Girişimcilik 1 İş Fikri PDF

1. ÜNİTE BİR İŞ FİKRİNİN PROJEYE VE YATIRIMA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ 1. Plansız bir işe başlamanın günlük hayatta getirebileceği olumsuzlukları neler olabilir, çevrenizden sorarak öğreniniz. 2. Sizce iş kurma sürecinin adımları neler olabilir, bu konuda çevrenizde bulunan girişimci...

1. ÜNİTE BİR İŞ FİKRİNİN PROJEYE VE YATIRIMA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ 1. Plansız bir işe başlamanın günlük hayatta getirebileceği olumsuzlukları neler olabilir, çevrenizden sorarak öğreniniz. 2. Sizce iş kurma sürecinin adımları neler olabilir, bu konuda çevrenizde bulunan girişimcilerden de destek alarak bir sıralama oluşturunuz. GİRİŞİMCİLİK 2 NELER ÖĞRENECEĞİZ? Bu ünitenin sonunda; 1. İş fikri kavramını öğrenecek, 2. Bir iş fikri bulmak için yapılması gerekenleri öğrenecek, 3. Plan ve proje kavramlarını tanıyacak, 4. Fizibilite etüdünü kavrayacak, 5. İş planının amacı ve önemini kavrayacak, 6. Örnek bir fizibilite etüdü hakkında bilgi sahibi olacaksınız. ANAHTAR KAVRAMLAR İş Fikri Proje İş Planı İş Fikri Bulma Fizibilite Etüdü İş Planını Uygulama  GİRİŞİMCİLİK 2 A. İŞ FİKRİ NEDİR? İş fikri; girişimcilerin hedefledikleri amaçlarına ulaşabilmek için uygulamaya karar verdikleri fikir ya da fikirler bütünüdür. Bir girişimcinin iş yaşamında uygula- maya koyacağı çok sayıda alternatif iş fikirleri vardır. Bu alternatifler arasında fırsat içerenlerin belirlenip elenmesi ve en cazip fırsatın tespit edilmesi gerekir. Yaratılan fırsata bağlı olarak belirlenen iş fikri ne denli iyi, açık, net ve kapsamlı tarif edilirse, bu iş fikri üzerine yapılacak olan çalışmalar da o denli net bir şekilde ortaya konula- rak ve planlamalar yapılarak çalışmalar yürütülebilir. Yeni bir iş fikri aynı zamanda yeni bir iş sahibi olmanın da başlangıcıdır. Birçok kişi heyecan verici bir fikir kendilerini harekete geçirinceye kadar girişimciliği akıllarından ge- çirmezler. Bazı kişilerse kendi işlerini kurmaya karar verirler ve bunun için en fırsatı kollarlar. Ancak yeni iş kuranların önemli bir bölümü- Resim 01.01: Yeni bir iş fikri, yeni bir nün iş kurma fikrini daha önceki iş deneyim- başlangıçtır. lerinden aldığı da bir başka gerçektir. Bunun yanında iyi bir iş fikrinin başarılı olabilmesi için girişimcinin beceri ve yetenekleriyle deneyimlerini harmanlayabilmesi gerekir. Çünkü yalnızca beceri, yetenek ya da de- neyimle iş kurmaya kalkmak çoğu zaman başarısızlıklara da neden olabilmektedir. B. İŞ FİKRİ BULMA Girişimciliğin iyi bir deneyim olduğunu düşünenlerin atacağı ilk adım, yeni iş için uygun ve geçerli bir fikir sahibi olmak ve bu fikir çerçevesinde bir iş planı hazırla- maktır. Ancak herkes için uygun olan ideal bir iş fikri yoktur. Çünkü her insanın farklı kapasitesi ve yetenekleri vardır. Bir insan mükemmel bilgisayar bilgisine sahipken bir diğerinin güçlü bir pazarlama yeteneği olabilir. Dolayısıyla seçilen iş ne olursa olsun, kişinin kendisine, ilgilerine ve yeteneklerine uygun olmalıdır. İyi bir iş fikri bu- labilmek için yapılması gerekenler şunlardır: 1. Her zaman yeni bir buluşa gerek yoktur: Girişimcinin her zaman ta- mamen yeni bir fikir bulması gerek- mez. Yeni iş fikirleri özel ve az rast- lanan bir durumdur. Günümüzde her yeni yirmi girişimciden yalnız- ca birinin tamamen yeni bir fikirle iş hayatına adım attığı bilinen bir gerçektir. 2. Başarılı iş fikirlerinden yararlan- Resim 01.02: İyi bir iş fikrinin başarılı mak gerekir: Girişimci iş kurmayı olabilmesi için girişimcinin beceri düşündüğü sektörlerin dışındaki ve yetenekleriyle deneyimlerini harmanlayabilmesi gerekir. 11 GİRİŞİMCİLİK 2 sektörleri detaylı bir şekilde incelemelidir. Çünkü diğer ülke ve sektörlerde amacına uygun birçok iş fikri bulması da mümkün olabilir. 3. Pazar boşlukları mutlaka kontrol edilmelidir: Bir girişimcinin iş kurmayı dü- şündüğü sektör hakkında yeterince bilgisi varsa şu ana kadar kimsenin keş- fetmemiş olduğu, uygun pazar boşluklarını bulması da daha kolaydır. Resim 01.03: Girişimci yeni iş fikirlerine açık olmalıdır. 4. Eski iş fikirleri yapılan yeniliklerle daha cazip hâle getirilebilir: Var olan işe değişiklikler getirmek de girişimci için büyük bir fırsat olabilir. Zekice bir ya- ratıcılık ya da pazarlama, eski ve çekici olmayan bir iş kavramını, yeni ve çe- kici bir iş fikrine dönüştürebilir. 5. İş yaşamındaki yeni eğilimler takip edilmelidir: Girişimci eğer yeni eğilimle- rin, yeni müşterilerin ya da yeni yasal yapının durumunun farkına varabilir ve iş fırsatlarını kullanabilirse başarılı olabilmek için iyi bir şans yakalamış demektir. 6. Girişimci yeni iş fikirleri bulacağına inanmalıdır: Girişimci kendisi ve yete- nekleri hakkında olumsuz düşünceleri bir kenara bırakmalı, yeni iş fikirleri için açık olmalıdır. 7. Açık fikirli olmalıdır: Bazen iyi fikirler bile saçma ve imkânsız gibi gözükebilir Ancak girişimci her zaman yeni iş fikirleri keşfetmeye hazırlıklı olmalı, bakış açısını değiştirmelidir. 8. Her zaman aklına geleni yazmalı, not tutmalıdır: Girişimci kendisine ilham veren ya da yeni bulduğu düşüncelerini mutlaka yazıya dökmelidir. Çünkü her düşünceyi aklında tutması zordur, yazdığında hatırlaması daha kolay olur. Bu nedenle okuduğu, duyduğu, gördüğü fikirleri düzenli olarak yaz- mayı denemelidir. 9. Her gün yeni bir şey öğrenmeye gayret etmelidir: Girişimci diğer iş adam- larıyla, arkadaşlarıyla, ailesiyle konuşmalı, İnternet sitelerini ziyaret etmeli, 12  GİRİŞİMCİLİK 2 dergileri, gazeteleri ve kitapları okumalıdır. İş adamlarının, girişimcilerin bi- yografilerini okumalı, özellikle fikirleri üzerinde dikkatle durmalıdır. Çünkü bu fikirler girişimcinin mutlaka bilgi dağarcığını genişletecektir. 10. Fikirleri hakkında konuşmalıdır: Girişimci dinleyen herkese fikir- lerini anlatmalıdır. Çünkü fikir- lerini açıkladıkça kusurlarını bulup düzeltmesi ve fikirlerini geliştirmesi kolaylaşacaktır 11. Sorular sormalı ve dinleme- lidir: Girişimci çevresindeki- lerin umutlarını, hayallerini, özlemlerini, problemlerini din- lemelidir. Genelde bu sorunla- rın çözümünden iyi iş fikirleri Resim 01.04: Girişimci çevresindekilerin umutlarını, hayallerini, problemlerini ve olanakları çıkabilir, dinledik- dinlemelidir. leri yeni iş fikirleri geliştirmekte yardımcı olabilir. 12. Araştırma yapmalıdır: Girişimci kendi fikirlerine benzer fikirleri, işleri, ürün- leri araştırmalı, potansiyel rekabetleri değerlendirmeli ve notlar tutmalıdır. 13. Fikir haritası oluşturmalıdır: Girişimci fikirleri, düşünceleri ve görevleri onları temsil eden bir anahtar kelime ya da düşünce etrafında düzenlemelidir. Bu yöntem bulduğu iş fikirlerini görsel- leştirmek, fikirleri sınıflamak, karar al- mak, problem çözmek, organizasyon yapmak ve üzerinde çalışmak için faydalıdır. 14. Fikirleri sentezlemelidir: İki ya da daha fazla ilişkisiz fikri bir araya ge- tirmeli yani çevresindekilerle beyin fırtınası yapmalıdır. Böylece birbiriy- le kombine edebilecek pek çok yeni düşünceye sahip olmak ve en iyi so- nuca ulaşmak daha kolay olacaktır. 15. Fikirlerine zaman zaman ara vermeli- Resim 01.05: Girişimci beyin fırtınası yapmalı, yeni düşüncelere sahip olmalı ve dir: Girişimci fikirlerine bir süreliğine en iyi sonuca ulaşmalıdır. ara vermeli ve başka şeylerle meşgul olmalıdır. Her ne kadar ara verse de bilinçaltı o konuda düşünmeye devam edecektir. Bu yöntemle bir süre sonra planındaki detayların aklında şekillen- diğini ya da yeni iş fikirlerinin aklına geldiğini görecektir. 13 GİRİŞİMCİLİK 2 ETKİNLİK AKLIMA BİR FİKİR GELDİ! Aşağıda size cazip gelebilecek bazı iş fikirleri sunulmuştur, siz de cazip buldu- ğunuz bir iş fikrini, bunu gerçekleştirebilmek için neler yapılması gerektiğini kısaca açıklayan bir yazı hazırlayınız. Kültür mantarı üretip satmak Prefabrik konut üretip satmak Kuruyemiş dükkânı işletmek Organik tarım işletmesi kurmak Oto kiralama şirketi kurmak Etsiz çiğ köfte yapıp satmak Kardelen ihracatı yapmak Mineral ve protein içeren ekmek yapıp satmak Her mevsim yenilebilen dondurma üretip satmak İstiridye yetiştiriciliği yapmak İnternet pazarlamacılığı yapmak Ünlü markalardan birinin bayiliğini almak İlginç tasarımları olan ürünlerin satışını yapmak Ev yemekleri yapıp satmak 14  GİRİŞİMCİLİK 2 C. PROJE KAVRAMI Proje, başlangıcı ve sonu olan, uzunluğu önceden belirlenmiş bir süre içinde değişim yaratan, iç içe geçmiş amaç ve hedeflere sahip, planlanan uygulama adımlarıyla çeşitli ürün- lerin elde edildiği, ayni ve nakdi kaynaklarla yürütülen çalışmalardır. Proje, kurumları orta ve uzun vadede başarıya ulaştırmayı hedef- leyen stratejik planlardır. Proje aynı zamanda insan ve insan dışı kaynakların bir amacı ger- çekleştirmek için belirli zaman kısıtlaması için- de bir organizasyon dâhilinde bir araya getiril- dikleri, bu belirli projenin sonunda ise başka yerlere tahsis edildikleri bir süreç olarak da tanımlanabilir. Günümüzün refahını oluşturan Resim 01.06: Proje, kurumları orta bütün sanayi üretim araçları, binalar, ürünler ve uzun vadede başarıya ulaştırmayı kısaca etrafımızda gördüğümüz her şey çeşitli hedefleyen stratejik planlardır. projelerin ürünleridir. Bir projenin amacı fayda sağlamak, ihtiyacı gidermek ve problemlere çözüm bulmaktır. Bir faaliyetin proje sayılabilmesi için; * Bir ihtiyaçtan ya da problemden doğmalı, bu ihtiyacı karşılamayı veya proble- mi çözmeyi hedeflemelidir. Problemler hedeflere, hedefler faaliyetlere dönüş- türülür. * Belirli bir zaman diliminde gerçekleşmelidir. * Hedeflere ulaşmak için yapılması gerekli her faaliyet ve bu faaliyetlerin nasıl bir sıralama ile gerçekleştirileceğinin ayrıntılarının belirlenmiş olmalıdır. * Unsurları anlamında özgün ve tek olmalıdır. * Belirli kaynakları tüketmeli ve sonucunda belirli çıktıları sağlamalıdır. * Proje mekânı belirli olmalıdır. Projelerde mutlaka kaynak kullanır. Bu kaynaklar hem insani, hem de maddi kaynaklardır. Her proje bir veya daha çok uygula- ma birimi tarafından yürütülür ve bir bütçeye sahiptir. Bütçe kapsa- mında; makine, donanım, maden gibi doğal kaynaklar, malzemeler, insanın fiziki veya beyin gücü gibi kaynaklar da kullanılabilir. Projenin ihtiyaç duyduğu kaynakların zama- Resim 01.07: Her proje bir bütçeye sahiptir. 15 GİRİŞİMCİLİK 2 nında sağlanamaması hem projenin gecikmesine hem de maliyetlerin artmasına neden olur. Maliyetlerin hedeflenen getirinin üzerinde olması ise projenin başarısız olmasına, yatırımın yarım kalmasına neden olacaktır. Bir proje çalışmasının tükettiği en önemli kaynaklardan biri de zamandır. Bu nedenle tüm faaliyet detayları, her detayın yerine getirilmesi için adımlar, adımların sayısı, her aşamanın kimler tarafından nasıl yerine getirileceği belirlenmiş olmalıdır. Bu durum projelerin bir hedefi olması gerektiği ve her projenin tek olduğu ilkesinin bir sonucudur ve bir projeyi başarılı kılan unsurlardan biridir. Planlama, amaçları belirleme, bu amaçları gerçekleştirmek için çeşitli seçenek- leri araştırma, geliştirme, değerlendirme ve en uygununu seçme sürecidir. Planlama geleceğe yöneliktir, aynı zamanda belirli bir süreci de kapsar. Uygulamaya hazır bir plan, tüm yönetim kademelerinde kabul görmüş bir plandır. Plan; belli bir zaman di- liminde belirli kaynakları kullanarak birbirinden bağımsız olarak gerçekleştirilecek, fakat birbiriyle ilişkili ve birbirlerini tamamlayan projeler kümesidir. Diğer bir ifade ile planlar projelerin bir üst kavramıdır. Bu nedenle planların bütünlüğü, tutarlılığı ve uygulama alanındaki başarısı, belirli ölçütlere göre doğru olarak seçilmiş projele- rin aksatılmaksızın uygulanmasına bağlıdır. Çoğunlukla bir proje bütün olarak tekrar edilemez. Çalışmalar proje bünyesin- de kalıcı ama projenin yürütüldüğü kurumda geçici olarak çalışan bir ekip tarafın- dan planlanmış zaman ve finansal kaynak sınırları içerisinde yürütülür. Proje sürekli devam eden bir çalışma, durağan bir organizasyon, hiyerarşik bir yapı, birçok ve bir- birinden bağımsız amaçlara sahip, tekrarlanabilir bir çalışma değildir. Bir proje her zaman: Geniş anlamda politika ve program amaçlarıyla uyum- lu olmalı ve bunu destekle- melidir. Devam etmekte olan faali- yetleri desteklemek yerine yeni bir ürün oluşturmalı ya da geliştirmelidir. Belirlenmiş ihtiyaçlara yö- nelik açıkça tanımlanmış amaçları, hedef grupları ol- malıdır. Açıkça tanımlanmış yöne- tim sorumlulukları, proje- Resim 01.08: Plan; belli bir zaman diliminde belirli nin başlangıç ve bitiş tarihi, kaynakları kullanarak birbiriyle ilişkili ve birbirlerini belirlenmiş bir dizi kaynağı tamamlayan projeler kümesidir. ve bütçesi olmalıdır. 16  GİRİŞİMCİLİK 2 Proje; fikirlerin doğuşu, kişilerin kabiliyetleri, maddi olanakları, eğitim durum- ları gibi etmenler tarafından etkilenmektedir. Bu yüzden önemli olan bir projenin nasıl doğduğu değil, mevcut proje fikirleri arasından seçim yapılarak en uygun ola- nının seçilmesidir. Bunun için projeler değerlendirilirken ilk önce ihtiyaç araştırması yani pazar araştırması yapılarak ihtiyaç duyulan mal ve hizmetler belirlenebilir ve bu kapsamda projeler geliştirilebilir. Burada bilinen bir ürünün talebinin fazlalığı, üreti- ci firmaların azlığı, fiyatının yüksek olması, ürünün piyasaya tam olarak sağlanama- ması gibi etmenler göz önünde tutularak proje geliştirilebilir. Bunun yanında önce talep edilen ürün bulunur ve arz durumuna göre ihtiyaç derecesi araştırılarak ürüne göre de bir proje geliştirmesi yapılabilir. Bir yatırım projesinin doğuşuna yol açacak ihtiyacı belirlemek için aşağıda belirtilen hususlara dikkat etmek gerekir: 1. Mevcut sanayilerin durumunu incelemek 2. Mevcut sanayilerin girdi ihtiyaçlarını ve çıktılarını incelemek 3. Nüfusun gelişme eğilimlerini ve demografik verileri incelemek 4. Kalkınma planlarını ve ekonomik değişme eğilimlerini incelemek 5. Toplumsal değişme eğilimlerini incelemek 6. Yeni yasaların (çevre kontrolü, halk sağlığını koruma yasaları gibi) etkilerini ve zorunluluklarını incelemek Ç. FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI Bir iş fikrine sahip olup işletme kurmak isteyen herkesin gerçekte gerçekleş- tirilebilir bir fikre sahip olduğunu söylemek zordur. İnsanlar kimi zaman fiziksel an- lamda gerçekleştirilmesi zor hatta olanaksız olan fikirlere sahip olabilirler. Burada üzerinde önemle durulması gereken bir nokta, iş kurmanın çok detaylı incelemeler gerektirdiğidir. Gerçekten de kurulan işletme başarısızlığa uğradığında sadece giri- şimcinin parası değil, son derece kıt olan toplumsal kaynaklar da israf edilmiş ola- caktır. Bu nedenle iş fikrinin ya- pılabilirliği teknik, mali, yasal ve ekonomik anlamda incelenmeli ve yatırımın beklenen kârlılığı sağlamayacağı anlaşılırsa yatırım yapma fikrinden vazgeçilmelidir. Örneğin; yapılması amaçlanan yatırım için her şeyden önce yasal bir engelin olup olmadığı araştı- rılmalı, böyle bir engel varsa yatı- rım yapma fikrinden hemen vaz- geçilmelidir. Yasal incelemenin Resim 01.09: İş fikrinin yapılabilirliği teknik, mali, yasal yanı sıra yatırım ekonomik açıdan anlamda incelenmeli ve yatırımın beklenen kârlılığı sağlamayacağı anlaşılırsa fikirden vazgeçilmelidir. da incelenmelidir. Başka bir de- yişle pazar araştırması, talep tah- 17 GİRİŞİMCİLİK 2 mini ve kuruluş yeri analizleri yapılmalıdır. Ekonomik araştırmanın bir diğer boyutu da özellikle üretim işletmeleri için, kapasitenin belirlenmesidir. İş kurma fikri maddi yatırıma dönüştürül- meden, girişimci finansal kaynaklarını gözden geçirmeli, yatırımın ne kadarının borçla ne ka- darının öz sermaye ile kurulacağını belirleme- lidir. Bunun yanı sıra kullanılması düşünülen teknoloji, iş yeri yerleşim planı, çevre koruma, doğal afetlere karşı alınacak tedbirler ve atık- ların değerlendirilmesi gibi örneklendirilebile- cek teknik bir araştırmanın yapılması da hem gerekli hem de önemlidir. Bu ön çalışmaların tamamı fizibilite çalışması ya da yapılabilirlik araştırması olarak adlandırılır. Bu çalışma sonu- Resim 01.10: Yatırım mutlaka ekonomik cunda girişimci, iş fikrinden kendisine uygun açıdan da incelenmelidir. özelliklere sahip iş modeline ulaşacaktır. Fizibilite (yapılabilirlik) çalışması uzmanlık, bilgi ve deneyimi gerektiren bir proje faaliyetidir. Bir yatırımı teknik, mali yönleri ve sektörel boyutları ile or- taya koyan, fikir olarak ortaya çıkan ya- tırımın gerçekleştirilmesinin kabul veya reddedilmesine yönelik analizleri de içe- ren bir çalışmadır. Resim 01.11: Yapılabilirlik çalışması bir yatırımı teknik, mali yönleri ve sektörel boyutları ile ortaya koyan, bir çalışmadır. 1. Fizibilite Etüdünün Yapılış Amacı Girişimciler yatırımlarını gelecekteki getirileri düşünülerek yapar. Girişimci eğer yatırımlarında kâr-zarar hesabı iyi yapmazsa sermaye, iş gücü ve zaman kay- bıyla karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle yapılacak yatırımların ve projelerin önceden yapılacak fizibilite etütleri büyük önem taşımaktadır. Yapılabilirlik etüdünün hazırlanması, projecilikte yaşamsal bir öneme sahiptir. İyi hazırlanmış ve sağlıklı verilere dayanmayan bir proje ya da proje planlaması, yatı- rım kararının alınması aşamasında, en gelişmiş yöntemlerle analiz edilse bile sonuç anlamlı olmayacaktır. 18  GİRİŞİMCİLİK 2 Resim 01.12: Proje uygulamasını yönlendirecek olan ana çizgiler proje yapılabilirlik etüdü hazırlama aşamasında belirginleşir. Bir yatırımın hazırlık sürecinin bütün önemli aşamalarında projenin yapılabi- lirliği konusunda yeni analizler yapma şansı vardır. Yapılabilirlik etüdünün başarılı bir biçimde hazırlanması, yalnızca analiz aşamasında önemli olmakla kalmayıp aynı zamanda projenin uygulama aşamasında da kilit bir rol oynamaktadır. Proje uygu- lamasını yönlendirecek olan ana çizgiler proje yapılabilirlik etüdü hazırlama aşama- sında belirginleşir. Bu çerçevede, proje hazırlama sürecine özel bir önem verilmeli ve sonradan giderilmesi mümkün olmayacak veya son derece pahalıya mal olacak hataları ortadan kaldıracak şekilde hazırlık yapılmalıdır. Yapılabilirlik etüdünde aşağıda genel hatlarıyla verilen sorulara cevap aran- malıdır: Üretilecek ürün veya hizmet için pazar var mıdır? Pazarın büyüklüğü nedir? Bu pazarın ne kadarına gerçekçi olarak satış yapılabilir? Üretimde yeterli kalite düzeyini tutturabilmek mümkün müdür? Ne kadar yatırım yapmak gereklidir? Ne kadar öz kaynak gereklidir? Bu iş girişimciye ne kazandıracaktır? Bu sorulara verilen cevaplar girişimcinin yatırım yapıp yapmamasında etken rol oynayacaktır. Bunu sağlayan da şüphesiz yapılabilirlik etüdüdür. Yapılabilirlik etüdünün faydaları şu şekilde özetlenebilir: * Optimum kaynak kullanımına olanak sağlamaktadır. * Özel sektöre verilen devlet destekli kredilerin doğru ve etkin kullanılmasına olanak tanımaktadır. * Finansman kuruluşlarının verdiği kredilerin doğru ve etkin kullanılmasına olanak tanımaktadır. 19 GİRİŞİMCİLİK 2 Resim 01.13: Yapılabilirlik etüdünün başarıda etkin rolü vardır. 2. Fizibilite Etüdünün Aşamaları Bir projenin başlangıç noktası toplumda veya bir kuruluşta duyulan bir ge- reksinime cevap verebilmektir. Bu gereksinim farklı biçimlerde ortaya çıkabilir. Ör- neğin, kentin ortasından geçen bir akarsu üzerinde köprü yapmak, bir yerleşim bölgesine enerji sağlamak, bir fabrika kurmak veya üretimi iyileştirmek gibi. Ama biçimi ne olursa olsun, toplum veya kuruluş bu projeyi gerçekleştirmek için ekono- mik bir bedel ödeyecektir. Bu nedenle projeyi gerçekleştirmeden önce bir fizibilite veya yapılabilirlik çalışması yapılır ve bu çalışmaya dayanılarak bir rapor hazırlanır. Yapılabilirlik etüdü oldukça hızlı ve ucuz yapılmalıdır. Bununla birlikte, incelemeden elde edilecek sonuç, proje fikrinin sürüp sürmeyeceğini çok detaylı bir analizle bil- dirmelidir. Yapılabilirlik etüdünün aşamaları aşağıdaki gibi açıklanabilir: a. Ekonomik İnceleme Her iş fikri bir ihtiyacın yarattı- ğı potansiyeli değerlendirmek ama- cıyla ortaya çıkar. Ekonomide ihtiyaç kelimesi aynı zamanda insanların ihtiyaçlarından kaynaklanan taleple özdeştir. Talep, iş fikrinin yani proje- nin dayanağı olan gerekçenin somut göstergesidir. Dolayısıyla, arz ve ta- lebin birlikte oluşturduğu piyasanın, geleceği de dâhil ederek, sağlıklı analiz edilmesi, talebin büyüklüğü, yapısı, talebi etkileyen etmenler vb. Resim 01.14:İş fikri oluşturulurken piyasanın konuların doğru ölçülmesi şarttır. sağlıklı analiz edilmesi, talebin büyüklüğü gibi Aksi durumda, projeden beklenen konuların doğru ölçülmesi şarttır. faydanın sağlıklı bir şekilde tahmin 20  GİRİŞİMCİLİK 2 edilmesi mümkün değildir. Ekonomik inceleme ile elde edilen sonuçlar, projenin gelecekteki sağlaya- cağı getirileri etkilemenin yanı sıra, proje ölçeğinin veya kapasitesinin seçiminde ve üretilecek ürünün belirlenmesinde de önem taşır. Özellikle yeni bir ürünü veya farklılaştırılmış bir ürünü piyasaya sunarken muhtemel talebi belirlemede ekono- mik inceleme büyük önem kazanır. Malın kendi fiyatı, tamamlayıcı malların ve ika- me malların fiyatları, gelir, nüfus ve tüketici tercihleri gibi değişkenler göz önünde bulundurularak analiz, anket çalışması vb. yöntemler ile talep ve satış öngörüleri yapılır. Ekonomik incelemede yapılan araştırmalar şunlardır: a.1. Ürün araştırması: Genel olarak bir ekonomik incelemenin içeriği birçok ko- nuyu barındırır. Çünkü üretilecek ürünün tanımlanması ve özelliklerinin belirlenme- si gerekir. Ürünün kalitesi ile ilgili standartların neler olduğu, ürünle ilgili dış ticarete ilişkin gümrük tarifeleri, kota vb. düzenlemelerin boyutu ele alınır. Geçmiş dönem- lere ilişkin üretim, tüketim, ithalat, ihracat ve fiyat istatistiklerinin yanı sıra talebin kaynağı ve bileşimi yani tüketim alanları hakkında bilgiler derlenir. Tüketicilerin sa- tın alma davranışları da bu aşamada çok önemlidir. Taşıma, depolama, pazarlama ve dağıtım yöntemleri, rekabet durumu, projenin hedeflediği pazar payı, fiyatlandırma politikası, satış artırma koşulları, dünya pazarlarındaki durum ve muhtemel beklen- tiler yine cevap arayan konulardan bazılarıdır. a.2. Ham madde analizi: Ekonomik incelemenin bir diğer ayağını ise ham mad- de analizi oluşturur. Tesisin kullanacağı ham madde ve yardımcı girdiler bu kısımda irdelenir. Ham madde ve yardımcı girdiler seçilirken talep analizi, teknoloji seçimi, üretim programı ve bunlardan türetilen tesis kapasitesi önem taşır. Ham madde ka- lemlerinin getireceği maliyetlerin hesaplanması, hayata geçirilecek projenin ilerde dar boğaza girmemesi için gereklidir. a.3. Kuruluş yeri seçimi: Kuruluş yeri seçimi sadece ticari açıdan önemli olmak- la kalmamakta; gelir dağılımı, bölgesel gelişmişlik farklarını etkileme, birbirleri ile ilişkili firmaların aynı mekanda toplanması sonucunda oluşacak dışsallıklar, çevresel faktörler ile teşvik tedbirlerinden faydalanabilme gibi boyutları içermektedir. Ürünlerin maliyetleri, işletmenin girdi ve çıktıları, taşıma giderleri, yatırımları özendirme politikaları, inşaat ve enerji giderleri gibi birçok konu işletmenin kuruluş yerine bağlı olarak değişir. Yer seçiminde göz önüne alınan temel etkenler; * Ham madde ve yardımcı madde temin durumu ile taşıma maliyetleri, * Pazara yakınlık ve mamul madde dağıtım giderleri, * İş gücü piyasası ve ücret düzeyi ile bunlara bağlı maliyetler, * İş gücü niteliği, * Projenin çevreyle uyumu, * Çevre halkının kuruluşa karşı olası tutumu, 21 GİRİŞİMCİLİK 2 * Eğitim olanakları, altyapı durumu vb. olarak sıralanabilir. Örneğin bir çimen- to fabrikası, ham madde yoğun çalışan ve taşıma maliyeti yüksek olan bir sektör içinde olduğundan tesis temel ham madde kaynağına yakın bir yerde kurulmalıdır. Diğer yandan büyük ölçüde ithal girdi kullanımına dayalı veya ihracata yönelik tesisler ise liman veya demiryolunun mevcut olduğu bölge- lerde bulunmalıdır. a.4. Talep tahmini ya da kapasite: Ham madde etüdü ve kuruluş yeri seçimi- nin ardından yapılması gereken çalışma, kapasite belirleme çalışmalarıdır. Kapasite, bir işletmenin elindeki üretim faktörlerini en akılcı biçimde kullanarak belirli bir za- man dilimi içinde yapabileceği üretim mik- tarını ifade eder. Belli bir kapasitenin altın- da olan tesisler rekabet şansı elde edemez. Her sektör için belli bir minimum ekonomik büyüklük bulunmaktadır. Bu büyüklük tek- Resim 01.15: Taşıma giderleri, inşaat ve enerji nolojik gelişmelere ve piyasa koşullarına giderleri gibi birçok konu işletmenin kuruluş yerine bağlı olarak değişir. bağlı olarak zaman içinde değişmektedir. Proje hazırlıkları yapılırken minimum eko- nomik ölçek önemle dikkate alınmalıdır. b. Teknik İnceleme Teknik inceleme, teknoloji ve üretim seçimi, makine teçhizat seçimi, know- how (bir şeyi yapabilme bilgisi) vb. konuları içerir. Teknik inceleme kapsamında ger- çekleştirilen çalışmalar şu şekilde özetlenebilir: Alternatif teknolojilerin değerlendirilmesi ve en uygun olanının seçilmesi Teknolojik bilgi ihtiyacının ne şekilde sağlanacağının ve maliyetinin belirlen- mesi Yerleşme planının ve temel mühendislik tasarımlarının ya- pılması Makine ve donanımın seçimi ve maliyetlerinin belirlenmesi İnşaat işleri ihtiyacının ve mali- yetinin belirlenmesi Montaj işlerinin ve maliyetinin belirlenmesi Resim 01.16: Yapılabilirlik çalışmasında proje için Teknoloji seçimi, kapasite ve yer alternatif teknoloji olanakları değerlendirilmeli, seçimi gibi bir defada alınan ve proje- geleceğe dönük eğilimler analiz edilmelidir. 22  GİRİŞİMCİLİK 2 nin bütün ömrü boyunca etkili olan kararlardan biridir. Bu bölümde alternatif tek- nolojiler irdelenmeli, seçilen teknoloji ve seçime temel olan gerekçeler ayrıntıları ile açıklanmalıdır. Teknoloji seçenekleri sektöre göre ve sermaye gücüne göre değişmektedir. Teknolojinin standart hâle geldiği çimento, demir-çelik vb. sektörlerde çok fazla al- ternatif yoktur. Dolayısıyla teknoloji seçimi diğer sektörlere nispeten kolaydır. Ancak diğer bazı alanlarda teknolojik seçenekler fazlaca ve zaman içinde daha değişken olabilmektedir. Yapılabilirlik çalışmasında proje için alternatif teknoloji olanakları değerlendirildiği gibi geleceğe dönük eğilimler de analiz edilmelidir. Küresel gelişmeler ile ülke gerçekleri arasında denge kuracak bir bakış açısına sahip olmak teknik incelemeleri derinden etkileyecek öneme sahiptir. Örneğin, dö- viz darboğazı yaşanan dönemlerde yerli girdi kullanan teknolojiler tercih edilebilir. Gelişmiş ülkelerde üretilen sermaye yoğun teknolojilere karşılık, gelişmekte olan ül- kelerde emek yoğun teknolojilere ağırlık verilmesi düşünülebilir. Resim 01.17: Ülkeler teknoloji transferi yapmak zorundadır. Gelişmekte olan ülkelerin en önemli so- runlarından biri teknolojik olarak geri olma- ları ve geriliği ortadan kaldıracak araştırma geliştirme faaliyetlerini sürdürecek kaynakları ayıramamalarıdır. Sonuçta teknoloji transferi kaçınılmaz olmaktadır. Teknoloji transferi yapı- lırken dikkatli bir seçim yapmak ve ekonominin rekabet gücünü azaltacak seçeneklerden ka- çınmak gerekir. Özellikle aşırı koruma sağlanan sektörlerde kısa vadeli kârlılık amacı ile ülkeye sokulan geri ve ucuz teknolojiler uzun dönem- de son derece pahalıya mal olabilmektedir. Kıt Resim 01.18: Projeler yapılabilir kaynakları hızla tüketen ve çevresel sorunlar değilse ya teknolojik olanaklar doğurabilecek teknolojilerden de kaçınmak yeniden araştırılmalı ya da projeden gerekmektedir. vazgeçilmelidir. 23 GİRİŞİMCİLİK 2 Teknik inceleme sonucu elde edilen bilgi, işletmenin kontrolündeki kaynaklar ve işletmenin gereksinimleriyle uyumlu olabilecek, uygulanabilir olan teknik tercih- leri açıkça gösteren bir nitelikte olmalıdır. Teknik inceleme sonucu eğer proje teknik olarak yapılabilir değilse ya yeni teknolojik olanaklar yeniden araştırılmalı ya da pro- jeden vazgeçilmelidir. c. Finansal İnceleme Yapılabilirlik raporları hazırlanırken çoğu kez projenin finansmanının hazır ol- duğu var sayılır. Oysa kaynak azlığı projenin kapasitesini ve teknolojik tercih gibi birçok önemli boyutunu etkileyen bir unsurdur. Gerçekçi olmayan finansman ihti- yacı tahminleri ise bu konuda yaşanan diğer bir sorundur. Yatırım ve üretim mali- yetlerinin düşük, satış gelirlerinin ise yüksek alınması durumunda projenin ihtiyaç duyacağı finansman miktarı olduğundan daha az görünmekte, sonuçta ise proje finansmanında zorluklar ile karşılaşılmakta, artan finansman gereği nedeniyle de projenin kârlılığı ortadan kalkmaktadır. Dolayısıyla projenin finansman ihtiyaçları- nın gerçekçi bir şekilde saptanması ve değişik finansman kaynakları arasından en uygun olanlarının seçilmesi önem taşımaktadır. Resim 01.19: Projenin finansman ihtiyacı gerçekçi olarak hesaplanmalıdır. Finansal analiz, finansal tablolarda yer alan hesaplar arasındaki bağlantının kurulması, ölçümlerin yapılması ve yorumlanması faaliyetlerini kapsar. Finansal in- celeme kapsamında yapılan çalışmalar şu şekilde özetlenebilir: Finansman tablolarının hazırlanması Finansman ihtiyacının belirlenmesi Finansal planlamanın yapılması Finansman kaynaklarının belirlenmesi Finansman giderlerinin belirlenmesi Sermaye maliyetinin belirlenmesi 24  GİRİŞİMCİLİK 2 Finansman kaynaklarının analizi Finansal oranlar analizi Proje finansmanı planlanırken öncelikle ele alınması gereken konulardan biri öz kaynak/borç dengesinin kurulmasıdır. Borçlanma imkânları ise uzun vadeli ve kısa vadeli olmak üzere iki kalemde değerlendirilmelidir. Sanayi projelerinde genellikle ilk yatırım maliyetleri, öz kaynakları ile uzun vadeli ticari banka kredileri kullanılmak suretiyle karşılanmaktadır. Ancak, işletmelerin öz kaynak ve ticari banka kredisi dı- şında da birçok finansman alternatifi bulunmaktadır. Şirketin doğrudan tahvil ihraç etmesi, yani tahvil yoluyla borçlanması ulusal veya uluslararası resmi finans kurum- larından borçlanma gibi diğer alternatifler de değerlendirilerek en uygun koşulları sağlayan mali yapı oluşturulmaya çalışılmalıdır. Kısacası, projenin başarısı için finansman akışının iyi izlenmesi, düzenlenmesi ve birbirleri ile ilişki- lendirilmesi gerekmektedir. Proje- nin değerlendirilmesi sonucu, eğer kârlı değilse ya da istenilen düzey- de değilse projeden vazgeçmek gerekecektir. Çünkü kaynakların böyle bir projeye bağlanması akıl- cı olmayacaktır. Aksi durumda yani proje kârlı ise, uygulamaya koymak için proje planının hazırlanması ge- rekecek ve uygulamaya konulacak- tır. Resim 01.20: Girişimcinin akılcı olmayan projelere yatırım yapmaması gerekir. ç. Hukuki İnceleme Hukuki inceleme, ekonomik, teknik ve finansal incelemesi tamamlanmış ve bu incelemeler sonucu yapılabilirliği konusunda olumlu neticeler elde edilmiş proje fikirleri için yapılan yasal düzenlemeleri barındıran bir incelemedir. Devlet tarafın- dan yatırımları teşvik edici olarak düzenlenen önlemler ve kanunlar ile yatırımlar için oluşturulmuş özel alanlar ele alınır. Sanayileşmenin hızla sağlanabilmesi, yatı- rımların ülke geneline dengeli bir şekilde dağılması, gelişmemiş veya ülke açısından önemi olan sektörlerin öncelikli olarak gelişmesinin sağlanması gibi değişik amaç- larla doğrudan veya dolaylı çeşitli teşvikler uygulanmaktadır. Her bölgede, aynı alt yapı olanakları ve aynı kalkınma önceliği yoktur. Bu kap- samda özellikle alt yapı sorunu olan bölgelerde devlet teşviklerinin (yatırım indiri- 25 GİRİŞİMCİLİK 2 mi, düşük faizli kredi olanakları, prim ödemelerinde devlet katkısı vb.) olması dikkate alınmalıdır. Resim 01.21: Girişimcinin yapılabilirlik Resim 01.22: Fizibilite raporunun hazırlanması, etüdü kapsamında yasal düzenlemeleri ön projenin tamamlanmış olması anlamındadır. de iyi incelemesi gerekir. 3. Fizibilite Raporunun Hazırlanması Ekonomik, teknik, finansal ve hukuki etütler tamamlandıktan sonra bir işlet- menin kurulmasına karar vermek için yeterli bilgiler sağlanmış demektir. Ancak bu bilgilerin düzensiz, bağlantısız ve dağınık olmaması, buna göre bir fizibilite rapo- runun hazırlanması gerekir. Tüm ön bilgileri kapsayan bir fizibilite raporu, ön proje çalışmasının tamamlanması anlamını da taşır. 4. Raporun Değerlendirilmesi Raporun değerlendirilmesi aşamasında girişimci, fizibilite raporundaki bilgi- lerin ışığında, başta ticari kârlılık olmak üzere çeşitli kriterleri göz önünde tutarak yapacağı değerlendirme olumlu sonuç verdiği zaman yatırım kararı alır. Ancak ra- porların tek tek ele alınarak işletmenin kâr edeceği kararına varılmamalı, raporlar birbiriyle bağlantılı ve bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Bu değerlendirmede proje sahibine sağlanacak net ticari kazançları gösteren kârlılık yanında projenin bir bütün olarak millî ekonomideki etkilerini gösteren ulusal kârlılık üzerinde de durul- malıdır. 5. Yatırıma Karar Verilmesi Fizibilite etüdü sonucu elde edilen bilgiler değerlendirildikten ve sonuçlar olumlu kabul edildikten sonra işletmenin kurulması kararına varılır ve kuruluş projeleri hazırlanmaya başlanır. Bu aşamaya kesin proje hazırlık aşaması adı veri- lir. Bu aşamadan sonra artık yapılacak olan pro- jenin uygulanması aşamasıdır. Projenin uygulan- Resim 01.23: Yapılabilirlik etüdünün masının ardından üretim faaliyetine başlanır. sonuçları ile bir işletmenin kurulup kurulmayacağına karar verilir. 26  GİRİŞİMCİLİK 2 FİZİBİLİTE RAPORU ÖRNEĞİ ÇİVİ ÜRETİM FABRİKASI FİZİBİLİTE RAPORU 1. BÖLÜM EKONOMİK DEĞERLENDİRME 1.1- Yatırımın konusu Fizibilite raporu için seçilen konu çivi üretimidir. Dünyada insanların gelişi- miyle birlikte kullandıkları aletlerin gelişmesinde yer alan çivi ilk başlarda tahta- dan daha sonra demir ve çelikten yapılmaya başlanmıştır. Günümüzde kullanı- lan teknoloji tek bir makine ile günde yüzlerce hatta binlerce çivi üretilmektedir. Üretimde kullanılan hammadde çeliktir. Genelde yerli kaynaklar kullanılacaktır. 1.2- Pazar Durumu Çivi çok geniş kullanım alanını sahip olmasına rağmen %50’lik kısmını in- şaat sektörü oluşturmaktadır. Buna göre üretim yapılacak yerin inşaat sektörüne yakın olması şarttır. Sadece Türkiye’de değil Türk Cumhuriyetlerinde de inşaat ya- pımı gittikçe artmaktadır. Bunun sebebi yeni yapılanmakta olan devletlerdir. Bu cumhuriyetlerin çoğunda şu andaki verilere bakıldığında çivi talebinin %80’lik oranının yurtdışından karşılandığı anlaşılmaktadır. Kalan kısmın yani toplam ih- tiyacın %20’sini başlarda karşılamayı planlıyoruz. Geçen yılki çivi ithalatımız (tüm çeşitler) 50 000 tondur. Bu da bizim yıllık 10 000 ton kapasite civarında çalışaca- ğımızı göstermektedir. 1.3- Fabrika Yer Seçimi İstanbul’daki fabrikanın dışında Kars’ta da yeni bir fabrika kurmayı düşünü- yoruz. Türk Cumhuriyetlerine mesafe olarak daha yakın olması ve sanayinin ül- kemizin her yerinde gelişmesi gerektiği düşüncesi bu fikrimizde öncü olmuştur. 1.4- İstihdam Durumu Toplam 63 personel çalıştırmayı düşünüyoruz. Bunların görev dağılımı ve ücretleri aşağıdaki gibidir: Personel Sayısı Ücreti İdari Personel 4 2 000 Mühendis 2 3 000 Ustabaşı 2 1 500 Şoför 2 1 300 İşçi 25 1 000 Diğer 3 800 TOPLAM 38 45 000 27 GİRİŞİMCİLİK 2 2. BÖLÜM TEKNİK DEĞERLENDİRME 2.1- Üretim Teknolojisi Sektörde faaliyet gösteren firmalar farklı makineleri kullandıkları hâlde çoğu aynı çalışma prensibine dayanmaktadır. Ancak özel çivi ya da döküm çivi üretimi ise biraz daha zordur. Çiv, plastik şekil verme ile üretilir ve üretiminde pek zorluk yaşanmaz. Şu anki yüksek teknolojiyi kullanarak yeni nesil makineler üretilmektedir. Bu makinelerin kullanımı son derece kolaydır. Operatör makineyi bir kaç dakika içinde ayarlayabilmektedir. Daha sonra sadece çalışma butonuna basarak ma- kinenin diğer ucundan son derece yüksek kaliteli ürünler çıkmaktadır. Bu yeni çivi imalat makineleri dişli krank sistemiyle çalışmaktadır, bu sayede piyasada mevcut makinelerle kıyaslandığında % 50 fazla üretilmesi mümkündür. Aynı za- manda bu makinelerle çok geniş bir ürün yelpazesini üretmek de mümkündür. Mevcut modellerle 0,81 ile 7,20 mm çaplı ve 12 ile 300 mm uzunlukta muhtelif çiviler ve perçin üretilebilmektedir. Teknik Özellikler Tel çapı: 0.81-7.20 mm Azami parça uzunluğu: 25-300 mm Azami üretim hızı: 650-110 parça/dakika Ana ham madde olarak kullanılan tel en geniş ve tek çap olarak fabrikaya geldiğinden farklı çapta çivi üretimi için hassas tel çekme yardımcı tesise ihtiyaç vardır ve üretimin bir parçasıdır. 2.2-Kapasitesi Bir apartman inşaatında ortalama 2 ton kadar çivi kullanıldığı düşünülürse toplam olarak 3 yıl içinde 7000 ton çivi tüketilecektir. Bunu aylara bölersek ayda 194.5 ton çivi ihtiyacı olacaktır. Fabrikanın kapasitesi günlük 30 ton çivi üretebi- lecek şekilde olacaktır. Bu da aylık 750, yıllık 9000 ton veya 9 000 000 kilogram çivi üretimi demektir. Bu durum da senelik 10 000 ton kapasite civarında çalışa- cağımızı göstermektedir. Üretimimiz; Ürün Cinsi Üretim miktarı(ton/yıl) 1.63mm x 19.1mm 1 000 2.03mm x 25.4mm 1 500 2.64mm x 31.8mm 2 000 3.66mm x 50.8mm, 76.2mm 2 500 4.06mm x 76.2mm, 101.6 2 000 olarak öngörülmüştür. 28  GİRİŞİMCİLİK 2 2.3- Üretim Akış Şeması 1-Ham madde (çelik tel) 2-Tel çekme 3-Çivi imalatı 4-Kalite kontrol hattı 5-Parlatma 6-Ambalajlama 7-Depolama 8-Piyasaya sevk 2.4- Makine ve Teçhizatın Toplam Tutarı Toplam makine ve teçhizat tutarı 780 900 Avro’dur. Toplam makine ve teçhi- zat ayrıntılı giderleri ekli çizelgede verilmiştir. 3. BÖLÜM 3.1- Sabit Yatırım Tutarı Harcamanın Türü TL 1. Arsa Bedeli (5 000 m2) 20 000 000,00 2. Etüt ve Proje Giderleri 3 000 000,00 3. Arazi Düzenleme ve Hazırlık Yapıları 2 000 000,00 4. Bina-İnşaat Giderleri (Toplam: 3 600 m2) 60 000 000,00 a) Ana Üretim Binası(3 000 m2) 50 000 000,00 b) İşletme Binası(100 m2) 3 333 333,00 c) Depolar(400 m2) 3 333 333,00 ç) Garaj ve Tamirhane(100 m2) 3 333 333,00 5. Ana Makine ve Teçhizat Giderleri 1 298 000 000,00 6. Yardımcı Makine ve Teçhizat Giderleri 219 800,00 7. Taşıma ve Sigorta Giderleri 70 000,00 8. Montaj Giderleri 50 000,00 9. Taşıt Araçları Giderleri 20 000,00 Sabit Yatırım Tutarı 1 383 359 800,00 3.2- Yıllık Gelir ve Giderler Ham madde, yerli demir-çelik fabrikalarından ithal ürünlere nazaran daha ucuza alınacaktır. Açıklanan bu durumlara göre; A. Yıllık İşletme Giderleri Toplamı 2 490 285 4 980 570 000,00 B. Yıllık İşletme Gelirleri Toplamı 4 022 998 8 045 998 000,00 C. Brüt Nakit Akımı (B-A) 1 532 713 3 065 426 000,00 D. Kesintiler (%40) 613 085 1 226 170 000,00 E. Vergi Sonrası Kâr 919 627 1 839 254 000,00 29 GİRİŞİMCİLİK 2 3.3- İşletme Sermayesi Tesisin çalıştırılması için gerekli asgari işletme sermayesi, çalışma devri kat- sayısına bağlı olduğundan, öncelikle çalışma devri katsayısı hesaplanmış, daha sonra yıllık işletme giderleri toplamı çalışma devri katsayısına bölünerek yıllık asgari işletme sermayesi bulunmuştur. İşlemler Ortalama Süre * Hammaddenin depolama bekleme süresi 8 gün * Üretim süresi 6 gün * Ürünün depoda bekleme süresi 16 gün * Kredili satış vadesi veya süresi 20 gün * Günlük giderleri karşılamak için toplam 7 gün * yeterli nakit bulundurma süresi Toplam 57 gün 3.4- Toplam Yatırım Tutarı Sabit yatırım tutarının ve işletme sermayesinin toplamı olarak toplam yatı- rım tutarı aşağıda çizelgede verilmiştir. Toplam Yatırım Tutarı Çizelgesi Harcamalar Tutarı (TL) Sabit Yatırım Tutarı 2 507 800 000,00 İşletme Sermayesi 1 068 622 000,00 Toplam 3 576 422 000,00 3.5- Yatırımın Ekonomik Ömrü Yatırımın ekonomik (yararlı) ömrü arsa hariç, sabit yatırım tutarının yıllık ortalama amortismana oranından hesaplanmaktadır. Buna göre 7 yıl 9 ay olarak hesaplanmıştır. 3.6.1- Yatırımın Kârlılığı Yatırımın kârlılığı, vergi sonrası kârın, yapılan toplam yatırım miktarına ora- nı olup yatırımın yapılan toplam yatırım tutarı bakımından karlılığının bir gös- tergesidir. Buna göre ele alındığında, çok yüksek seviyede kârlı bir yatırım sayılır. 3.6.2- Yatırımın Geri Dönüş Süresi Yatırımın geri dönüş süresi, yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarına bölünmesiyle elde edilir. Bu hesaplamaya göre yatırım kendini üçüncü yılın so- nunda amorti etmiş olacaktır. 30  GİRİŞİMCİLİK 2 D. İŞ PLANI Yeni bir iş kurmada en önemli aşamalardan biri iş planının geliştirilmesi aşa- masıdır. Planlama; önceden neyin, ne zaman, niçin, nasıl ve kimler tarafından yapı- lacağının belirlendiği süreçtir. Planların yazılı olması önemli olup genellikle bir yıllık zaman dilimi için hazırlanır. İş planı çok uzun ve ayrıntılı olmak zorunda değildir. İşletme içi planlar kuralsız, çalışma dokümanları olabilir. Ancak, işletmenin finans- man ihtiyacını karşılamak için dış kaynaklara başvurması hâlinde ayrıntılı bir iş planı hazırlamak gerekir. İş planının kapsamı ve uzunluğu işletmenin büyüklüğüne ve geleceğe yönelik yapmak istediklerinin boyutlarına ve işletme büyüklüğüne göre değişebilir. Bu açıklamalardan sonra “İş planı; girişimcinin işletmesinin mevcut ge- nel durumunun, fınansal faaliyet detaylarının, pazarlama fırsat ve stratejisinin, yö- netsel beceri ve yeteneklerinin yazılı bir özetidir.” şeklinde tanımlamak mümkündür. Resim 01.24: İşletmelerin kuralsız ve plansız çalışması mümkün değildir. 1. İş Planının Amacı İş planının temel amacı, iş kuran girişimcilerin, iş kurma sürecinde hangi he- defler için neleri, nasıl ve ne zaman yapacağını belirlemesidir. Bir başka ifadeyle iş planı; üç temel amaç için kullanılabilecek bir araçtır da denilebilir. Bunlar; iletişim, planlama ve yönetim olarak sıralanabilir. İletişim aracı olarak iş planı, sermaye sağla- ma, yapılacak yatırımı cazip hâle getirme, stratejik iş ortakları bulma anlamında da kullanılır. Geniş kapsamlı ve tüm detayları içeren bir iş planının hazırlanmış olması, kurulacak işletmenin ya da yeni girişimin potansiyel kârlılığını gösterir. Yönetim aracı olarak iş planı, işletmenin evrelerine bağlı olarak takip edilecek yolların belirlenmesi, sonuçların izlenmesi ve gelişmenin değerlendirilmesinde kul- lanılır. Bu anlamda iş planı sürekli olarak yenilenen ve çeşitli aşamalarda kazanılan bilgi ve deneyimlerin sürekli güncel tutulması gereken bir belgedir. Planlama aracı olarak ise iş planı işletmenin her aşamasında yol göstericidir. Gelişim aşamalarına bağlı olarak ortaya çıkan engellerin ortadan kaldırılması ve yeni alternatiflerin oluş- turulmasında kullanılır. 31 GİRİŞİMCİLİK 2 Resim 01.25: İş planı, girişimcilerin iş kurma sürecindeki hedeflerini bulmaya yarar. 2. İş Planının Önemi İyi bir iş planı girişimcinin; Kafasındaki iş fikrinin belirginleşmesine, netleşmesine yardımcı olur. Karşılaşabileceği potansiyel sorunların belirlenmesi ve ortaya çıkmadan ön- lemlerin alınmasına alt yapı sağlar. İşletmenin pozisyonunu gösterir, bu sayede neler yapması gerektiğine de yardımcı olur. Performans değerlendirmesi, başarı ya da başarısızlık ölçümü açısından bir dayanak oluşturur. İşletmenin elinde somut bir planı olduğu zaman yapmayı düşündüğü yatı- rım planlarının finansmanını da kolaylaştırır. Borç vermek isteyenler ve yatı- rımcılar açısından işletmenin cazibesi artırır. İş planının hazırlanmasının yukarıda sıralanan katkıları olmakla birlikte bazı işletmelerin iş planlarına gereken önemi vermediği görülmektedir. Bazen kredi ku- rumlarından finansman sağlayabilmek ve teşvik elde etmek amacıyla, formalite ola- rak yapıldığı da bilinmektedir. Bunun yanında bazı işletmeler ise küçük işletme ol- dukları düşüncesiyle yazılı bir plana ihtiyaçları olmadığını öne sürer. Bununla birlikte hangi ölçekte olursa olsun tüm işletmelerin yazılı bir iş planının olmasının, plansız hareket eden bir işletmeye kıyasla daha başarılı olacağı söylenebilir. Büyüme hedefli işletmeler verimliliklerini artırmak için iş planlarını rasyonel olarak hazırlar. İş planı işletmelerin, tıpkı bir yol haritası gibi gitmek istenilen yere kolayca ve yanlış yollara sapmadan ulaşmasını sağlar. 32  GİRİŞİMCİLİK 2 3. İş Planının Hazırlanması İş planı hazırlanır- ken planlaması yapılacak işin ana başlıkları belirlen- melidir. Veriler toplanıp incelendikçe üretim, pa- zar araştırması, maliyet, gibi uygun başlıklar al- tında toplanarak ayrı ayrı dosyalanabilir. İş planı hazırlanırken işle ilgili te- mel noktalar ile ele alınan araştırmadan hızlı bir şe- kilde doğru sonuçlar çıka- rılması hususları üzerinde Resim 01.26: Planlı bir işletmenin iş planı olmayan işletmelere durulur. Çünkü bir planda nazaran daha başarılı olacağı söylenebilir. asıl ve önemli olan planın içeriğidir. Bir iş planı hazırlanırken aşağıda belirtilen hususlara dikkat etmek gerekir: * İş planı girişimcinin kendisi tarafından hazırlanmalıdır. Daha önceden hazır- lanmış örnek bir plandan yararlanmak yapılabilecek hataların başında gelir. Çünkü başkaları tarafından hazırlanmış örnek bir planın girişimcinin farklı fi- kirlerini yansıtması mümkün değildir. * Plan olabildiğince kısa tutulmalıdır. Karmaşık, anlaşılmaktan uzak planlar yapmaktan kaçınılmalıdır. * Planın her bölümünde ortaya konulmak istenilen anahtar noktaların taslağı hazırlanmalıdır. Bu taslakların birbiriyle uyumla olmasına da dikkat edilmeli- dir. * Plan düzgün bir şekilde organize edilerek bir bütün hâline getirilmelidir. Ör- neğin; içindekiler tablosu, iş planı özü, ekler, grafikler vb.nin mantıklı bir bir- leşimi iş planı açısından önemlidir. * Girişimciler plan içerisinde tahminler geliştirerek ne yapmak istediklerini ve üretecekleri mal ya da hizmetlerin kullanılmasının tüketicilere sağlayacağı faydaların neler olduğunu tanımlamalıdırlar. * Satış potansiyelleri, gelir tahminleri ve girişimin olası gelişimi abartılmamalı, plan içerisinde en iyi, en kötü ve olası senaryolar geliştirilmelidir. Belgeleme ve araştırma, iş planının güvenilirliği için hayati önem taşımaktadır. * İş planı girişimin olası problemlerini analiz etme ve alternatif hareket yönleri belirleme açısından da önemsenmelidir. 33 GİRİŞİMCİLİK 2 * İş planında girişimi yönetecek olan anahtar kişilerin görevleri açıkça tanım- lanmalıdır. * Yeni bir işletme bir pazarda başarılı olmadan değişik pazarlara girmeye çalış- mamalıdır. İş planı tek bir pazarda odaklanmalıdır. * Belirli bir tüketici grubu seçilerek hedef pazar belirlenmelidir. Pazar araştır- ması bu pazarın belirlenmesinin neye göre yapıldığının anlaşılması için plana dahil edilmelidir. * Planda kişiselleştirmelerden kaçınılarak yararlanılan bütün görüşleri aktar- malı, “ben” yerine “biz” kullanılmalıdır. * Kişinin kendi hazırladığı plana eleştirel gözle bakmasının zor olması nede- niyle iş planları konusunda deneyimli bir kişiden yardım alınarak; tutarlılık, etkinlik, anlatım açıklığı ve sunum başarısı gibi konular gözden geçirilmelidir. Alınan yorumlar doğrultusunda planda gerekli düzeltmeler yapılmalıdır. Resim 01.27: İş planı kişiselleştirilmemelidir. 34  GİRİŞİMCİLİK 2 ÖRNEK İŞ PLANI GİRİŞİMCİNİN KİŞİSEL BİLGİLERİ Adı, Soyadı Adresi Telefon Doğum Yeri Cep Telefonu Doğum Tarihi Faks Medeni durumu E-mail İŞ PLANININ İŞ PLANININ HA- HAZIRLANDIĞI ZIRLANDIĞI YER TARİH BAŞVURULAN KURUM: BAŞVURU NO: BAŞVURU TARİHİ: A- İŞİN ADI VE KONUSU 1. Ne iş yapacaksınız? a. İş yerinizin unvanı ne olacak? b. İş fikriniz nedir? c. İlkeleriniz ne olacak? ç. Çalışma prensipleriniz neler olacak? B- AMAÇ VE GEREKÇELER 2. Bu işi yapmaktaki amacınız nedir? a. İş fikrinize nasıl ulaştınız? b. Bu işi uygularken siz işin neresinde olacaksınız? Fiilen çalışacak mısınız? c. Bu işi kurmak için kişisel kaynaklarınızı kullanacak mısınız? Kullanacaksanız ne kadar? Kullanmayacaksanız neden? ç. Bu işi kurmakla kendinize, şehrinize ve/veya ülkenize nasıl bir katkı sağlayaca- ğınızı düşünüyorsunuz? d. Kuracağınız iş dolayısıyla sizden ve çalışanlarınızdan başka kimler ve/veya sek- törler fayda sağlayacaklar (sayısal olarak belirtiniz)? 35 GİRİŞİMCİLİK 2 e. Bu işin kurulması dolayısıyla diğer kişilere veya sektörlere nasıl bir etki sağlaya- caksınız? f. Bu işi yapmakla ekonomik, teknik, sosyal, çevresel vb. konularda ne tür so- nuçlar elde etmeyi düşünüyorsunuz? C- İŞİN UYGULAMA YERİ 3. İşletmenizi nerede kuracaksınız? a. İşletmenizi kuracağınız yerin adresi nedir? b. İş yeriniz kiralık mı, yoksa mülkiyeti size ya da bir yakınınıza mı ait? c. Bu iş yerini seçerken hangi kriterleri göz önüne aldınız? Yoksa alternatifsizlik dolayısıyla mı seçtiniz? ç. Kira sözleşmesi yaptıysanız veya yapacaksanız hangi şartları göz önünde bulun- duracaksınız? d. Bu iş yeri sizin elinizde kaç yıl aralıksız kalacaktır? e. İş yerini açacağınız bölgenin nüfus, eğitim, altyapı, arazi, iklim vb. konularında kısaca açıklamalar yapınız. f. Dükkân mı açacaksınız? Evden mi çalışacaksınız? g. Bu yeri basit bir kroki ile gösterir misiniz? Ç- MEVCUT DURUM 4. Hedef pazarınız kim ya da kimlerdir? a. Ne tip müşterileri hedefleyeceksiniz? b. Sadece mahallenizi mi, şehrinizi mi, yoksa daha büyük bir coğrafi bölgeyi mi hedefliyorsunuz? c. İnternet üzerinden mi, adreste pazarlama mı, işyerinde satış mı, sipariş verecek- lere mi satış yapacaksınız. ç. Olası müşterilerinizin tahmini sayısı sizce ne kadar? Bu bilgiyi nasıl edindiniz? d. Hedef müşterilerinizin tüketim ve talep eğilimlerini belirlediniz mi? Belirlediy- seniz bunlar nelerdir? e. Hedef müşterinize hangi tarz bir satış yaklaşımı benimseyeceksiniz? 5. Rakipleriniz kimler? a. Rakipleriniz kimlerdir? (Varsa eğer unvanları veya adları) b. Bunları neden rakip olarak görüyorsunuz? c. Rakip olarak gördükleriniz sizin için ne tür tehlike oluşturuyorlar? ç. Gelecekte ne tür bir tehlike oluşturabilirler? d. Rakiplerinizle hangi yollarla başa çıkacaksınız? e. Önümüzdeki günlerde bugün olmayan başka ne tür rekabet ortamları doğabi- lir? f. Sizi rakiplerinizden ayıracak olan özellikleriniz neler olacak? 36  GİRİŞİMCİLİK 2 6. Sahip Olunan Makine-Ekipman Tablosu Sadece işinizi büyütmek istiyorsanız, mevcut işinizde kullanmakta olduğunuz ekipman, araç, makine ve iş gücü miktarını aşağıdaki tablo üzerinde belirtiniz. MAKİNE- MARKA- ÖDENDİĞİ ADETİ- SIRA EKİPMAN- MODEL- BEDELİ- ŞEKLİ- SÜRESİ- NO MAAŞ-KİRA VASIF- MALİYETİ PLANI KİLOSU VS. EĞİTİM 1 2 3 4 5 Yeterince satır ekleyebilirsiniz. 7. Yatırımın Kurulması İçin Bölgenizde Alınması Gereken İzinler İş yerinizi kurmak için bölgenizde almanız gereken izinler var mı? Varsa nelerdir? İzin/ruhsat İlgili kurum Yaklaşık süre 1 2 3 4 5 Yeterince satır ekleyebilirsiniz. 8. Bölgenizde Ham madde ve Diğer Malzemelerin Temin Koşulları İş yerinizde sürekli olarak kullanmanız ya da alıp satmanız gerekecek olan ürün veya hizmetin temin edileceği yer veya yerler nelerdir, aşağıda belirtiniz. TEMİN ÜRÜN ALIM SIRA NO ÜRÜN ADI EDİLECEĞİ KOŞULLAR FİYAT /KG ANLAŞMA YER YILI 1 2 3 4 5 Yeterince satır ekleyebilirsiniz. 37 GİRİŞİMCİLİK 2 D- YARARLANICILAR KONUSUNDA BİLGİLER 9. Bu işin kurulmasından sonra kimler yararlanıcı olacak? Bu işin kurulması dolayısıyla sağlanacak maddi, teknik, girdi, hizmet vb. fayda- lardan yararlanacak olanlar siz dâhil kişiler, kurumlar, toplumsal gruplar, kimlerdir? Şu andaki durumları hakkında kısa bilgi veriniz. 10. Yararlanıcıların bu işi yürütebileceklerini ispat eden belgeler nedir? Bu işin kurulmasından dolayı siz dâhil faydalanacak olanların bu konuda aldık- ları eğitim, sertifika, referans belgeleri varsa bu plana ekleyin. Ayrıca ana yararlanıcı olan işletme sahibi olacak girişimcinin öz geçmişini bu plana ekleyiniz. E- BEKLENEN SONUÇLAR 11. Hangi ürünü / hizmeti sunacaksınız? a. Ürünlerinizi kendiniz mi üreteceksiniz, dışarıdan mı tedarik edeceksiniz? b. Müşteriye ürünlerinize veya hizmetlerinize ek olarak hangi farklı hizmetleri su- nacaksınız? c. Ürün veya hizmet çeşitleriniz neler olacak? ç. Bu ürün veya hizmet çeşitlerini neden tercih ettiniz? Her bir ürün için ayrı açık- lama yapınız. 12. Tahmini Ürün Satış Tablosu Satmayı düşündüğünüz ürünlerin ya da vermeyi düşündüğünüz hizmetler- den elde edeceğiniz yıllık yaklaşık satış miktarlarını TL cinsinden yazınız. Yıllık fiyat artışını dikkate alınız. ÜRÜNÜN ADI 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Yıl 5 Yıl 1 2 3 4 5 Yeterince satır ekleyebilirsiniz. 13. Ekip / çalışan ihtiyacınız ne olacak? a. Sizden başka kaç kişilik iş gücüne ihtiyaç duyacak mısınız? b. Ne tür yetenekte ve eğitim düzeyinde kişilere ihtiyacınız olacak? c. Çalışacak iş gücü yarı zamanlı mı tam zamanlı mı, yoksa sezonluk mu olacak? ç. Brüt olarak ödemeniz gereken maaş kaç TL olacak? 38  GİRİŞİMCİLİK 2 13.1 ÜRÜN ÜRETİMİ İÇİN GEREKLİ İŞ GÜCÜ SIRA GEREKLİ İŞ GÜCÜ SAYISI NİTELİĞİ GÖREVİ ÜCRETİ NO ADI 1 2 3 4 5 Yeterince satır ekleyebilirsiniz. F- UYGULAMA AŞAMALARI 14. Ürünlerinizin/hizmetinizin pazardaki rakiplerden farkı ne olacak? a. Müşteriler neden sizi tercih edecek? b. İşletmenizin tanıtımını yapmak ve farklılığınızı duyurmak için hangi pazarlama stratejilerini uygulayacaksınız (Gazete, dergi İnternet, mektup, broşür vb.)? c. Ürünlerinizi/hizmetlerinizi satmak için hangi pazarlama stratejilerini uygulaya- caksınız (Uzun vade, adrese teslim, uzun garanti dönemi, vb.)? 15. Hangi yasal işletme tipi size uygun? a. Şahsi işletme mi kuracaksınız? b. Basit ortaklık mı olacak? c. Yoksa limitet şirket mi daha uygundur? 16. Ürün veya hizmetlerinizi nasıl fiyatlandıracaksınız? Ürün ve hizmetlerinizin üretim maliyetini bulduktan sonra 23. maddedeki 6. sıradaki GELİR / GİDER ORANI ile çarpınız ve ürünün veya hizmetin satış bedelini bulunuz. ÜRÜN VEYA HİZMETİN ADI SIRA TUTARI CİNSİ MİKTARI FİYATI NO (Miktar x Fiyat) 1 2 3 4 5 6 ÜRÜNÜN MALİYETİ 7 GELİR / GEDİR ORANI (23. madde 6. satır) 8 ÜRÜNÜN SATIŞ BEDELİ ( 6x7) 39 GİRİŞİMCİLİK 2 Her ürün için yeterince tablo hazırlayabilirsiniz. Önerilen ana mamuller ve hiz- metler için hazırlanmasıdır. Bu tablonun sizlere hazırlattırılmasındaki amaç fiyatlan- dırmayı yapma konusunda yetinizi geliştirmektir. CİNSİ: Ürün veya hizmet içinde kullanılacak ham madde, yarı mamul, mad- de, sabit gider, değişken gider veya hizmetin adı. MİKTARI: 1 birim (adet, kilo, ton, saat) içinde kullanılacak ham madde, yarı mamul, madde, sabit gider, değişken gider veya hizmetin miktarı G- UYGULAMA YÖNTEM VE YÖNETİMİ 17. İş Faaliyet Planı 1- İş planının hazırlanarak iş fikrini kesinleştirmek 1. ay 2- Finansal kaynağa ulaşmak ve elde etmek 2. ay 3- Yasal izinleri almak, tescil ve kayıtları yapmak. 3. ay 4- İşin yapılacağı yeri ve ekipmanını temin ederek konuşlandırmak 3 ve 4. ay 5- İş yerinin ekibini temin ederek hizmete sokmak 4. a 6- Ürün ve hizmetlerin tespiti ve üretimine başlamak 5. ay 7- Pazarlama ve reklam çalışmalarını yapmak 5,6 ve 7. ay Yukarıya temel faaliyetler yazılmıştır. Aralarına eklemek istediğiniz faaliyetler var- sa lütfen satır ekleyerek belirtiniz. Ğ- ANALİZLER 18. İHTİYAÇ ANALİZİ Makine -Ekipman vb. İhtiyaç Analiz Tablosu a. İş yerinizi kurabilmeniz için size gerekli olacak her türlü ihtiyacınızı belirtiniz. b. Sadece işinizi büyütmek istiyorsanız o zaman ihtiyaç duyduğunuz ekipman, araç, makine ve iş gücü ihtiyacınızı belirtiniz. MARKA- MAKİNE-EKİPMAN- ADETİ- SIRA MODEL- BEDELİ- ÖDEME ŞEKLİ- MAAŞ-KİRA HER MÜDDETİ- NO VASIF- MALİYETİ PLANI TÜRLÜ İHTİYAÇ VB. KİLOSU EĞİTİM 1 2 3 TOPLAM Yeterince satır ekleyebilirsiniz. 40  GİRİŞİMCİLİK 2 19. KAYNAK ANALİZİ a. İş yerinizi faaliyete sokabilmek için ihtiyacınız olacak kaynağı nasıl bulmayı dü- şünüyorsunuz? b. Lütfen varsa ayni ve maddi olarak koyacağınız öz kaynaklarınız da dâhil olmak üzere hangi kaynakları kullanmayı düşündüğünüzü tek tek belirtiniz. İHTİYAÇLAR TUTAR KAYNAKLAR 1 A-ÖZKAYNAKLAR 2 1-AYNİ KATKILAR 1- 2- 3 2-MADDİ KATKILAR 4 ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI(2+3) 5 B-DIŞ KAYNAKLAR 6 1-AYNİ KATKILAR 1- 2- 7 2-MADDİ KATKILAR 1- 2- 8 ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI(2+3) TOPLAM 9 KAYNAKLAR TOPLAMI 20. GİDER ANALİZİ İşletmenin Aylık Faaliyet Gideri Ne Olacaktır? Üreteceğiniz ürün veya hizmetler nedeni ile bir ay içinde kullanacağınız ham madde, yarı mamul, işçilik, sabit ve değişken giderler, yıpranma payı, alınan borçla- rın aylık faizleri nelerdir? Tek tek sıralayınız. MİKTARI SIRA CİNSİ KG/ADET/TON/ BİRİM FİYATI TUTARI NO AYLIK 1 2 3 4 5 6 TOPLAM AYLIK FAALİYET GİDERİ 7 TOPLAM YILLIK FAALİYET GİDERİ (6X12 AY) Yeterince satır ekleyebilirsiniz. 41 GİRİŞİMCİLİK 2 21. GELİR ANALİZİ İşletmenin Aylık Faaliyet Geliri Ne Olacaktır? Üreteceğiniz ürün veya hizmetler nedeni ile bir ay içinde yapmayı planladı- ğınız satışlar, proje desteği, menkul değer artışları, aylık faiz gelirleri, gayrimenkul kiraları vb. nelerdir? Tek tek sıralayınız. MİKTARI SIRA CİNSİ KG/ADET/TON/ BİRİM FİYATI TUTARI NO AYLIK 1 2 3 4 5 6 TOPLAM AYLIK FAALİYET GİDERİ 7 TOPLAM YILLIK FAALİYET GİDERİ (6X12 AY) Yeterince satır ekleyebilirsiniz. 22. KÂR/ZARAR ANALİZİ Bu iş kârlı olacak mı? a. Bu işin kârlı olacağını karşınızdakini sizinle ortaklık yapmaya ikna eder şekilde ayrıntılı olarak anlatınız. b. Önümüzdeki bir yıl için kâr-zarar tablosunu da içeren mali bütçelemenizi aşa- ğıda gösteriniz: GELİRLER TUTAR GİDERLER TUTAR İşletmenin Yıllık Faali- İşletmenin Yıllık Fa- 1 yet Geliri aliyet Gideri Sair Gelirler 2 Yıllık Borçlar 3 Sair Giderler YILLIK GELİRLER YILLIK GİDERLER 4 TOPLAMI TOPLAMI ZARAR 5 KÂR Yeterince satır ekleyebilirsiniz. 42  GİRİŞİMCİLİK 2 ÖZET İş fikri; girişimcilerin hedefledikleri amaçlarına ulaşabilmek için uygulamaya ka- rar verdikleri fikir ya da fikirler bütünüdür. Bir girişimcinin iş yaşamında uygulamaya koyacağı çok sayıda alternatif iş fikirleri vardır. Yeni bir iş fikri aynı zamanda yeni bir iş sahibi olmanın da başlangıcıdır. Birçok kişi heyecan verici bir fikir kendilerini harekete geçirinceye kadar girişimciliği akıllarından geçirmezler. Bazı kişilerse kendi işlerini kur- maya karar verirler ve bunun için en fırsatı kollarlar. Girişimciliğin iyi bir deneyim olduğunu düşünenlerin atacağı ilk adım, yeni iş için uy- gun ve geçerli bir fikir sahibi olmak ve bu fikir çerçevesinde bir iş planı hazırlamaktır. Proje, başlangıcı ve sonu olan, uzunluğu önceden belirlenmiş bir süre içinde de- ğişim yaratan, iç içe geçmiş amaç ve hedeflere sahip, planlanan uygulama adımlarıyla çeşitli ürünlerin elde edildiği, ayni ve nakdi kaynaklarla yürütülen çalışmalardır. Proje- ler mutlaka kaynak kullanır. Bu kaynaklar hem insani, hem de maddi kaynaklardır. Her proje bir veya daha çok uygulama birimi tarafından yürütülür ve bir bütçeye sahiptir. Bütçe kapsamında; makine, donanım, maden gibi doğal kaynaklar, malzemeler, insan fiziki veya beyin gücü gibi kaynaklar da kullanılabilir. İş kurma fikri maddi yatırıma dönüştürülmeden, girişimci finansal kaynaklarını gözden geçirmeli, yatırımın ne kadarının borçla ne kadarının öz sermaye ile kurulacağı- nı belirlemelidir. Bunun yanı sıra kullanılması düşünülen teknoloji, iş yeri yerleşim planı, çevre koruma, doğal afetlere karşı alınacak tedbirler ve atıkların değerlendirilmesi gibi örneklendirilebilecek teknik bir araştırmanın yapılması da hem gerekli hem de önemli- dir. Bu ön çalışmaların tamamı fizibilite çalışması ya da yapılabilirlik araştırması olarak adlandırılır. Ekonomik, teknik, finansal ve hukuki etütler tamamlandıktan sonra bir işletme- nin kurulmasına karar vermek için yeterli bilgiler sağlanmış demektir. Ancak bu bilgi- lerin düzensiz, bağlantısız ve dağınık olmaması, bir fizibilite raporunun hazırlanması gerekir. Raporun değerlendirilmesi aşamasında girişimci, fizibilite raporundaki bilgile- rin ışığında, başta ticari kârlılık olmak üzere çeşitli kriterleri göz önünde tutarak yapa- cağı değerlendirme olumlu sonuç verdiği zaman yatırım kararı alır. Fizibilite etüdü so- nucu elde edilen bilgiler değerlendirildikten ve sonuçlar olumlu kabul edildikten sonra işletmenin kurulmasına kararına verilir ve kuruluş projeleri hazırlanmaya başlanır. Bu aşamaya kesin proje hazırlık aşaması adı verilir. Bu aşamadan sonra artık yapılacak olan projenin uygulanması aşamasıdır. Projenin uygulanmasının ardından üretim faa- liyetine başlanır. Yeni bir iş kurmada en önemli aşamalardan biri iş planının geliştirilmesi aşaması- dır. Planlama; önceden neyin, ne zaman, niçin, nasıl ve kimler tarafından yapılacağının belirlendiği süreçtir. İş planı ise; girişimcinin işletmesinin mevcut genel durumunun, operasyonel ve fınansal faaliyet detaylarının, pazarlama fırsat ve stratejisinin, yönetsel beceri ve yeteneklerinin yazılı bir özetidir. İş planının temel amacı, iş kuran girişimcilerin, iş kurma sürecinde hangi hedefler için neleri, nasıl ve ne zaman yapacağını belirlemesi- dir. Bir başka ifadeyle iş planı; üç temel amaç için kullanılabilecek bir araçtır da denilebi- lir. Bunlar; iletişim, planlama ve yönetim olarak sıralanabilir. 43 GİRİŞİMCİLİK 2 DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Girişimcilerin hedefledikleri amaçlarına ulaşabilmek için uygulamaya karar verdikleri fikir ya da fikirler bütününe verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? A. İş planı B. Fizibilite etüdü C. Proje D. İş fikri 2. Aşağıdakilerden hangisi iyi bir iş fikri bulmak için yapılması gerekenlerden de- ğildir? A. Her zaman yeni bir buluşa gerek yoktur. B. Başarılı iş fikirlerinden faydalanmak gerekir. C. Açık fikirli olmalıdır. D. Fikirlerine ara vermeden sürekli kafa yormalıdır. 3. Başlangıcı ve sonu olan, uzunluğu önceden belirlenmiş bir süre içinde değişim yaratan, iç içe geçmiş amaç ve hedeflere sahip, planlanan uygulama adımlarıy- la çeşitli ürünlerin elde edildiği, ayni ve nakdi kaynaklarla yürütülen çalışmala- ra verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? A. İş planı B. Fizibilite etüdü C. Proje D. İş fikri 4. Aşağıdakilerden hangisi bir faaliyetin proje sayılabilmesi için gerekli koşullar- dan değildir? A. Bir ihtiyaçtan ya da problemden doğmalı, bu ihtiyacı karşılamayı veya problemi çözmeyi hedeflemelidir. Problemler hedeflere, hedefler faaliyetlere dönüştürülür. B. Projenin belli bir mekanı olmamalıdır. C. Belirli bir zaman diliminde gerçekleşmelidir. D. Hedeflere ulaşmak için yapılması gerekli her faaliyet ve bu faaliyetlerin nasıl bir sıralama ile gerçekleştirileceğinin ayrıntılarının belirlenmiş olmalıdır. 5. Aşağıdakilerden hangisi fizibilite etüdü için söylenemez? A. Fizibilite (yapılabilirlik) etüdü uzmanlık bilgisi gerektirmez. B. Deneyimi gerektiren bir proje faaliyetidir. C. Bir yatırımı teknik, mali yönleri ve sektörel boyutları ile ortaya koyar. D. Fikir olarak ortaya çıkan yatırımın gerçekleştirilmesinin kabul veya reddedilmesine yönelik analizleri de içeren bir çalışmadır. 44  GİRİŞİMCİLİK 2 6. Aşağıdakilerden hangisi yapılabilirlik etüdünün aşamalarından değildir? A. Teknik inceleme B. Finansal inceleme C. Kuruluş yeri seçimi D. Ortak sayısına karar verme 7. Aşağıdakilerden hangisi iş planının önemini anlatmaz? A. Girişimcinin kafasındaki iş fikrinin belirginleşmesine, netleşmesine yardımcı olur. B. Karşılaşabileceği potansiyel sorunların belirlenmesi ve ortaya çıkmadan önlemlerin alınmasına alt yapı sağlar. C. İşletmenin pozisyonunu göstermese de neler yapması gerektiğine yardımcı olur. D. Performans değerlendirmesi, başarı ya da başarısızlık ölçümü açısından bir dayanak oluşturur. 8. Aşağıdakilerden hangisi iş planı hazırlanırken dikkat edilmesi gereken husus- lardan değildir? A. İş planı girişimcinin kendisi tarafından hazırlanmalıdır. B. Plan olabildiğince detaylı olmalıdır. C. Planın her bölümünde ortaya konulmak istenilen anahtar noktaların taslağı hazırlanmalıdır. Bu taslakların birbiriyle uyumla olmasına da dikkat edilmelidir. D. Plan düzgün bir şekilde organize edilerek bir bütün hâline getirilmelidir. 9. Aşağıdakilerden hangisi iş planı hazırlanırken dikkat edilmesi gereken husus- lardan değildir? A. Satış potansiyelleri, gelir tahminleri ve girişimin olası gelişimi abartılmamalı, plan içerisinde en iyi, en kötü ve olası senaryolar geliştirilmelidir. B. İş planı girişimin olası problemlerini analiz etme ve alternatif hareket yönleri belirleme açısından da önemsenmelidir. C. İş planında girişimi yönetecek olan anahtar kişilerin görevleri açıkça tanımlanmalıdır. D. Yeni bir işletme bulduğu her alanda değişik pazarlara girmeye çalışmalıdır. 10. Aşağıdakilerden hangisi bir yatırım projesinin doğuşuna yol açacak ihtiyacı be- lirlemek için dikkate alınmaz? A. Mevcut sanayilerin durumunu incelemek B. Mevcut sanayilerin girdi ihtiyaçlarını ve çıktılarını incelemek C. Nüfusun gelişme eğilimlerini ve demografik verileri incelemek D. Ülkedeki suç oranını incelemek 45