جزوه فیزیولوژی جلسه 2 غدد (PDF)

‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جـزوه نـویسی داروسازی بندرعباس‪-‬ورودی‪۹۹‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫جزوه فیزیولوژی‬...

‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جـزوه نـویسی داروسازی بندرعباس‪-‬ورودی‪۹۹‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫جزوه فیزیولوژی‬ ‫جلسه ‪ / 2‬مبحث غدد ‪ /‬استاد سهرابی پور‬ ‫نویسندگان و تایپیست ها و ویراستار ها ‪:‬‬ ‫گلناز قزلباش‬ ‫فاطمه نصرت آبادی‬ ‫ساجده حفیظی‬ ‫محمد رضا شایگان‬ ‫گــروه‪:‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪ D‬باشی‬ ‫میراب‬ ‫صفحه آرا ‪:‬‬ ‫سیدگامیرحسین‬ ‫ــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫به نام خدا‬ ‫نمونه سوال از جلسه اول‬ ‫‪ -1‬کدام یک از هورمون های زیر از طریق مسیر سیگنالی ‪JAK_STAT‬اثرات فیزیولوژیک خود را اعمال میکند ؟‬ ‫‪)1 )1‬هورمون رشد‬ ‫‪)2 )2‬هورمون‪ADH‬‬ ‫‪)3 )3‬هورمون ‪ACTH‬‬ ‫‪ )4‬هورمون انسولین‬ ‫پاسخ ‪ :‬هورمون رشد‬ ‫‪-2‬سنتز کدام کدام هورمون به ترتیب از کلسترول – تیروزین – تیروزین است ؟‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫‪ )1‬تری یدو تیرونین _ تیروکسین _ کورتیزول‬ ‫‪ )2‬کورتیزول – تیروکسین –اپی نفرین‬ ‫‪ )3‬اپی نفرین – تیروکسین – کورتیزول‬ ‫‪ )4‬تیروکسین‪ -‬اپی نفرین – کورتیزول‬ ‫پاسخ ‪ :‬گزینه ‪2‬‬ ‫‪ -3‬کدام یک از ترکیبات زیر به عنوان هورمون شناخته میشود ولی نقش آنزیمی دارد ؟‬ ‫‪ )1‬رنین‬ ‫‪ )2‬انژیوتنسین ‪2‬‬ ‫‪ )3‬ویتامین دی فعال‬ ‫‪ )4‬اریتروپویتین‬ ‫پاسخ ‪ :‬رنین‬ ‫‪2‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫یادآوری‬ ‫کبد پروتیینی به نام انژیوتانسیوژن میسازد که تحت تاثیر رنین به انژیوتانسین ‪ 1‬ودر ریه ها تحت تاثیر آنزیم‬ ‫مبدل تبدیل میشود به آنژیوتانسین ‪2‬‬ ‫‪ -4‬ادنوزین مونوفسفات ‪ CAMP‬پیامبر ثانویه کدام یک از هورمون های زیر است ؟‬ ‫‪ )1‬اکسی توسین‬ ‫‪ADH )2‬‬ ‫‪ )3‬آلدوسترون‬ ‫‪NAP )4‬‬ ‫پاسخ ‪ :‬گزینه ‪2‬‬ ‫‪ -5‬کدام یک از واسطه های زیر اثر ‪ ACTH‬در سلول هدف را میانجی گری میکند ؟‬ ‫‪cGMP‬‬ ‫‪)1‬‬ ‫‪cAMP‬‬ ‫‪)2‬‬ ‫‪IP3‬‬ ‫‪)3‬‬ ‫‪DAG‬‬ ‫‪)4‬‬ ‫پاسخ ‪ :‬گزینه ‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫‪-6‬کدام یک پیک ثانویه برخی از هورمون هاست ؟‬ ‫‪ )1‬فسفولیپاز‪c‬‬ ‫‪ )2‬پروتین کیناز ‪c‬‬ ‫‪ )3‬پروتین ‪G‬‬ ‫‪ )4‬اینوزیتول تری فسفات‬ ‫پاسخ ‪ :‬گزینه ‪4‬‬ ‫‪ -7‬کدام زوج هورمونی به ترتیب انزیم های فسفولیپاز ‪ C‬وآدنیلیل سیکالز در القا سیگنال داخلی سلولی استفاده‬ ‫میکنند ؟‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫‪ )1‬اوکسی توسیبن – کلسی تونین‬ ‫‪ )2‬کلسی تونین – اکسی توسین‬ ‫‪ )3‬لپتین – تیروکسین‬ ‫‪ )4‬نور اپی نفرین – لپتین‬ ‫پاسخ گزینه ‪1‬‬ ‫‪ -8‬کدام یک از هورمون های زیر زودتر ظاهر میشود ؟‬ ‫‪ )1‬تری یدو تیروزین‬ ‫‪ )2‬کورتیزول‬ ‫‪ )3‬هورمون رشد‬ ‫‪ )4‬نور اپی نفرین‬ ‫پاسخ ‪ :‬گزینه ‪4‬‬ ‫‪ -9‬هورمونی فرضی به نام ‪ X‬باعث کاهش درد میشود هورمون فرضی دیگری به نام ‪ Y‬روی هورمون ‪ X‬اثر‬ ‫میگذارد وباعث مهار بیان ‪mRNA‬ی ‪ x‬میشود‬ ‫الف ) رابطه بین هورمون ‪X‬و‪ Y‬چیست ؟ به صورت آنتاگوسیتی عمل میکند‬ ‫ب) طبق اطالعات باال کدام گزینه در رابطه با هورمون ‪ XTC‬صحیح است ؟‬ ‫‪4‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫‪ )1‬هورمون پپتیدی است‬ ‫‪ )2‬هورمون استروییدی است‬ ‫‪ )3‬اطالعات کافی نیست‬ ‫توضیح ‪ :‬چون در صورت سوال در رابطه با ‪ mRNA‬برای ‪X‬صحبت کرده نتیجه میگیریم که هورمونی پپتیدی‬ ‫است‬ ‫‪Case report‬‬ ‫اقایی ‪ 46‬ساله دارای سابقع بیماری اعصاب و روان در ویزیت قبلی دوز داروهایش افزایش داده شده بیمار ادعا‬ ‫دارد که سازمان های دولتی علیه او توطیه کردند اما اکنون تصور میکند شما هم قصد دارید او را به زن تبدیل‬ ‫کنید وقتی از او میپرسید چه مدرکی برای اثبات این ادعا دارد دکمه پیراهنش را باز میکند تا عالیم ژنیکوماستی‬ ‫( بزرگی برست ) و خروج شیر از سینه هایش را نشان بدهد‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫هورمون هایی که از ‪ CNS‬ترشح میشوند را به سه دسته تقسیم میکنند‬ ‫‪ )1‬کاتکول آمین ها‬ ‫‪ )2‬هورمون های هیپوتاالسمی ( که هیپوفیز قدامی رو کنترل میکنند )‬ ‫‪ )3‬هورمون های مترشحه هیپوفیز خلف‬ ‫‪5‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫هیپوفیز‬ ‫این غده در کف جمجمه استخوان اسفنویید ودرون یک حفره قرا ر دارد که از طریق ساختاری به نام ساقه‬ ‫یا ‪ infundibulum‬این غده از سه بخش اصلی تشکیل شده ‪:‬‬ ‫هیپوفیز قدامی‬ ‫از نظر منشا جنینی کامال با بخش خلفی تفاوت دارد منشا بخش قدامی از اپی تلیوم کف حلق است در پی‬ ‫مهاجرت اپی تلیوم کف حلق به باال به وجود امده است که نام دیگر ان آدنو هیپوفیز است‬ ‫هیپوفیز خلفی‬ ‫منشا عصبی دارد در پی مهاجرت سلول های عصبی به سمت پایین به وجود امده است و در کنار بخش‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫قدامی قرار گرفته که به ان نورو هیپوفیز میگویند‬ ‫هیپوفیز میانی‬ ‫در انسان تحلیل رفته ودر حیوانات فعالیت بیشتری دارد‬ ‫‪6‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫باتوجه به تصویر بعدی میخواهیم سیستم خونرسانی در هیپوفیز را بررسی کنیم‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫نکته اولی که حایز اهمیت است تفاوت ارایش نورون های هیپوتاالموس در بخش قدامی وخلفی هیپوفیز‬ ‫است ‪.‬نورون هایی از هیپوتاالموس کشیده میشوند وتا درون هیپوفیز خلفی میروند و مواد این نورون ها به‬ ‫صورت مستقیم و از انتهای اکسونی ترشح میشوند ‪.‬‬ ‫اما از طرف دیگر نورون هایی وجود دارند که از هیپوتاالموس شروع شده وتا ناحیه ساقه یا‬ ‫‪ infundibulum‬یا ‪ median eminence‬کشیده میشوند ودر همانجا پایان میابند ( بر خالف بخش‬ ‫خلفی به درون خود هیپوفیز قدامی وارد نمیشوند )‬ ‫واما خونرسانی ‪:‬بخش خلفی هیپوفیز توسط ‪ inferior hypophyseal artery‬خونرسانی میشود وخون‬ ‫وریدی آن ان توسط ورید برداشت میشود شاخه کوچکی از ان نیز به سمت بخش قدامی میرود ولی نقش‬ ‫مهمی در خونرسانی قدامی اایفا نمیکند خونرسانی اصلی هیپوفیز قدامی توسط ‪hypophyseal artery‬‬ ‫‪ superior‬صورت میگیرد که این شریان به ناحیه ‪median eminence‬میرسد و اولین شبکه مویرگی‬ ‫را ایجاد میکند سپس از طریق وریدهایی این خون به هیپوفیز قدامی میرسد ودر انجا دومین شبکه مویرگی‬ ‫را ایجاد میکند در نهایت خون وریدی ان به سمت بدن برمیگردد‬ ‫‪7‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫اگر دقت کنید در جریان خون هیپوفیز نکته خاصی وجود دارد ‪.‬برخالف بیشتر بخش های بدن که شریان به‬ ‫شبکه مویرگی میرسد وسپس ورید از آن خارج میشود در هیپوفیز در پی شبکه مویرگی اول شبکه مویرگی‬ ‫دیگری وجود دارد در واقع دوشبکه مویرگی پشت سر یکدیگر قرار دارند که به این سیستم خونرسانی‬ ‫سیستم پورت گفته میشود توجه داشته باشید که سیستم پورت عالوه بر هیپوفیز در کبد وکلیه هم وجود‬ ‫دارد‬ ‫اما اهمیت سیستم پورت در هیپوفیز چیست ؟‬ ‫هورمون هایی که از هیپوتاالموس ترشح میشوند کنترل هیپوفیز قدامی را برعهده دارند غلظت این هورمون‬ ‫بسیار بسیار کم است به طوری که اگر سیستم پورت وجود نداشت و این هورمون به گردش عمومی خون‬ ‫میریختند وپس ازگردش کامل در بدن به هیپوفیز قدامی میرسیدند چیزی از انها نمانده بود و توانایی اعمال‬ ‫اثر نداشتند بنابراین با وجود سیستم پورت هورمون های هیپوتاالسمی بدون نیاز به ورود به گردش عمومی‬ ‫سریعا به بخش قدامی میرسند و اثر میگذارتد‬ ‫اهمیت ماجرا انقدر زیاد بود که افرادی که این مسیر را کشف کردند جایزه نوبل گرفتند چون ترشح هورمون‬ ‫کم بودو اندازگیری انها سخت بود خانم ‪ yallow‬روش رادیوایمنواسی را ابداع کرد ونصف جایزه نوبل را از‬ ‫ان خود کرد واقایان هرکدام یک چهارم جایزه را گرفتند وکار انها این بوده که ‪ 25000‬هیپوتاالموس‬ ‫حیوانی را جدا کردند تا بتوانند فقط ‪ 1‬میلی گرم هورمون ‪ TRH‬سه اسید امینه ای را جدا کنند‬ ‫‪8‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫سلول های هیپوفیز قدامی از نظر یافت شناسی به دو دسته تقسیم میشوند‬ ‫‪ -1‬سلول های که رنگ میپذیرند (کروموفیل)‬ ‫رنگ های اسیدی ( اسیدوفیل ) ‪ GH :‬و پروالکتین که به انها تومورهای اسیدوفیل هم میگویند که مربوط‬ ‫به پروالکتین یا هورمون رشد هستند‬ ‫رنگ های بازی ( بازوفیل ) ‪TSH,LH,FSH,ACTH:‬‬ ‫‪ -2‬سلول هایی که رنگ نمیپذیرند (کرموفوب ) ‪ :‬سلولهای بدون گرانول های ترشحی وسلول های بنیادی و‬ ‫سلول های اجدادی تمایز نیافته‬ ‫‪9‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫به طور کلی در هیپوفیزقدامی ‪ 5‬نوع سلول داریم که مجموعه ‪ 6‬هورمون تولید میکنند‬ ‫سوماتوتروپ ها ‪ :‬ترشح ‪ ( GH‬هورمون رشد ) که ‪ 30‬تا ‪ 40‬درصد کل سلول ها را تشکیل میدهد (‬ ‫بیشترین تعداد)‬ ‫کورتیکوتروپ ها ‪ :‬ترشح ‪ ACTH‬که ‪ 20‬درصد سلول ها را تشکیل میدهد‬ ‫تیروتروپ ها ‪ :‬ترشح ‪ TSH‬که ‪3‬تا ‪ 5‬درصد سلولها را تشکیل میدهد‬ ‫گونادوتروپ ها ‪ :‬ترشح ‪ LH‬و‪ FSH‬که سه تا پنج درصد را تشکیل میدهند‬ ‫الکتو تروپ ها ‪ :‬ترشح ‪ ( PRL‬پروالکتین ) که ‪3‬تا‪ 5‬درصد را تشکیل میدهند‬ ‫به هیپوفیز قدامی اصطالحا ‪ master gland‬گفته میشود چرا که هورمون های بسیار مهمی را ترشح‬ ‫میکند که بر اکثر بخش های بدن تاثیر دارد‬ ‫همانطور که گفتیم هورمون های مترشحه از هیپوتاالموس بر هیپوفیز قدامی تاثیر میگذارند‬ ‫بررسی هورمون ها ‪:‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫توجه ‪ :‬شکل باال مهم است و باید حفظ شود‬ ‫* هورمون ) ‪ : GnRH (Gonadotropin releasing hormone‬از هیپوتاالموس به ‪median‬‬ ‫‪ eminence‬ترشح میشود و پس از رسیدن به شبکه دوم مویرگی و اثر بر هیپوفیز روی سلول های‬ ‫میشود سپس این هورمون به سلول‬ ‫گونادوتروپ ) تاثیر میگذارند و باعث افزایش ترشح ‪ LH‬و ‪FSH‬‬ ‫هدف خود ‪ , testis ,ovary‬میرسند و در پی اثر بر انها هورمون هایی مثل استروژن و پروژسترون ترشح‬ ‫میشوند که بر بافت های مختلفی تاثیر میگذارند‬ ‫* هورمون ) ‪ : GHRH(Growth hormone- releasing hormone‬باعث افزایش هورمون رشد‬ ‫میشود که این هورمون بواسطه کبد ) ‪IGFs(Insulin-like growth factor‬ها را میسازد که در بیشتر‬ ‫بافت ها گیرنده دارد فاکتور دیگری وجود دارد که برروی هورمون رشد اثر دارد ‪ somatostatin‬که اثر‬ ‫مهاری بر هورمون رشد دارد الزم به ذکر است که در حالت فیزیو لو ژیک اثر این فاکتور مغلوب است‬ ‫* هورمون ‪ : CRH(corticotropin – releasing hormone ) :‬باعث افزایش ترشح ‪ ACTH‬میشود‬ ‫که با اثر بر غدد ادرنال موجب ترشح کورتیزول و الدوسترون و یک سری از اندروژن ها میشود که بر بسیاری‬ ‫از بافت ها اثر میگذارد‬ ‫‪11‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫* هورمون ) ‪ : TRH( Thyrotropin –releasing hormone‬باعث افزایش ترشح ‪ TSH‬از هیپوفیز‬ ‫قدامی میشود ‪ TSH‬روی تیرویید اثر گذاشته و ترشح ‪ T3,T4‬را زیاد میکند‬ ‫* دوپامین ‪ :‬مترشحه از هیپوتاالموس اثر مها ری بر بر ترشح پروالکتین دارد هورمون پروالکتین با اثر بر‬ ‫بافت ‪ breast‬باعث تشکیل شیر میشود‬ ‫فاکتور دیگری که بر ترشح پروالکتین اثر دارد ) ‪ PRFs (Prolactin- releasing hormone‬میباشند‬ ‫اثر تحریکی بر ترشح پروالکتین دارد ولی در حالت فیزیو لوژیک اثر این فاکتور مغلوب است‬ ‫توجه‬ ‫هورمون های ‪TS H‬و ‪ FSH‬و‪ LH‬همگی از دو زنجیره بتا و الفا تشکیل شده اند که زنجیره الفا در همگی انها‬ ‫مشابه است اما زنجیره بتا در هر هورمون اخنصاصی است و باهم تفاوت دارند هورمون دیگری که چنین‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫ویژگی دارد هورمونی است که از جفت ترشح میشود )‪ (hCG‬است برای همین در تست های بارداری‬ ‫نوشته میشود بتا ‪ hCG‬زیرا زنجیره الفا ان مشترک است و زنجیره بتا اختصاصی است‬ ‫‪12‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫نکته‬ ‫هیپوتاالموس هورمون های متعددی را ترشح میکند که هیپوفیز را کنترل میکندهیپو فیز تقریبا کل بدن‬ ‫مارا تحت شعاع قرار میدهد هیپوتاالموس کنترلش را از طریق پیام های مختلفی که دریافت میکند انجام‬ ‫میدهد ‪.‬هیپوتاالموس این پیام ها را از کجا دریافت میکند ؟‬ ‫هیپوتاالموس از وضعیت همگی بخش های بدن مطلع است وباتوجه به انها ترشح هورمون ها را تنظیم‬ ‫میکند اطالعاتی از قبیل ‪ :‬غلظت تمامی هورمون ها ‪.‬غلظت الکترولیت ها ومواد غذایی ومیزان اب بدن وحتی‬ ‫شرایط روحی و روانی بدن توسط دستگاه لیمبیک به هیپوتاالموس مخابره میشود پس میتوان نتیجه گرفت‬ ‫در شرایط روحی نامناسب مثل افسردگی ممکن است تعادل غلظت هورمو ن بدن بهم بخورد و ترشح‬ ‫هورمون ها از حالت تعادل خارج شود‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫در این تصویر اسم هورمون های هیپوتاالموسی و تعداد امینو اسید ان را میبینیم که تعداد امینو اسید را‬ ‫الزم نیست حفظ کنید ‪.‬‬ ‫‪GnRH‬چگونه باعث تنظیم ترشح ‪ FSH‬و ‪ LH‬از یک نوع سلول میشود ؟ بدن چگونه متوجه میشود کدام‬ ‫هورمون را ترشح کند ؟‬ ‫به طور ساده فرکانس ترشح هورمون ‪ GnRH‬در بدن اهمیت دارد فرکانس ترشح این هورمون دایما در حال‬ ‫تغییر است در صورتی که فرکانس ان باال باقی بماند رسپتور هایش اصطالحا ‪ down regulate‬میشوند‬ ‫ودیگر ‪ GnRH‬نمیتواند عمل کند بنابراین با تغییر مستمر فرکانس این هورمون ترشح ‪ FSH ,LH‬تنظیم‬ ‫میشود ‪.‬به طور خالصه هنگامی که فرکانس بیشتر است نسبت ترشح ‪ LH‬بیشتر میباتشد وقتی فرکانس‬ ‫کمتر میشود نسبت ‪ FSH‬به ‪ LH‬بیشتر میشود پس فرکانس ان تعیین میکند که نسبت ‪FSH‬به ‪ LH‬چطور‬ ‫تغییر کند‬ ‫‪14‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫در این تصویر مکانیسم های پیشنهادی برای ان را میبینیم‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫در باالی تصویر میبینیم رکانس بیشتر شده ترشح ‪ LH‬بیشتر است ‪ FSH‬کمتر است زمانی که فرکانس‬ ‫‪ GnRH‬کم شده ‪ LH‬کمتر شده ولی ترشح ‪ FSH‬از حد پایه باالتر رفته است‬ ‫شکلی دیگر که همین موضوع را نشان میده‬ ‫کودکی به کمبود ‪ GnRH‬میباشد چه عوارضی را در صورت درمان نشدن نشان خواهد داد ؟ چگونه او را‬ ‫درمان میکنید ؟‬ ‫‪15‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫اگر بگوییم ‪ GnRH‬را روزی سه بار بزن ممکن است همان قضیه ‪ down regulation‬رسپتورها ویاهمان‬ ‫برهم خوردن باالنس ‪ FSH,LH‬اتفاق بیوفتد‬ ‫پس در صورت کمبود هورمون ‪ GnRH‬در بدن یک بیمار تزریق کمکی هورمون چگونه انجام میشود ؟‬ ‫برای جلوگیری از ‪ down regulation‬رسپتورها حتی االمکان باشد تزریق هورمون شبیه به پالس های‬ ‫طبیعی بدن باشد به همین منظور از پمپ هایی استفاده میشود که به وسیله سوزن کوچکی به بدن وصل‬ ‫اند و همگام با فرکانس طبیعی بدن اقدام به تزریق میکنند و ترشح ‪ FSH,LH‬را کنترل کند گاه برای‬ ‫انسولین هم از این پمپ استفاده میشود چون نمیشود روزی ‪1‬یا‪ 2‬بار از این دارو استفاده کرد‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫هورمون های تروفیک ‪ :‬هورمون هایی هستند که از طریق هیپوتاالموس ترشح میشوند و بر بافت های‬ ‫مختلف تاثیر میگذارند‬ ‫‪16‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫سوال‬ ‫در صورت قطع ارتباط بین هیپوتاالموس و هیپوفیز در یک فرد مبتال در اثر تروما ( ضربه ) ترشح هورمون‬ ‫ها چه تغییری میکند؟‬ ‫باتوجه به مطالب وتصویر قبلی همه هورمون های ترشح شده از هیپوتاالموس اثر تحریکی برترشح هورمون‬ ‫ها دارند به غیر از هورمون های موثر بر پروالکتین ‪.‬بنابراین با قطع ارتباط بین این دو بخش ترشح همگی‬ ‫هورمون ها کاهش میابد به غیر پروالکتین که ترشح ان افزایش میابد‬ ‫‪Case report‬‬ ‫اقایی ‪ 46‬ساله دارای سابقع بیماری اعصاب و روان در ویزیت قبلی دوز داروهایش افزایش داده شده بیمار‬ ‫ادعا دارد که سازمان های دولتی علیه او توطیه کردند اما اکنون تصور میکند شما هم قصد دارید او را به زن‬ ‫تبدیل کنید وقتی از او میپرسید چه مدرکی برای اثبات این ادعا دارد دکمه پیراهنش را باز میکند تا عالیم‬ ‫ژنیکوماستی ( بزرگی برست ) و خروج شیر از سینه هایش را نشان بدهد‪.‬‬ ‫سوال‬ ‫در بیماران اعصاب و روان مذکر تحت درمان دارویی قرار میگیرند عارضه ای ممکن است رخ بدهد به نام‬ ‫ژنیکوماستی که موجب بزرگ شدن سینه ها و حتی خروج شیر از انها میشود علت ان چیست ؟ یا به طور‬ ‫کلی علت بزرگ شدن سینه ها در مردان یا ترشح نشدن شیر در خانم هایی که باردار نیستند چیست ؟‬ ‫‪17‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫داروهای اعصاب و روان عموما انتاگونیست های دوپامین هستند بنابراین میتوانند باعث مهار دوپامین شود‬ ‫بنابراین در پی مهار دوپامین ترشح پروالکتین افزایش میابد (عرضه‪) hyperprolactinemia‬‬ ‫وعوارض گفته شده را ایجاد میکند به طور کلی هر چیزی که اثر مهاری دوپامین را بردارد میتواند به‬ ‫ژنیکوماستی و تولید شیر بینجامد بسیاری از داروها در بالین اثرات ژنیکوماستی دارندمانند انتگوسیت های‬ ‫دوپامین ‪.‬داروهای رسپریدون و تری فلوپرازین نیز میتوانند چنین عوارضی داشته باشند در زنان باردار‬ ‫ترشح استروژن رسپتورهای دوپامین را کاهش میدهند وتمایل دوپامین به رسپتور را کم میکنند‬ ‫علت ژنیکوماستی در این بیمار این است که دوز داروهایش افزایش یافته بوده و داروهای او از نوع انتاگوسیت‬ ‫های دوپامین بوده اند در موارد نادری تومورهایی ممکن است وجود داشته باشند که پروالکتین ترشح کنند‬ ‫حتی ممکن است تومورهای نا به جا وجود داشته باشند به این معنی که مثال تومور در ریه است ولی پروالکتین‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫ترشح میکند‬ ‫پروالکتین با کمک هورمون های رشد و استروژن و استروییدهای فوق کلیه موجب رشد سینه ها درجوان‬ ‫میشود اماتستوسترون که از زمان بلوغ در مردان ترشح میشود مانع از رشد سینه ها در مردان میشود حتی‬ ‫ممکن است مردان در زمان بلوغ دچار مقداری ژنیکوماستی شوند ولی خود به خود برطرف میشود‬ ‫اثرات هورمون پروالکتین‬ ‫در زنان تولید شیر ‪.‬رشد بافت ‪. Breast‬مهار ‪ GnRH‬در طی زمان کوتاه بعد زایمان ( به نوعی‬ ‫‪ ) contraceptive‬و مانع از بارداری میشود البته چندان قابل اعتماد نیست‬ ‫در مردان ‪ :‬نقش پروالکتین در مردان نامشخص است اما مشخص شده که کم شدن یا زیاد شدن هورمون موجب‬ ‫نوعی نا باروری در مردان میشود‬ ‫جدول غلظت های پروالکتین ( نیاز به حفظ اعداد نیست به طور مقایسه ای بلد باشید )‬ ‫‪18‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫حداکثر مقدار پروالکتین در مردان از حداقل مقدار ان در خانم ها کمتر است‬ ‫در خانم ها بسته به اینکه در کدام قسمت از دوره جنسی خود هستند یا اینکه باردار باشند یا نه مقدار این‬ ‫هورمون تغییر میکند‬ ‫جدول داروهاییی که باعث افزایش ترشح پروالکتین میشوند ( نیازی به حفظ اسامی نیست )‬ ‫‪19‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫در بدن چند نوع فیدبک منفی داریم‬ ‫‪ : Response- Driven Feedback‬که از قبل با ان اشنایی داریم مثل‬ ‫هنگامی قند خون باال رود ترشح انسولین کم میشود یا هنگامی غلظت سدیم در بدن باال رود غلظت‬ ‫هورمون الدوسترون کاهش میابد‬ ‫‪Endocrine- Axis-Driven Feedback‬که مختص ترشح هورمون های هیپوفیزی و هیپوتاالموسی‬ ‫است‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫اگر دقت کنید در مسیر شکل زیر ترشح هورمون ها در سه سطح صورت میگیرد ‪ :‬سطح هیپوتاالموس ‪.‬سطح‬ ‫هیپوفیز و سطح سلول هدف (غده نهایی ) بنابراین فیدبک کمی پیچیده تر است و تنظیم ان از طریق ‪loop‬‬ ‫های مختلفیس صورت میگیرد که برای نام بردن این مسیرها از الگوی زیر استفاده میشود‬ ‫‪20‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫به زبان ساده تنظیم ترشح هورمون ها از چند مسیر صورت میگیرد‬ ‫مورد اول ‪ :‬هورمون های ترشح شده از غده نهایی (‪ ) target cell‬میتواند بر روی هیپوفیز و هیپوتاالموس اثر‬ ‫گذاشته و ان را مهار کند مسیر ‪ Long loop Feedback‬چون مسیر طوالنی است‬ ‫مورد دوم ‪ :‬هورمون ترشح شده از هیپوفیز میتواند روی هیپوتاالموس اثر گذاشته و ان را مهار کند (مسیر‬ ‫‪) short loop feedback‬‬ ‫مورد سوم ‪ :‬همچنین هورمون هایی که از هیپوتاالموس و هیپوفیز ترشح میشوند و نیز میتوانند بر روی خود این‬ ‫غدد اثر گذاشته و ان را مهار کنند (‪) ultrashort loop‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫به طور مثال در مورد هورمون های ‪T3‬و‪ T4‬ازاد شدن این هورمون ها از تیرویید با ‪long loop feedback‬‬ ‫ترشح هورمون ها ی ‪ TRH,TSH‬را مهار میکند‬ ‫سوال‬ ‫اگر بیماری دچار اختالل در یکی از هورمون های این چرخه مثال کورتیزول باشد ایا بررسی غدد ادرنال کافی‬ ‫است ؟‬ ‫‪22‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫خیر گاهی اوقات الزم است عالوه بر غدد ادرنال غده هیپوفیز و هیپوتاالموس نیز بررسی شوند ( گاهی الزم است‬ ‫و گاهی الزم نیست ) این اختالل میتواند چند حالت داشته باشد مثال کورتیزول افزایش پیدا کرده اما با فیدبک‬ ‫منفی ‪ACTH‬و‪ CRH‬کاهش پیدا کرده اند این نشان دهنده این است که بیمار دچار اختالل اولیه است و ایراد از‬ ‫خود غده ادرنال است (مثال تومور در ناحیه غده ) در این صورت تنها بررسی غده ادرنال کافی است‬ ‫درمورد دیگر شاهد هستیم که عالوه بر باال بودن کورتیزول هورمون ‪ ACTH‬هم باالست اما هورمون ‪CRH‬‬ ‫پایین است به این حالت اختالل ثانویه (‪ )secondary hypersecretion‬میگوییم و منشا اختالل غده‬ ‫هیپوفیز میباشد و اختالل در سطح ادرنال نیست مثال احتمال وجود تومور در هیپوفیز وجود دارد‬ ‫اما در حالت بعدی به ندرت عالوه بر دو هورمون قبلی سطح ‪ CRH‬نیز باال میباشد که علت ان اختالل در‬ ‫هیپوتاالموس است به این حالت که به ندرت رخ میدهد اختالل ثالثیه میگویند ( توجه داشته باشید که بعضی‬ ‫منابع این مورد هم جز اختالل ثانویه نام گذاری کردند ) پس اگر در این مسیر از آدرنال ‪ MRI‬بگیریم و بگیم‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫سالمه درست نیست و باید هیپوتاالموس را کنیم‬ ‫‪23‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫در ابتدا به بررسی دو تا ‪ case report‬می پردازیم‪.‬در اولی بیماری با افت فشار خون و بیحالی پذیرش شده‬ ‫است‪.‬بیمار هیستوری از تکرر ادرار می دهد به طوری که بی خواب شده و در نتیجه همیشه خسته است‪.‬مدام‬ ‫احساس تشنگی می کند حتی وقتی که مقدار زیادی آب می نوشد‪.‬امروز به کوهنوردی رفته بود و نتوانسته به‬ ‫مقدار همیشگی آب بنوشد‪.‬به شدت تشنه است و سرگیجه دارد در حالی که دوستش با نوشیدن همان مقدار‬ ‫آب هیچ مشکلی ندارد‪.‬فشار خون بیمار کمتر از حد معمول و کراتینین و افزایش یافته است‪.‬بعد از دریافت سرم‬ ‫و کمی استراحت فشار خون و کراتینین او به حد طبیعی برمیگردد‪.‬بیمار می پرسد که آیا با وجود پر ادراری‬ ‫مبتال به دیابت شده است؟‬ ‫بعد از اینکه شرایط مریض پایدارد شد سرم او را قطع می کنیم و به او می گوییم که در این دو ساعت آب نخورد‬ ‫و بعد از آن از او آزمایش سدیم پالسما می گیریم و بعد حجم ادرار ‪ 24‬ساعته او را اندازه گیری می کنیم‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫اسموالریته ادرار این بیمار ‪ 70‬است و قند خونش نرمال است بنابراین مبتال به دیابت نیست‪.‬حجم ادرار ‪24‬‬ ‫ساعته او افزایش یافته و سدیم پالسمای وی نیز باد حدود ‪ 141‬باشد که افزایش یافته است‪.‬اسموالریته پالسما‬ ‫محدوده اش بین ‪ 50‬تا ‪ 1200‬است ولی اینجا ‪ 70‬است که به نظر می آید ادرارش خیلی رقیق است‪.‬‬ ‫‪ -1‬علت افزایش حجم ادرار و رقیق شدن آن چیست‬ ‫‪ -2‬بیمار به چه اختاللی مبتال می باشد و چه هورمونی در آن نقش دارد‬ ‫‪ -3‬چرا با وجود نوشیدن مقدار زیاد آب بیمار همچنان تشنه است‬ ‫‪ -4‬چرا کراتینین خون بیمار افزایش و فشار خون رو کاهش یافته است‬ ‫‪ -5‬اسموالریته پالسما چگونه محاسبه می شود‬ ‫‪-6‬اسموالریته ادرار چند است‬ ‫‪24‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫‪ -7‬جهت تایید تشخیص خود چه آزمایش تکمیلی انجام خواهید داد‬ ‫‪ -8‬چگونه بیمار را درمان خواهید کرد‬ ‫‪ -9‬چگونه پرنوشی روانی در بیمار را رد میکنید‬ ‫در ‪ case report‬دوم آقای ‪ ۶۸‬ساله یک سال پیش همزمان با تشخیص سرطان سلول های ریه بازنشست‬ ‫شده است‪.‬بیمار توان ضعیف شده‪.‬یک شب بعد از شام همسرش متوجه شد که گیج و خواب آلوده است هنگام‬ ‫تماشای تلویزیون دچار تشنج شبه صرع شد‪.‬دلیل این مورد چه میتواند باشد؟‬ ‫همانطور که گفتیم یک سری نورون هایی که جسم سلولی شان در هیپوتاالموس قرار دارد آکسون آنها به‬ ‫سمت هیپوفیز خلفی امتداد یافته است‪.‬به این سلول ها "‪"magnocellular neurons‬گفته می شود‪.‬این‬ ‫سلول ها دو دسته اند‪.‬یکی ‪ paraventricular‬و دیگری ‪.supraoptic‬سوپر اُپتیک ها بیشتر ‪ ADH‬ترشح‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫میکنند در حالی که پاراونتریکوالر ها بیشتر اکسی توسین ترشح می کنند‪.‬البته هر کدام می تواند به اندازه یک‬ ‫ششم از آن یکی هورمون را ترشح کند‪.‬هورمون های تولید شده در اجسام سلولی توسط آکسون ها به هیپوفیز‬ ‫خلفی منتقل شده و در پاسخ به سیگنالهای مختلف ترشح می شوند‪.‬‬ ‫دیده شده که اگر ساقه بین هیپوتاالموس و هیپوفیز قطع شود ترشح این هورمون نیز به صورت موقت قطع می‬ ‫شود ولی پس از چند روز از انتهای نورون های بریده شده ترشح هورمون ها شروع می شود به طوری که دوباره‬ ‫به حالت اولیه خود برمیگردد‪.‬این هورمون ها به دلیل اینکه جزء هورمون های پپتیدی هستند به صورت پری‬ ‫پرو هورمون ساخت میشوند و یک فرگمنت با آنها ترشح می شود که اسم آن نوروفیزین است‪.‬ساختار شیمیایی‬ ‫این دو هورمون را اگر بررسی کنیم می بینیم که بسیار به یکدیگر شبیه هستند‪.‬هر دو از ‪ ۹‬اسید آمینه ساخته‬ ‫شده اند و پیوندهای دی سولفیدی دارند و فقط در دو تا اسید آمینه با هم تفاوت دارند‪.‬به ‪ ADH‬آرژنین‬ ‫‪25‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫وازوپرسین هم گفته میشود زیرا اولین بار این هورمون در خوک شناسایی شد که اسید آمینه آرژنین نداشت‬ ‫ولی انسان این اسید آمینه را دارد‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫‪.‬هورمون ‪ ADH‬از هیپوفیز خلفی ترشح میشود و بر توبول های انتهایی کلیه اثر میکند‪.‬رسپتور های این‬ ‫هورمون از نوع ‪ G‬پروتئینی است‪.‬عمل آن افزایش نفوذ پذیری توبول انتهایی و مجاری جمع کننده به آب و در‬ ‫نتیجه بازجذب آب از نورون است‪.‬توبول های انتهایی کلیه رسپتور هایش از نوع ‪ G‬پروتئینی است که هفت بار‬ ‫عرض غشا را طی کرده اند‪.‬و نیمه عمر آن ‪ ۱۸‬دقیقه است‪ ADH.‬سه نوع گیرنده دارد ‪.‬نوع ‪( V1‬در دوز زیاد)که‬ ‫در انقباض عضالت صاف عروق نقش دارد‪.‬نوع ‪ V3‬در هیپوفیز قدامی هستند که در افزایش ‪ ACTH‬نقش‬ ‫دارند‪.‬نوع ‪ V2‬که مهم تر از دو مورد قبلی است در توبول های دیستال و جمع کننده قرار دارند و نقش آنتی‬ ‫دیروزی یا ضد اداری دارند‪.‬‬ ‫فرض می کنیم اسموالریته خون زیاد شده و خون غلیظ شده است‪.‬‬ ‫در هیپوتاالموس گیرنده هایی وجود دارند به نام ‪(Osmoreceptor‬به اسموالریته حساس هستند) که وقتی‬ ‫فشار اسمزی بدن باال می رود سلول های حاوی این نوع گیرنده چروکیده می شوند و با فرستادن پیامی به‬ ‫هیپوفیز خلفی باعث ترشح ‪ ADH‬می شود‪.‬همین گیرنده ها هنگامی فشار اسمزی باال یک پیام دیگری را به‬ ‫مرکز تشنگی میفرستند و مرکز تشنگی را فعال می کنند باعث میشوند که ما آب بخوریم‪.‬این ‪ ADH‬آزاد شده‬ ‫‪26‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫در خون به توبول های انتهایی کلیه می رسد که در این توبول ها رسپتور های ‪ V2‬وجود دارد‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫در توبول های کلیه برای بازجذب آب کانال هایی وجود دارد به نام کانال های ‪.Aquaporin channels‬انواع‬ ‫مختلفی دارند(‪ 13‬نوع الی بیشتر) نوع این کانال ها که فقط آب را منتقل میکنند‪.‬ممکن است مقداری‬ ‫گلیسرول هم منتقل کنند ولی معموال چیز دیگری به جز آب از آنها منتقل نمی شود‪.‬بنابراین خاص آب هستند‬ ‫به همین دلیل کلیه می تواند جذب سدیم و آب را از همدیگر کنترل کند‪.‬‬ ‫در قسمت های ابتدایی توبول های کلیوی انواع مختلفی از این کانال ها وجود دارند که به بازجذب آب کمک‬ ‫می کنند‪.‬بعد از آن می رسیم به قسمت انتهایی توبول کلیوی ‪.‬از قبل میدانیم که سلول هایی مثل سلول های‬ ‫‪27‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫دستگاه گوارش و سلول های کلیوی دوقطبی اند‪.‬یعنی اگر یک سمت را لومن در نظر بگیریم که ادرار در آن‬ ‫حرکت می کرده که دفع شود باید ابتدا از غشای مجرایی جذب شده و بعد از وارد شدن به سلول باید جذب‬ ‫مویرگ های دورتوبولی شود‪.‬به این سلول ها‪،‬سلول های دوقطبی می گویند زیرا ‪TRANSPORTER‬هایی که در‬ ‫غشای لومنی قرار دارند با آنهایی که در غشا های ‪ base‬و ‪ lateral‬وجود دارند با یکدیگر متفاوتند‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫همچینین کانال های ‪ aquaporin‬متفاوتی در سلول های توبولی قرار دارند که ما با نوع ‪Aqp_3‬و ‪Aqp_4‬و‬ ‫‪ Aqp_2‬کار داریم‪.‬همانطور که میدانیم این سلول ها دارای گیرنده ‪ V2‬متصل به ‪ G‬پروتئین هستند که‬ ‫‪ cAmp‬دارند و فعالیت های خود را از طریق پروتئین کیناز‪ A‬انجام می دهند‪.‬ابتدا پس از اتصال ‪ ADH‬آدنیالت‬ ‫سیکالز فعال شده‪.‬آدنیالت سیکالز باعث افزایش ‪ cAMP‬شده و ‪ cAmp‬باعث افزایش(فعال شدن) پروتئین‬ ‫کیناز ‪ A‬می شود‪.‬پروتئین کیناز با فسفریله کردن برخی آنزیم ها ‪ AQP-2‬موجود در سیتوپالسم را به غشای‬ ‫سمت لومن منتقل میکند و با این کار آب بازجذب می شود‪.‬هر گاه غلظت ‪ ADH‬کم باشد کانال های ‪AQP-2‬‬ ‫به سمت سیتوپالسم بر میگردند‪.‬ما در غشای قاعده جانبی بیس و لترال‪،‬آکوآپورین های ‪ 3‬و ‪ 4‬را همیشه‬ ‫داریم‪.‬بنابراین وقتی آب بتواند از غشا اولیه رد شود و وارد سلول شود برای عبور از غشای بیس و لترال مشکلی‬ ‫ندارد اما در حالت معمول روی غشای مجرایی همان ‪،‬کانال های آکوآپورینی نداریم مگر اینکه ‪ ADH‬مسیر‬ ‫‪ SIGNAL TRANSDUCTION‬را به راه بیندازد که پروتئین کیناز ‪ A‬بتواند کانال ‪ AQP-2‬که داخل‬ ‫سیتوپالسم ذخیره شده را به غشای مجرایی بچسباند‪.‬حال تا وقتی ‪ ADH‬داخل خون ماست‪ AQO-2،‬روی‬ ‫‪28‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫غشای مجرایی قرار دارد بنابراین آبی که برای دفع رفته از این کانال ها وارد سلول شده و از کانال های‬ ‫آکوآپورینی ‪ 3‬و ‪ 4‬رد شده و به دور مویرگ های دور توبولی آمده و جذب می شود‪.‬وقتی ‪ ADH‬نباشد این‬ ‫کانال ها (‪)AQP-2‬کنده شده و به داخل سلول می آیند و بدین ترتیب آبی دیگر بازجذب نمی شود‪(.‬این‬ ‫مکانیسم اثری بود که ‪ ADH‬باعث بازجذب آب می شد)‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫عواملی که باعث افزایش ترشح ‪ ADH‬می شوند عبارت اند از‪:‬‬ ‫‪-1‬افزایش فشار اسمزی پالسما و به دنبال آن افزایش ‪ADH‬‬ ‫‪-2‬کاهش حجم خون تا حدی باعث افزایش ‪ADH‬می شود‬ ‫‪-3‬درد و استرس‬ ‫‪-4‬تهوع‬ ‫‪-5‬آنژیوتانسین ‪2‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫همچنین عواملی مثل کاهش فشار اسمزی پالسما و افزایش حجم خون و میتوانند باعث کاهش ترشح ‪ADH‬‬ ‫شوند‪.‬نوشیدن الکل نیز باعث دیورز شدید می شود زیرا باعث مهار ترشح ‪ ADH‬می شود‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫زمانیکه ‪ ADH‬خون افزایش یابد از طریق اثر فیدبک منفی که روی اسمو رسپتور ها دارد دوباره ترشح ‪ADH‬‬ ‫کاهش پیدا می کند‪ (.‬حجم خون که زیاد شود هم به همین ترتیب می تواند روی ترشح ‪ ADH‬اثر گذارد)‪.‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫اگر افزایش اسموالریته همراه با کاهش حجم خون باشد ‪ ،‬حال این ‪ 2‬محرک با هم می توانند به شدت ترشح آن‬ ‫‪ ADH‬را زیاد کنند‪.‬‬ ‫برای مثال در یک اسموالریته ثابت ‪ 290‬و حالت هایپر ولمیا ‪ ،‬ترشح ‪ ADH‬به این صورت است که در شکل زیر‬ ‫که با ستاره مشکی مشخص شده و حال اگر در همین اسموالریته ‪ ،‬هایپو ولمیا داشته باشیم ‪ ،‬ترشح ‪ ADH‬به‬ ‫میزانی که در شکل مشهود است ‪ ،‬بیشتر است‪(.‬ستاره قرمز)‬ ‫پس اگر همراه با افزایش اسموالریته ‪ ،‬هایپو ولمیا هم داشته باشیم ‪ ،‬میزان ترشح ‪ ADH‬افزایش ِ بیشتری پیدا‬ ‫می کند ‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫اسموالریته نرمال پالسما خون در بدن انسان بین ‪ 280‬تا ‪ 300‬میلی اسمول بر لیتر است‪.‬تغییرات اسموالریته‬ ‫در توبول های کلیه می تواند بین ‪ 50‬تا ‪ 1200‬متغییر باشد که رِنجی به این وسیعی به میزان ‪ ADH‬بستگی‬ ‫دارد ‪.‬هر چه ‪ ADH‬خون باال تر باشد ‪ ،‬ادرار ِ خیلی غلیظ با اسموالریته حداکثر ‪ 1200‬می تواند دفع شود ‪.‬‬ ‫(یکی از نادر ترین قسمت های بدن است که میتواند اسموالریته باالتر از حد نرمال را تحمل کند)‬ ‫و اگر ‪ ADH‬خون کم باشد می تواند ادراری خیلی رقیق با حجمی زیاد و با اسموالریته ‪ 50‬دفع شود ‪.‬پس بین‬ ‫‪ 50‬تا ‪ 1200‬بسته به اینکه شرایط هیدریشن بدن چگونه است ‪ ،‬اسموالریته ادرار می تواند تغییر کند ‪.‬‬ ‫مقدار نرمال اسموالریته ادرار بین ‪ 600 - 500‬میلی اسمول بر لیتر است ‪.‬‬ ‫ت‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫در صورت عدم تولید و نداشتن ‪ ، ADH‬اختاللی تحت عنوان دیابت بی مزه بوجود می آید که پر ادراری از عالئم‬ ‫این عارضه می باشد‪.‬‬ ‫علت این نامگذاری‪:‬‬ ‫کلمه دیابت به معنی پر ادراری است ‪.‬در زمان های قدیم به بیماری های پر ادراری ‪ ،‬دیابت گفته می شد‪.‬در‬ ‫برخی موارد ادرار افراد شیرین مزه بود برای همین به آن دیابت شیرین یا دیابت ملیتوس گفته می شد‪.‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫اما در مورد این بیماری اینگونه نبود و ادرار شیرین نبود که به آن دیابت بی مزه یا ‪Diabetes insibdus‬‬ ‫گفته می شود‪.‬‬ ‫توجه!‬ ‫پس خود کلمه دیابت شما را دچار اشتباه نکند چون این ‪ 2‬هورمون ِ انسولین و ‪ ADH‬هیچ ربطی به همدیگر‬ ‫ندارند بلکه ‪ 2‬هورمون کامال مستقل اند اما چون کسانی که اختالل این دو هورمون را دارند دچار پر ادراری می‬ ‫شوند بنابراین به آن دیابت می گویند‪.‬‬ ‫دیابت بی مزه (پر ادراری )‬ ‫عدم تولید ‪ADH‬‬ ‫در صورت ترشح بیش از حد هورمون ‪ ، ADH‬اختاللی به نام ‪ Inappropriate ADH Syndrome‬ایجاد می‬ ‫شود ‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫انواع دیابت بی مزه ‪:‬‬ ‫یک دیابت ممکن است ناشی از کمبود ‪ ADH‬باشد و یک دیابت ناشی از کمبود رسپتور و اختالل مسیر های‬ ‫‪ signal transduction‬باشد‪.‬این دیابت بسته به اینکه چه چیزی موجب آن شده ‪ ،‬چند حالت دارد‪:‬‬ ‫ت‬ ‫‪33‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫‪-1‬دیابت نوروژنیک (مرکزی یا ‪: )central‬‬ ‫* در این حالت ‪ ،‬مغز ‪ ADH‬تولید نمیکند‪.‬‬ ‫* درمان این بیماری می تواند با تجویز هورمون ‪ ADH‬باشد ‪.‬یعنی بیمار هورمون را به صورت کمکی دریافت‬ ‫می کند ‪.‬دریافت این هورمون بصورت قطره ای می باشد(‪ADH‬را بصورت قطره ای ساخته اند) که قطره آن‬ ‫دسموپرسین یا ‪ DDAVP‬نام دارد و به داخل بینی اسپری می شود ‪.‬‬ ‫(هورمون های پپتیدی ‪ ،‬تزریق می شدند اما به دلیل اینکه تعداد امینو اسید های این هورمون کم است به درون‬ ‫بینی اسپری می شود و از طریق مخاط بینی جذب خون می شود‪.‬‬ ‫‪-2‬دیابت نفروژنیک (اختالل در سطح رسپتور یا مسیر سیگنالی) ‪:‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫* در این حالت هورمون ‪ ADH‬در بدن یافته می شود و در خون وجود دارد اما گیرنده ای برای آن وجود ندارد‬ ‫و رسپتور های ‪ V2‬ایراد دارند ‪.‬‬ ‫* درمان قطعی برای این اختالالت مولکولی وجود ندارد بنابراین باید اختالالت این افراد بررسی و درمان ِ‬ ‫نگهدارنده صورت گیرد‪.‬‬ ‫* این بیماران چون آب زیادی از دست می دهند ‪ ،‬غلظت سدیم در بدن آنها افزایش می یابد ( توجه داشته‬ ‫باشید که مقدار ‪ ِ total‬سدیم تغییر نکرده بلکه آب خون کم شده)‬ ‫بنابراین نباید رژیم غذایی پر سدیم داشته باشند‪.‬‬ ‫از انجایی که تعادل سدیم حائز اهمیت است و اگر به هم بریزد اختالالت عصبی ایجاد می کند ‪ ،‬دیورتیک هایی‬ ‫برای آنها تجویز می شود که سدیم را همراه آب زیادی که دارد دفع می شود ‪ ،‬دفع کند تا تعادل سدیم خون در‬ ‫بدن آنها به هم نخورد و حفظ شود ‪.‬پس درمان آنها درمانی حمایتی است (پس درمان این دیابت نسبت به‬ ‫دیابت نوروژنیک ‪ ،‬سخت تر است)‬ ‫‪-3‬دیابت حاملگی ‪:‬‬ ‫* شیوع آن بسیار کم است و در طول دوره بارداری رخ می دهد‪.‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫‪ADH‬‬ ‫دو مکانیسمی که اسموالریته خون را تنظیم می کنند‬ ‫تشنگی‬ ‫ما می توانیم روزانه مقدار بسیار زیادی نمک مصرف‬ ‫کنیم اما مقدار اسموالریته خون که در واقع نمادی‬ ‫از غلظت سدیم خون است و از همان محاسبه غلظت‬ ‫سدیم بدست می اید ‪ ،‬تغییر چندانی نکند ‪.‬اما کافی‬ ‫است که سیستم ‪ ADH‬یا مکانیسم تشنگی دچار اختالل‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫شود یا تشنه باشیم ولی آب نخوریم با خوردن مقدار اندکی‬ ‫نمک ‪ ،‬اسموالریته به شدت افزایش پیدا میکند و افزایش‬ ‫اسموالریته مساوی است با اختالل عملکرد سلول ها ‪.‬‬ ‫مقایسه دیابت ‪Insipidus‬و سندروم ترشح نابجای ‪: ADH‬‬ ‫گ‬ ‫‪35‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫‪: Case Report 1‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫بیمار خانمی که دچار پر ادراری بود در واقع کمبود هورمون ‪ ADH‬را داشت بنابراین وقتی نتوانسته بود آب‬ ‫بنوشد‪ ،‬چون حجم مایع خونش کم شده بود ‪ ،‬غلظت کراتینین زیاد شده بود وگرنه غلظت ‪ total‬کراتینین او‬ ‫باال نبود ‪.‬به همین دلیل با تزریق سرم ‪ ،‬هم حجم فشار خون خوب شد و هم کراتینین آن نرمال شد‪.‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫طبق نتایج ذیل حجم ادرار زیاد می شود (حجم نرمال ادرار ‪ 2.5‬لیتر در روز ) و سدیم خون افزایش پیدا میکند‬ ‫و اسموالریته ادرار به حداقل میزان خود یعنی نزدیک ‪ 50‬رسید‪.‬‬ ‫ک‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫نحوه محاسبه اسموالریته پالسما‪:‬‬ ‫چون اصلی ترین یون خارج سلولی ‪ ،‬سدیم است کافی است سدیم را اندازه گیری کنیم و آزمایشی تحت عنوان‬ ‫اسموالریته نداریم اما اگر سدیم خون را ضرب در عدد ‪ 2.1‬کنیم (‪ 2‬به جهت یون کلر که به همراه سدیم است‬ ‫و ‪ 0.1‬برای یون های دیگر) ‪ ،‬اسموالریته بدست می آید‪.‬‬ ‫به این ترتیب غلظت سدیم خون که افزایش یابد ‪ ،‬اسموالریته هم افزایش می یابد ‪.‬البته در محاسبه این‬ ‫اسموالریته برای کسانی که بیماری کلیوی دارند یا بیواِن کراتینین باال و یا دیابت دارند و قند خون خون باال‬ ‫دارند ‪ ،‬باید بیواِن و قند را هم در نظر بگیریم‪.‬‬ ‫(یاد آوری ‪ :‬اسموالریته ادرار بین ‪ 50‬تا ‪ 1200‬است‪).‬‬ ‫اگر بیماری ‪ ،‬پر نوشی ِ روانی داشته باشد چگونه آن را از کمبود ‪ ADH‬متمایز می کنیم ؟‬ ‫(پاسخ را در سامانه نوید ارسال کنید‪).‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫‪: Case Report 2‬‬ ‫بیماری با تشخیص سرطان ریه مراجعه کرده است که بعد از شام خسته و بی حال بوده و دچار تشنج شده است‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫نتایج آزمایش او به شرح زیر است ‪:‬‬ ‫بعضی از سلول های سرطانی ریه می توانند ‪ ADH‬ترشح کنند ‪.‬بنابراین این فرد دچار افزایش ترشح ‪ ADH‬شده‬ ‫و به همین دلیل افزایش بیش از حد این هورمون موجب تغلیظ ادرار و کاهش سدیم پالسما شده است‪.‬‬ ‫این کاهش شدید سدیم موجب تشنج میشود‪.‬‬ ‫‪ Na‬خون‬ ‫*افزایش بیش از حد ‪ADH‬‬ ‫همانطور که مشاهده می کنید اسموالریته این بیمار از ‪ 280‬کمتر است و اسموالریته ادرار آن به ‪ 1200‬نزدیک‬ ‫شده و افزایش یافته ‪.‬‬ ‫درمان این بیماری توسط نرمال سالین ِ ‪ 3‬درصد ( که نسبت به ‪ ، 0.9‬محلولی هایپر تونیک محسوب می شود)‬ ‫‪ ،‬صورت گرفت و توصیه شد که مصرف آب را محدود کند‪.‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫هورمون اکسی توسین ‪:‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫هورمون بعدی مترشحه از هیپوفیز خلفی که محل ساخت آن هسته پاراونتریکوالر است و باعث انقباض رحم در‬ ‫هنگام زایمان و انقباض ‪ breast‬برای خروج شیر می شود‪.‬‬ ‫تولید شیر‬ ‫پروالکتین‬ ‫خروج شیر‬ ‫اکسی توسین‬ ‫مشاهده شده که در صورتی که غده هیپوفیز در حیوانات برداشته شود ‪ ،‬زایمان باالخره اتفاق می افتد (چه این‬ ‫غده باشد چه نباشد) ‪.‬بنابراین می توان نتیجه گرفت که اکسی توسین ‪ ،‬آغاز کننده زایمان نیست بلکه تسهیل‬ ‫کننده ی آن است ‪.‬‬ ‫(البته در این حیوانات در صورت نبود و یا همان برداشت غده هیپوفیز ‪ ،‬زایمان به مدت طوالنی تری به طول می‬ ‫انجامد پس منجر به تسهیل زایمان می شود )‬ ‫هنگامی که سر جنین روی کانال زایمانی قرار می گیرد و فشار می آورد ‪ ،‬این فشار های مکانیکی از طریق‬ ‫گیرنده های کششی به مغز منتقل می شود و موجب رهایش بیشتر اکسی توسین می شود ‪.‬رهایش بیشتر‬ ‫اکسی توسین ‪ ،‬مساوی است با انقباض بیشتر و به دنبال آن تحریک دوباره و بیشتر گیرنده ها ‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫به این ترتیب یک فیدبک مثبت اتفاق می افتد تا تولد رخ دهد‪.‬‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫مکیدن ‪ breast‬توسط نوزاد نیز به همین‬ ‫ترتیب فیدبک مثبتی را ایجاد می کند که‬ ‫از طریق گیرنده های کششی ‪ ،‬باعث انتقال‬ ‫سیگنال هایی به هیپوتاالموس می شود (پیام های‬ ‫حسی به هیپوتاالموس می آید ) که در نتیجه آن‬ ‫هم فاکتور افزایش دهنده پروالکتین را و هم‬ ‫ترشح اکسی توسین را زیاد می کند‪.‬افزایش‬ ‫رهایش اکسی توسین مساوی است با انقباض‬ ‫سلول های ‪ breast‬و خروج راحت تر شیر‪.‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫مسیر ‪ ِ signal transduction‬این هورمون چیست ؟‬ ‫گیرنده های اکسی توسین هم از گیرنده های ‪ G‬پروتئینی اند اما بر خالف ‪( ADH‬که مسیر ‪ AC‬بود) ‪ ،‬مسیر‬ ‫هورمون اکسی توسین ‪ ،‬فسفولیپاز ‪ DAG ، C‬و ‪ IP3‬می باشد ‪.‬مسیر هایی که قرار است به انقباض منجر شوند‬ ‫معموال از این طریق است چون افزایش ‪ DAG‬و ‪ IP3‬باعث افزایش پروتئین کیناز ‪ C‬و همچنین باعث افزایش‬ ‫خروج ‪ Ca‬از شبکه سارکوپالسمی شده و خروج ‪ Ca‬مساوی است با انقباض ‪.‬‬ ‫م‬ ‫مسیر های فیدبکی ِ این هورمون ‪:‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫ا‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫امروزه حدس زده می شود که هورمون اکسی توسین در رفتار ها و ارتباطات روزمره افراد موثر است و نقش‬ ‫بسزایی در همه رفتار های اجتماعی دارد و به گونه ای این هورمون یک ‪ neuromodulator‬شناخته می‬ ‫شود که به آن ‪ cuddle hormone‬یا هورمون عشق نیز گفته می شود ‪.‬پس در هم رفتار های اجتماعی به‬ ‫نظر می آید که اکسی توسین افزایش می یابد که به دنبال آن حس خوبی را به انسان می دهد ‪.‬‬ ‫به عالوه دیده شده در افرادی که اوتیسم دارند و نمیتوانند ارتباطات اجتماعی برقرار کنند ‪ ،‬میزان اکسی توسین‬ ‫مغز کم است و جامعه علمی امیدوار است که در آینده از اکسی توسین در درمان اختالالت روانی استفاده شود‪.‬‬ ‫*آمپول اکسی توسین که در بیمارستان در بخش زنان استفاده می شود که به وسیله آن ‪ ،‬زایمان را القا‬ ‫میکنند و مردم عادی آن را تحت عنوان آمپول فشار می شناسند و از قضا چندان رابطه خوبی با این آمپول‬ ‫ندارند به دلیل اینکه در برخی ‪ ،‬هایپر سِنسیتیویتی ِ شدیدی به این اکسی توسین نشان می دهند ‪.‬پس باید به‬ ‫مقدار کم در سرم افراد تزریق شود تا بصورت قطره قطره وارد بدن شود و باید دوز آن به خوبی و با دقت تجویز‬ ‫شود چرا که تزریق مستقیم این هورمون می تواند حساسیت و پارگی رحم را در پی داشته باشد که در اثر‬ ‫خونریزی زیاد می تواند خطر فوت مادر را ایجاد کند ‪.‬بنابراین الزم است دریافت آن به آرامی صورت گیرد‪.‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬  ‫جلسه ‪ – 2‬مبحث غدد‬ ‫فیزیولوژی‬ ‫جزوه نویسی داروسازی بندرعباس ‪99‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪D‬‬ ‫گــــروه‬