Maternal and Child Health (MCH) - PDF

‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬  Fatemeh Nahidi PhD 2 ‫بهداشت مادر و کودک‬ MATERNAL AND CHILD HEALTH (MCH) ‫تعریف‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک ‪3‬‬ ‫)‪MATE...

‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬  Fatemeh Nahidi PhD 2 ‫بهداشت مادر و کودک‬ MATERNAL AND CHILD HEALTH (MCH) ‫تعریف‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک ‪3‬‬ ‫)‪MATERNAL AND CHILD HEALTH (MCH‬‬ ‫ در هر جامعه ای مادران و کودکان‪ ،‬در اولویت ارائه خدمات قرار دارند‪.‬‬ ‫ این دو گروه در کشورهای در حال توسعه حدود ‪ ۷۰‬درصد جمعیت را تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫ مادران و کودکان عمده ترین گروه مصرف کننده خدمات بهداشتی در کلیه جوامع هستند‪.‬‬ ‫ مادران و کودکان بسیار آسیب پذیر بوده و در معرض خطراتی که سالمت شان را تهدید می کند قرار دارند‪:‬‬ ‫ خطرات تهدید کننده زنان؛ بارداری و زایمان‬ ‫ خطرات تهدید کننده شیرخواران و کودکان؛ مسائل مربوط به رشد‪ ،‬تکامل و بقای آنها‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫بهداشت مادر و کودك ‪4‬‬ ‫)‪MATERNAL AND CHILD HEALTH (MCH‬‬ ‫ در کشورهای توسعه یافته ‪ ۵۰‬درصد از مرگ ها در گروه سنی باالی ‪ ۷۰‬سال است‬ ‫ در کشورهای در حال توسعه همین نسبت مرگ در کودکان در نخستین سال تولد رخ می دهد‪.‬‬ ‫ قسمت اعظم مشکالت و اختالالت دوران بلوغ مربوط به بی توجهی والدین در زمینه‬ ‫پیشگیری یا درمان به موقع بیماریهای دوران کودکی است‪.‬‬ ‫ در نتیجه بهترین زمان برای ارائه خدمات بهداشت خانواده زمان ازدواج و دوران کودکی‬ ‫است‪.‬‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک ‪5‬‬ ‫)‪MATERNAL AND CHILD HEALTH (MCH‬‬ ‫ ‪MCH‬؛ مراقبت های بهداشتی ارتقایی‪ ،‬پیشگیری‪ ،‬درمانی و بازتوانی برای مادران و کودکان‪.‬‬ ‫ بهداشت مادر و کودک رشته ای است که با هدف تامین‪ ،‬حفظ و ارتقای سطح سالمت جسمی‪،‬‬ ‫روانی و اجتماعی زنان و کودکان از طریق ارائه خدمات بهداشتی‪ ،‬پزشکی‪ ،‬تغذیه ای و بهزیستی‬ ‫فعالیت می کند‪.‬‬ ‫ این رشته برای باال بردن سطح بهداشت و رفاه مادر و کودک و پرورش استعداد و توانایی آنها و‬ ‫دستیابی به زندگی بهتر و تطابق مناسب تر با محیط بسیار کمک کننده و موثر است‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫اهداف بهداشت مادر و کودک ‪6‬‬ ‫ اهداف ویژه ‪:MCH‬‬ ‫‪ -۱‬افزایش امید به زندگی در زمان تولد‬ ‫‪ -۲‬کاهش میزان مرگ و میر کودکان کمتر از یکسال‪ ،‬برنامه واکسیناسیون‪ ،‬آب سالم و ‪ORS‬‬ ‫‪(.‬ص ‪ ۳۴‬جلد ‪) ۱‬‬ ‫‪ -۳‬ارتقاء تکامل جسمی و روانی ‪ -‬شناختی کودکان و نوجوانان در خانواده‬ ‫‪ -۴‬کاهش میزان ابتالی به بیماری های قابل پیشگیری‬ ‫‪ -۵‬باال بردن مخارج سرانه بهداشتی‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫اهداف بهداشت مادر و کودک ‪7‬‬ ‫ اهداف ویژه ‪:MCH‬‬ ‫‪ -۶‬شناسایی مهمترین علل مرگ و میر اطفال کمتر از ‪ ۵‬سال‪.‬‬ ‫این عوامل در ایران‪:‬‬ ‫‪ ‬بیماریهای تنفسی‬ ‫‪ ‬بیماریهای عفونی و انگلی‬ ‫‪ ‬در نوزادان نارس سوء تغذیه و ایست تنفسی حین زایمان‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫اهداف بهداشت مادر و کودک ‪8‬‬ ‫ اهداف ویژه ‪:MCH‬‬ ‫‪ -۷‬کاهش میزان معلولیتهای کوتاه مدت و بلند مدت ناشی از بیماری های قابل پیشگیری‬ ‫‪ -۸‬بهبود میزانهای رشد و نمو توسط‪:‬‬ ‫‪ ‬برنامه های آموزش تغذیه‬ ‫‪‬تعیین میزان کالری الزم دریافتی برای فعالیت متوسط‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫اهداف بهداشت مادر و کودک ‪9‬‬ ‫ اهداف ویژه ‪:MCH‬‬ ‫‪ -۹‬کاهش میزان مرگ و میر مادران و ارتقاء بارداری سالم که مهمترین علل در ایران‪:‬‬ ‫‪ ‬خونریزی های پیش‪ ،‬حین‪ ،‬و پس از زایمان‬ ‫‪ ‬افزایش فشار خون‬ ‫‪ ‬عفونت های زایمانی‬ ‫“هدف اصلی خدمات بهداشتی مادر و کودک سالمتی در طول زندگی انسان ها است”‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪10‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک‬ ‫مراقبت پیش از زایمان‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪11‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک‬ ‫مراقبت پیش از زایمان‬ ‫ مراقبت پیش از زایمان‪ ،‬عبارتست از مراقبت زن در دوران بارداری‪.‬‬ ‫ هدف اصلی ٓان به پایان رساندن دوران بارداری با حفظ سالمت مادر و کودک است‪.‬‬ ‫ بهتر است هرچه زودتر پس از ٓاغاز بارداری شروع شود و در تمام دوران بارداری ادامه یابد‪.‬‬ ‫ در بعضی کشورها برای تحت پوشش قرار دادن هرچه زودتر مادر توسط چرخه خدمات‬ ‫پیشگیری‪ ،‬گزارش موارد بارداری‪ ،‬الزامی است‪.‬‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪12‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک‬ ‫اهداف مراقبتهای پیش از زایمان‬ ‫ ارتقاء‪ ،‬حفظ و نگهداری سالمت مادر در دوران بارداری‬ ‫ تشخیص موارد پرخطر و توجه مخصوص به ٓان ها‬ ‫ پیش بینی عوارض بارداری و پیشگیری از ٓان ها‬ ‫ برطرف کردن اضطراب و ترس همراه با زایمان‬ ‫ کاهش میزان های ابتال و مرگ و میر در مادر و کودک‬ ‫ ٓاموزش اجزای مراقبت کودک‪ ،‬تغذیه‪ ،‬بهداشت فردی و بهسازی محیط به مادر‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫بهداشت مادر و کودك ‪13‬‬ ‫ توصیه های مربوط به بهداشت فردی هم از اهمیت زیادی برخوردار است مانند‪:‬‬ ‫ نیاز به شستشوی روزانه و پوشیدن لباس های تمیز‬ ‫ موها کوتاه و تمیز باشد‬ ‫ هشت ساعت خواب و حداقل دو ساعت استراحت پس از ناهار‬ ‫ از یبوست با خوردن سبزی‪ ،‬میوه و ٓاب میوه پیشگیری شود‬ ‫ از مصرف مسهل های روغنی پرهیز شود‬ ‫ ورزش به صورت کار سبک در خانه توصیه می شود‪.‬‬ ‫‪ (.‬ص ‪ ۳۴‬و ‪ ۳۵‬جلد اول)‬ ‫ ولی فعالیت فیزیکی شدید در دوران بارداری ممکن است بر جنین آسیب برساند‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪14‬‬ ‫اهمیت بهداشت مادر و کودک‬ ‫ مراقبت پیش از زایمان تنها به معنای لمس شکم‪ٓ ،‬ازمایش خون و ادرار و تعیین اندازه های لگن‬ ‫زن نیست‪.‬‬ ‫ بدون تردید این کارها در مراقبت پیش از زایمان مهم هستند ولی ٓاماده سازی روانی زن هم به‬ ‫اندازه ٓاماده سازی جسمی اهمیت دارد‪.‬‬ ‫ باید به زن باردار زمان و فرصت کافی داده شود تا درباره همه جنبه های بارداری و زایمان به‬ ‫روشنی و ٓازادانه حرف بزند‪.‬این کار در برطرف کردن ترس های او از زایمان‪ ،‬بسیار موثر‬ ‫است‪.‬‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪15‬‬ ‫اهمیت بهداشت مادر و کودک‬ ‫‪ -۱‬مادران در سنین باروری و کودکان‪ ،‬دو سوم جمعیت کشور را تشکیل می دهند‬ ‫که جزء آسیب پذیر ترین گروه های تشکیل دهنده اقشار جامعه هستند‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کودکان سرمایه های هر جامعه هستند‪.‬کودکان بیمار بار سنگینی را بر جامعه‬ ‫تحمیل می کنند‪.‬‬ ‫‪ -۳‬با ارتقاء سطح سالمت و بهداشت موجب تامین سالمت جامعه و توسعه ملی می‬ ‫شویم‪.‬‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اهمیت بهداشت مادر و کودک‬ ‫‪ -۴‬میزان مرگ و میر شیرخواران (کودکان زیر یکسال ) مهم ترین شاخص تعیین کننده وضعیت‬ ‫اقتصادی و اجتماعی و بهداشتی یک جامعه است این میزان در کشورهای در حال توسعه چندین‬ ‫برابر کشورهای پیشرفته است‬ ‫‪ -۵‬بسیاری از مشکالت سالمتی در دوران بزرگسالی به دلیل عدم توجه والدین و واحدهای بهداشتی‬ ‫درمانی در پیشگیری سریع و به موقع در کودکی بوده است‪.‬‬ ‫‪ -۶‬لذا پیشگیری‪ ،‬تشخیص و درمان به موقع بیماری ها در زنان باردار و نوزادان و کودکان از‬ ‫اهمیت ویژه و تعیین کننده ای برخوردار است‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪17‬‬ ‫دامنه فعالیت های بهداشت مادر و کودک‬ ‫‪ -۱‬آموزش بهداشت‬ ‫‪ -۲‬مراقبت ها و بهداشت ازدواج و قبل از تشکیل جنین‬ ‫‪ -۳‬مراقبت های دوران بارداری‪ ،‬زایمان و پس از زایمان‬ ‫‪ -۴‬بهداشت کودکان‪ ،‬نوزادان و شیرخواران؛ کنترل رشد و نمو (بهداشت دوران قبل از مدرسه)‬ ‫‪ -۵‬فاصله گذاری مناسب بین فرزندان (طبق پروتکل های بهداشتی ‪ ۱/۵‬تا ‪ ۲‬سال)‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪18‬‬ ‫دامنه فعالیت های بهداشت مادر و کودک‬ ‫‪ -۶‬مراقبت از کودکان زیر ‪ ۶‬سال‬ ‫‪ -۷‬بهداشت مدارس‬ ‫‪ -۸‬بهداشت نوجوانی و بلوغ‬ ‫‪ -۹‬بهداشت کودکان معلول و عقب مانده‬ ‫‪ -۱۰‬بهداشت جامعه در ارتباط با جوانان‪ ،‬اعتیاد ‪ ،‬الکلیسم‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪19‬‬ ‫دامنه فعالیت های بهداشت مادر و کودک‬ ‫‪ -۱۱‬بهداشت سالمندان‬ ‫این فعالیت ها در روستاها توسط خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی روستایی‬ ‫و در شهر ها به وسیله درمانگاه های بهداشت مادر و کودک وابسته به مراکز بهداشتی‬ ‫درمانی انجام می شود‪.‬‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪20‬‬ ‫بهداشت مادر و کودك‬ ‫مراقبت بعد از زایمان‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪21‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک‬ ‫مراقبت بعد از زایمان‬ ‫ اهداف مراقبت های پس از زایمان بدین شرح می باشد‪:‬‬ ‫‪ -۱‬پیشگیری از عوارض دوره پس از زایمان‬ ‫‪ -۲‬بازگشت سریع مادر به وضع سالمت بهینه‬ ‫‪ -۳‬مراقبت از کافی بودن تغذیه کودک از پستان مادر‬ ‫‪ -۴‬ارائه خدمات مرتبط با قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت‬ ‫‪ -۵‬ارائه امورش های اساسی بهداشت به مادر یا خانواده او‪.‬‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪22‬‬ ‫بهداشت مادر و کودك‬ ‫مزایای شیر مادر‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪23‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک‬ ‫مزایای شیر مادر‬ ‫ شیر مادر در هر شرایطی برای شیرخوار‪ ،‬خوراک ایده ٓال است و هیچ خوراک دیگری‬ ‫برای کودک پیش از چهار یا پنج و شش ماهگی نیاز نیست‪.‬‬ ‫ مزایای شیر مادر‪:‬‬ ‫‪ -۱‬سالم‪ ،‬پاکیزه‪ ،‬بهداشتی و ارزان است و با گرمای مناسب در دسترس کودک قرار می گیرد‬ ‫‪ -۲‬شیر مادر همه نیازهای غذایی شیرخوار را در چند ماه نخست زندگی برآورده می سازد‪.‬‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪24‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک‬ ‫مزایای شیر مادر‬ ‫‪ -۳‬دارای عوامل ضد میکروبی مانند ماکروفاژها‪ ،‬لنفوسیت ها‪ ،‬ایمونوگلوبولین ‪ A‬ترشحی‪،‬‬ ‫است‪.‬‬ ‫عامل ضد استرپتوکوك‪ ،‬لیزوزیم و الکتوفرین‬ ‫این عوامل نه تنها در برابر بیمارهای اسهالی و ٓانتروکولیت نکروزان‪ ،‬حفاظت قابل توجهی‬ ‫ایجاد می کند بلکه در برابر عفونت های تنفسی در ماههای اول زندگی نیز کودک را حفظ‬ ‫می نماید‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪25‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک‬ ‫مزایای شیر مادر‬ ‫‪ -۴‬شیر مادر به ٓاسانی گوارش می شود و هم توسط کودک نارس و هم توسط کودک‬ ‫عادی بکار گرفته می شود‪.‬‬ ‫‪" -۵‬وابستگی" بین مادر و کودک را افزایش می دهد‪.‬‬ ‫‪ -۶‬کودک را در برابر استعداد چاقی حفظ می نمایند‪.‬‬  ‫‪Fatemeh Nahidi PhD‬‬ ‫‪26‬‬ ‫بهداشت مادر و کودک‬ ‫مزایای شیر مادر‬ ‫‪ -۷‬شیر مادر باعث پیشگیری از کم شدن کلسیم و منیزیم خون در دوران نوزادی می شود‬ ‫‪ -۸‬شیر دادن از پستان مادر‪ ،‬به والدین هم کمک می نماید زیرا با طوالنی تر شدن دوران‬ ‫(ص جلد اول ‪)۳۷‬‬ ‫ناباروری بین تولد کودکان فاصله گذاری می شود‪.‬‬ 27 ‫موفق باشید‬ Fatemeh Nahidi PhD