Presentasyon sa Filipino: Mga Kabanata 1 PDF

Kabanata 1 M S U-II T In t eg r at e d D e ve lo pm ent a l S ch ool ALIA, ABUBAKAR FIL120A - AKADEMIK WRITING MATATALAKAY NATIN ANG... KAHULUGAN at Ang PROSESO ng A. KALIKASAN ng D....

Kabanata 1 M S U-II T In t eg r at e d D e ve lo pm ent a l S ch ool ALIA, ABUBAKAR FIL120A - AKADEMIK WRITING MATATALAKAY NATIN ANG... KAHULUGAN at Ang PROSESO ng A. KALIKASAN ng D. Pagsulat Pagsulat Mga PANANAW sa B. E. Mga URI ng Pagsulat Pagsulat Mga LAYUNIN sa C. Pagsulat A. KAHULUGAN AT KALIKASAN NG PAGSULAT Pagsulat Ang pagsulat ay ang paglalagay ng mga ideya, salita, simbolo, at ilustrasyon sa papel o iba pang media upang maipahayag ang mga kaisipan ng isang tao o grupo ng mga tao. (Bernales et al., 2001) isang pisikal at mental na aktibiti na ginagawa para sa iba't ibang layunin. (Bernales et al., 2002) Pisikal na aktibiti sapagkat: ginagamit dito ang kamay at mata. Mental na aktibiti: sapagkat hindi maaaring hindi gamitin ang utak sa pagsusulat. A. KAHULUGAN AT KALIKASAN NG PAGSULAT Pagsulat isang komprehensibong kakayahang na nangangailangan ng (1) wastong gamit ng wika, (2) malawak na talasalitaan, (3) malinaw na pag-iisip, at (4) mabisang paggamit ng retorika at iba pang mga elemento. Mahalaga rin ang mga kasanayan sa pakikinig, pagsasalita, at pagbasa upang mapaunlad ang kakayahan sa pagsulat. Ang pagsulat ay isang komprehensibong kasanayan na nangangailangan ng pagsunod sa maraming tuntunin ng wika. Ito ay isang mataas na uri ng komunikasyon dahil nangangailangan ito ng malalim na pag-unawa sa gramatika at bokabularyo. (Xing at Jin, 1989) A. KAHULUGAN AT KALIKASAN NG PAGSULAT Pagsulat Sinabi naman ni Badayos (2000), ang kakayahan sa pagsulat nang mabisa ay isang bagay na totoong mailap para sa nakararami sa atin maging ito'y pagsulat sa unang wika o pangalawang wika man. Maaari nating tanggapin na ang pagsulat ay isang kasanayang pangwika na mahirap matamo. Subalit mayroon tayong magagawa: A. KAHULUGAN AT KALIKASAN NG PAGSULAT Pagsulat Sinabi naman ni Badayos (2000), ang kakayahan sa pagsulat nang mabisa isang bagay na totoong mailap para sa nakararami sa atin maging ito'y pagsulat sa unang wika o pangalawang wika man. Maaari nating tanggapin na ang pagsulat ay isang kasanayang pangwika na mahirap matamo. Subalit mayroon tayong magagawa: Mapag-aaralan ang wasto at epektibong pagsulat. FILIPINO 120A Filipino sa Piling Larangan (Akademik Writing) Keller, (1985, sa Bernales, et al., 2006) Ang pagsulat ay... “Isang biyaya, isang pangangailangan at isang kaligayahan ng nagsasagawa nito.” Bakit? FILIPINO 120A Filipino sa Piling Larangan (Akademik Writing) Keller, (1985, sa Bernales, et al., 2006) Ang pagsulat ay... Kasanayang kaloob (skills) ng Maykapal at eksklusibo (exclusive) ito sa tao. “Isang biyaya, isang Kasama ang kasanayang pangangailangan at isang pakikinig, pagbasa at pagsasalita, kaligayahan ng may malaking impluwensya ito upang maging ganap ang ating nagsasagawa nito.” pagkatao. Hanguan ng satispaksyon ng sino man sa kanyang pagpapahayag Bakit? ng nasasaisip o nadarama.  Filipino sa Piling Larangan FILIPINO 120A HELEN KELLER (Akademik Writing) Amerikanong Awtor na nagsulat ukol sa paksang Sa kabila ng pagkawala ng karapatang may kapansanan, kakayahan ng paningin at aktibistang pampulitika, at pandinig, mga sulat niya ay lektor. nananatiling isang mahalagang Halimbawa: "The Story of My Life" mapagkukunan para sa pag- (1903) unawa sa panlipunan at pampulitika na tanawin ng ika- 20 siglo at ang patuloy na pakikibaka para sa pagkakapantay-pantay at katarungan. A. KAHULUGAN AT KALIKASAN NG PAGSULAT Pagsulat Samantala, ganito naman ang paglalarawan nina Peck at Buckingham (sa Bernales, et al., 2006) sa pagsulat: Ang pagsulat ay ekstensyon ng wika at karanasang natamo ng isang tao mula sa kanyang pakikinig, pagsasalita at pagbabasa.  B. MGA PANANAW SA PAGSULAT Pangunahin sa mga kilalang paniniwala hinggil sa pagsulat ang sosyo-kognitibong pananaw. Ano nga ba ang sosyo-kognitibong pananaw?  B. MGA PANANAW SA PAGSULAT Sosyo-kognitib Sosyo - tumutukoy sa lipunan ng mga tao. Kognitibo - tumutukoy sa pag-iisip. Ayon sa sosyo-kognitibong pananaw, ang pagsulat ay isang kumbinasyon ng mental at sosyal na aktibidad. Nakapaloob sa mental na aktibiti ang pag-iisip at pagsasaayos ng isang tekstong pasulat. Nakapaloob naman sa sosyal na aktibiti ang pagsasaalang-alang sa mga mambabasa at sa kanilang magiging reaksyon o tugon sa teksto.  B. MGA PANANAW SA PAGSULAT Masasabi rin, kung gayon, na ang pagsulat ay kapwa isang komunikasyong intrapersonal at interpersonal. Isa itong proseso ng pakikipag-usap sa sarili sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong na: Ano ang aking isusulat? Paano ko iyon isusulat? Sino ang babasa ng aking isusulat? Ano ang nais kong maging reaksyon ng babasa sa aking isusulat? Isa rin itong paraan ng pakikipag-usap sa mambabasa, isang tao man o higit pa.  B. MGA PANANAW SA PAGSULAT Tinitingnan din ang pagsulat bilang isang multi-dimensyonal na proseso. Ang pagsulat ay isang multi-dimensyonal na proseso na nagsasangkot ng biswal na pakikipag-ugnayan, personal na pag-unawa, at sosyal na pakikipag-ugnayan. Bilang personal na gawain: tumutulong sa pag-unawa ng sariling kaisipan, damdamin, karanasan. Bilang sosyal na gawain: nakatutulong ito sa ating mga tungkuling panlipunan at sa pakikisalamuha sa isa't isa.  B. MGA PANANAW SA PAGSULAT Ano man ang maging layunin sa pagsulat, mahalagang maunawaan na ang pagsulat bilang isang multi-dimensyonal na proseso ay binubuo ng dalawang dimensyon. Iba’t ibang dimensyon ng pagsulat 1. Oral na dimensyon 2. Biswal na dimensyon  B. MGA PANANAW SA PAGSULAT Oral na dimensyon Pakikipag-usap sa mambabasa (Kapag ang isang indibidwal ay nagbabasa ng isang tekstong iyong isinulat, masasabing nakikinig na rin siya sa iyo. Hindi ka man niya personal na kilala, o kahit pa hindi ka niya nakikita, nagkakaroon siya ng ideya kung sino at ano ka, kung ano ang iyong kaalaman at kasanayan at kung paano ka magsalita na inilalantad ng teksto mismo at ng iyong estilo at organisasyon sa teksto.)  B. MGA PANANAW SA PAGSULAT Biswal na dimensyon Ang paraan ng pagsulat at paggamit ng wika ng isang manunulat ay mahalaga sa pagpapahayag ng mensahe sa mga mambabasa. Dapat isaalang-alang ang mga tuntunin sa pagsulat upang maging epektibo ang mga simbolo at salita na ginagamit. Ang mga visual na imahe na nabuo sa isip ng mambabasa ay tumutulong sa kanila na maunawaan ang teksto. Kaya importante na isaalang-alang ng manunulat ang mga aspetong ito upang maging malinaw at epektibo ang komunikasyon sa pagsulat.  KABAYANIHAN Lope K. Santos Ang kahulugan mo’y isang paglilingkod na walang paupa sa hirap at pagod; minsang sa anyaya, minsang kusang-loob, pag-ibig sa kapwa ang lagi mong diyos. Natatalastas mong sa iyong pananim iba ang aani’t iba ang kakain; datapwa’t sa iyo’y ligaya na’t aliw ang magpakasakit nang sa iba dahil. Pawis, yaman, dunong, lakas, dugo, buhay… pinupuhunan mo at iniaalay, kapagka ibig mong sa kaalipinan ay makatubos ka ng aliping bayan. Sa tulong mo’y naging maalwan ang dukha, sa turo mo’y naging mulat ang mulala, tapang mo’y sa duwag naging halimbawa’t ang kamatayan mo ay buhay ng madla. Tikis na nga lamang na ang mga tao’y mapagwalang-turing sa mga tulong mo; ang kadalasan pang iganti sa iyo ay ang pagkalimot, kung di paglililo. Gawain Gawain  Gawain Gawain layuning ekspresibo o sa layuning panlipunan o kung pagpapahayag ng iniisip o ito ay nagsasangkot ng nadarama. pakikipag-ugnay sa iba pang tao sa lipunan Ekspresibo Transaksyonal (tula ng mga makata) (liham-pangangalakal) Hindi laging malinaw ang dikotomiya sa pagitan ng ekspresibo at transaksyonal na pagsulat. Maraming uri ng pagsulat ang maaaring magkaroon ng parehong layunin. Halimbawa, ang isang talumpati ay maaaring magpahayag ng sariling pananaw ng manunulat at sa parehong oras ay naglalayong makipag-ugnayan sa kanyang madla. Bernales, et al. (2001) Samantala, inuri Impormatibo ang mga layunin (Expository Writing) sa pagsulat sa tatlo: Malikhain Mapanghikayat (Persuasive Writing)  Impormatibo Malikhain Mapanghikayat (Expository Writing) (Persuasive Writing) Wika nga ni Arrogante (2000), ang naghahangad na malikhaing pagsulat ay isang naglalayong makumbinsi makapagbigay pagtuklas sa kakayahang ang mga mambabasa impormasyon at mga pasulat ng sarili (o ng manunulat) tungo sa pakikipag-ugnayang tungkol sa isang paliwanag. sosyal. katwiran, opinyon o POKUS: paniniwala. Paksang tinatalakay POKUS: pagpapahayag lamang ng HALIMBAWA: kathang-isip, imahinasyon, ideya, pagsulat ng report ng obserbasyon, damdamin o kumbinasyon mga estadistikang makikita sa mga HALIMBAWA: libro at ensayklopidya, balita at proposal, konseptong papel, sanaysay teknikal o bisnes report  Ano ang paksa ng tekstong Sino ang babasa ng aking 1 aking isusulat? 5 teksto? Para kanino ito? Ano ang aking layunin sa Paano ko maibabahagi sa aking 2 pagsulat nito? 6 mambabasa ang nalalaman ko sa aking paksa? Saan at paano ako makakukuha ng Ilang oras ang aking gugugulin sa 3 sapat na datos kaugnay ng aking paksa? 7 pagsusulat? Kailan ko ito dapat ipasa? Paano ko ilalahad ang mga datos na Paano ko pa madedebelop o mapagbubuti 4 aking nakalap upang maging higit na 8 ang aking teksto? Ano-ano ang mga dapat ko makahulugan ang aking paksa? pang gawin para sa layuning ito? Ayon sa libro, ninais ng mga may- akda na makapagbigay ng malinaw, istandard at sunod- sunod na mga hakbang para sa Ang proseso ng pagsulat ay hindi madali at mabilis na pagsulat. lamang komplikado. Nag-iiba-iba rin ito Ngunit, walang isang mahikal na depende sa manunulat. Magkagayon man, mabubuod ito sa tatlong pormyula sa pagsulat. Sa pangunahing hakbang. Ngunit dapat katunayan kasi, masalimuot ang tandaan, na sa bawat kasunod na proseso ng pagsulat at ito'y hakbang ay maraming mga sub-hakbang pinatutunayan ng mga saliksik at na nakapaloob: testimonya ng maraming mga Prewriting - Actual Writing - Rewriting propesyonal na manunulat Sa parteng ito, ang magsusulat ay may gagawing... Paghahanda Pagpili ng paksang isusulat at ang Ang proseso ng pagsulat ay hindi pangangalap ng mga datos o lamang komplikado. Nag-iiba-iba rin ito impormasyong para sa pagsulat at, depende sa manunulat. Magkagayon Tono at perspektibong gagamitin. man, mabubuod ito sa tatlong pangunahing hakbang. Ngunit dapat tandaan, na sa bawat kasunod na hakbang ay maraming mga sub-hakbang na nakapaloob: Sa aklat na Mabisang Retorika nina Bernales, et al. (2001) at Masining na Pagpapahayag nina Bernales, et al. (2006) Prewriting - Actual Writing - Rewriting ay nagmungkahi ng iba't ibang pre-writing activities na makatutulong sa isang manunulat lalo na sa mga baguhan. Ilan sa mga mungkahing gawaing inilahad sa dalawang aklat ay ang sumusunod: pagsulat sa journal, brainstorming, questioning, pagbabasa at pananaliksik, sounding-out friends, pag-iinterbyu, pagsasarbey, obserbasyon, imersyon at eksperimentasyon.  Sa dalawang nabanggit na aklat nina Bernales, et al. (2001, 2006) ay may mga iminungkahing iba't ibang paraan ng pagsisimula, pagsasaayos ng katawan at pagwawakas ng isang talataan. Ang proseso ng pagsulat ay hindi lamang komplikado. Nag-iiba-iba rin ito depende sa manunulat. Magkagayon man, mabubuod ito sa tatlong Sa parteng ito, ang magsusulat ay may pangunahing hakbang. Ngunit dapat gagawing... tandaan, na sa bawat kasunod na Burador o draft hakbang ay maraming mga sub-hakbang Para sa mga akdang tuluyan o na nakapaloob: prosa, kinapapalooban ito ng mga Prewriting - Actual Writing - Rewriting hakbang sa pagtatalata. akdang patula, ito ay kinapapalooban ng pagsasaayos ng mga taludturan at saknong.  Sa parteng ito, ang magsusulat ay may gagawing... pag-eedit at pagrerebisa ng draft batay sa wastong gramar, bokabulari at pagkakasunod-sunod ng mga ideya o lohika Ang isang sulatin ay hindi magiging kumpleto at epektibo kung hindi ito dadaan sa editing at rebisyon. Mahalagang makita ang mataas na uri ng pagkakasulat sa isang obra upang maging kapanipaniwala ito sa mga mambabasa at maging mahusay na batayan ng iba pang impormasyon.  Bago Mag-sulat Aktwal na Pagsulat Muling Pagsulat Pinal Awtput (Pre-writing) (Actual Writing) (Rewriting) (Final Output) Mapapansing hindi linear ang proseso ng pagsulat. May mga pagkakataong ang isang manunulat ay kailangang magpabalik-balik sa una, ikalawa o ikatlong hakbang bago pa maprodyus ang pinal na awtput o sulatin.  E. MGA URI NG PAGSULAT Akademiko Ang lahat ng pagsusulat sa paaralan, mula primarya hanggang doktorado, ay itinuturing na akademiko o intelektwal na pagsulat. Layunin nitong pataasin ang antas ng kaalaman ng mga estudyante. Kabilang dito ang iba't ibang uri ng sulatin gaya ng kritikal na sanaysay, lab report, eksperimento, term paper, pamanahong papel, tesis, o disertasyon.  E. MGA URI NG PAGSULAT Teknikal Isang espesyalisadong uri ng pagsulat na tumutugon sa mga kognitibo at sikolohikal na pangangailangan ng mga mambabasa. Layunin nitong magbigay ng impormasyon at solusyon sa mga komplikadong suliranin, gamit ang teknikal na terminolohiya sa partikular na paksa gaya ng science o technology. Kabilang na dito ang Feasibility Study at Korespondensyang Pampangangalakal.  E. MGA URI NG PAGSULAT Journalistic Pagsusulat ng balita, editoryal, kolum, at lathalain para sa pahayagan at magasin. Ito ay espesyal na kurso tulad ng AB Journalism (Bachelor of Arts in Journalism) at bahagi ng BSE (Bachelor of Secondary Education) sa Ingles at Filipino. Maaari ring ituro bilang elektib sa hayskul. Ang kursong ito ay naglalayong ihandog ang mga kasanayan sa pamamahahayag.  E. MGA URI NG PAGSULAT Reperensyal Ang layunin nito ay magrekomenda ng iba pang references o sources tungkol sa isang paksa. Karaniwang binubuod ang ideya ng ibang manunulat at tinutukoy ang pinaghanguan gamit ang parentheses, footnotes, o endnotes. Madalas itong makita sa textbooks, term papers, theses, at dissertations sa seksyong Related Studies and Literature. Kasama rin dito ang paggawa ng bibliographies, indexes, at note cards.  E. MGA URI NG PAGSULAT Propesyonal Ito ang uri ng pagsulat na nakatuon o eksklusibo sa isang tiyak na propesyon. Bagama't propesyonal nga, itinuturo na rin ito sa mga paaralan bilang paghahanda sa isang tiyak na propesyon na napili ng mga mag-aaral. Maituturing na halimbawa nito ang pagsulat ng police report ng mga pulis, investigative report ng mga imbestigador, mga legal forms, briefs at pleadings ng mga abugado at legal researchers at medical report at patient's journal ng mga doktor at nars.  E. MGA URI NG PAGSULAT Malikhain Nakatuon sa imahinasyon ng manunulat at layuning pukawin ang damdamin ng mga mambabasa. Maaaring piksyonal o di-piksyonal, at karaniwang nakikita sa larangan ng literatura. Samakatwid, ang pagsulat ng tula, nobela, maikling katha, dula at malikhaing sanaysay ay maihahanay sa ilalim ng uring ito. Karaniwan nang mayaman sa mga idyoma, tayutay, simbolismo, pahiwatig at iba pang creative devices ang mga akda sa uring ito.