.v. DNAB of een biopt - Therapie is zo ruim mogelijk verwijderen tumor/bestraling kan effectief zijn **Fibrosarcoom** Bij kat komt regelmatig een *fibrosarcoom*(een kwaadaardige bindweefseltumor) van de huid, dat geïnduceerd kan zijn door injecties voor. Meeste gevallen gaat het om een injectieplaatssarcoom. - Type vaccin of producent maakt geen verschil - Temperatuur van injecties spelen wel een rol - Koude vloeistoffen geven eerder fibrosarcomen - Vooral aan rugzijde van thorax, inclusief hals en tussen schouderbladen Belangrijk om röntgenfoto van borstkas te maken i.v.m. mogelijke uitzaaiingen. Therapie is chirurgie, wel is de tumor vaak lastig te verwijderen vanwege uitgebreide groei in omliggend weefsel. Hierdoor komt het vaak terug Na chirurgie wordt geadviseerd vaccinaties in een poot of onder de staarthuid te geven, wanneer lastig kan onder de huid van bovenste ribwand geinjecteerd worden i.v.m. eerder opvallende eventuele tumor. **Hyperplasieën** Een hyperplasie is een abnormale toename van het aantal cellen van een weefsel of orgaan. - Talgklieren kunnen dit vormen - Bloemkoolachtige groeisools - Bij hond 5 mm in doorsnede - Bij kat 1 mm in doorsnede - Geen therapie nodig - Tenzij op voetzool en telkens bloed - Tenzij hond steeds eraan likt - Bij bovengenoemde redenen kan chirurgisch verwijderd worden **Cysten** Cysten zijn stevige, vrij grote blazen. - Kunnen worden gevormd vanuit zweetklieren en talgklieren - Oorzaak is meestal afsluiting van uitgang klierbuis terwijl productie doorgaat, waardoor een cyste vormt - Zijn niet schadelijk maar kunnen groot worden - Kunnen operatief verwijderd worden **Anaalzakjes** De anaalzakjes zijn geurklieren die links en rechts schuin onder de anus liggen. Bij honden wordt de inhoud soms niet meer goed afgevoerd waardoor de klieren overvol raken. - Zorgt voor jeuk - Hond gaat bijten en likken - Sommige honden gaan sleetje rijden - Hierbij worden de billen op de grond geplaatst en trekt met behulp van voorpoten in schurende beweging naar voren - Anus kan beschadigd/ontstoken raken door likken, bijten en sleetje rijden Als de anaalklieren niet op tijd leeg geknepen worden kan door ophoping van bacteriën de inhoud infecteren en volgt er een ontsteking. D.m.v. de staart omhoog trekken, te voelen voor kleine harde bolletjes en daar stevig in te knijpen van binnen naar buiten, spuit de inhoud naar buiten. Soms zijn ze te diep gelegen en moet het rectaal geleegd worden. Normale inhoud is slijmerig, helder en donkerbruin. Niet te vaak legen, anders wordt productie van inhoud gestimuleerd. **Anaalzakontsteking** Bij anaalzakontsteking: - Moet uitgeknepen worden - Kan erg pijnlijk zijn - Inhoud stinkt erg en is lichtgeel - Soms witte of geelgroene pus - Behandeling is antibiotica Als niet behandeld wordt kunnen ernstige abcessen optreden, die moeten geopend en behandeld worden met antibiotica. Bij veel terugval kan de anaalklieren verwijderd worden met risico op complicatie ontstekingen en incontinentie ontlasting. **Circumanaalklieren** Kliertjes rond de anus die tumoren (adenomen of adenocarcinomen) kunnen vormen veroorzaakt door geslachtshormonen. - Komt meest voor bij reuen - Wanneer reu gecastreerd is verdwijnen de adenomen meestal vanzelf - Adenocarcinomen moeten chirurgisch verwijderd worden. **Staartklierontsteking** Het talgklierpakket boven de staartwortel kan ontsteking vertonen. - Vooral bij reu en kater - Pakket is gezwollen, haren staan rechtop, huid erover is kaal, rood en vochtig - Therapie is plaatselijk aanbrengen zalf met antibiotica - Bij hardnekkige gevallen verwijderen van klier - Bij kat kleven de haren aan elkaar met bruinige massa, therapie hiervoor is het scheren en regelmatig wassen met ontvettende shampoo **Het oog** Het oog is erg gevoelig voor stof, zand, micro-organismen en chemisch trauma. Symptomen die wijzen op afwijking van de ogen zijn o.a.: - Roodheid en zwelling van de slijmvliezen(bindvlies) - Gezwollen oogleden - Het dichtknijpen van het oog - Ooguitvloeiing, het oog traant of er is pus te zien - Ondoorzichtig worden van onderdelen van het oog, zoals lens en hoornvlies - Een grote of juist kleine pupil - Tevoorschijn komen derde ooglid - Afwijkende of afwezige pupilreflex - Uitpuilen of juist te diep liggen van oog - Pijnlijkheid - Verminderd zicht of blind zijn Bij vast stellen van blindheid aan een oog of ogen zijn er aantal tests waarmee duidelijk kan worden gemaakt wat het zicht is. - Dreigreflex - Snel vinger naar het oog te bewegen(zo min mogelijk lucht meebewegen) - Dier dat nog kan zien zal het oog sluiten en eventueel kop afwenden - Loslopen in vreemde ruimte met obstakels - Een blind dier zou zich voortdurend stoten - Pupilreflex - Bij blind dier werkt het pupilreflex meestal niet - Bij normaal dier hoort met belichten pupil te verkleinen, en bij duisternis te vergroten - Bij verdenking van een oog slechtziend, moet het andere oog afgedekt zijn tijdens deze test **Oogonderzoek** Voor onderzoeken zijn aantal diagnostische middelen belangrijk: - Goede belichting/onderzoekslamp - Bij beoordelen oogleden, slijmvliezen en oog - Kleurstoffen - Bij vermoeding beschadiging van de cornea, kan hoornvlies met een kleurstof gekleurd worden. - D.m.v. fluoresceïne, wanneer verdund door traanvocht wordt het groen - De kleurstof hecht zich sterk aan beschadigingen van het hoornvlies - Kobaltblauw licht maakt kleurstof extra zichtbaar - Lokale anesthesie - In vorm van druppels - Een druppel in oog, na een minuut is hoornvlies verdoofd - Is nodig bij onderzoeken (bijv. derde ooglid dm.v. graafse pincet derde ooglid optillen) - Oogspiegelen - Met oftalmoscoop kan netvlies onderzocht worden - Gecombineerd met spleetlamp - Om pupil te verwijden voor onderzoek, wordt oogdruppels gebruikt die pupil verwijden - Dier beschermen voor licht tijdens onderzoek - Dier ziet tijdelijk wazig door druppels - Bij kat kan deze druppels leiden tot heftig speekselen, smakken en schuimbekken, wat vanzelf ophoudt en geen nadelige effecten heeft - Zalf(met zelfde effect) is beter te gebruiken voor een kat om bovenstaande symptomen te voorkomen - Schirmer tear test (STT) - Om te bepalen of er genoeg traanvocht gemaakt wordt - D.m.v. strookje papier bedrukt met millimeterstreepjes in de slijmvliezen te hangen, waardoor dit traanvocht opzuigt, kan na een minuut gekeken worden tot waar traanvocht is opgelopen. - Tonometer - Dient de druk van de oogbol te meten **Oogmedicatie** Aantal soorten oogmedicatie die veel wordt gebruikt bij ziekten aan de ogen: - Antibioticum - Bij bacteriële ooginfecties - Vitamine A - Ter ondersteuning van de genezing - Gladmakend, beschermend en bevordert herstel hoornvlies - Corticosteroïden - Ontstekingsremmers - Nooit gebruiken bij beschadigingen hoornvlies (remt genezing) Bij het geven van oogmedicatie moet de eigenaar bewust zijn van de instructies van het toedienen en zich daar ook echt kunnen aanhouden (therapietrouw). **Verwijderen oogbol** Redenen voor verwijderen oogbol is een pijnlijk en onbehandelbaar blind of beschadigd oog, bijv. na trauma, glaucoom(verhoogde oogdruk) of een tumor in het oog. De oogleden worden hierbij aan elkaar gehecht en haren groeien eroverheen, het is niet zielig vanwege de pijn die ontnomen wordt. Na operatie zal oogkas wat vol zijn van bloed, er kan bloedverlies via wond ontstaan maar dat is normaal. Bloedverlies kan ook via neus optreden, ook normaal. Na 10 dagen kan hechtingen verwijderd worden. **Spoedgevallen** Bij spoedgevallen met oog/ogen is van belang zo snel mogelijk naar dierenarts te sturen vanwege verlies of blindheid van het oog. Let hierbij op: - Laat het dier niet krabben aan het oog - Vervoer het dier zo, dat het rustig blijft en niet met kop ergens tegen aan stoot - Bij voorkeur door 2 personen laten vervoeren (een rijder, een verzorger) - Geen verband aanbrengen vanwege eventuele vreemde voorwerpen of botsplinters verder in oog te duwen - Wees voorzichtig en let op veiligheid (het dier heeft ernstige pijn dus kan onverwacht reageren) - Als eigenaar niet in paniek is kan het het dier goed vasthouden worden, van belang is rustig te blijven **Afwijkingen aan de oogkas** Luxatie oogbol - Bij luxatie van de oogbol is de oogbol uit de oogkas verplaatst - Kan spontaan gebeuren bij; pekinees, shih tzu en mopshond vanwege ondiepe oogkas en korte oogleden. Kan gebeuren bij opwinding of te stevig vasthouden in nekvel. Houdt deze rassen vast met de handen als een ring om de nek heen, zonder luchtpijp te knijpen of nekvel te trekken. - In andere gevallen zou trauma of hondenbeten reden kunnen zijn - Bescherm bij oogbol luxatie de oogbol tegen uitdrogen d.m.v. slaolie eroverheen te gieten, herhaal dit iedere keer als het is weggelekt - Zorg ervoor dat het dier niet over de oogbol kan wrijven/kop tegen dingen schuren - Dierenarts zal (onder narcose) oogbol terug plaatsen - Lukt dit niet vanwege zwelling slijmvlies, wordt er snede in buitenste ooghoek gemaakt. Dit maakt de oogspleet vergroot waardoor het vaak wel lukt terug te plaatsen. Hierna worden de oogleden aan elkaar gehecht over lengte van het oog en wordt oogzalf of antibiotica druppels tussen de hechtingen door aangebracht. Uitpuilende oogbol - Oogbol puilt niet geheel uit oogkas - Gevolg van bijv. ontsteking, abces of tumor - Oog komt verder naar buiten - Zorgt voor pijn bij openen van bek - Therapie afhankelijk van oorzaak (oorzaak moet behandeld worden) **Afwijkingen oogleden** Distichiasis: - Hierbij zijn haartjes op de rand van ooglid te zien (horen daar niet te zijn) - Als deze haartjes richting oog groeien geeft dat irritatie - Zorgt voor verhoogde traanproductie, dier knijpt het oog dicht - Erfelijke aandoening - Vooral bij hond zelden bij kat - Therapie bestaat uit wegbranden haarzakje - Secundaire bindvliesontsteking en ontsteking van hoornvlies kunnen optreden, en moeten behandeld worden. Trichiasis: - Haartjes op normale plaats groeien verkeerde richting, waarmee hoornvlies en/of slijmvliezen geïrriteerd raken. - Vooral bij neusplooi en bovenooglid - Een resultaat van fokbeleiden bij pekinees en chowchow (huidplooien gewenst op deze plekken) - Als irritatie aan oog niet behandeld wordt kan dit leiden tot blindheid en verlies van oog - Therapie is de afwijkende huidplooi chirurgisch corrigeren - Secundaire bindvliesontsteking en ontsteking van hoornvlies kunnen optreden, en moeten behandeld worden. Entropion: - Het naar binnen krullen van oogleden, waardoor haren van de oogleden het hoornvlies raken - Zorgt voor irritatie en vaak beschadiging aan hoornvlies - Pijnlijk, het dier houdt oog dicht en trekt oog terug in oogkas - Dit zorgt voor vicieuze cirkel hierdoor wordt entropion erger - Verhoogde traanvochtproductie waardoor oogleden nat zijn - Rode gezwollen slijmvliezen, tranenvloed en pus uit oog - Meestal gevolg erfelijke afwijking - Therapie is het operatief corrigeren door deel van ooglid te verwijderen - Milde gevallen bij (jonge) dieren wordt antibiotische zalf, eventueel gecombineerd met vitamine A. Bij jonge dieren wordt op volwassen leeftijd vaak alsnog operatief ingegrepen wanneer volgroeid. - Bij verwijderen teveel huid ontstaat kans op ectropion. - Nooit levenslang antibioticazalf behandeld Ectropion: - Het naar buiten krullen van oogleden vaak gepaard met te ruime oogspleet - Onderooglidrand hangt af waardoor traanfilm zijn functies niet goed uitoefent, hierdoor zullen stofdeeltjes en micro-organismen uit lucht niet snel genoeg weggespoeld kunnen worden met kans op infectie. - Gevolg is blindvliesontsteking - Rode gezwollen slijmvliezen, tranenvloed en pus uit oog - Erfelijke afwijking instant gehouden door fokkers - Therapie is het operatief corrigeren ooglid - Soms is beschermende oogdruppel vitamine A voldoende - Nooit levenslang antibioticazalf behandeld Tumoren: - Komen vaak voor bij honden - 90% van de gevallen is het een goedaardig adenoom(tumor van klier) - Aan te raden te verwijderen vanwege irritatie en ontsteking van slijmvliezen en hoornvlies en hoe groter de tumor wordt, hoe moeilijker chirurgisch te verwijderen - Bij kat zeldzamer - meestal kwaadaardig - Dient verwijderd te worden Ooglidverwondingen - Verwondingen oogleden en slijmvliezen - Meestal winkelhaakvormig en bloeden heftig - Moeten direct gehecht worden - Wanneer niet direct gehecht ontstaan er lelijke vergroeiingen, die zorgen voor irritatie van hoornvlies - Belangrijk dat oogliduiteinden precies op elkaar aansluiten met hechten - Therapie naast hechten is lokale antibioticumzalf en vitamine A-zalf **Afwijkingen aan het traanapparaat** Keratoconjunctivitis sicca KCS: Keratitis = ontsteking van hoornvlies Conjunctivitis = ontsteking van bindvliezen - Aandoening hoornvlies en slijmvliezen(bindvliezen) - Onvoldoende traanproductie (droge ogen) - Oorzaak kan onderontwikkeling of ontsteking klieren, maar ook aansturing ervan door zenuwen zijn - Sommige medicatie en vergiftigingen kunnen traanproductie ook verlagen - Bij kat zelden - Bij honden in kleinere hondenrassen - Verschijnselen zijn slijmerig en etterende bindvliesontsteking met roodheid en zwelling - Dier knijpt oog dicht, oogleden zijn droog en geen overmaat aan tranen - Chronische gevallen is neusspiegel erg droog - Therapie bij milde gevallen is schoonspoelen van oog, zalven met vitamine A en druppelen kunsttranen. - Therapie bij ernstige gevallen dient antibioticumzalf en aanvullende medicatie gegeven worden - Soms mogelijk chirurgisch de afvoerbuis van oorspeekselklier om te leiden, zodat niet meer naar mondholte maar oog loopt. Speeksel kan echter hoornvlies irriteren en is het resultaat soms niet voldoende. Afgesloten traanbuizen - Traanbuizen kunnen geheel of gedeeltelijk afgesloten zijn - Het probleem kan primair voorkomen maar ook secundair door vergroeien vanwege ontstekingen - Bij kat vaak secundair als complicatie bij chronische niesziekte - Belangrijkste symptoom is chronische traanstreepvorming, te zien als bruine streep in de ooghoek - Diagnose te stellen doordat opening van traanbuis slecht te zien is en een traancanule bij onderzoek direct vastloopt, geen passage fluoresceïne via de traanbuis naar neus - Belangrijk uit te sluiten dat tranenvloed veroorzaakt wordt door te veel traanproductie - Therapie is het openen of oprekken traanbuisopening onder narcose, eventueel d.m.v. siliconenbuisje inbrengen - Traanstrepen schoonmaken regelmatig **Afwijkingen aan de bindvliezen** Ectopische haartjes - Is een haar (of groepje haren) groeiend uit een haarzakje in de slijmvliezen richting het hoornvlies - Bevindt zich meestal in bovenooglid - Geeft vooral met knipperen heftige hoornvliesirritatie en al snel hoornvlieszweer - Heftige tranenvloed, knippert/knijpt oog dicht - Afwijking vaak gezien in combinatie met distichiasis - Haren vaak lastig te zien zelfs met loep - Therapie bestaat uit vernietigen haarzakje en nabehandeling met antibioticum oogzalf + vitamine A Bindvliesontsteking: - Wordt veroorzaakt door combinatie van wind, stof, allergenen, virussen, en bacteriën - Meestal beiderzijdse ontsteking - Bij eenzijdige vaak sprake van een corpus alienum(vreemd voorwerp) of verwonding, maar ook secundair naast distichiasis, hoornvlies enz. - Jeuk, tranenvloed, ooguitvloeiing, roodheid en zwelling slijmvliezen - Therapie is opsporen en behandelen oorzaak, ondersteunen van oog en bij bacteriële oorzaak antibiotica - Bindvlies ontsteking wordt ingedeeld naar type uitvloeiingen: - Sereuze bindvliesontsteking; heldere uitvloeiing - Purulente bindvliesontsteking; etterige uitvloeiing - Folliculaire bindvliesontsteking; aanwezigheid kleine blaasjes oppervlak slijmvliezen - Bij folliculaire wordt therapie toedienen van corticosteroïden gedurende 3-4 weken **Afwijkingen hoornvlies** Hoornvliesverwondingen: - Kunnen oppervlakkig, diep of perforerend zijn - Kan primair(door trauma) en secundair voorkomen (door infectie) - Knijpt oog stevig dicht, traant er en er is hoornvliesoedeem te zien - Hoornvliesoedeem is vertroebeling van hoornvlies door vochtophoping - Beschadiging kan bevestigd worden d.m.v. aankleuren fluoresceïnedruppels - Bij *beschadiging (oppervlakkig)* door vreemd voorwerp (plantdelen, gras of chips) kan dit meestal uitgespoeld worden - *Beschadigingen (diep)* zoals kras van een kattenkrab kan behandeld worden met antibioticum en vitamine A - Soms aanvullende medicatie om secundaire ontsteking van uvea te voorkomen - Bij dieper defect kan genezing langer duren, hierbij treed vaatingroei op - Bloedvaatjes groeien naar defect toe om genezing te bevorderen - Meestal blijft wit littekentje over op hoornvlies - Bij *perforerend trauma* (zoals nagels en doornen) treedt vaak heftige ontstekingsreactie van uvea op, waarbij bloed in voorste oogkamer terecht kan komen. - Therapie het verwijderen van corpus alienum door dierenarts - Grotere hoornvlieswonden soms gehecht - Nabehandeling bestaat uit geven antibioticumzalf, corticosteroïdendruppels(vanwege ontsteking iris en vaatvlies) en pijnstillende zalf Chemische trauma van het hoornvlies: - Bijtende stoffen kunnen chemisch trauma veroorzaken - Bijv. zuren, basen en wasmiddelen - Als EHBO moet eigenaar zo snel mogelijk oog spoelen met (zo schoon mogelijk) water of zelfs melk - Bij dierenartspraktijk kan d.m.v. fysiologische zoutoplossing uitgespoeld worden - Nabehandeling bestaat uit toedienen antibiotica, pijnstillende druppels en ontstekingsremmers Hoornvliesontsteking: - Kan ontstaan door mechanische prikkeling, infecties bacteriën en virussen, auto-immuunziekten en gebrek aan traanvocht - Soms geen oorzaak - Is erg pijnlijk, dier knijpt met oog en in erge gevallen afwijkend of angstig gedrag - Oppervlakkige hoornvlies ontsteking; - Hoornvliesoedeem(troebel hoornvlies met witte waas) - Beschadigingen hoornvlies; - Vaatingroei en granulatie (vormen jong, vaatrijk bindweefsel) - Littekenvormen - Langdurig hoornvliesontsteking; - Donkerbruinpigment en zelfs granulatieweefsel wordt afgezet - Pigment verdwijnt niet en granulatieweefsel zal in litteken overgaan, zicht zal hierdoor belemmerd blijven - Standaard therapie hiervoor bestaat niet, de oorzaak dient opgespoord te worden en behandeld, om aan de hand daarvan een gerichte therapie te stelen - Een iatrogene (veroorzaakte) variant van acute hoornvliesontsteking is het onvoldoende ondersteunen van een patiënt tijdens operatie of onderzoek onder narcose, doordat de oogleden niet automatisch sluiten zal het zonder zalven van de ogen uitdrogen, wordt versterkt door het liggen onder (warmt afgevende) lamp Zweervorming: - Hoornvliesontsteking kan leiden tot loslating en vervallen hoornvliesweefsel, er ontstaat dan een zweer in het hoornvlies - Hierdoor raakt hoornvlies gevoelig voor secundaire infecties - Beschadigingen kunnen aangetoond worden met fluoresceïne - Verschijnselen zijn knijpen oog, tranenvloed, roodheid, hoornvliesoedeem en fluoresceïne positief defect - Bij dieper defect treedt vaatingroei op - Geen corticosteroïden toedienen omdat deze middelen vorming van epitheelcellen remmen en de zweer dus groter wordt - Therapie is oogzalf met antibioticum en vitamine A en druppels om ontsteking iris en vaatvliezen te voorkomen en pijn te verminderen Hoornvliesquester: - Zwartbruine glanzende plaque van afstervend pigment in oppervlak van hoornvlies bij kat - Oorzaak is onbekend - Vaker bij katten met infectie van feline herpesvirus - Mechanische irritatie van hoornvlies door haren of KCS kan leiden tot een sequester - Waarschijnlijk speelt rol van niet goed kunnen sluiten van de ogen en irritatie en irritatie door neusharen rol bij vaak voorkomen bij perzen - Meestal geen sprake van pijn, alleen wat traanvloed - Vaak wordt de plaque in loop van maanden tot ene jaar afgestoten, waarna litteken overblijft - Therapie bestaat uit antibioticum en vitamine A-zalf - Als genezing lang duurt kan er ontsteking onder sequester ontstaan en moet het sequester chirurgisch verwijderd worden, nabehandeling is dan antibioticum, vitamine A-zalf en pijnstillende zalf **Afwijkingen aan de oogbol** Glaucoom: - Bij glaucoom is de druk in de oogbol te hoog - Ook wel groene staar genoemd - Als druk boven de 40 mmHg komt, zijn na 48 uur het netvlies en de gezichtszenuw onherstelbaar beschadigd en is kans op blindheid groot - Glaucoom moet dus vroegtijdig herkend worden om schade te voorkomen - Als voortdurend nieuw vocht wordt gemaakt, maar niet afgevoerd, hoopt het vocht zich op en wordt druk in voorste en achterste oogkamer te hoog - Glasachtig lichaam niet samendrukbaar, hierdoor zal deze hoge druk doorgegeven worden aan netvlies en de harde oogrok. De harde oogrok kan niet veel uitrekken en gevolg is het netvlies dat door de druk beschadigd raakt - Primair glaucoom; - Geen gelijktijdige andere oogdoening aanwezig die glaucoom kan veroorzaken - Geen afwijkingen aan voorste oogkamer en de filtratiehoek - Komt weinig voor bij de hond en zelden bij de kat - Secundair glaucoom; - Gevolg van tumoren in het oog of afwijkingen aan de lens (lensluxatie/trauma) en de uvea(uveïtis/trauma) - Hierbij wordt passage naar filtratiehoek belemmerd door tumor of lens zelf, of vernauwd door ontstekingscellen en bloedstollingseiwitten (voorkomend bij ontsteking aan iris en vaatvlies) - Acuut glaucoom; - Treedt binnen aantal uren drukverhoging op - Hier is sloom door pijn en lijkt minder te kunnen zien - Blauwwitte verkleuring van hoornvlies aan een oog - Oogbol is vergroot en puilt soms wat uit - Pupil is verwijd en lichtstijf(reageert niet op licht) - Vaatinjectie (bloedvaatjes zijn verwijd en zijn goed te zien) - Chronisch glaucoom; - Treedt chronische geringe drukstijging op - Eerste symptomen vallen eigenaar vaak niet op - Door vergroting druk in oogbol kunnen ophangbandjes van lens breken waardoor secundair lensluxatie optreedt, vaak als een hond met beide gevallen aankomt is niet meer na te gaan of in eerste instantie primair of secundair glaucoom is geweest - Therapie is verlagen van druk in het oog d.m.v.; - Medicatie die kamerwaterproductie vermindert - Medicatie die de afvoer van kamervocht bevordert - Bij secundair glaucoom dient primaire oorzaak behandeld te worden - Als medicatie niet helpt kan ook chirurgisch behandeld worden - Soms verwijderen van het oog een laatste middel als oog teveel last veroorzaakt **Afwijkingen aan de uvea (de iris, het vaatvlies en het straallichaam)** Uveïtis: - Is een ontsteking van (een deel van) de uvea, het kan vooral iris of vooral het vaatvlies betreffen maar vaak zijn alle delen betrokken - Oorzaken zijn meestal trauma en/of infecties - Trauma; doornen en kattenkrabben - Infecties; virussen, bacteriën, schimmels, protozoën en parasieten - Bij de kat is het vooral virussen (FIP, FIV, FeLV, kattenaids en feline leukemievirus). Katten met uveïtis verstandig te testen op deze ziekten - Oorzaak van uveïtis vaak onbekend (idiopatische uveïtis) - Kan eenzijdig of beiderzijds optreden, bij beiderzijds is kans op infecteuze oorzaak groter - Verschijnselen; - zwelling en roodheid van uvea en duidelijk kleine pupil, wat veroorzaakt wordt door spasme van iris wat zeer pijnlijk is en resulteert in lichtschuw zijn. - Kamerwater troubel door onstekingscellen, bloedstollingseiwitten en bloed of pus - Uveïtis staat vaak niet op zichzelf maar ook hoornvlies en slijmvliezen raken vaak betrokken - Therapie is het onderdrukken ontstekingsreactie in uvea - Toedienen corticosteroïdedruppels in oog(eventueel orale vorm) - Behandelen eventuele infectie met antibioticumzalf - Pijnstillende medicatie - Tijdens herstellen het beste dier in donkere ruimte houden - Oog doet minder pijn - Toegediende medicatie verwijd pupil waardoor in sterk verlichtte kamer netvlies kan beschadigen Tumoren: - Belangrijkste tumoren zijn de melanomen en de adenomen van het straalvormig lichaam - Eerste verschijnselen bestaan meestal uit verkleuring en zwelling van de iris zonder andere tekenen van uveïtis. Later zal een massa in het oog zichtbaar worden - In vroeg stadium kan tumor soms chirurgisch verwijderd worden, in later stadium rest soms alleen totale verwijdering van oogbol Bloedingen in de voorste oogkamer - Bloed in VOK zal niet stollen maar bezinken, hierdoor komt bloed onder in de VOK te liggen - Boven het bloed heldert VOK weer op na 1-3 dagen is het meestal opgenomen in filtratiehoek - Meestal door stomp trauma op oog, en een hoge bloeddruk bij kat **Afwijkingen aan de lens** Grauwe staar: - Elke niet-fysiologische witting of troebeling van de lens wordt grauwe staar genoemd - Veroorzaakt door beschadiging van eiwitten in lens, die uiteen kunnen vallen en vervolgens samenklonteren waardoor vertroebeling van lens ontstaat - Congenitale (aangeboren) staar - Bij leeftijden voor 6-8 weken oud - Juveniele staar - Bij leeftijden 1-8 jaar - Seniele (ouderdoms) staar - Op hoge leeftijd - Komt het meest voor - Kan ook optreden na trauma aan lenskapsel - Kan erfelijk zijn (bijv. bij dwergpoedel, Afghaan, golden retriever en Amerikaanse cockerspaniël. En bij katten perzen en Birmanen) - Meestal sprake van beiderzijdse staar - Secundaire grauwe staar - Gevolg van aantal andere oogafwijkingen zoals lensluxatie, iris- en vaatvliesontsteking of suikerziekte - Suikerziekte leidt soms zelfs binnen 14 dagen tot staar - Vraag eigenaar of hond ook veel plast en drinkt - Staar op zichzelf geeft geen pijn of ongemak - Staar verminderd zicht, als lens geheel ondoorzichtig is geworden is het dier blind, vanwege langzaam optreden meestal leert dier vaak omgaan met slechter zien - Enige behandel is chirurgisch verwijderen lens, en daarna eventueel plaatsen van kunstlens onder de eisen; - Het dier moet gezond genoeg zijn voor algehele narcose - Geen andere afwijkingen in oog aanwezig - Dier dient duidelijk gehandicapt te zijn (heeft het dier er baat bij) - Eigenaar dient voldoende gemotiveerd (hoge kosten en voor- na behandeling) Lensluxatie: - Door het scheuren van de lensbandjes kan lens loslaten - Komt vaker voor bij hond dan bij kat - Bij aantal rassen is deze afwijking erfelijk o.a. jackrusselterriër - Bij kat kan het gevolg zijn van chronische iris- en vaatvlies ontsteking of glaucoom - Bij het scheuren van lensbandjes komt glasvocht uit glasachtig lichaam dat weg kan lekken naar de VOK wat te zien is als witte wolkjes langs de pupil - Als lens volledig loslaat kan deze zich naar voren of achteren verplaatsen - Als het naar voren valt kan het voor de VOK liggen en filtratiehoek afsluiten waardoor glaucoom kan ontstaan - Als het naar achter valt dan verliest de iris zijn bolvorm en wordt deze platter - Soms valt het pas op als secundair glaucoom ontstaat wat er pijnlijk is en klachten geeft - Therapie is het verwijderen van lens - Bij hond binnen 1-3 dagen - Bij kat ontstaat minder snel secundair glaucoom dus minder spoed - Tot aan operatie wel medicatie geven **Afwijkingen aan het netvlies** Ablatio retinae(AR): - Hierbij laat pigmentlaag van het netvlies los van de laag met staafjes en kegeltjes - Ablatio betekend verwijdering of scheiding - Retina betekend netvlies - Zintuigcellen (staafjes en kegeltjes) zijn hierdoor zonder voeding en kunnen als dit te lang duurt blindheid veroorzaken - Veroorzaakt door verhoogde druk, perforerend trauma of meest voorkomend een ontsteking van netvlies - Bij kat; - Vooral bij infecties met FIP, FIV, en FeLV en hoge bloeddruk - Eigenaar merkt plotselinge blindheid en lichtstijve pupillen in wijde stand - Oorzaak moet vastgesteld worden voor therapie en dus is afhankelijk van oorzaak Afwijkend netvlies: - Netvlies kan onvolledig of afwijkend zijn aangelegd, vertoont dan plooien of laat over grotere delen los - Is erfelijk bij sommige rassen PRA (progressive retina-atrofie) - Term in honden- katten fokkenrij gebruikt voor de hele groep van erfelijke dysplasieën (afwijkende structuur) van het netvlies - Atrofie is het verschrompelen van een orgaan of weefsel doordat de cellen afsterven - Deze afwijkingen zijn progressief en onomkeerbaar - In het begin kan dier in donker niet goed zijn, wat in eerste levensmaanden al kan optreden - Binnen een aantal jaar kan dier overdag in licht ook niet meer zien - Pupillen zijn verwijd en pupilreflex is traag of afwezig - Als in donker licht in ogen wordt geschenen reflecteert dit normaal door reflecterende laag van het netvlies, bij dieren met PRA is dit oplichten veel sterker dan normaal - Erfelijk bij o.a. labradors, schapendoes. Schnauzer, abessijn en de pers - Als dier PRA heeft, staat vast dat beide ouders erfelijk belast zijn en mag men niet meer ermee fokken, daarnaast verstandig naaste familieleden ook te testen - Geen pijnlijke afwijking, en kunnen prima leven met blindheid - Belangrijk is eigenaar goed en rustig voorlichting te geven **Ziekten van het gehoor- en evenwichtsorgaan** Binnenoor bestaat uit twee zintuigen; het evenwichtszintuig en het gehoorzintuig. Het stelsel wordt ook wel het labyrint genoemd. Aandoeningen en afwijkingen van beide zintuigen beïnvloeden elkaar en hebben veel gemeen. Symptomen die kunnen duiden op afwijkingen van gehoor- en evenwichtszintuig: - Jeuk (door krabben of met kop schudden) - Pijn - Scheefhouden van kop - Afhangen van de oren - Vieze geur - Uitvloeiing - Wiebeloog (nystagmus = onvrijwillig en voortdurend ritmisch heen en weer bewegen van ogen in horizontale of verticale richting) - Doofheid (aan te tonen door buiten gezichtsveld plots hard geluid te maken) - Evenwichtsstoornissen **Ziekten van de oorschelpen** Verkeerd stand oorschelpen: - Bij geboorte van sommige hondenrassen staan soms de oren niet in juiste stand - Bijv. bij Duitse herders vanwege dat het kraakbeen in oor niet stevig genoeg is, vaak wordt op oudere leeftijd het kraakbeen steviger en staat het alsnog goed. Zo niet is er operatie mogelijk maar dat is een schoonheidsoperatie en wordt dus afgeraden. - Bij sommige rassen zoals dobermann worden oren juist naar beneden afgeplakt Wonden van de oorschelpen: - Wonden van de oren bloeden zeer hevig en moeten vaak gehecht worden - Onderweg naar dierenartspraktijk kan eigenaar de wond met vingers dichtdrukken, of opengeknipte pantykous om kop heen met zakdoek op het oor gedrukt, wat voorkomt dat dier klappert met het oor - Wonden moeten altijd gehecht worden, vanwege het kraakbeen dat anders bloot komt te liggen - Meestal gebeurt hechten onder narcose, vanwege zowel binnen als buitenkant hechten - Na hechten is het verstandig een kraag om te doen om krabben aan de wond te voorkomen - Ook wordt tijdelijk kopverband aangelegd om klapperen met oor te voorkomen - Eventueel antibioticum en pijnstillers geven Bloedoor: - Is een bloeduitstorting in de oorschelp - Bloeding bevindt tussen kraakbeen en huid aan binnenzijde oorschelp - Oorzaak meestal heftig schudden kop en krabben aan oor bij bijv. een oorontsteking - Als zachtjes in verdikking geknepen wordt voel je vocht(bloed) onder huid, deze verdikking veroorzaakt niet veel pijn, voelt niet warm en is niet rood. Het kan wel irriterend zijn - Als niet goed behandeld wordt kan een schrompeloor of bloemkooloor ontstaan door verbindweefselen van bloeduitstorting - Hierdoor kan gehoorgang dichtdrukken, wat zorgt voor oorontsteking - Door bloedoor is bloedvoorziening naar kraakbeen verstoord, waardoor kraakbeenverval optreedt, wat zelfs in bot kan worden omgezet wat voor voortdurende pijn zal zorgen - Kan leeggezogen worden met injectiespuit, maar vaak zal het dan weer terug vol vloeien en is dus geen blijvende oplossing - Therapie is het onder narcose verwijderen van bloedstolsel, waarna een kraak en kopverband aangelegd wordt met strikte rust gehouden moet worden voor 14 dagen gecombineerd met pijnstillers en eventueel antibiotica Couperen: - Is in Nederland verboden - Toch gedaan en soms zeer ondeskundig met heftige ontsteking als gevolg - Geïnfecteerde weefsel dient dan verwijderd te worden en gehecht - Soms zelfs hele oorschelp amputeren - Preventief aangifte kunnen doen bij Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming Tumoren van de oorschelp: - Bijvoorbeeld goedaardige histiocytomen bij hond - Bijvoorbeeld kwaadaardige plaveiselcelcarcinomen bij witte katten - Therapie meestal chirurgie met verwijderen van tumor dient soms forst stuk oorschelp verwijderd te worden. **Ziekten van de uitwendige gehoorgang** Advies is om eigenaren af te raden gehoorgang schoon te maken met een wattenstokje. De gehoorgang is trechtervormig en bij schoonmaken is de kans groot dat je het vuil daarmee juist dieper het oor induwt wat klachten kan veroorzaken. Oorcleaners kunnen oren schoonmaken maar voorkomen moet worden dat de stoffen uit de oorcleaner de oorhuid irriteren of het oor nat houdt als het beter kan drogen (bijv. na zwemmen). Otoscoop wordt gebruikt voor onderzoek aan uitwendig oor, het is een vergrootglas in combinatie met een lampje waarop een kijker (oortrechter) wordt gezet. Hiermee zijn uitwendige gehoorgang, het trommelvlies, de kop van de hamer en eventuele pus in middenoor te zien. Bij pijn is vaak ontsteking aanwezig, honden vinden het dus niet fijn om onderzocht te worden aan hun oor i.v.m. pijn. Bij het fixeren van een dier moet voorkomen worden dat het dier kan bijten. Hierbij mag men niet het nekvel te strak trekken want dan wordt het manipuleren met de otoscoop bemoeilijkt. Gehoorgang is het best te bekijken als gestrekt is d.m.v. de snuit in horizontale positie te houden wat ook de goede manier is om gehoorgang te kunnen zalven. De zalf dient ingebracht te worden in onderste gat dat zichtbaar is als de oorschelp gestrekt is. Als gehoorgang belemmerd wordt door oorsmeer of wondvocht kan het gespoeld worden, soms hiervoor het dier sederen. Bijna alle oorzalven zijn schadelijk voor het oor, de werkzame stoffen kunnen het evenwichtsorgaan aantasten als zalf in binnenoor komt met soms onherstelbare schade. Eigenaar mag alleen zalven als trommelvlies intact is. Bij ooraandoeningen moet dier op controle komen om te zien of therapie werkt. Oorzalven kunnen antibioticum tegen bacteriële infecties, corticosteroïden dat ontstekingsremmend en pijnstillend is en bij sommige antischimmelmiddel en/of gistdodend bevatten. **Ontsteking uitwendige gehoorgang** Hierbij wordt onderscheidt gemaakt tussen een acute en chronische ontsteking. Acute: - Kenmerkt zich door warm, pijnlijk oor met pus in gehoorgang - Dier heeft vaak veel pijn aan oor en schudt met kop en/of krabt - Ooronderzoek vaak pijnlijk - Behandeling lokaal met oorzalf Chronisch: - Symptomen zijn jeuk (ontstaat huidbeschadiging), overmatige oorsmeerproductie, aanwezigheid van pus en verdikte huid in gehoorgang waardoor deze vernauwd raakt - Mogelijke oorzaken zijn mechanische irritatie, een bacteriële infectie en chronische huidziekten - Vooral bij honden met allergische huidaandoening - Aan te raden om een BO en ABG te doen van ontstekingsmateriaal, bestaat ontsteking al langer is kans dat secundair gisten in gehoorgang komen die het verergeren - Behandeling is langdurig zalven met oorzalf op geleide van BO/ABG en daarnaast behandelen gist - Meestal nodig om gehoorgang eerst te spoelen om zalven te kunnen smeren - Als de ontsteking zo ernstig is dat gehoorgang misvormd raakt is het beter om gehoorgang geheel te verwijderen, hierbij wordt ook trommelvlies verwijderd, het dier hoort dan nog wel alleen via botgeleiding **Oormijt** Oormijt bij hond en kat wordt veroorzaakt door otodectes cynotis. - Mijten zijn speldenknopgroot, grijswit en leven op de huid in de uitwendige gehoorgang - Voeden zich met materiaal uit de opperhuid waardoor deze geïrriteerd raakt - Zorgen voor jeuk en overmatige productie bruin oorsmeer - Kunnen aangetoond worden door ooronderzoek en microscopie - Bij otoschoping onderzoek zijn mijten al snel zichtbaar als wandelende witte beestjes - Onder invloed warmte en licht worden ze actief - Lokale antiparasitaire behandeling met oorzalf of spot-on producten bestaande uit pipetjes met vloeistof die in nek gedruppeld worden **Corpora aliena** Meest voorkomende corpus alienum (vreemd voorwerp) in gehoorgang is de grasaar die zich met kleine weerhaakjes een weg baant door de gehoorgang. Hij is soms lastig te zien en geeft veel irritatie en pijn bij het dier. Ontstaat meestal plotseling, bijv. na een wandeling vooral in oorschelpen met lange haren. Uiteindelijk kan zelfs trommelvlies geperforeerd raken. Therapie is de grasaar verwijderen onder vrijwel altijd sedatie. **Trommelvlies** Trauma trommelvlies: - Een grasaartje of vreemd voorwerp kan een gaatje in het trommelvlies prikken. - Ook een kleine tumor in het middenoor (bijv. poliep bij kat) kan het trommelvlies van binnenuit kapot drukken - Soms ontstaat perforatie van trommelvlies door iatrogeen (door dierenarts) - Wanneer oorzaak verwijderd is geneest trommelvlies spontaan binnen 3-4 weken - Tijdens dat trommelvlies geperforeerd is mag geen zalf gegeven worden vanwege schadelijke stoffen die het middenoor kunnen beschadigen Ontsteking van het trommelvlies: - Bij chronische ontsteking van uitwendige gehoorgang is trommelvlies vaak verdikt en ondoorzichtig - Bij middenoorontsteking is het trommelvlies vaak rood - Bij ontsteking zal trommelvlies nooit spontaan scheuren - Als primaire ontsteking behandeld wordt zal trommelvlies ook genezen **Ziekten van uitwendige oor: het middenoor** Trauma: - Door fracturen van de schedelbasis kan trauma van middenoor optreden - Bloed in de uitwendige gehoorgang, wat niet gespoeld mag worden vanwege open verbinding kan bestaan tussen buitenwereld en hersenen - Preventief antibioticum toedienen, niet lokaal vanwege schadelijkheid aan middenoor Middenoorontsteking: - Kan ontstaan via bloedbaan, buis van Eustachius en door trommelvliesperforatie - Vooral bij kat zelden bij hond - Bij otoscopie is te zien dat trommelvlies rood is en slijmvlies van middenoor schemert rood door - Vaak pijn bij gapen en bek openen - Therapie is antibioticum met pijnstiller Poliepen: - Goedaardige woekeringen die zich ontwikkelen in het middenoor - Vaak aan lange steel nog verbonden met het slijmvlies van middenoor - Kunnen door het trommelvlies heen groeien tot in gehoorgang, waardoor ontsteking uitwendige gehoorgang ontstaat - Kunnen door buis van Eustachius groeien en in neuskeelholte uitkomen - Dit vaker bij kat, kan oorzaak zijn voor terugkerende oorontstekingen - Zijn chirurgisch te verwijderen Tumoren middenoor en binnenoor: - Kunnen uitgaan van de weefsels van het oor of van omliggende structuren zoals bot-zenuwweefsel - Kunnen pijn en druk veroorzaken - Leiden soms tot heftige signalen uit slakkenhuis of evenwichtsorgaan - Kunnen deze zintuigen doen afsterven bijv. doofheid als gevolg **Het binnenoor** Binnenoorontsteking: - Betreft vaak zowel slakkenhuis als evenwichtsorgaan - Dier houdt meestal kop scheef, waarbij aangetaste oor laagst wordt gehouden - Dier vertoont wiebelogen (nystagmus) en kan met dronkenman schap lopen(vallen om) - Komt zelden voor - Behandeling is langdurig antibiotica - Complicatie is hersenvliesontsteking; kan optreden wanneer ontsteking vanuit binnenoor doorbreekt naar schedelholte Degeneratie van het evenwichtsorgaan: - Chemische stoffen kunnen via de bloedbaan of via middenoor (als trommelvlies kapot is) in het binnenoor terechtkomen - Bij schadelijke stoffen treden binnen 2 uur symptomen op - Dezelfde klachten als bij binnenoorontsteking - Vaak treedt doofheid op - Schade aan evenwichtsorgaan is onherstelbaar - Geen therapie, in geval van kapot trommelvlies kan gehoorgang gespoeld worden Geriatrisch vestibulair syndroom: - Door onbekende oorzaak geeft evenwichtsorgaan van ene op andere moment foutieve signalen door naar hersenen - Bij oudere honden (boven 10 jaar) - Vestibulaire ataxie - Vestibulair betekend betrekking tot evenwichtsorgaan - Geriatrisch betekend betrekking tot ouderen - De centra die voor coördinatie van spieren zorgt (zoals kleine hersenen) reageren dan ook foutief - Dier houdt kop scheef, loopt in cirkels of valt om. - Soms duidelijke nystagmus - Zelden braken - Symptomen verdwijnen meestal vanzelf binnen enkele dagen tot weken, maar kunnen terugkomen - Dier ondersteunen bij ontlasten, plassen en voldoende water en voedsel binnenkrijgen