Hoofdstuk 2 Waardigheid.docx

Het belang van menselijke waardigheid (waardigheid = fundamenteel beginsel) Mens. waardigheid: behoedt ons tegen Ondraaglijke vormen v/dehumanisering + ontmenselijking Universele verklaring v/rechten v/mens (EVRM) & Handvest v/grondrechten v/EU Waardigheid mist heldere betekenis Subj. interp...

Het belang van menselijke waardigheid (waardigheid = fundamenteel beginsel) Mens. waardigheid: behoedt ons tegen Ondraaglijke vormen v/dehumanisering + ontmenselijking Universele verklaring v/rechten v/mens (EVRM) & Handvest v/grondrechten v/EU Waardigheid mist heldere betekenis Subj. interpretatie mogelijk + pers. invulling mogelijk Lijn paternalisme (v/uit overheid) n waardigheid = heel dun kan probs veroorzaken als gezien wordt als bemoeizuchtig principe of oubollig excuus DUI: verbod op verkoop v/mensonwaardige media (films n games) FR: verbod op dwergwerpen | Zweden: verbod op prostitutie GB: verbod op sadomasochisme Betekenisleegte waardigheid: vb. dubbel gebruik waardigheid Draagmoederschap: vrouw staat kind na geboorte af aan wensouders n wordt hiervoor vergoed Tegenstanders: Draagmoeder = kweekfabriek Kind is koopwaar gaat terug nr slavernij toestanden Voorstanders: verbod op draagmoederschap ontneemt vele koppels vervulling v/kinderwens gevoel v/waardeloosheid teweegbrengen Macklin en Pinker Trokken ten strijde tegen beginsel i/specifiek over bio-ethische kwesties: abortus, euthanasie, orgaandonatie Vonden waardigheid waardeloos: beter beroepen op (zelf)respect n autonomie Beroep op waardigheid is emotionele surplus: x rationeel Realiteit Macklin n Pinker hebben ongelijk Emotioneel aspect: toont dat waardigheid levendig n krachtig is waardigheid heeft kernbetekenis nodig Onenigheid over diepere mensenrechtelijke betekenis Geen apart grondrecht Wel apart grondrecht Voegt niets aan andere grondrechten, want is eerder morele houding of grondslag Voegt wel degelijk iets toe aan andere grondrechten Elk beroep op waardigheid kan je beter betogen door specifieker grondrecht (autonomie, privacy, gelijkheid) Ondanks divers gebruik kan je wel betekeniskern aanduiden die verschilt v/andere grondrechten Vier betekenisvelden I/internationale n nationale wetgeving n rechtspraak door Christopher McCrudden Verbod op onmenselijke behandeling Art. 3 EVRM: “Niemand mag onderworpen worden aan folteringen of aan onmens. Vernederende behandelingen of bestraffingen” Lijfstraffen op scholen Afscheren haren gevangenen Vader die geconfronteerd wordt met gemutileerd (verminkt) lichaam zoon Smerige gevangeniscellen Geen privacy op toilet hebben Ontkleed n betast worden i/bijzijn v/pers. ander geslacht Voedsel krijgen dat door anderen met blote handen werd vastgenomen Recht op een menswaardig bestaan (pos. recht – overheid heeft verplichting om op te treden) Art. 23 G.W.: “Belgische onderdanen worden verzekerd op sociale zekerheid, gezondheidszorg, behoorlijke huisvesting n gezond leefmilieu” Beschermt op inbreuken tegen waardigheid Verweert tegen schending v/waardigheid + pos. verplichting bij overheid Schendingen: Immuniteit voor doelgericht doden v/Palestijnse outlaws Immuniteit verkrachting binnen huwelijk (GB) DUI: bevoegdheid gekaapte vliegtuigen neerhalen + kaper vermoorden tegenstrijdig met Art. 1 Duitse Gw. Ook al kan je andere mensen redden, overweging alleen al berooft mensen op vliegtuig v/recht op mens. bestaan Het recht op zelfbeschikking (neg. recht – recht niet te worden onderworpen actie van een andere persoon of groep/overheid) Zelfbeschikking: autonome beslissingsbevoegdheid Legt overheden verbod op tussen te komen bij hoogstpersoonlijke beslissingen Abortus + Euthanasie + uitvoeren v/dwangbehandeling op wilsbekwame patiënt (toestemmingsvereiste) Het verbod op discriminatie Kwetsbare groepen i/samenleving discrimineren Groepen v/openbare activiteiten (zoals school, arbeid, dienstverlening etc.) uitsluiten Uitzonderingen maken op sociale/politieke rechten die voor iedereen gelden Groepen die afwijkend (maar schadeloos) gedrag ronduit criminaliseren Bv. verbieden v/homoseksualiteit Dehumanisering Dehumanisering = mensen reduceren tot iets lager dan mens Verbod op onmenselijke behandeling je wordt behandeld als dier Recht op mens. bestaan men laat je leven als wild dier Recht op zelfbeschikking je wordt behandeld als kind Verbod op discriminatie je wordt behandeld als onvolwaardig lid Animale en machinale dehumanisering – Nick Haslam Animale dehumanisering = ontkennen v/mens. uniciteit bij volwassen mensen Herleiden tot kind of dier Kinderen n dieren hebben deze eigenschappen nog x volledig (kind) of x (dier) Rede, cultuur, ethiek, keuzevrijheid, zelfrespect Gebaseerd op slavernij slaaf = x naam, x leeftijd, brandmerk, vastgebonden n naakt Machinale dehumanisering = ontkennen v/mens. essentie of natuur Herleiden tot robot, machine of voorwerp V/doel middel maken OF v/geheel deel maken Ontkennen v/emotionele warmte, ondernemingszin, individualiteit Vleugels bij vogels zijn essentieel om te vliegen maar x uniek want insecten hebben ze ook Animale of machinale dehumanisering? Arts noemt geamputeerde arm materiaal machinaal Politicus noemt tegenstrever linkse rat animaal Dwergwerpen: Associatie bij kattenwerpen uit Belforttoren animaal Associatie dwerg als stuk speelgoed machinaal Juridisch niet-gesanctioneerde dehumanisering De-individualisering: individueel persoon herleiden tot gem. mens Arts zegt dat je x ziek bent terwijl jij zeker bent dat er toch iets mis is Eerder i/strijd met deontologie (gepaste gedragscode) n x met strafwet Infrahumanisering: x toeschrijven v/secundaire emoties Liefde, schuld, trots, nederigheid, jaloezie Vaker bij outsiders of vreemden Superhumanisering: toeschrijven v/bovennatuurlijke krachten Zwarte Amerikanen vinden zichzelf meer intuïtief Een-dimensionalisering: herleiding tot 1 dimensie of kenmerk Reduceren tot seksuele dimensen: man/vrouw + #metoo Onderscheid gebaseerd op filosofische tradities Verschil tussen mens n dier: Nalaten v/bepaalde handelingen: begraven v/dode vijand (Hugo de Groot – De jure belli ac pacis) Verzet tegen machinale dehumanisering Immanuel Kant: “Handel steeds zodat je je medemens nooit louter als middel maar ook als doel beschouwd” Tegengaan negering v/mens. meerwaarde (essentie v/mens zijn) X is zo verwerpelijk als ontkenning v/uniek mens. eigenschap Is animale humanisering erger dan machinale ¾ betekenisvelden willen animale dehumanisering verhinderen Laatste is categorie apart Samenleving vindt animale dehumanisering erger dan machinale X logisch: voorwerp heeft lager status dan dier erger om mensen te reduceren tot voorwerp Machinale dehumanisering wordt meer normaal gevonden: Arbeiders als productiekrachten (kapitalisme) Vrouwen n mannen als lustobjecten i/pornografie Patiënten als biologisch materiaal (geneeskunde) Enkel als x totaal of permanent is met instemming door “slachtoffer” Venus Noire (film) Z-Afrikaanse vrouw komt nr Europa: kermisattractie i/Londen of seksfeestjes Prostitutie n alcoholverslaving Tentoongesteld i/museum ma overlijden Werd behandeld als gevangengenomen dier Veel verafschuwing door publiek ondanks instemming: proces ingespannen n verloren want dit was allemaal haar eigen keuze animale dehumanisering ook ondragelijk voor toeschouwers Brandon 18j., autistisch, licht verstandelijke handicap Hangt met haak aan muur: Brandon is onberekenbaar n agressief Gelijke zaak met Jolande Venema Deze beelden = ondragelijk voor getuigen Sterke gevoelens v/verontwaardiging Fysieke of lichamelijke schade voor slachtoffers Zonder instemming, autoriteit vonden dit noodzakelijk (bescherming tegen zichzelf) Moreel protest zonder rationele grond: beelden blijven ondragelijk Animale dehumanisering roept weerzin of walging op, machinale doet dit x Handhaving van de grens tussen mens en dier Beklemtonen mens. uniciteit Mentale grens + kunst, cultuur, taal n rede Culturele reproductie: muziek, dans, architectuur, moe, literatuur Bij dieren tref je dit soort cultuur x aan Verbergen v/herinnering dierlijke aard Parfum tegen dierlijke geur Kleuren lichaamsdelen: lippenstift, mascara Meubels + bestek n verwerkt vlees Weerzin voor herinnering dierlijke aard Flauwvallen bij bloed Walging voor uitwerpselen, zweet, slijm, andere lichaamssappen Erotische uitzonderingen Afkeuring boeren, scheten n spuwen Wil je iem. Vernederen, beledigen: grens tussen mens n dier overschrijden of vergelijking met dier Pissen op lijk Spuwen i/iem’s gezicht Jackie de hond deed Hitlergroet na Noemt dier nr Mohammed of Jezus Nood aan grens blijft cultureel discussiepunt historisch gegroeid Twee theorieën over de grens tussen mens en dier Terror management theory (TMT) – Becker, Solomon, Pyszchzynski Mensen hebben angst om te sterven (gedachte alleen al is ondragelijk) Angst bij Reëel gevaarlijke objecten: spinnen (aangeboren gedragsrepertorium) Situaties met risico op fatale afloop: vliegtuig n vliegtuigangst Door hogere cogn. vermogens kunnen we beter beeld stellen dan dieren (risicoanalyse) Wapening: godsdienst biedt leven na dood, cultuur, familie, ambitie, hygiëne Mens. waardigheid is buffer tegen idee dat we sterfelijke, vergankelijke dieren zijn Psychisch impact v/mensonwaardig gedrag: verpletterende doodservaring door verlaging v/mens tot dier Verdwijnen ideologie, cultuur, hygiëne of zelfvertrouwen: mensen breken, verlies onderscheid dieren Positieve evaluatie TMT berust op uitgebreid experimenteel onderzoek (COFF.., GRA.., KI..ED) Verklaart wrm inbreuk op waardigheid ook toeschouwers betrekt Verklaart opmonterende effect v/poetsen n depressieve gevoel bij onreine woning of persoon Negatieve evaluatie Doodsangst x genoeg uitgedrukt n hoe ontstaan? Wrm bij ene dierlijke handeling doodsangsten n bij andere x? Slapen, lopen, ademen, seks Wrm hebben oudere mensen minder walging? Ouder dus dichter bij dood Social exclusion theory (SET) – Navarrete, Fessler Mensen = bang om uit groep of gemeenschap verstoten te worden Ostracisme: mechanisme voor bescherming groep tegen individuen die collectieve samenwerking bedreigen Uitsluiting effectief uitvoeren: alle leden groep moeten cc met buitengesloten individu verbreken tot dier herleiden is beste kans Volledig afbreken v/individu is haast onmogelijk Animale humanisering roept walging op (“die mensen zijn vies, beter geen contact mee”) Walging voor pathogene stoffen door gesch n verspreiding ziektes Hedendaags: samen eten met kat, hond is gezicht laten likken Moslims zijn geitenneukers Animale dehumanisering (SET) want moslims worden: Vies, onhygiënisch, ziekteverwekkend Animale dehumanisering (TMT) haalt grens tussen mens n dier omlaag: Ervaring v/doodsangsten Positieve evaluatie Ervaring sociale uitsluiting is universeel traumatisch n bijgevolg onproblematisch Verklaart 4e betekenis v/waardigheid: verbod op discriminatie (je wordt behandeld als onwaardig lid) Verklaart wrm animale dehumanisering afh. is v/soort dier n soort cc met dier Negatieve evaluatie Verklaart x goed wrm animale dehumanisering psychisch verlammend werkt Eerder boos n wraakgevoelens dan depressieve gevoelens Verklaart x goed wrm animale dehumanisering ook overrompelend kan zijn voor getuigen Over dierlijke waardigheid Vb. mannen worstelen met krokodillen: dieren ervaren pijn n angst tegen dierlijke waardigheid Prob: dier kan je x reduceren tot dier Beroepen op vernedering v/dier Bv. olifant zeer intelligent n vernederend om kunstjes mee te doen Beroepen op eigenheid v/dier Beroepen op respect nr dieren toe Bv. dansende beren, ritueel slachten n olifanten zijn allemaal vernederende praktijken voor die dieren zelf Dieren “ontdierlijken” is schering n inslag: als mensen zo denken hebben we volledig andere maatschappij nodig Dieren worden gekweekt voor vlees, melk, eieren