‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي PDF

‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫تصوير رفرنس ها‪:‬‬...

‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫تصوير رفرنس ها‪:‬‬ ‫لينك دريافت رفرنس اول‪:‬‬ ‫‪https://zums.ac.ir/files/Entomology/files/Medical_Entomology_for_students(1).pdf‬‬ ‫بندپايان مهم ترين گروه جانوري و قديمي ترين آنها روي كره زمين هستند‪.‬با اينكه بعضي جثه بسيار كوچكي دارند‬ ‫اما مسائل بسيار بزرگي را مي توانند ايجاد كنند‪.‬بزرگترين فاتحان تاريخ مثل اسكندر مقدوني‪ ،‬چنگيز خان مغول و‬ ‫نمرود در اثرگزش پشه هاي آلوده يا بندپايان آلوده به بيماري هاي منتقله از بندپايان مبتﻼ شده و جان خود را از‬ ‫دست داده اند‪.‬بيماري خطرناك طاعون كه در قرن ‪ 18‬در مناطق مختلف دنيا اپيدمي ايجاد كرد‪ ،‬با گزش كك ها در‬ ‫مناطق مختلف منتشر شد‪.‬تيفوس هاي منتقله از شپش ها از مهم ترين عواملي بودند كه در جنگ جهاني دوم‬ ‫سرنوشت متحدين را مشخص كردند و باعث شكست آنها در مقابل متفقين شدند‪.‬در قرن حاضر چندين بيماري وجود‬ ‫دارد كه از طريق بندپايان قابل انتقال است و ساﻻنه هزينه هاي زيادي براي كنترل آنها صرف مي شود‪.‬مهم ترين‬ ‫بيماري كه با كنترل ناقلين با آن مبارزه شد بيماري ماﻻريا بود كه برنامه هاي مدون ريشه كني ماﻻريا با كنترل آنوفل‬ ‫هاي ناقل باعث پيشرفت برنامه و منجربه ريشه كني ماﻻريا در مناطق وسيعي از دنيا شد‪.‬‬ ‫امروزه اپيدمي بسياري از بيماري هايي چون ليشمانيوز‪ ،‬بيماري هاي اربووايرالي)‪ ،(arboviral‬تب زرد و تب دانج‪،‬‬ ‫آنسفاليت ها‪ ،‬فيﻼريوز ها‪ ،‬تب هاي هموراژيك‪ ،‬تب هاي منطقه اي و تيفوس هاي منطقه اي مهمترين بيماري هايي‬ ‫هستند كه سﻼمت جوامع را در مناطق مختلف دنيا تهديد مي كنند‪.‬‬ ‫حشره شناسي پزشكي‪ :‬علمي كه بندپايان را از نظر بهداشتي و پزشكي مورد بحث قرار مي دهد‪.‬‬ ‫خصوصيات كلي بندپايان‪:‬‬ ‫‪ ‬بندپايان مهم ترين گروه هاي جانوري هستند و تقريبا ‪%85‬جانداران دنيا را‬ ‫شامل مي شوند‪.‬‬ ‫‪ ‬قدمت آنها چندين هزار سال جلوتر از قدمت خلقت انسان روي كره زمين است‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ ‬قدرت سازگاري بسيار باﻻيي با محيط دارند و همين‬ ‫باعث شده كه تنوع گونه اي بسيار باﻻيي در رابطه با آنها‬ ‫ديده شود‪.‬اين تنوع در تعداد گونه ها و مراحل زندگي آنها‬ ‫وجود دارد‪.‬قدرت زادآوري بسيار باﻻيي دارند‪.‬‬ ‫‪ ‬عبارت آرتروپود)‪ (Arthropoda‬يك كلمه يوناني‬ ‫است كه از دو حرف آرترو به معناي مفصل و پود به معني پاها گرفته شده است‪.‬‬ ‫‪ ‬بندپايان اسكلت دروني ندارند و واجد اسكلت‬ ‫بيروني هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬در بدن آنها مفصل وجود دارد وپيوست هايي كه‬ ‫در مفصل هاي مختلف بدن آنها وجود دارد متقارن‬ ‫و سيمِتريك هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬بندپايان معموﻻ در مرحله نابالغي دچار پوست‬ ‫اندازي هستند و با پوست اندازي رشد پيدا مي‬ ‫كنند‪.‬پوست اندازي آنها معموﻻ به شكل واكنش‬ ‫هاي فيزيولوژيكي است كه توسط يك سري‬ ‫هورمون ها كنترل ميشود و امروزه مشخص شده‬ ‫كه با دستكاري هورمون هاي آنها مي توان مانع‬ ‫پوست اندازي و در نتيجه كنترل آنها شد‪.‬‬ ‫‪ ‬سيستم عصبي بندپايان پيچيده است و شامل مغز‪ ،‬چندين گره‬ ‫عصبي شكمي است و گيرنده هاي عصبي تخصصي در هر كدام از اين‬ ‫گره ها وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ ‬سيستم تنفسي بندپايان بصورت يك شبكه پيچيده تراشه اي است كه ‪ O2‬را به بافت هاي مختلف مي رساند و‬ ‫‪ CO2‬را از آنها مي گيرد‪.‬‬ ‫‪ ‬سيستم گردش خون آنها باز است و شامل يك قلب چند حفره اي و آئورتي است كه در قسمت جلويي بدن قرار‬ ‫دارد و خون را با فشار به سمت جلوي بدن هدايت مي كند‪.‬خون در بندپايان به همولنف معروف است و داراي مواد‬ ‫غذايي و يك سري سلول هاي دفاعي مي تواند باشد‪.‬اين سلول هاي دفاعي بنام هموسيت يا اِنوسيت ها هستند‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ ‬معموﻻ نر و ماده بندپايان فرم‪ ،‬شكل و‬ ‫عادات زيستي متفاوتي دارند و به همين دليل‬ ‫ﻻزم است كه در شناسايي گونه هاي مختلف‬ ‫بخصوص آنهايي كه خيلي مهم هستند‪،‬‬ ‫جنسيتشان هم مد نظر قرار بگيرد‪.‬‬ ‫‪ ‬بندپايان از دو جنبه مي توانند حائز اهميت پزشكي و بهداشتي شوند‪:‬‬ ‫‪ (1‬مي توانند به عنوان عامل اتيولوژيك)‪ (aetiological‬ايجاد كننده بيماري باشند‪.‬ميتوانند با تهاجم بافتي‪ ،‬القاي‬ ‫سيستم ايمني و بروز واكنش هاي ازدياد حساسيت‪ ،‬ايجاد پويزنينگ)مسموميت( و عارضه ترس از بندپا )انتوموفوبيا يا‬ ‫اكارافوبيا(‪ ،‬باعث عوارضي در انسان شوند‪.‬‬ ‫‪ ‬تهاجم بافتي كه توسط گروه هاي مختلف بندپايان مي تواند به وجود بيايد‪ ،‬معموﻻ به عارضه هايي چون ميازيس‪،‬‬ ‫اسكابيازيس‪ ،‬پديكولوزيس و ‪Tungiasis‬معروف است‪.‬‬ ‫‪ (2‬ناقل بودن انها براي يك سري از بيماري ها‪:‬‬ ‫‪ ‬مكانيكال وغير فعال‬ ‫‪ ‬بيولوژيكال و به صورت فعال‬ ‫‪ ‬در انتقال بيماري ها توسط بندپايان‪ ،‬آنها ميتوانند بعضي‬ ‫بيماري هاي خطرناك براي انسان را به شيوه هاي مختلف‬ ‫منتقل بكنند‪.‬بيماري هايي مثل ماﻻريا‪ ،‬ليشمانيوزها‪،‬‬ ‫آربوويروس هايي چون تب زرد و تب دانج كه بار مهمي را در‬ ‫مناطق مختلف دنيا در اثر بيماري ايجاد مي كنند‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ ‬پاتوژن هايي كه توسط بندپايان قابل انتقال هستند‪ ،‬ميتوانند در ‪ 4‬گروه مهم نماتودها‪ ،‬پروتوزواها‪ ،‬باكتري ها و‬ ‫ويروس ها قرار بگيرند‪.‬بعضي از اين پاتوژن ها فقط يك ميزبان انساني دارند و بنام انتروپوروس ميباشند‪.‬عده اي ديگر‬ ‫مي توانند ميزبان هاي حيواني هم داشته باشند و بنام زوئونوز معروف هستند‪.‬در زوئونوز ها معموﻻ ميزبان هاي‬ ‫حيواني مخازن بيماري هستند‪.‬گاهي اوقات ممكن است خود ناقل هم كه عامل بيماري را چندين سال در خود‬ ‫نگهداري ميكند‪ ،‬به عنوان مخازن بيماري مطرح شود‪.‬‬ ‫‪ ‬مهم ترين مخاطراتي كه توسط ناقلين براي انسان حاصل ميشود‪ ،‬انتقال بيماري هايي مثل ماﻻريا‪ ،‬ليشمانيوز‪ ،‬تب‬ ‫زرد و تب دانج و فيﻼريوز ها هستند‪.‬‬ ‫ در جدولهاي زير بعضي از مهم‬ ‫ترين بيماري ها و نحوه انتقال با‬ ‫ناقلين بندپاي آنها را مشاهده ميكنيد‬ ‫كه مهم هستند‪:‬‬ ‫ تعداد بسيار زيادي از بيماري ها‬ ‫)مثل دانج و آنسفاليت ها( از طريق‬ ‫گزش پشه ها قابل انتقال هستند‪.‬‬ ‫ بيماري هايي مثل عفونتهاي‬ ‫گوارشي و تيفوئيد‪ ،‬معموﻻ با آلوده‬ ‫سازي منابع غذايي توسط انواع‬ ‫مختلف بندپايان حاصل ميشود‪.‬‬ ‫ بيماري ‪ onchocerclosis‬با‬ ‫گزش ‪ simulidea‬منتقل ميشود‪.‬‬ ‫ بيماري طاعون با گزش كك ها‬ ‫قابل سرايت هست‪.‬‬ ‫ بيماري تيفوس هاي منطقه اي از‬ ‫طريق گزش كنه ها قابل سرايت است‪.‬‬ ‫‪ ‬معموﻻ انسان و حيوانات اهلي به عنوان ميزبان هاي مهم انگل ها يا عوامل بيماري زاي قابل انتقال توسط ناقلين‬ ‫هستند‪.‬براي بقاي آنها مخازن و حيوانات و خود ناقل ﻻزم هست‪.‬انتقال يافتن بيماري توسط ناقلين ميتواند به دو فرم‬ ‫فعال )‪ (active‬و غير فعال)‪(passive‬انجام شود‪.‬در هركدام از اين راه هاي انتقال‪ ،‬فرم هاي مختلفي هم ميتواند قابل‬ ‫مﻼحظه باشد‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫ به انتقال غير فعال معموﻻ انتقال مكانيكي گفته ميشود‪.‬در اين انتقال عفونت هاي گوارشي و يك سري بيماري‬ ‫هايي كه در اثر آلوده شدن اجزاي دهاني ناقلين و بخش هاي مختلف ناقلين حاصل ميشود‪ ،‬ميتواند قابل سرايت به‬ ‫انسان هاي سالم باشد‪.‬انتقال مكانيكي ساده ترين نحوه انتقال است‪.‬بخش هاي مختلف بدن ناقل ممكن است با يك‬ ‫ماده غذايي يا بدن انسان در تماس باشد و باعث آلوده شدن آنها شود‪.‬‬ ‫از مثال هاي اين نحوه انتقال مي توان به انتروويروس ها‪ ،‬باكتري ها و پروتوزوا اشاره كرد كه از طريق ‪fecal-oral‬‬ ‫ميتوانند براي انسان قابل انتقال باشند‪.‬‬ ‫‪ ‬حشراتي كه مي توانند در اين زمينه نقش داشته باشند عمدتا مگس هاي خانگي هستند‪.‬برخي از حشرات خونخوار‬ ‫مثل تابانيده ها كه به خرمگس معروف هستند‪ ،‬به لحاظ اينكه اجزاي دهاني خاصي دارند‪ ،‬موقع خونخواري ميتوانند‬ ‫عوامل بيماري زا را در ﻻ به ﻻي اجزاي دهاني خود نگه دارند و در خونخواري هاي بعدي اين عوامل را بصورت‬ ‫مكانيكي به ميزبان ها انتقال دهند‪.‬‬ ‫‪ ‬انتقال فعال كه به انتقال بيولوژيكي هم معروف است‪.‬در آن عامل بيماري زا برخﻼف انتقال مكانيكي دچار تغيير و‬ ‫تحول بيولوژيكي ميشود‪.‬اين تغيير و تحول ميتواند به صورت تكثير‪ ،‬تكميل دوره زندگي يا هردو باشد‪.‬بنابراين ‪3‬‬ ‫شيوه انتقال بيولوژيكي يا فعال در ناقلين وجود دارد‪:‬‬ ‫‪ : Propagative transmission ‬در آن عامل بيماري زا فقط تكثير پيدا ميكند‪.‬‬ ‫‪ :Cyclo-developmental(Cyclical) transmission ‬عامل بيماري زا دوره زندگي خود را در بدن ناقل‬ ‫كامل ميكند‪.‬‬ ‫‪ :Cyclo-propagative transmission ‬عامل بيماري زا هم تكثير و هم دوره زندگي خود را ميتواند در‬ ‫بدن ناقل تكميل بكند‪.‬‬ ‫مثال هايي كه در رابطه با نوع ‪Propagative transmission‬مي توان اشاره كرد‪ :‬انتقال يافتن بيماري هاي‬ ‫آربوويروسي و بيماري طاعون است‪.‬‬ ‫‪ ‬بيماري هاي آربوويروسي مي توانند توسط پشه ها و كنه ها به انسان منتقل شوند و بيماري طاعون هم ميتواند از‬ ‫طريق كك ها به انسان سرايت كند‪.‬‬ ‫عامل بيماري زا از ميزبان كه برداشته مي شود‪ ،‬در بدن ناقل تكثير پيدا ميكند و تعداد آن خيلي زياد مي شود و بعد‬ ‫ازآلوده شدن ناقل‪ ،‬ميتواند در خونخواري هاي بعدي به انسان سالم منتقل شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در نمونه‪) Cyclo-developmental transmission‬انتقال تكميل دوره زندگي( عامل بيماري زا مرحله زيستي‬ ‫خود را در بدن ناقل كامل ميكند و هيچ تغيير و تكثيري در آنجا صورت نميگيرد‪.‬مثال مهم آن انتقال يافتن فيﻼريوزها‬ ‫توسط پشه ها است‪.‬ميكروفيﻼريا توسط پشه هاي ناقل برداشته مي شود و بعد از اينكه پوست اندازي كرد و به مرحله‬ ‫آلوده كنندگي رسيد )سيكل آن در بدن ناقل كامل شد(‪ ،‬ناقل در خونخواري هاي بعدي ميتواند آن را به انسان انتقال‬ ‫بدهد‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ ‬روش سوم ‪ Cyclo-propagative transmission‬مهم ترين روش انتقال بيولوژيكي است ‪.‬در اين روش هم‬ ‫تكثير صورت ميگيرد و هم تكميل دوره زندگي‪.‬نمونه آن انتقال يافتن بيماري ماﻻريا است‪.‬در بيماري ماﻻريا با آلوده‬ ‫شدن پشه هاي آنوفل‪ ،‬مرحله تكثير انگل در بدن پشه آنوفل انجام ميشود و ممكن است بيش از ‪200‬هزار‬ ‫اسپوروزوئيت در بدن پشه از زيگوت حاصل از تلفيق گامت نر و ماده بوجود بيايد‪.‬‬ ‫ در خود ناقلين هم شيوه هاي انتقال مختلفي وجود دارد و ما به ‪ 3‬شيوه اشاره ميكنيم‪:‬‬ ‫دو شيوه ‪Transovarial & Transstadial transmission in vectors‬هستند كه در اين ‪ 2‬روش عامل‬ ‫بيماري زا در بدن ناقل ميتواند هم بصورت عمودي و هم بصورت افقي منتقل شود‪.‬‬ ‫‪ (1‬در انتقال عمودي )‪ :(transovarial transmission‬معموﻻ عامل بيماري زا سلول هاي مختلف بدن ناقل را آلوده‬ ‫مي كند و اين آلودگي مي تواند به سلول هاي جنسي برسد و در نتيجه نسل حاصل از اين تخم ها‪ ،‬آلوده خواهند‬ ‫بود‪.‬‬ ‫‪ (2‬در انتقال نوع دوم )‪ :(transstadial transmission‬ناقل در يكي از مراحل زيستي)مراحل پايين( آلوده ميشود‬ ‫و در پوست اندازي ها و انتقال به مرحله بعدي‪ ،‬اين آلودگي‬ ‫به مرحله بعدي منتقل مي شود‪.‬مثل انتقال يافتن‬ ‫بيماري‪ CCHF‬در مرحله ﻻروي كنه ها و انتقال به مرحله‬ ‫بلوغ كنه ها‪.‬‬ ‫‪ (3‬در انتقال ‪ :veneral‬بندپاي ماده ) ناقل ماده( با دريافت‬ ‫اسپرم هاي آلوده‪ ،‬آلوده ميشود و آلودگي را به فرم هاي‬ ‫بعدي انتقال ميدهد‪.‬‬ ‫‪ -‬در مسير آلودگي ميزبان هاي مختلفي)حيوانات اهلي خانگي و انسان( مي توانند وجود داشته باشند و آلوده شوند‪.‬‬ ‫‪ -‬بارزترين سيكل انتشار بيماري ها در ارتباط با نحوه انتقال بيماري توسط ناقلين‪ ،‬در مورد بيماري ﻻيم مي باشد كه‬ ‫يك بيماري بورليوزي است كه توسط بورليا بورگدورفري )‪ (Burgdorferi‬ايجاد مي شود و توسط كنه هاي ‪Ixodidae‬‬ ‫انتقال مييابد‪.‬اين كنه ها در مرحله لنفي و ﻻروي‬ ‫ميتوانند با خونخواري آلوده شوند و آلودگي را به‬ ‫مراحل بالغ انتقال دهند و كنه هاي بالغ نيز با دريافت‬ ‫اسپرم آلوده يا جفت گيري‪ ،‬ميتوانند آلودگي را انتقال‬ ‫دهند‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫انتقال بيماري توسط ناقلين مي تواند به ‪ 3‬روش باشد ‪:‬‬ ‫‪ (1‬گزش ناقل)‪ :(Inoculation‬مثﻼ ماﻻريا‪ ،‬ليشمانيوز‪ ،‬طاعون و بسياري از بيماري ها‬ ‫‪ : fecal contamination (2‬آلوده شدن فضوﻻت ناقل با مخاط و جراحات پوستي كه ميتوان به بيماري هاي بورليوز‬ ‫و شاگاس)توسط ساسهاي ترياتوميده( اشاره كرد‪.‬در اين روش ناقل روي زخم ميزبان دفع مدفوع ميكند و سپس با‬ ‫خارش محل توسط ناقل‪ ،‬پاتوژن وارد بدن مي شود‪.‬‬ ‫‪ (3‬تماس بدن له شده ناقلين با زخم ها و خراش هاي پوستي )‪ : (crushing the vector‬مثﻼ تيفوس اپيدميك و تب‬ ‫راجعه اندميك‬ ‫دوره كمون‪ :‬مدت زماني كه طول ميكشد تا پس از تماس انسان و ناقل‪ ،‬عﻼئم ظهور كند‪.‬دوره كمون در بدن ميزبان‬ ‫مهره دار مانند انسان دوره كمون داخلي است و در ناقلين دوره كمون خارجي‬ ‫)‪ (extrinsic incubation period‬داريم يعني مدت زماني كه پس از خونخواري‬ ‫بندپا از ميزبان آلوده‪ ،‬اين آلودگي گسترش يافته و ناقل ميتواند آلودگي را در گزش هاي‬ ‫بعدي انتقال دهد‪.‬‬ ‫ در مورد بيماري هاي آربوويروس‪ ،‬دوره كمون خارجي معموﻻ ‪ 1-2‬هفته و دوره كمون‬ ‫داخلي نيز ‪ 1-2‬هفته خواهد بود‪.‬‬ ‫در نتيجه انتقال بيماري از ميزبان‬ ‫اول به دوم حداقل ‪ 2‬هفته و‬ ‫حداكثر ‪ 4‬هفته زمان ميبرد‪.‬‬ ‫دو سيكل در ارتباط با انتقال بيماري از ناقلين وجود دارد‪:‬‬ ‫‪ ( 1‬در ارتباط با بيماري هاي آنتروپونوز‪ ،‬ناقل با خونخواري آلودگي را از ميزبان حيواني به انسان انتقال مي دهد‪.‬اين‬ ‫ناقلين‪ ،‬ناقلين اصلي بيماري هستند‪.‬‬ ‫‪ (2‬در ارتباط با بيماري هاي زئونوز)مثل ليشمانيوز جلدي قابل‬ ‫انتقال به سگ و غيرقابل انتقال از سگ به انسان(‪ ،‬ناقلين اصلي‬ ‫)اوليه(‪ ،‬ناقلين ثانويه و ناقلين رابط خواهيم داشت‪:‬‬ ‫‪ -‬ناقل اوليه عامل بيماري زا را در ميزبان هاي اصلي انتقال مي دهند‪.‬‬ ‫‪ -‬ناقل ثانويه عامل بيماري زا را از ميزبان اصلي )اوليه( به ميزبان‬ ‫ثانويه انتقال مي دهد‪.‬‬ ‫‪ -‬ناقل رابط )‪ (bridge vector‬عامل بيماري زا را از ميزبان ثانويه به ميزبان نهايي انتقال مي دهد‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫فاكتورهاي مختلفي در قدرت انتقال ناقلين نقش دارند‪:‬‬ ‫‪ -‬فاكتورهاي مربوط به خود ناقل مانند عادت خونخواري‪ ،‬زادآوري‪ ،‬سويه هاي ناقل در مناطف مختلف زيست‪-‬جغرافيايي‪،‬‬ ‫دوره كمون خارجي در ناقل‬ ‫‪ -‬عوامل محيطي مانند دما‪ ،‬بارش جوي‬ ‫‪ -‬سويه)قدرت بيماري زايي( انگل براي خود ناقل‬ ‫ بندپايان داراي گروه هاي مختلفي هستند كه در بين آنها‬ ‫حشرات و عنكبوتيان )آراكنيد( مهم ترين رده هايي هستند‬ ‫كه ميتوانند در انتشار بيماري در انسان نقش داشته باشند‪.‬‬ ‫ويژگي هاي حشرات‪ :‬بدن سه قسمتي )سر‪ ،‬سينه‪،‬‬ ‫شكم(‪ 6 ،‬عدد پا )هگزافوت(‪ ،‬يك جفت آنتن‪ ،‬ممكن‬ ‫است يك يا دو جفت بال داشته باشند‪.‬‬ ‫ويژگي هاي عنكبوتيان‪ :‬بدن ‪ 1‬يا ‪ 2‬قسمتي‪ 8 ،‬عدد‬ ‫پا‪ ،‬فاقد بال و آنتن‪ ،‬داراي اندام هاي حسي به نام پِدي‬ ‫پالپ‪ ،‬داراي كِليسر روي اجزاي دهاني‬ ‫در مورد حشرات‪ 4 ،‬راسته مهم ترين مسائل را براي انسان ايجاد مي كنند‪:‬‬ ‫ كك ها )‪(Siphonaptera‬‬ ‫ دو باﻻن )‪(Diptera‬‬ ‫ ساس ها )‪(heteroptera‬‬ ‫ شپش هاي انساني )‪(Pthiraptera‬‬ ‫هركدام از اين سته ها داراي گروه هاي متعددي هستند كه بيشترين خانواده و جنس هاي بيماري زا متعلق به راسته‬ ‫دو باﻻن مي باشد و خانواده كوليسيده )‪ (culicidae‬خطرناك ترين ناقلين را در خود دارند‪.‬‬ ‫ آرِنا )‪(aranae‬‬ ‫ سولپوژيدا‬ ‫ اِسكورپيون‬ ‫در عنكبوتبان نيز ‪ 4‬راسته حائز اهميت هستند‪ :‬آكارينا‬ ‫اهميت آرنا از سايرين بيشتر است و گروه آكارينا در انتقال بيماري و تهديد سﻼمتي انسان‪ ،‬نقش مهمي دارند‪.‬‬ ‫آكارينا خود شامل خانواده هاي ايكسوديده )خطرناك ترين گروه(‪ ،‬آرگازيده‪ ،‬درمانيسيده‪ ،‬ترومبيكوليده‪ ،‬دموديسيده‪،‬‬ ‫آكاريده‪ ،‬پايروگﻼيفيده و ساركوپتيده مي باشد كه به تهاجم به بافت ها و انتقال بيماري هاي عفوني ميتوانند سﻼمت‬ ‫انسان را تهديد كنند‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ -‬در رابطه با راسته دوباﻻن كه بيشترين گروه ناقلين را شامل مي شوند‪ ،‬سه زير راسته‬ ‫‪ Cyclorapha ،Brachycera ،Nematocera‬وجود دارد‪..‬تفاوت اين سه دسته‪،‬‬ ‫وضعيت فرم بند هاي آنتن ميباشد‪:‬‬ ‫‪ : Nematocera ‬تعداد بند هاي آنتن بيش از ‪ 10‬تا‬ ‫‪ : Brachycera ‬تعداد بند هاي آنتن معموﻻ ‪ 3‬تا‪ ،‬فاقد مو روي بند هاي آنتن‬ ‫‪ : Cyclophara ‬تعداد بند هاي آنتن معموﻻ ‪ 3‬تا‪ ،‬وجود موي ‪ arista‬روي بند‬ ‫سوم آنتن‬ ‫‪ Nematocera‬خود شامل خانواده هاي)خطرناكترين خانواده ها( زير ميباشد‪:‬‬ ‫ ‪) Simulidae‬مگس سياه(‬ ‫ ‪) Culicidae‬پشه(‪ :‬خطرناكترين‬ ‫ ‪Ceratopogonidae‬‬ ‫ ‪) psychodidae‬پشه هاي قارچي(‬ ‫بيولوژي پشه ها‬ ‫پشه ها قديمي ترين حشرات در كره زمين هستند‪.‬نوشته هايي از آن ها در منابع قديمي يونان‪ ،‬رم باستاني‪،‬‬ ‫هندوستان‪ ،‬مصر و چين وجود دارد‪.‬فاتحان بزرگ دنيا مثل اسكندر مقدوني و چنگيزخان با مبتﻼ شدن به بيماري‬ ‫هايي كه توسط پشه ها منتقل ميشد‪ ،‬جان خود را از دست دادند‪.‬‬ ‫پشه ها پراكندگي جهاني دارند‪.‬تا كنون نزديك ‪ ٣٤٥٠‬گونه از پشه ها شناسايي شده كه در ‪ ٣٨‬جنس قرار ميگيرند‪.‬‬ ‫تعداد خيلي زيادي گونه در پشه ها موجود است و بنابراين تنوع زيستي بسيار زيادي در آنها ديده ميشود‪.‬قدمت آنها‬ ‫در كره ي زمين ‪ ٤٠‬ميليون سال قبل تر از قدمت انسان در كره زمين ميباشد)در دوره ‪eocene‬حدود ‪ ٣٨‬تا ‪٥٤‬‬ ‫ميليارد سال قبل بوجود آمده اند(‬ ‫ پشه ها ‪ ٣‬تا صفت بارز دارند كه در تمام نمونه ها ديده ميشود و باعث‬ ‫ميشود خانواده كوليسيده از بقيه حشرات دوبال تفكيك شود‪:‬‬ ‫‪ (1‬اجزاي دهاني شان به صورت خرطوم و بلند است كه باعث ميشود كه از‬ ‫روي لباس هم بتوانند خونخواري كنند‪.‬‬ ‫‪ (2‬بخش هاي مختلف بدنشان كه شامل توراكس‪ ،‬ابدومن و پا و بال هاست‬ ‫از فلس پوشيده شده است كه ممكن است سياه‪ ،‬سفيد يا رنگي باشد و يا‬ ‫الگوهاي خاصي برايشان ايجاد كند كه اين الگوها به خصوص دربال مانند باركد بوده و باعث تفكيك آنها از هم ميشود‪.‬‬ ‫‪ (3‬داشتن يك رديف فلس روشن در بخش انتهايي بال )فرانژ بال(‬ ‫‪9‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ ‬پشه هاي ماده خونخوارند و براي اينكه مواد غذايي خود را تامين كنند و تخم هايي كه در بدنشان هست را رشد‬ ‫دهند‪ ،‬ﻻزم دارند از خون تغذيه كنند‪.‬خوني كه برداشت ميكنند ميتواند از حيوانات يا انسانها باشد‪.‬حشره ماده‬ ‫همچنين از شهد و شيره گياهان هم ميتوانند تغذيه كنند)پشه هاي نر هم از شهد و شيره تغذيه ميكنند(‬ ‫‪ ‬پشه هاي ماده براي رشد دوباره تخمشان دوباره خونخواري ميكنند و به اين شكل رشد تخمشان به صورت يك‬ ‫سيكل ميباشد كه به آن سيكل رشد تخمك گويند و باعث ميشود مواقعي كه مراحل رشد تخمكشان انجام ميشود‪،‬‬ ‫شكمشان شامل يك سري تغيير و تحول در اندازه و ريخت ميشود و براساس حاﻻت شكم آنها را به پشه هاي خون‬ ‫نخورده خالي‪ ،‬تازه خون خورده‪ ،‬نيمه بارور و بارور طبقه بندي ميكنند‪.‬‬ ‫‪ ‬معموﻻ پشه هاي ماده زماني كه ميخواهند عمل تخمگذاري انجام دهند‪ ،‬يك جاهاي خاصي براي پرورش نوزادان‬ ‫انتخاب ميكنند كه به آن زيستگاه ﻻروي گويند )هر گونه‪ ،‬زيستگاه مختص خود را دارد(‪.‬ﻻرو ها كه بعد از تخمگذاري‬ ‫در داخل آب فعاليت ميكنند معموﻻ بعد از طي مراحل ﻻروي ميتواند به مرحله شفيره تبديل شوند‪.‬معموﻻ ﻻرو ها‬ ‫فيلتر فيدل هستند و در داخل آب تنفس ميكنند و از مواد غذايي داخل آب تغذيه ميكنند‪.‬يك عده از ﻻرو ها ممكن‬ ‫است همخوار )‪(cannibalistic‬داشته باشند‪.‬‬ ‫ از نظر ‪ taxonomy‬پشه هاي كوليسيده به ‪ ٢‬تا زير خانواده ‪ culicini‬و ‪anophelini‬تقسيم ميشود‪.‬اين تقسيم‬ ‫بندي براساس شكل ظاهري اندام هاي بدن‪ ،‬خصوصا پيوست هاي سر و بال ها در مرحله بالغ و در مرحله ﻻروي از‬ ‫روي پيوست هايي كه در قسمت هاي انتهايي‬ ‫بدن مانند داشتن سيفون يا نداشتن آن‪ ،‬يا‬ ‫نحوه عادات تخم گذاري يا نحوه ي استراحت‬ ‫در مرحله بالغ طبقه بندي ميشود‪.‬‬ ‫‪ ‬آنوفليني ها يك جنس به نام‬ ‫‪anopheles‬ولي ‪culicinae‬ها داراي‬ ‫چندين جنس دارند كه‬ ‫)‪(aedes, ochlerotatus, culex, culiseta, mansonia, haemagogus, sabethes‬‬ ‫مهمترين آنها ميباشند )‪ haemagogus‬و ‪ sabethes‬در دنياي جديد و بقيه در دنياي قديم ديده ميشوند(‬ ‫ پشه ها در دورهي زندگي مراحل تخم‪ ،‬ﻻرو‪ ،‬شفيره)كه داخل آب سپري ميشوند(و مرحله پشه بالغ دارند كه در‬ ‫خارج از آب است‪.‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪‬چرخه‪ :‬بعد از جفت گيري‪ ،‬پشه ماده جاي خاصي را‬ ‫براي پرورش ﻻروها پس از رشد تخمها انتخاب ميكند و‬ ‫در آنجا تخمگذاري ميكند‪.‬تخم در آنجا رشد ميكند و‬ ‫ﻻرو ها باز ميشوند و سپس ﻻرو رشد يافته بوجود مي‬ ‫آيد)پس از رشدكافي و پوست اندازي(و سپس ﻻرو رشد‬ ‫يافته به شفيره تبديل ميشود و بعد از تكميل دوره‬ ‫شفيره‪ ،‬پوسته آن باز ميشود و پشه بالغ از آن خارج‬ ‫ميشود‪.‬‬ ‫‪ ‬معموﻻ پشه هاي ماده موقعي كه تخم هايشان رشد پيدا كرد زيستگاه ﻻروي خود براي تخم گذاري را انتخاب‬ ‫ميكنند و اين عمل را بيشتر در شب انجام ميدهد ‪.‬‬ ‫‪ ‬پشه آنوفل و ‪ AEDES‬و ‪ Ochlerotatus‬تخم‬ ‫هايشان را به صورت تكي ميگذارند ولي پشه‬ ‫‪culex‬و‪ culiseta‬و‪ mansonia‬به صورت توده اي‬ ‫تخم ميگذارند‪.‬تخم ‪ culex‬در داخل آب و تخم‬ ‫‪ mansonia‬در سطح برگها ميچسبد‪.‬به توده تخمي‬ ‫كه ‪culex‬ميگذارد ‪ egg raft‬ميگويند )اين توده‬ ‫تخم به صورت منظم كنار يكديگر قرار ميگيرد(‪.‬تخم هاي آنوفل‬ ‫در سطح كناري خود كيسه هوايي دارند برخﻼف ‪Aedes‬كه‬ ‫كيسه هوايي ندارند‪).‬اندازه تخم ها حدود ‪ 0/1‬ميلي متر ميباشد‪(.‬‬ ‫‪ ‬دوره جنيني تخم ها خيلي كوتاه است و حدود چند ساعت پس از تخم گذاري‪ ،‬تخم ها باز ميشوند و تبديل به‬ ‫شفيره ميشوند اما تخم هاي پشه ‪aedes‬و‪ochlerotatus‬بايد يك دوره خواب )‪ (diapause‬سپري كنند كه اين‬ ‫دوره خواب با قرار گرفتن در محيط خشك ميتواند تأمين شود‪.‬‬ ‫در هيچكدام از پشه ها ديده نشده كه به صورت تخم در مرحله زمستان گذراني ديده شوند!!!‬ ‫‪ ‬ﻻرو هاي آنوفل به صورت موازي با سطح آب قرار ميگيرند ولي ﻻرو هاي ‪ culicinae‬به صورت زاويه دار با سطح‬ ‫آب قرار ميگيرند‪Culicinae.‬ها كه شامل ‪culex‬و‪aedes‬هستند داراي سيفون)‪(siphon‬ميباشند كه در كولكس‬ ‫ها موهايي كه روي سيفون هست زياد است ولي در‬ ‫‪aedes‬ها يك دسته مو در وسط سيفون هست‪.‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫ ﻻرو هاي آنوفل رشد ميكنند و پس از ‪ ٣‬مرحله پوست اندازي به شفيره تبديل ميشوند‪.‬ﻻرو هاي آنوفل برخﻼف‬ ‫ﻻرو كولكس و آئدس در انتهاي بدن خود سيفون تنفسي ندارند و سوراخ تنفسي دارند‪).‬بارزترين تفاوت(‬ ‫ در سطح پشتي آنوفل ها لكه هاي تيره ‪tergal plates‬وجود دارد‪،‬‬ ‫در كنار اين لكه ها يك جفت موهاي پنجه اي‪palmate hairs‬هست‬ ‫كه باعث ميشود ﻻرو آنوفل به صورت شناور روي سطح آب قرار‬ ‫بگيرد)‪+‬موهايي بر روي سيفون تنفسي كولكس و آئدس وجود دارد كه‬ ‫به تشخيص كمك ميكند(‬ ‫بهترين راه تشخيص ﻻرو ها همان سيفون تنفسي ميباشد و سپس ‪tergal plates‬ها و موهاي پنجه اي‪.‬‬ ‫آنوفل ها به طور موازي در سطح آب قرار ميگيرند و عمل تنفس را انجام ميدهند‪.‬وجود موهاي پنجه اي كه در سطح‬ ‫كناري حلقه هاي شكمي‪ ،‬باعث ميشود ﻻرو ها به راحتي در سطح آب شناور بمانند و منفذ تنفسي در انتهاي ﻻرو هوا‬ ‫را به بيرون هدايت ميكند‪.‬چون از قسمت انتهاي بدن‪ ،‬تنفس را انجام ميدهند‪ ،‬به متابﻼستيك معروف هستند‪.‬ﻻرو‬ ‫هاي ‪culicinae‬داراي سيفون تنفسي اند كه وقتي ميخواهند تنفس كنند به صورت زاويه دار در سطح آب قرار‬ ‫ميگيرد تا فقط سيفون با آب تماس داشته باشد‪.‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ ‬دوره ﻻروي معموﻻ چيزي حدود ‪ ٢‬هفته طول ميكشد كه شامل ‪ ٤‬مرحله ﻻروي و ‪ ٣‬بار پوست اندازي هست و ﻻرو‬ ‫ها فيلتر فيدل هستند و پس از اينكه كامل رشد كردند به شفيره تبديل ميشوند‪.‬موهاي حسي ﻻرو بسيار حساس‬ ‫هستند )به نور و لرزش داخل آب( و با كوچكترين تغيير مانند ايجاد سايه در آب‪ ،‬تحريك شده و سريعا خود را مخفي‬ ‫ميكنند‪.‬‬ ‫‪ ‬شفيره هاي پشه ها به شكل كاما هستند و از دو قسمت سرسينه و شكم تشكيل شده اند‪.‬در سرسينه آنها اندام‬ ‫مهمي كه وجود دارد ‪) trumpet‬شيپور تنفسي(ميباشد كه راهنماي خوبي براي تشخيص ‪culicine‬‬ ‫از ‪ anopheline‬ميباشد)در آنوفل طولش كم و عرضش زياد است ولي در كوليسينه طولش زياد و عرضش كم است(‬ ‫‪ ‬عﻼوه بر سرسينه‪ ،‬حلقههاي شكمي ميتواند به تشخيص آنها از هم كمك كند كه براي تفكيك شان وجود دسته مو‬ ‫يا خار روي حلقه هاي شكمي ميتواند موثر باشد)در ‪culicine‬ها حلقههاي شكمي شان شامل دسته مو ميباشد‪(.‬‬ ‫‪ ‬دوره شفيرگي كوتاه و حدود يك هفته است‪ ،‬فقط عمل تنفس انجام ميدهد و تغذيه نميكند و مثل ﻻرو ها خيلي‬ ‫به محرك هاي محيطي حساس اند‪.‬با اتمام دوره شفيرگي‪ ،‬شفيره به پشه بالغ تبديل ميشود‪ ،‬يعني پوسته سطح‬ ‫پشتي شفيره باز ميشود و پشه بالغ آزاد ميشود‪.‬خروج پشه بالغ از‬ ‫مرحله شفيرگي عمدتا در شب اتقاق مي افتد‪).‬كﻼ پشه ها فعاليت‬ ‫شبانه دارند‪ :‬به هنگام شب پرواز‪ ،‬خونخواري‪ ،‬ميزبان يابي‪ ،‬جفت‬ ‫گيري و تخمگذاري ميكنند و فقط به هنگام روز استراحت دارند(‬ ‫‪ ‬پشه بالغ پس از خروج از شفيره‪ ،‬بال هايشان وسيع تر ميشود و از شهد گياهان تغذيه ميكنند و مواد قندي كه‬ ‫دريافت مي كنند باعث ميشود انرژي بگيرند و آماده جفت گيري شوند‪.‬پشه هاي ماده و نر معموﻻ عادات خاصي دارند‪،‬‬ ‫آنها به صورت گروهي پروازي به نام رقص عروسي دارند و پس از انجام آن‪ ،‬مراحل بعدي كه شامل رشد تخمك و‬ ‫خونخواري است در ماده ديده ميشود‪.‬‬ ‫ پشه بالغ مثل اكثر حشرات بدنشان از ‪ ٣‬قسمت سر‪ ،‬سينه و شكم تشكيل شده‪،‬‬ ‫اندازه آنها حدود ‪ ٥‬تا ‪ ١٠‬ميلي متر و حداكثر ‪ ١١‬ميلي متر ميباشد )اندازه آنها در‬ ‫ساخت پشه بند مدنظر است(‬ ‫‪13‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫در قسمت سر پشه ها اندام هاي حسي مثل آنتن و اجزاي دهاني وجود دارد‪.‬يك جفت آنتن حسي در سر دارند كه در‬ ‫جنس نر داراي تعداد زيادي موهاي حسي بلند است ولي در ماده تعداد و اندازه موها كم ميباشد‪.‬اين موهاي حسي در‬ ‫نر ها به اصطﻼح پَروَش هستند ولي در ماده ها ساده اند و همچنين كوتاه و كم تراكم نيز ميباشند‪.‬‬ ‫بعد از آنتن ها كه اشاره كرديم خرطوم و پالپ هاي مگزيﻼري وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ ‬موهاي حسي كه روي آنتن پشه هاي ماده وجود دارد ‪ Chemoreceptors‬است ولي در ارتباط با پشه هاي نر‬ ‫اين موهاي حسي گيرنده امواج صوتي هستند؛ اين امواج صوتي مي تواند لرزش بالي كه پشه ماده هنگام پرواز دارد‬ ‫باشد كه توسط اين موهاي حسي‪ ،‬حس و به طرفش سوق داده ميشود‪.‬ولي در ارتباط با موهاي حسي كه روي آنتن‬ ‫پشه هاي ماده است گفتيم كه ‪ Chemoreceptor‬هستند‪ ،‬مواد شيميايي كه اين ها مي توانند بگيرند‪ :‬دماي محيط‪،‬‬ ‫دماي بدن انسان‪ ،‬رطوبت بدن انسان‪ ،‬اسيد هاي آمينه كه پوست انسان دارد و ترشحاتي كه پوست انساني دارد خيلي‬ ‫راحت توسط اين موهاي حسي گرفته ميشود‪).‬حس ميشه(‬ ‫‪ ‬موهاي حسي به صورت لوله هاي بازي هستند كه قسمت انتهاي آنها به اندام هاي حسي يا سلول هاي عصبي ختم‬ ‫ميشود‪ ،‬در كنار اين سلول هاي عصبي كه اين موهاي حسي وجود دارد پروتئين هاي خاصي به نام اُدراين بايندينگ‬ ‫پروتئين وجود درد كه اين پروتئين ها به مواد شيميايي يا دماي محيط خيلي حساس هستند و خيلي راحت با قرار‬ ‫گرفتن در آن شرايط خاص يا دريافت ماده شيميايي خاص شكل و فرم آنها عوض مي شود و اين پيغام را به سلول‬ ‫هاي حسي ارسال ميكنند و اين سلول هاي حسي است كه سيگنال ها را به مغز مي رساند‪.‬ماهيت اين ادراين‬ ‫بايندينگ پروتئين ها امروزه خيلي مهم است و دانشمندان مطالعات خيلي زيادي روي آنها انجام ميدهند‪.‬هدف اين‬ ‫مطالعات هم اين است كه تركيبات شيميايي كه ميزبان توسط اين پشه هاي ماده انتخاب ميكند‪ ،‬اين حس را در پشه‬ ‫ها كور ميكنند و نميتوانند ميزبان خود را تشخيص دهند‪.‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫به اين تركيبات شيميايي كه به عنوان يك عوامل بلوك كننده و مسدود كننده عمل ميكنند اصطﻼحا تركيبات دور‬ ‫كننده هم مي گويند‪.‬‬ ‫‪ ‬در پشه هاي ماده هرچند كه چشم هاي مركب وجود دارد ولي در بينايي َآنها براي يافتن و جست و جو ميزبان‬ ‫هيچ نقشي ندارد‪ ،‬تنها چيزي كه به پشه ها براي اين كار كمك ميكند همان موهاي حسي است كه روي آنتن هايشان‬ ‫دارند و خيلي راحت و از فاصه دور با موهاي حسي كه دارند ميزبان را تشخيص مي دهند و به طرفش هدايت ميشوند‬ ‫و خونخواري مي كنند‪.‬اصطﻼحا خود پشه ها از انسان‪ ،‬انسان شناس تر هستند و خيلي راحت در يك جمع‪ ،‬عده اي را‬ ‫انتخاب ميكنند تا فقط از آنها خونخواري داشته باشند و كاري به افراد ديگر ندارند‪.‬اين حشرات با اين جثه كوچك‬ ‫خيلي راحت محتويات خون افراد را تشخيص مي دهند‪.‬‬ ‫‪ ‬بين اين آنتن ها اشاره كرديم‪ ،‬اندام بعدي كه وجود دارد پالپ هاي ماگزيﻼري است؛ پالپ هاي ماگزيﻼري در پشه‬ ‫هاي آنوفل قسمت انتهاي آن مثل بند هاي ديگر است‪.‬كﻼ ماگزيﻼ ها ميتوانند بين ‪ 3‬تا ‪ 5‬حلقه داشته باشند‪.‬در پشه‬ ‫هاي ماده عرض حلقه انتهايي مثل حلقه ما قبل خودش است‪.‬‬ ‫‪ ‬در ‪ Culicine‬ها آنتن هاي جنس نر آنها پروش است و قسمت انتهاي پالپ هاي ماگزيﻼري در نر ها تقريبا اندازه‬ ‫خرطوم است و قسمت انتهايي آن تقريبا تيز مانند است ولي در آنوفل هاي نر قسمت انتهاي پالپ هاي مگزيﻼري گرز‬ ‫مانند است‪.‬‬ ‫تشخيص آنوفل نر و ماده‪:‬‬ ‫براي تشخيص ابتدا بايد نر يا ماده بودن را مشخص كرد ‪ :‬موهاي حسي روي آنتن پشه ماده كوتاه و در آنوفل نر بلند‬ ‫است‪ ،‬قسمت انتهاي پﻼپ هاي ماكسيﻼري در نر ها گرز مانند و در ماده ها ساده است‪.‬‬ ‫اگر موهاي حسي روي آنتن پروش باشد پشه نر و اگر ساده باشد پشه ماده است‪ ،‬بعد از تشخيص جنسيت به سراغ‬ ‫اندام بعدي يعني پالپ هاي ماگزيﻼري ميرويم هرگاه اين پالپ هاي ماگزيﻼري اندازه خرطوم باشد و پشه ماده باشد‬ ‫پس ميشه پشه آنوفل ماده‬ ‫چنانچه پشه ماده باشد و اندازه پالپ هاي ماگزيﻼري خيلي كوتاه تر از خرطوم ‪ ‬پشه كوليسينه ماده‬ ‫چنانچه انتهاي پالپ هاي ماگزيﻼري تيز باشد و آنتن ها پروش باشند‪ ‬پشه كوليسينه نر‬ ‫اگر نر باشد و انتهاي پالپ هاي ماگزيﻼري گرزي و برآمده و جارومانند باشد‪ ‬پشه آنوفل‬ ‫‪15‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ ‬بين پالپ هاي ماگزيﻼري اندامي كه وجود دارد خرطوم است‪.‬‬ ‫خرطوم‪ :‬اندامي است كه اجزاي دهاني را در‬ ‫داخل خودش دارد‪.‬‬ ‫در داخل خرطوم زائده هايي وجود دارد كه‬ ‫هنگام خونخواري وارد نسوج )بافت ها(‬ ‫ميشوند‪.‬‬ ‫به نظر مي رسد كه لب پايين خرطوم مثل‬ ‫يك ناودان و غﻼفي است كه اِستيله هاي ريز‬ ‫سوزن مانند در داخلش قرار گرفته اند‪ ،‬اين‬ ‫‪16‬‬ ‫استيله هاي ريز سوزن مانند آرواره هاي باﻻ و پايين‪ hypopharynx ،‬و لب باﻻ هستند كه اين مجموعه شامل ‪6‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫عضو است و به هنگام خونخواري وارد عروق مي شوند و لب باﻻ در سطح روي پوست قرار ميگيرد؛ چنانچه يك برش‬ ‫عرضي از اين خرطوم داشته باشيم دو كانال را مي توانيم به آن اشاره كنيم‪ :‬يك كانال بزرگ كه از آن مواد غذايي‬ ‫جذب ميشود و دومي كانال كوچكي است كه بزاق از طريق آن به محلي كه پشه خونخواري ميكند تزريق ميشود؛‬ ‫بنابراين پشه ها هنگامي كه خونخواري ميكنند از يك طرف خون را مي مكند از طرف ديگر بزاق را در محل تزريق‬ ‫ميكنند اين بزاق كه وارد نسوج مي شود خود خاصيت و صفاتي دارد كه كمك مي كند پشه خيلي راحت خونخواري‬ ‫بكند و همچنين كمك به لخته نشدن خون در دا خل اجزاي تعاملي مي كند و باعث مي شود خون در محلي كه پشه‬ ‫خونخواري مي كند جمع بشود و در اثر آن ميزبان يا انسان احساس ناراحتي در جايي كه پشه خونخواري ميكند‬ ‫نداشته باشد چون پشه ها به هنگام خونخواري آنزيمي كه تزريق ميكنند و بزاقي كه وارد نسوج ميشود‪:‬‬ ‫ هم خاصيت بي حس كنندگي موضعي و هم خاصيت پرخون كنندگي موضعي دارد و صفت سوم آن اين است كه‬ ‫مانع لخته شدن خون در داخل اجزاي دهاني ميشود‪.‬اين از لحاظ فيزيولوژيكي براي تغذيه پشه ها مهم است‪.‬‬ ‫ نقش بزاق از لحاظ بيماريزايي‪ :‬مي تواند سيستم ايمني انسان را تحريك كند و باعث تضعيف سيستم ايمني در جايي‬ ‫كه تزريق ميشود‪ ،‬بشود‪.‬همچنين باعث ميشود كه عوامل بيماريزايي كه اين پشه ها هنگام خونخواري وارد بدن‬ ‫ميكنند همانجا دِپو شوند و سيستم ايمني آنها را تشخيص ندهد‪.‬به عﻼوه خود اين بزاق حاوي يك سري تركيبات‬ ‫غذايي است كه عامل بيماريزا خيلي راحت مي تواند در داخل آن يك مدت طوﻻني زنده باشد؛ در تجربه ديده شده‬ ‫عوامل بيماريزا را خالص تزريق كردند به ميزبان و آلودگي بوجود نياورده ولي وقتي با بزاق تركيب و تزريق شده باعث‬ ‫شده كه در ميزبان آلوده كنندگي خيلي باﻻ باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬بعد از سر‪ ،‬اندام بعدي كه در پشه ها ميتواند مدنظر قرار بگيرد وضع بال است؛ بر روي بال همانطور كه اشاره‬ ‫كرديم قسمت لبه كناري بال كه به نام فرانژ بال است در تمامي پشه ها يك رديف سايه روشن هست‪.‬‬ ‫همانطور كه اشاره كرديم اين فلس هايي كه وجود دارد الگوهاي خاصي را در بال ايجاد ميكند كه اين الگوها مي تواند‬ ‫يكي از ‪ 4‬فرم زير باشد‪:‬‬ ‫گروه ‪ : 1‬فرمي كه بال ها لكه هاي تيره و روشن‬ ‫دارند كه با طرح هاي منظمي قرار گرفته اند‬ ‫اين طرح ها ممكن است در لبه جلويي بال‬ ‫وجود نداشته باشند و لبه جلويي بال پيوسته‬ ‫باشد يعني لكه تيره به صورت سراسري باشد‪.‬‬ ‫آنوفل هاي مناطق معتدله بيشتر جزو اين گروه هستند يعني در اين ها لبه جلويي بال لكه تيره سراسري دارد‪.‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫گروه ‪ : 2‬فرمي كه بال ها لكه هاي تيره و روشن دارند به اين صورت كه لبه جلويي بال به حالت يك در ميان لكه تيره‬ ‫و روشن دارد‪.‬‬ ‫آنوفل هاي مناطق گرمسيري كه بيشتر بيماري‬ ‫هاي مهم را انتقال ميدهند در قسمت جلويي بال‬ ‫هايشان لكه هاي تيره و روشن دارند‪.‬‬ ‫گروه ‪ : 3‬حالتي كه فقط رگ بال ها داراي لكه هاي تيره هستند‪.‬‬ ‫يك سري از كوليسينه ها )‪ (Culicine‬اين فرم را دارند‪.‬‬ ‫گروه ‪ : 4‬حالتي كه هيچ طرح و نقشه اي روي بال وجود ندارد كه يك سري از كوليسينه ها هم اين فرم را دارند‪.‬‬ ‫‪ ‬لكه هايي كه داخل بال ها وجود دارند خيلي مهم هستند و مي توانند مانند باركد عمل كند و از طريق آن گونه‬ ‫هاي مختلف پشه ها را از هم تفكيك داد‪.‬‬ ‫‪ ‬بعد از بال اندامي كه مدنظر مي باشد سينه پشه ها است‪.‬در ‪ aedes‬بيشتر نقش و نگاري كه در سينه وجود دارد‬ ‫مي تواند براي شناسايي ارزشمند باشد؛ اين طرح ها مي تواند به صورت چنگ مانند باشد و خيلي راحت ميتوان گونه‬ ‫هاي مختلف آئدس ها را از روي اين الگوهايي كه‬ ‫در سطح پشتي دارند از همديگر تفكيك كرد‪.‬‬ ‫به پشه هايي كه محيط داخل را براي استراحت‬ ‫انتخاب مي كنند‪ ،‬پشه هاي اهلي يا آندوفيل يا‬ ‫درونگرا ميگويند‪ /.‬به پشه هايي در خارج از خانه ها زندگي مي كنند‪ ،‬پشه هاي وحشي يا اگزوفيل مي گويند‪.‬‬ ‫استراحت پشه ها به فرم خاصي است‪ ،‬پشه هاي آنوفل معموﻻ عادات خاصي را بعد از‬ ‫خونخواري و استراحت دارند كه معموﻻ زاويه دار مي نشينند يعني سر‪ ،‬شكم و پا‬ ‫هايشان يك زاويه اي را بوجود مي آورد‪.‬‬ ‫ولي در ارتباط با كوليسينه ها به صورت موازي با سطح آب قرار ميگيرند‪.‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هفدهم‬ ‫كليات حشره شناسي ‪ /‬پشه كوليسيده‬ ‫انگل شناسي‬ ‫‪ ‬پشه هاي ماده معموﻻ براي اينكه تخمك هايشان رشد پيدا بكند و مواد پروتئيني‬ ‫را براي رشد بدنشان دريافت بكنند خونخواري را انجام مي دهند؛ اين ها ميزبان‬ ‫خاصي را انتخاب و خونخواري مي كنند و بعد از خونخواري شبيه يك بالن سرخ مي‬ ‫شوند وبعد شروع به پرواز و جدا شدن از ميزبان مي كنند‪.‬‬ ‫پشه هاي انسان دوست )‪ : (Anthropophil‬آن گونه از پشه هايي كه انسان را دوست دارند و تمايل دارند از‬ ‫انسان خونخواري بكنند و به سمت انسان جذب مي شوند و خون انسان را به خون حيوان ترجيح ميدهند‪.‬‬ ‫پشه هاي ‪ : Zoophil‬گروهي از پشه ها كه حيوانات را دوست دارند و تمايل به خونخواري از آنها را دارند‪.‬‬ ‫اين پشه هاي ‪ Zoophil‬از لحاظ بيماريزايي نبايد بي اهميت تلقي شود زيرا ممكن است برخي از اين پشه ها عادات‬ ‫فرصت طلبي داشته باشند و هنگامي كه ميزبان حيواني وجود نداشته باشد به طرف انسان بروند و از انسان خونخواري‬ ‫كنند‪.‬‬ ‫‪ ‬استثناً يك گروهي از پشه هاي خاصي كه از پرنده ها خونخواري ميكنند هم وجود دارد به نام پشه هاي پرنده‬ ‫دوست ؛ اين پشه هاي پرنده دوست در بيماري آربوويروسي معروف هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬همانطور كه اشاره كرديم عامل مهمي ك پشه ها را به ميزبان خاصي جذب ميكند پروتئين هايي است كه در اندام‬ ‫هاي حسي)پيوست هاي دهاني و آنتن ها( پشه ها وجود دارد مثل اُدراين بايندينگ پروتئين)حسگربويايي(‪.‬‬ ‫‪ ‬به پشه هايي كه در داخل خانه ها جذب مي شوند و از ميزبان خونخواري مي كنند‪ ،‬پشه هاي درون گز ميگويند‪.‬‬ ‫‪ ‬به پشه هايي كه در خارج از خانه هاي خونخواري ميكنند‪ ،‬پشه هاي برون گز ميگويند‪.‬‬ ‫*اين عادت خونخواري با عادت استراحت فرق ميكند*‬ ‫‪ ‬پشه ها معموﻻ مكان هاي خاصي را براي زيستگاه خود و پرورشگاه ﻻروشان انتخاب ميكنند كه به اين جاهاي‬ ‫خاص ‪ Breeding places‬مي گويند‪.‬‬ ‫‪ Breeding places‬مي تواند باتﻼق‪ ،‬آبي كه به مدت ‪ 2‬هفته در جايي جمع شده باشد مثل آبنما ها و فضاي خالي‬ ‫درون تايرهاي فرسوده كه يك جا افتاده اند كه محيط مناسبي براي پشه هاي آئدس ميتواند باشد‪ ،‬باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬در نوعي پشه هنگام خونخواري‪ ،‬بجز لب پايين‪ ،‬اجزاي دهاني را وارد نسج‬ ‫ميكند‪.‬پس از لمس لب پاييني به پوست ميزبان‪ ،‬كج شده و به راحتي پيوست‬ ‫هاي دهاني وارد نسوج شده و به مويرگها ميرسند و از آنجا تغذيه ميكنند‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی داروسازی مهر‪99‬‬  ‫جلسه هجدهم‬ ‫پشه كوليسيده ‪ /‬مگس سيموليوم ‪ /‬پشه خاكي‬ ‫انگل شناسي‬ ‫اهميت پزشكي و بهداشتي پشه ها ‪ -1 :‬گزش و مزاحمت ايجاد ميكنند ‪ -2‬ناقل يكسري بيماري خطرناك هستند‪،‬‬ ‫مانند ‪ malaria , Arbovirus , Filariasis :‬هاست ‪.‬‬ ‫‪-١‬گزش پشه ها ‪:‬‬ ‫هنگامي كه پشه ها جذب انسان ميشوند و خون خواري ميكنند بزاقي كه وارد بدن انسان ميكنند‬ ‫ميتواند سيستم ايمني بدن انسان را تحريك كرده و درمحل گزش عوارضي را به خاطر آزاد شدن‬ ‫هيستامين بر اثر تحريك ايمني است كه بصورت خارش‪ ،‬التهاب و نقطه هاي قرمز رنگ در محل‬ ‫گزش پشه )صورت‪ ،‬دست ها‪ ،‬پاها ‪ (...‬است ممكن است تا يك هفته ديده بشود‪.‬‬ ‫‪ ‬براي كاهش و بهبود عوارض حساسيت در بدن انسان پيشنهاد ميشود در محل گزش خارشي بوجود نيايد زيرا با‬ ‫افزايش خارش باعث عفونتهاي ثانويه و حاد تر شدن ميشود‪.‬محل گزش را با كمپرس يا شستشو آب سرد‪ ،‬استفاده از‬ ‫پماد يا لوسيون انتي هيستامين‪ ،‬در صورت حساسيت شديد از تركيبات انتي هيستامين بصورت خوراكي براي كاهش‬ ‫التهاب استفاده كرد‪.‬‬ ‫‪ ‬در مكانهايي كه پشه ها وجود دارند بيشتر كودكان آسيب ميبينند زيرا بخشهاي مختلف بدن آنها باز است‪ ،‬بهتر‬ ‫است براي مصون كردن كودكان از گزش پشه ها پشه بندهايي براي آنها تهيه بشود ‪.‬‬ ‫‪ ‬درمناطق نيمكره شمالي )بخصوص ميان عرض ‪٣٠‬تا ‪ ٦٠‬درجه شمالي( بدليل اينكه تابستان محيط مناسبي براي‬ ‫فعاليت پشه ها وجود دارد بيشترين تكثير پشه ها وجود دارد‪.‬مانند مناطق شاليكاري و زيستگاه هاي ﻻروي فراوان در‬ ‫دسترس پشه ها هست‪ ،‬وفور پشه ها در ماه هاي خرداد تا مرداد زياد ميشود‪.‬‬ ‫‪ ‬دركشورهاي درحال توسعه‪ ،‬بهايي براي كنترل پشه وجود ندارد و براي پشه هاي ناقل بيماري خطرناك برنامه‬ ‫كنترلي تبيين ميشود ولي در كشورهاي پيشرفته تﻼش براي كاهش گزش پشه هاست و با خود آنها مقابله شده و وفور‬ ‫آنها را كاهش ميدهند‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ناقل بيماري خطرناك مانند‪ Malaria , Dengue , Chikungunua , Zika virus :‬بيماري هاي مهمي‬ ‫هستند كه پشه ها منتقل ميكنند‪.‬‬ ‫‪ :Malaria‬قدمت طوﻻني دارد‪.‬اولين فردي كه روي ماﻻريا مطالعه انجام داده است و انتقال آنها توسط پشه ها را‬ ‫مشخص كرده دكتر رونالد راس بود ‪.‬به لحاظ كنترلي در بيشترين مناطق دنيا ريشه كن شده است ‪.‬‬ ‫بطوركلي در دنيا نزديك ‪٥٠٠-٣٥٠‬ميليون مورد ماﻻريايي ساﻻنه‬ ‫وجود دارد كه نزديك يك يا دو ميليون موجب مرگ‬ ‫ميشوند‪٦٠.‬درصد اين موارد در آفريقاست كه حدود ‪٨٠‬درصد مرگ‬ ‫مير بيماري در همين قاره اتفاق مي افتد‪.‬مناطقي مثل امريكاي‬ ‫ﻻتين‪ ،‬اسياي جنوبي و افريقاي مركزي مناطق شايع ماﻻريا هستند‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی مهر‪ 99‬داروسازی‬  ‫جلسه هجدهم‬ ‫پشه كوليسيده ‪ /‬مگس سيموليوم ‪ /‬پشه خاكي‬ ‫انگل شناسي‬ ‫در ايران بيماري در مناطق جنوبي خصوصا سيستان بلوچستان‪ ،‬كرمان‪ ،‬هرمزگان ديده ميشد و با برنامه هاي كنترلي‬ ‫انجام شده در ‪٤‬يا‪٥‬سال آينده انتظار ميرود ريشه كن بشود‪.‬‬ ‫ عامل بيماري ماﻻريا‪ ،‬انگل پﻼسموديوم دو سيكل در زندگي دارند ‪-١ :‬ميشيزوگوني كه در بدن انسان ‪-٢‬اسپروگوني‬ ‫كه در بدن ميزبان اصلي پشه آنوفل تشكيل ميشود‪.‬‬ ‫در بدن انسان و در سيكل شيزوگوني‪merozoites ،‬كه در‬ ‫گلبول قرمز بوجود مي آيد و تعدادي گامت در خون حاصل‬ ‫ميشود كه ميتوانند اين گامتها با خون خواري وارد بدن پشه‬ ‫ها بشوند و سيكل بيماري كامل ميشود و دوباره با گزش پشه‬ ‫به انسانهاي سالم منتقل ميشود‪.‬‬ ‫آنوفل‪ :‬ميزبان اصلي هستند و ميتوانند ناقل اصلي بيماري در تمام‬ ‫دنيا باشند‪.‬در دنيا همه آنوفل ها ناقل نيستند )از حدود ‪٦٠٠-٥٠٠‬‬ ‫گونه آنوفل شناخته شده نزديك به ‪٥٠‬گونه ناقل بيماري و از اين‬ ‫ميان ‪١٥‬گونه ناقل اصلي بيماري هستند مانند آنوفل گامبيا(‬ ‫ در بدن آنوفل سيكل اسپروگوني انگلهاي‬ ‫ماﻻريا طي ميشود‪.‬با ورود گامتوسيت به بدن‬ ‫پشه از طريق خونخواري‪ ،‬بعد از بوجود امدن‬ ‫‪ sporozoites ،Oocyst‬بوجود آمده كه‬ ‫در خونخواري هاي بعد پشه آلوده از انسانهاي‬ ‫سالم‪ ،‬به افراد سالم منتقل ميشوند‪.‬‬ ‫ دوره ي اسپروگوني در انسان بسته به درجه‬ ‫حرارت بين ‪١٥-١٠‬روز ميتواند طول بكشد‪.‬‬ ‫ وقتي پشه آلوده بشود تا آخر عمر ميتواند پﻼسموديوم هاي خود را با گزش از طريق بزاق به انسانهاي سالم انتقال‬ ‫بدهد‪.‬‬ ‫‪ ‬در بدن آنوفل سيكل اسپروگوني‪ ،‬با وارد شدن اووكينت ‪ Ookinet‬ازمجراي دستگاه گوارش و تبديل شدن به‬ ‫‪Oocyst‬در پشت دستگاه گوارش‪ ،‬آزاد شدن ‪sporozoites‬در هِموسِل پشه و رسيدن هموسل ها به غدد بزاقي‪،‬‬ ‫همان سيكل اسپروگوني انگل ماﻻريا معروف است‪.‬اين انگلهاي ماﻻريا نه بطور مستقيم بلكه با عبور از بافتها‪ ،‬دراثر‬ ‫سيستم ايمني و واكنش هاي دفاعي آنوفلها‪ ،‬ممكن است انگلها محبوس يا مﻼنيزه يا ايزوله بشوند و درنهايت از بين‬ ‫بروند و فقط تعدادي سيكل را كامل كنند و به غدد بزاقي برسند )در آنوفلهايي كه سيستم ايمني آنها ضعيف شده‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی مهر‪ 99‬داروسازی‬  ‫جلسه هجدهم‬ ‫پشه كوليسيده ‪ /‬مگس سيموليوم ‪ /‬پشه خاكي‬ ‫انگل شناسي‬ ‫انگل ميتواند راحت چرخه را در بدن ناقل تكميل كند‪،‬‬ ‫استعداد خوبي براي انتقال بيماري داشته باشند‪.‬در‬ ‫آنوفلهاي مقاوم به حشره كش كه بيشتر براي توليد‬ ‫آنزيم هاي سم زداي ‪ detoxication‬بكار ميبرند‪،‬‬ ‫مستعد آلودگي به انگلهاي ماﻻريا هستند به عنوان مثال‪:‬‬ ‫آنوفل استفنسي كه مقاوم به حشره كشها و درهين حال‬ ‫حساس به انگلهاي ماﻻرياست و انگلها ميتوانند سيكل‬ ‫خود را كامل كنند‪.‬‬ ‫‪ ‬در ايران از ‪٢٨‬گونه آنوفل موجود‪٨ ,‬گونه آلودگي اسپروگوني در آنها وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ ‬در مناطق شمالي ‪ An. Maculipennis :‬و ‪An. Sachoravi‬هست ‪،‬بصورت اسپراديج‬ ‫‪An. Supepictus‬هم ديده ميشود‪.‬‬ ‫‪ ‬در نيمه جنوبي‪ :‬اغلب ناقلهاي اصلي وجود دارند مانند ‪An. Stephensi‬و ‪ An. maculipennis‬و ‪An.‬‬ ‫‪Fluviatilis‬و ‪An. Sacharovi‬و ‪ An. Dtali‬و ‪An. Superpictus‬و ‪ An. Culicifascies‬در‬ ‫اين مناطق وجود دارند ‪.‬‬ ‫‪ ‬مهمترين ناقل در ايران ‪An. Culicifacies‬در جنوبشرق ايران و ‪ An. Stephensi‬در نيمه جنوبي و‬ ‫‪ An. Maculipennis‬به عنوان ناقل اصلي در شمال ايران محسوب ميشوند‪.‬‬ ‫‪ ‬در خارج از ايران در مناطق نيمه بياباني افريقا ‪ :‬آنوفل گامبيه و آنوفل عربينسيس ناقلين اصلي ‪ ،‬در خاورميانه اروپا‬ ‫و شمال افريقا آنوفل ماكوليپنيس ‪،‬آنوفل ساكاروي و انوفل استفنسي ناقلين اصلي هستند‪.‬در شبه قاره هندوستان‬ ‫انوفل كوليسيفاسيس و انوفل فلووياتيلييس به عنوان ناقلين اصلي شناخته ميشوند‪.‬درآسياي جنوبشرقي آنوفل‬ ‫آنتروپوفاكوس ‪،‬در امريكاي ﻻتين آنوفل آلبيمانوس ‪،‬در استراليا آنوفل فروتي ناقلين اصلي ماﻻريا هستند‪.‬‬ ‫بيماري هاي فيﻼريازيس )‪(Filariasis‬‬ ‫اولين بار توسط دكتر مانسون در ‪١٨٧٧‬شناسايي شد كه توسط پشه ها و حشرات چربي قابل انتقال است‪.‬موارد زيادي‬ ‫در هند و چين ديده ميشود‪.‬افراد مبتﻼ بدليل اختﻼل در سيستم لنفاوي عوارضي در اثر تجمع لنف در پاها بوجود‬ ‫مياورد‪.‬‬ ‫در دنيا ساﻻنه ‪٢٥٠‬ميليون موارد مبتﻼ وجود دارد كه ‪٣-٢‬ميليون آنها فعال هستند ‪٪٢٠ ،‬انها در هندوستان كلكته‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫ دو فرم فيﻼريازيسِ ‪-١‬روستايي ‪-٢‬شهري وجود دارد‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Page‬‬ ‫ورودی مهر‪ 99‬داروسازی‬  ‫جلسه هجدهم‬ ‫پشه كوليسيده ‪ /‬مگس سيموليوم ‪ /‬پشه خاكي‬ ‫انگل شناسي‬ ‫ الفانتيازيس ) ‪(Elephantiasis‬در مناطق شهري‪،‬‬ ‫عامل آن ‪wucherreia bancrofti‬كه به اين‬ ‫بيماري ‪ Anthropnosis‬هم گفته ميشود ‪.‬‬ ‫ در مناطق روستايي )‪(Hanging growing‬است‬ ‫كه عامل آن )‪ (Brugia malai‬ميباشد و نام بيماري‬ ‫آن )‪( Anthropnosis‬و چون ميزبان حيواني هم دارد‬ ‫به آن ميتوان ‪zoonosis‬گفت‪.‬‬ ‫چرخه زندگي انگلهاي فيﻼريازيس‬ ‫براي اينكه دوره زندگي انها كامل بشوند ‪،‬‬ ‫ﻻروها ) ‪ (microfilariae‬بايد در بدن ناقل‬ ‫پوست اندازي كنند و تبديل به ﻻرو سن‬ ‫آلوده كننده بشوند و با سيري كه به طرف‬ ‫اجزاي دهاني پشه طي ميكنند‪ ،‬موقع خون‬