Eastern Beliefs 2566 PDF

เอกสารประกอบการสอนรายวิชาศึกษาทั่วไป รายวิชา 0045013 คติความเชื่อตะวันออกเพื่อการอยู่อาศัย Eastern Beliefs for Living ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ชัยนันท์ พรหมเพ็ญ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ หมวดวิชาศึกษาทั่วไป (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2566) โดยสำนักศึกษาทั่วไป มหา...

เอกสารประกอบการสอนรายวิชาศึกษาทั่วไป รายวิชา 0045013 คติความเชื่อตะวันออกเพื่อการอยู่อาศัย Eastern Beliefs for Living ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ชัยนันท์ พรหมเพ็ญ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ หมวดวิชาศึกษาทั่วไป (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2566) โดยสำนักศึกษาทั่วไป มหาวิทยาลัยมหาสารคาม  คำนำ หลังจากที่ผู้เขียนได้เขียนหนังสือฮวงจุ้ยเพื่อการอยู่อาศัยไปเมื่อยี่สิบปีที่แล้ว ผู้เขียนได้พบว่ามีข้อ น่าสังเกตเกี่ยวกับฮวงจุ้ยเพิ่มเติมอีกหลายประการ กล่าวคือ หลักการและความเชื่อหลายอย่างใน หนังสือที่เขียนไว้ในขณะนั้นเป็นความเชื่อเฉพาะบุคคลหรือเฉพาะกลุ่มที่เกิดจากการตีความจากผู้ ศึกษาฮวงจุ้ยบางท่านในรุ่นหลัง แล้วนำมาใช้เผยแพร่ในกลุ่มของผู้ตีความกันเป็นส่วนใหญ่ ความ เชื่อเหล่านั้น ไม่มีการอ้างอิ งถึงที่ มา และขาดการอธิบายเหตุผล รวมถึงไม่ได้ม องถึงบริบ ทของ สถานที่ และสภาพแวดล้อมในปั จจุบั น ในทรรศนะของผู้เขียนพบว่าส่วนใหญ่ แล้วความเชื่ อที่ กล่าวถึงเหล่านี้เกิดจากการตีความใหม่เพิ่มเติมตามความเห็นของผู้เผยแพร่ความเชื่อเอง นอกจากนี้ในตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา มีงานวิจัยเกี่ยวกับคติความเชื่อฮวงจุ้ยเพิ่มขึ้นเป็นจำนวน มาก ทั้งงานวิจัยในประเทศไทย และงานวิจัยในต่างประเทศ ซึ่งมีข้อค้นพบและข้อมูลที่น่าสนใจ หลายประเด็น รวมถึงมีการนำวิชาฮวงจุ้ยไปประยุกต์ใช้กับการออกแบบในหลากหลายมิติ ตั้งแต่ งานออกแบบกราฟิก งานสถาปัตยกรรมภายใน งานสถาปัตยกรรม ไปจนถึงงานขนาดใหญ่อย่าง การวางผังและออกแบบภูมิทัศน์ นับได้ว่าความรู้ในเรื่องฮวงจุ้ยมีการแพร่กระจาย ขยายตัวในวง กว้างของนักออกแบบในทุกระดับ รวมถึงการเผยแพร่คติความเชื่อที่กว้างและแพร่กระจายไปสู่ ผู้คนในหลายวงการ “เต๋า ให้กำเนิดหนึ่ง หนึ่งให้กำเนิดสอง” หลักการตั้งต้นของเต๋า ที่พัฒนารวมกับคติของสำนักอื่น ซึ่งเป็นรากฐานของคติความเชื่อในจีนอันเป็นที่มาของฮวงจุ้ยจะได้นำมาขยายความ และวิจารณ์ ตามทรรศนะผู้เขียน ซึ่งวิเคราะห์ประกอบกับเหตุผลทางกายภาพและบริบทที่เปลี่ยนแปลงของ สังคมไทยในปัจจุบัน อันเป็นที่มาของงานเขียนชิ้นนี้ หากงานเขียนนี้มีคุณความดีใด ผู้เขียนขออุทิศให้กับพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ งานเขียนชิ้นนี้ขึ้นมา เพื่อนำมาใช้ประกอบการสอนวิชา 0045013 คติความเชื่อตะวัน ออกสำหรับการอยู่อาศัย ใน หลักสูตรวิชาศึกษาทั่วไป พ.ศ. 2566 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ชัยนันท์ พรหมเพ็ญ มิถุนายน 2566 ก  สารบัญ คำนำ........................................................................................................................................................ ก สารบัญ.................................................................................................................................................... ข สารบัญภาพ............................................................................................................................................. ฐ สารบัญตาราง.......................................................................................................................................... ด บทที่ 1 ที่มาและเหตุผลของคติความเชื่อตะวันออก................................................................................ 1 วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม......................................................................................................... 1 วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน....................................................................................... 1 การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้.................................................................................................... 1 คติความเชื่อ...................................................................................................................................... 2 ความเชื่อคืออะไร........................................................................................................................ 2 คติแบบตะวันตกและตะวันออก........................................................................................................ 4 แนวคิดแบบตะวันตก.................................................................................................................. 6 ปรัชญาตะวันตก......................................................................................................................... 6 แนวคิดแบบตะวันออก................................................................................................................ 6 ปรัชญาจีน.................................................................................................................................. 7 ปรัชญาขงจื๊อ.............................................................................................................................. 8 ข  คำสอนขงจื๊อ................................................................................................................................... 10 ปรัชญาเต๋า................................................................................................................................ 11 เต๋าเต้อจิง.................................................................................................................................. 13 ข้อแตกต่างของปรัชญาขงจื๊อและปรัชญาเต๋า............................................................................ 13 ปรัชญาขงจื๊อ............................................................................................................................ 14 ปรัชญาเต๋า................................................................................................................................ 14 ฮวงจุ้ยคืออะไร................................................................................................................................ 15 คัมภีร์อี้จิง คัมภีรต์ ้นกำเนิดฮวงจุ้ย............................................................................................ 16 หลักความเชื่อเกี่ยวกับฮวงจุ้ยและดวงชะตา.................................................................................... 21 1. ชะตาฟ้า (เทียน)............................................................................................................ 21 2. ชะตาคน (นั้ง)................................................................................................................ 21 3. ชะตาดิน (ตี่).................................................................................................................. 22 บทที่ 2 ฮวงจุ้ยกับความเชื่อ................................................................................................................... 24 วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม....................................................................................................... 24 วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน..................................................................................... 24 การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้.................................................................................................. 24 หลักแห่งความสมดุล....................................................................................................................... 25 อี้จิง vs ฮวงจุ้ย................................................................................................................................ 26 การเสริมสร้างพลังชี่........................................................................................................................ 29 ค  การแก้ไขชี่ด้วยวัตถุ......................................................................................................................... 30 สำนักวิชาฮวงจุ้ย.............................................................................................................................. 32 ฮวงจุ้ยกับการออกแบบสถาปัตยกรรม...................................................................................... 34 กระบวนการออกแบบงานสถาปัตยกรรม................................................................................. 38 การนำหลักวิชาในฮวงจุ้ยมาประยุกต์ใช้ในกระบวนการออกแบบสถาปัตยกรรม...................... 41 ศัพท์ที่เกี่ยวข้อง........................................................................................................................ 42 บทที่ 3 ชัยภูมิ 1................................................................................................................................... 44 วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม....................................................................................................... 44 วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน..................................................................................... 44 การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้.................................................................................................. 44 สัตว์มงคลกับการเลือกทำเลที่ตั้ง..................................................................................................... 45 แนวความคิดเรื่องสัตว์มงคล............................................................................................................ 51 1. เต่าดำ (เหีย่ งบู้).............................................................................................................. 52 2. มังกรเขียว (แชเล้ง)........................................................................................................ 54 3. เสือขาว (แปะโฮ้ว)......................................................................................................... 55 4. หงส์แดง (จูเฉียบ)........................................................................................................... 56 หลังอิงเขา หน้าอิงน้ำ...................................................................................................................... 57 1. ด้านหน้าควรมีโชคลาภ.................................................................................................. 57 2. ด้านหลังควรมีบารมี....................................................................................................... 57 ง  3. ด้านซ้ายและขวา............................................................................................................ 58 ลักษณะของทิวเขามังกรและทางน้ำ................................................................................................ 60 บทที่ 4 ชัยภูมิ 2.................................................................................................................................... 62 วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม....................................................................................................... 62 วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน..................................................................................... 62 การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้.................................................................................................. 62 การวิเคราะห์ที่ตั้ง............................................................................................................................ 63 รูปร่างที่ดิน...................................................................................................................................... 63 1. ที่ดินรูปถุงเก็บเงิน - ดี.................................................................................................... 63 2. ที่ดินปากกว้างก้นแคบ - ร้าย......................................................................................... 64 3. ที่ดินรูปใบมีด - ร้าย....................................................................................................... 64 4. ที่ดินรูปสีเ่ หลีย่ มมุมแหลม (ขนมเปียกปูน) - ร้าย........................................................... 65 5. ที่ดินรูปสามเหลี่ยม – ร้าย............................................................................................. 65 6. ที่ดินรูปตัว L – ร้าย....................................................................................................... 65 7. ที่ดินรูปตัว T – ร้าย....................................................................................................... 66 8. ที่ดินสี่เหลี่ยมผสมมุมโค้ง – ดี........................................................................................ 66 9. ที่ดินรูปสีเ่ หลีย่ มจัตรุ ัส – ดี............................................................................................. 67 10. ที่ดินรูปสีเ่ หลีย่ มผืนผ้า – ดี............................................................................................ 67 ลักษณะพื้นที่ขาดหาย..................................................................................................................... 68 จ  ถนน-แม่น้ำ............................................................................................................................... 69 1. ถนนที่ดี.......................................................................................................................... 72 2. ถนนร้าย......................................................................................................................... 73 ลักษณะวิธีการแก้ไขฮวงจุ้ยตามหลักชัยภูมิ..................................................................................... 76 1. เปลี่ยนศัตรูเป็นมิตร.............................................................................................................. 76 2. หันเหศัตรู............................................................................................................................. 77 3. สลายศัตรู............................................................................................................................. 77 4. ต่อสู้ศัตรู............................................................................................................................... 77 ชี่ร้ายจากวัตถุต่าง ๆ และวิธีแก้ไข................................................................................................... 78 1. สะพานข้ามแม่น้ำ........................................................................................................... 78 2. สะพานลอยคนข้าม........................................................................................................ 78 3. ทางด่วน......................................................................................................................... 78 4. วัด / โบสถ์ / ศาลเจ้า.................................................................................................... 79 5. สุสาน............................................................................................................................. 79 6. ปล่องโรงสี ปล่องเมรุ..................................................................................................... 79 7. ต้นไม้ใหญ่...................................................................................................................... 79 8. แหล่งน้ำ......................................................................................................................... 80 9. ตราครุฑ......................................................................................................................... 80 10. สถานีตำรวจ ศาล เรือนจำ............................................................................................. 80 ฉ  11. ยันต์แปดเหลี่ยม............................................................................................................. 80 12. สิงโต มังกร.................................................................................................................... 80 13. ช่องลม........................................................................................................................... 81 14. อาคารสูง........................................................................................................................ 81 บทที่ 5 ระบบธาตุและการผูกดวงจีน..................................................................................................... 82 วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม....................................................................................................... 82 วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน..................................................................................... 82 การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้.................................................................................................. 82 ระบบธาตุของจีน............................................................................................................................. 83 ธาตุทั้งห้าและจักรวาล..................................................................................................................... 83 ลักษณะของธาตุทั้ง 5...................................................................................................................... 84 ธาตุประจำฤดูกาล........................................................................................................................... 85 นิสัยของบุคคลในแต่ละธาตุ............................................................................................................. 85 สีของธาตุ......................................................................................................................................... 86 ทิศของธาตุ...................................................................................................................................... 87 รูปร่าง-รูปทรงตามลักษณะธาตุ....................................................................................................... 88 วงจรธาตุกำเนิดและธาตุพิฆาต........................................................................................................ 90 การผูกดวงจีน.................................................................................................................................. 92 ธาตุสำคัญ................................................................................................................................. 92 ช  ดวงจีน...................................................................................................................................... 93 รูปแบบของดวงจีน.......................................................................................................................... 93 รูปแบบปฏิทินจีน...................................................................................................................... 94 ราศีและรหัส............................................................................................................................. 94 ราศีบน 10 ตัว.......................................................................................................................... 95 การเปลีย่ นวันเดือนปีและยามในระบบปฏิทินจีน............................................................................ 98 1. การเปลีย่ นปี.................................................................................................................. 98 2. การเปลีย่ นเดือน............................................................................................................ 98 3. การเปลีย่ นวัน................................................................................................................ 98 4. การเปลีย่ นยาม.............................................................................................................. 99 ตัวอย่างการผูกดวงจีน................................................................................................................... 100 การหาธาตุสำคัญ........................................................................................................................... 103 ข้อควรตระหนัก...................................................................................................................... 108 บทที่ 6 8 ทิศ 8 ปฏิกิริยา และดาว 9 ยุค............................................................................................ 109 วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม..................................................................................................... 109 วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน................................................................................... 109 การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้................................................................................................ 109 8 ทิศ 8 ปฏิกิริยา........................................................................................................................... 110 1. หลักแปดทิศ................................................................................................................. 110 ซ  2. หลักแปดปฏิกิริยา........................................................................................................ 111 การหารหัสบุคคล.......................................................................................................................... 112 หลัก 8 ปฏิกิริยา............................................................................................................................ 116 ปฏิกิริยาที่ดี................................................................................................................................... 116 1. ทิศประธาน.................................................................................................................. 117 2. ทิศรุ่งเรือง.................................................................................................................... 117 3. ทิศหมอเทพ................................................................................................................. 117 4. ทิศอายุ......................................................................................................................... 117 ปฏิกิริยาร้าย.................................................................................................................................. 118 5. ทิศอสูร......................................................................................................................... 118 6. ทิศผีสิง......................................................................................................................... 118 7. ทิศโทษภัย.................................................................................................................... 118 8. ทิศสูญสิ้น..................................................................................................................... 119 วิธีการตรวจสอบทิศและปฏิกิรยิ า.................................................................................................. 119 ลักษณะของรหัสต่าง ๆในจานหมุน 8 ทิศ..................................................................................... 122 ดาวเก้ายุค..................................................................................................................................... 123 บทที่ 7 การจัดฮวงจุ้ยภายในบ้าน........................................................................................................ 125 วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม..................................................................................................... 125 วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน................................................................................... 125 ฌ  การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้................................................................................................ 125 การจัดฮวงจุ้ยภายในบ้าน.............................................................................................................. 126 ภูมิอากาศและภูมิประเทศของประเทศไทย................................................................................... 127 การออกแบบพื้นที่ส่วนต่าง ๆ ภายในบ้าน..................................................................................... 129 1. ทิศเหนือ...................................................................................................................... 130 2. ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ.............................................................................................. 131 3. ทิศตะวันออก............................................................................................................... 131 4. ทิศตะวันออกเฉียงใต้................................................................................................... 132 5. ทิศใต้........................................................................................................................... 132 6. ทิศตะวันตกเฉียงใต้...................................................................................................... 132 7. ทิศตะวันตก................................................................................................................. 133 8. ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ................................................................................................. 133 ห้องภายในบ้าน............................................................................................................................. 133 ห้องนอน........................................................................................................................................ 133 สิ่งที่ไม่ควรทำในการออกแบบห้องนอน.................................................................................. 136 ความเชื่อเรื่องห้องนอน พ่อ-แม่ (เจ้าของบ้าน).............................................................................. 139 ห้องทำงาน.................................................................................................................................... 142 ข้อที่ไม่ควรทำในการออกแบบห้องทำงาน.............................................................................. 143 ห้องรับแขก-นั่งเล่น-รับประทานอาหาร......................................................................................... 145 ญ  ห้องน้ำ........................................................................................................................................... 147 ข้อคิดในการออกแบบห้องน้ำ................................................................................................. 148 การออกแบบส่วนอื่น ๆของบ้าน.................................................................................................... 150 ข้อน่าสนใจในการออกแบบ........................................................................................................... 150 เรื่องของบันได........................................................................................................................ 150 เรื่องของประตู........................................................................................................................ 151 ส่วนอื่น ๆของบ้าน.................................................................................................................. 151 บทที่ 8 ความเชื่อในการสร้างที่อยู่อาศัยของไทย................................................................................. 153 วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม..................................................................................................... 153 วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน................................................................................... 153 การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้................................................................................................ 153 ความเชื่อในการสร้างที่อยู่อาศัยของไทย....................................................................................... 154 ลักษณะพื้นที่ดรี ้าย (ชัยภูมิแบบไทย)............................................................................................. 155 ที่ดินที่ไม่เป็นสิรมิ งคล.................................................................................................................... 155 การชิมดิน............................................................................................................................... 156 การดม.................................................................................................................................... 156 การเสีย่ งทาย.......................................................................................................................... 156 ลักษณะของพื้นที่ตามคติโหราศาสตร์ไทย..................................................................................... 157 ความเชื่อเกี่ยวกับการสร้างที่อยู่อาศัย........................................................................................... 160 ฎ  วันสำหรับปลูกเรือน................................................................................................................ 160 เดือนสำหรับปลูกเรือน หรือสิ่งก่อสร้าง.................................................................................. 161 ต้นไม้มงคลและต้นไม้ห้ามปลูกภายในบ้าน.................................................................................... 163 ปลูกต้นไม้ตามทักษา..................................................................................................................... 164 ลักษณะทนสมุทร.......................................................................................................................... 168 เอกสารอ้างอิง...................................................................................................................................... 171 ภาคผนวก............................................................................................................................................ 173 จานหมุน 24 ทิศ รหัส 1............................................................................................................... 173 จานหมุน 24 ทิศ รหัส 2............................................................................................................... 174 จานหมุน 24 ทิศ รหัส 3............................................................................................................... 175 จานหมุน 24 ทิศ รหัส 4............................................................................................................... 176 จานหมุน 24 ทิศ รหัส 6............................................................................................................... 177 จานหมุน 24 ทิศ รหัส 7............................................................................................................... 178 จานหมุน 24 ทิศ รหัส 8............................................................................................................... 179 จานหมุน 24 ทิศ รหัส 9............................................................................................................... 180 ฏ  สารบัญภาพ ภาพที่ 1 ความเชื่อเรื่องชะตาทั้งสาม..................................................................................................... 21 ภาพที่ 2 สัญลักษณ์ของหยินและหยาง.................................................................................................. 25 ภาพที่ 3 วงจรชี่หยางหยิน..................................................................................................................... 26 ภาพที่ 4 ความสัมพันธ์ระหว่างฮวงจุ้ยและการออกแบบสถาปัตยกรรม................................................. 36 ภาพที่ 5 ลำดับขั้นความต้องการของมนุษย์ของมาสโลว์........................................................................ 37 ภาพที่ 6 ปา-กว้า/ปากัว......................................................................................................................... 43 ภาพที่ 7 หล่อแก หรือเข็มทิศจีน........................................................................................................... 43 ภาพที่ 8 ทัศนียภาพมุมสูงของพระราชวังต้องห้าม................................................................................ 47 ภาพที่ 9 การวางผัง “พระราชวังต้องห้าม”........................................................................................... 48 ภาพที่ 10 การวางพื้นที่ตามแนวคิดของสัตว์มงคล 4 อย่าง................................................................... 50 ภาพที่ 11 พื้นที่ที่ดีตามหลักชัยภูมิ (ทิศหลังบ้านอยู่ข้างบน).................................................................. 51 ภาพที่ 12 ทิวเขาที่มีลักษณะเป็นหลังมังกร (เลข 5 คือบริเวณปากมังกร)............................................. 51 ภาพที่ 13 เต่าดำ................................................................................................................................... 53 ภาพที่ 14 มังกรเขียว............................................................................................................................. 54 ภาพที่ 15 เสือขาว................................................................................................................................. 55 ภาพที่ 16 หงส์แดง................................................................................................................................ 56 ฐ ภาพที่ 17 สุสานบรรพชนของชาวจีน.................................................................................................... 59 ภาพที่ 18 แนวทิวเขามังกรเขียวสมดุลกับเสือขาว................................................................................. 60 ภาพที่ 19 แนวทิวเขาเสือขาวยาวกว่ามังกรเขียว ภรรยาเป็นใหญ่ในบ้าน.............................................. 61 ภาพที่ 20 แนวทิวเขากระดูกสันหลังมังกร และพื้นที่ชัยภูมิที่ดี.............................................................. 61 ภาพที่ 21 ที่ดินรูปถุงเก็บเงิน................................................................................................................. 64 ภาพที่ 22 ที่ดินรูปถุงเงินเทออก............................................................................................................ 64 ภาพที่ 23 ที่ดินรูปใบมีด........................................................................................................................ 64 ภาพที่ 24 ที่ดินรูปสี่เหลี่ยมมุมแหลม..................................................................................................... 65 ภาพที่ 25 ที่ดินรูปสามเหลี่ยม............................................................................................................... 65 ภาพที่ 26 ที่ดินรูปตัว L......................................................................................................................... 66 ภาพที่ 27 ที่ดินรูปตัว T......................................................................................................................... 66 ภาพที่ 28 ที่ดินสี่เหลี่ยมผสมมุมโค้ง....................................................................................................... 67 ภาพที่ 29 ที่ดินรูปสี่เหลี่ยมจัตุรสั........................................................................................................... 67 ภาพที่ 30 ที่ดินรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า........................................................................................................... 68 ภาพที่ 31 บุคคลตามทิศในปากัว........................................................................................................... 69 ภาพที่ 32 พื้นที่หัวแหวนของเกาะรัตนโกสินทร์..................................................................................... 70 ภาพที่ 33 ถนนตรงตัดผ่านด้านหน้า...................................................................................................... 72 ภาพที่ 34 ถนนโค้งอ้อม......................................................................................................................... 72 ภาพที่ 35 ถนนตัดกัน............................................................................................................................ 73 ฑ ภาพที่ 36 ถนนโค้งบาด......................................................................................................................... 74 ภาพที่ 37 ถนนลูกศรพิฆาต................................................................................................................... 74 ภาพที่ 38 วงเวียน................................................................................................................................. 75 ภาพที่ 39 ซอยตัน................................................................................................................................. 75 ภาพที่ 40 ทิศตามจักรวาลทัศน์............................................................................................................. 83 ภาพที่ 41 ทิศของธาตุ........................................................................................................................... 87 ภาพที่ 42 รูปร่างธาตุดิน........................................................................................................................ 88 ภาพที่ 43 รูปร่างธาตุทอง...................................................................................................................... 88 ภาพที่ 44 รูปร่างธาตุน้ำ........................................................................................................................ 89 ภาพที่ 45 รูปร่างธาตุไม้......................................................................................................................... 89 ภาพที่ 46 รูปร่างธาตุไฟ........................................................................................................................ 89 ภาพที่ 47 วงจรธาตุกำเนิดและธาตุพิฆาต.............................................................................................. 90 ภาพที่ 48 วงจรธาตุที่ให้กำเนิดกัน......................................................................................................... 91 ภาพที่ 49 วงจรธาตุที่พิฆาตกัน.............................................................................................................. 92 ภาพที่ 50 รูปแบบการผูกดวงจีนโดยใช้อักษรจีน................................................................................... 94 ภาพที่ 51 ตัวอย่างการเปิดปฏิทิน เพื่อผูกดวง..................................................................................... 100 ภาพที่ 52 ทิศประธานของรหัสต่าง ๆโดยแบ่งเป็นชาวราศีตะวันตกและตะวันออก............................ 115 ภาพที่ 53 ธาตุของทิศ......................................................................................................................... 116 ภาพที่ 54 การหาจุดศูนย์กลางบ้าน/ห้อง และใส่ทิศเหนือ................................................................... 119 ฒ ภาพที่ 55 การวางแปลนซ้อนทับจานหมุนเพื่อตรวจสอบทิศและปฏิกิริยา.......................................... 121 ภาพที่ 56 สัญลักษณ์และความหมายของทิศในปากัว......................................................................... 122 ภาพที่ 57 ทางเดินดวงอาทิตย์และกระแสลมที่ผ่านประเทศไทย......................................................... 128 ภาพที่ 58 ตำแหน่งที่ดีและไม่ดีของห้องนอนในแต่ละทิศของบ้าน....................................................... 134 ภาพที่ 59 การวางตำแหน่งเตียงนอนที่ดีและไม่ดี................................................................................ 137 ภาพที่ 60 มุมต่าง ๆในห้องนอนเจ้าบ้าน.............................................................................................. 140 ภาพที่ 61 การจัดห้องนอน.................................................................................................................. 141 ภาพที่ 62 การวางตำแหน่งโต๊ะทำงานที่ดีและไม่ดี.............................................................................. 142 ภาพที่ 63 ห้องทำงานที่มีคานกลางห้องทำให้รู้สึกถูกกดทับ................................................................ 143 ภาพที่ 64 สุขภัณฑ์หลัก 3 ส่วนในห้องน้ำ คือ อ่างล้างหน้า โถส้วมและบริเวณอาบน้ำ....................... 147 ภาพที่ 65 ทักษาคู่ธาตุ และทิศประจำทักษา....................................................................................... 158 ณ  สารบัญตาราง ตาราง 1 ลักษณะเปรียบเทียบคูต่ รงข้ามพลังหยางและหยิน.................................................................. 27 ตาราง 2 ตัวอย่างของสิ่งตรงกันข้ามตามสภาวะ หยิน-หยาง ในหมวดต่าง ๆ......................................... 27 ตาราง 3 ราศีบน.................................................................................................................................... 95 ตาราง 4 ราศีลา่ ง................................................................................................................................... 96 ตาราง 5 การจับคู่ของรหัสบน 10 ตัว และรหัสล่าง 12 ตัว รวม 60 คู่.................................................. 97 ตาราง 6 ราศียาม................................................................................................................................ 102 ตาราง 7 การเปรียบเทียบค่าน้ำหนัก................................................................................................... 105 ตาราง 8 รหัสบุคคลตามปีเกิด............................................................................................................. 112 ตาราง 9 ภูมิทักษาสำหรับคนที่เกิดในแต่ละวัน.................................................................................... 159 ตาราง 10 สี อักษรและทิศของภูมทิ ักษา............................................................................................. 160 ด  บทที่ 1 ที่มาและเหตุผลของคติความเชื่อตะวันออก วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม เมื่อจบบทนี้นิสิตจะสามารถ 1. อธิบายเปรียบเทียบแนวคิดตะวันออกและแนวคิดตะวันตกได้ 2. อธิบายเปรียบเทียบปรัชญาขงจื๊อและเต๋าได้ 3. อธิบายความหมายและประเมินค่าความสำคัญของฮวงจุ้ยได้ วิธีการสอน/กิจกรรมการเรียนการสอน 1. อาจารย์บรรยายประกอบสไลด์เนื้อหา 2. นิสิตอ่านเอกสารประกอบการสอน 3. นิสิตอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในชั้นเรียน การประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้ 1. การเข้าเรียนและมีส่วนร่วมในชั้นเรียน 2. การอภิปราย วิพากษ์ แสดงความเห็นในชั้นเรียนและกลุ่มเฟสบุ๊ก 3. การส่งงานในชั้นเรียน 4. การสอบเก็บคะแนน 1 คติความเชื่อ ความเชื่อคืออะไร ราชบัณฑิตยสถาน (2554) ได้ให้ความหมายของคำว่า “เชื่อ” ไว้ 2 ความหมาย คือ (1) ก. เห็นตามด้วย เช่น เด็ก ๆ ควรเชื่อคำสั่งสอนของพ่อแม่, มั่นใจ, ไว้ใจ, เช่น ฉันเชื่อว่าลูกจ้าง คนนี้ดูแลการเงินแทนฉันได้ (2) ก. ซื้อหรือขายโดยติดค้างไว้ ไม่ต้องชำระเงินทันที. คำว่า “เชื่อ” ในภาษาไทยจึงหมายถึงความเห็น ความมั่นใจ หรือไว้ใจ ซึ่งเป็นเรื่องเฉพาะบุคคล หรือเฉพาะกลุ่ม Rokeach (1960) กล่าวว่า ระบบความเชื่อถูกสร้างขึ้นเพื่อแสดงถึง ความเชื่อ ชุดความคาดหวัง หรือสมมติฐานทั้งหมดที่มี ซึ่งบุคคลในเวลานั้นยอมรับว่าเป็นความจริงในโลกที่เขาอาศัยอยู่ ความเชื่อจึงหมายถึง ความเห็น ที่เห็นตามผู้อื่น อาจจะเชื่อ โดยมีเหตุผลประกอบเป็นของตนเอง ซึ่งเกิดจากประสบการณ์ การรับรู้ หรือตีความของตนเอง หรืออาจจะไม่มีเหตุผลรองรับ แต่เชื่อ ตามผู้อื่น ที่ ตนรู้สึกเชื่อถือ แนวคิดเรื่องความเชื่ อมี ความหมายแฝงหลายประการซึ่ งบางส่ว น เกี่ยวข้องกับ ศรัท ธาและอารมณ์ (Jervis, 2013) โดยอาจสร้างขึ้นมาเพื่ อความหมายแฝงด้ าน การเมือง สังคม หรือศาสนา อาจเป็นคติความเชื่อในด้านดี หรือเป็นอคติ ความเชื่อในแง่ลบก็ เป็นได้ ในพุท ธศาสนา พระพุทธเจ้าเคยแสดงธรรมแก่ชาวกาลามะ ที่อาศัยอยู่ในเกสปุตตนิคม แคว้น โกศล เรียกว่ากาลามสูตร เนื่องจากในเวลานั้นมีลัทธิอยู่จำนวนมาก ต่างก็อวดอ้างว่าลัทธิของตน วิเศษ และลบหลู่ดูหมิ่นคำสอนของลัทธิอื่น เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จถึงเกสปุตตนิคมในขณะนั้นจึง เต็มไปด้วยลัทธิผู้อวดอ้าง พระพุทธเจ้าจึงได้ตอบข้อถามของชาวกาลามะที่อยากทราบว่าใครพูด จริง ใครพูดเท็จ และควรเชื่อฝ่ายใดเพราะเหตุใด พระพุทธเจ้าจึงทรงแสดงกาลามสูตร ว่าด้วย วิธีปฏิบัติต่อสิ่งที่ตนสงสัย 10 ประการ ดังนี้ - อย่าเพิ่งเชื่อ ด้วยการฟังตามๆ กันมา 2  - อย่าเพิ่งเชื่อ ด้วยการถือสืบกันมา - อย่าเพิ่งเชื่อ ด้วยการเล่าลือ - อย่าเพิ่งเชื่อ ด้วยการอ้างตำราหรือคัมภีร์ - อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะตรรกะ - อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะการคาดคะเน - อย่าเพิ่งเชื่อ ด้วยการคิดตรองตามอาการ - อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะเข้ากันได้กับความเห็นของตน - อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะมองเห็นรูปการณ์ว่าน่าจะเป็นไปได้ - อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะนับถือว่า ท่านสมณะนี้ เป็นครูของเรา แต่พระพุทธเจ้าสอนให้ใช้ปัญญาพิจารณา สอบสวนให้รู้ด้วยเหตุผล แล้วจึงค่อยตัดสินว่าจะเชือ่ หรือไม่เชื่อ (พระครูปลัดรังสรรค์ คุณสาโร, 2559) ความเชื่อ จึงหมายถึงความเชื่อมั่นหรือการยอมรับว่าข้อความ ความคิด หรือมโนทัศน์หนึ่งๆ เป็น ความจริง ความเชื่อขึ้นอยู่กับประสบการณ์ส่วนตัว ค่านิยม และโลกทัศน์ของแต่ละคน และเป็น ตัวกำหนดวิธีการคิดและการกระทำของบุคคล ความเชื่ออาจขึ้นอยู่กับหลักฐานและเหตุผล หรือ ขึ้นอยู่กับศรัทธาและสัญชาตญาณก็ได้ ความเชื่ออาจเกิดขึ้นและเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ รวมถึงศาสนา การเมือง วิทยาศาสตร์ และค่านิยม ส่วนบุคคล สิ่งเหล่านี้สามารถได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรม สภาพแวดล้อม และการเลี้ยงดูของแต่ ละคน ตลอดจนประสบการณ์ส่วนตัวและความสัมพันธ์ของแต่ละบุคคล ความเชื่อมีความสำคัญเนื่องจากช่วยหล่อหลอมตัวตนและโลกทัศน์ของแต่ละบุคคล และอาจมี อิทธิพลต่อวิธีที่บุคคลตีความและตอบสนองต่อเหตุการณ์และประสบการณ์ นอกจากนี้ความเชื่อ ยังสามารถเป็นแหล่งพึ่งพิงและการสนับสนุนทางจิตใจ ให้ความรู้สึกถึงความหมายและจุดมุ่งหมาย ในชีวิต อย่างไรก็ตาม ความเชื่อยังสามารถเป็นที่มาของความขัดแย้งและการแตกแยกได้หากไม่ สอดคล้องกับความเชื่อของผู้อื่น เช่น สงครามอาจเกิดจากความเชื่อที่แตกต่างกัน เป็นต้น 3 คติแบบตะวันตกและตะวันออก เมื่อย้อนไปในอดีตเพื่อทำความเข้าใจบริบทของความเชื่อ ในยุคสมัยดั้งเดิมที่คติความเชื่อฮวงจุ้ย เกิดขึ้นนั้น ตามตำนานแล้วเกิดขึ้นราวสมัย ต้นราชวงศ์เซี่ย หรือประมาณสี่พันปีที่แล้ว หรือแม้แต่ ในสมัยของขงจื๊อ เล่าจื๊อ และพุทธศาสนาในราวสองพันกว่าปีที่ผ่านมา โลกในยุคสมัยนั้นไม่มีการ เชื่อมต่อของวัฒนธรรมที่มีความรวดเร็วดังเช่นในปัจจุบัน อารยธรรมต่าง ๆ ในโลกต่างกระจายตัว กันอยู่ตามแหล่งอารยธรรมในทุกมุมโลก การเผยแพร่วัฒนธรรมเต็มไปด้วยอุปสรรค ทำให้การ แลกเปลี่ยนวัฒนธรรมคติความเชื่อระหว่างกันใช้ระยะเวลายาวนาน โลกในยุคนั้นจึงแยกตัวออก จากกันอย่างชัดเจนระหว่างอารยธรรมตะวันตก และตะวันออก แม้ กระทั่งในปัจจุบันนี้ ในยุคที่ การเดินทางและการติดต่อสื่อสารมีความสะดวกฉับไวมากขึ้นตามวิทยาการและเทคโนโลยี ก็ยัง สามารถมองเห็นร่องรอยความแตกต่างของวิธีคิดและคติของโลกตะวันตก และคติตะวันออก อยู่ ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น รูปแบบสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น หรือวิถีชีวิตของผู้คน แนวคิดแบบตะวันตกโดยทั่วไปมีลักษณะเน้นที่ปัจเจกนิยม ซึ่งให้ความสําคัญกับสิทธิและความ เป็ นอิสระของแต่ละบุ คคลมากขึ้น เป็น แนวคิดที่ เน้น ความมี เหตุผลและการคิดเชิงเส้น ซึ่งเป็ น กระบวนการคิดเชิงระบบและการวิเคราะห์ที่เป็นไปตามตรรกกะ ในขณะที่การคิดแบบตะวันออก มักเป็นการคิดแบบองค์รวมและการเน้นความเข้าใจทางจิตวิญญาณหรือสัญชาตญาณ สิ่งเหล่านี้ เป็นลักษณะทั่วไปที่มีร่วมกัน และมีความหลากหลายรูปแบบตามแต่ละประเพณีทางวัฒนธรรม ยกตัวอย่างงานสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น หรือสถาปัตยกรรมโบราณ ซึ่งจะสะท้อนให้เห็นถึงความคิด และวิถี ของการดำเนิ น ชี วิต เช่ น บ้ า นในเอเซี ย ตะวัน ออก และบ้ า นในยุ โรป ซึ่ งอยู่ ในเขตที่ มี ภูมิอากาศที่หนาวเย็นเช่นเดียวกัน แต่มีลักษณะและรูปแบบแตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด ในขณะที่ บ้านจีนและญี่ ปุ่น ใช้วัสดุผนังที่บาง เช่น กระดาษ เพื่อให้เชื่อมต่อกันระหว่างพื้นที่ ภายในและ ภายนอกตัวบ้าน จะเห็นได้ว่าวัสดุก่อสร้างที่ใช้ไม่ได้มีวัตถุประสงค์เพื่อป้องกันความหนาวเย็น แต่ เป็นแนวคิดที่ให้ผู้ที่อยู่อาศัยต่างหากที่ต้องปรับสภาพร่างกายให้อบอุ่นด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น สวม เสื้อผ้าหนา ดื่มชา หรือฝึกร่างกายให้สามารถทนต่อสภาพอากาศได้ 4 Seiki-en, Sakata-shi(city) Yamagata-ken(Prefecture), ญี่ปุ่น ที่มา TANAKA Juuyoh (田中十洋) ส่วนบ้านในยุโรปนั้นวัสดุที่ใช้มักเป็นหิน หรือก่ออิฐที่มีความหนามาก เพื่อใช้ป้องกันความหนาว เย็นและกักเก็บความร้อนไว้ภายใน รวมถึงการอยู่อาศัยแบบปัจเจก ไม่พึ่งพากันเป็นสังคมส่วนรวม บ้านในอิตาลีที่ใช้วัสดุผนังเป็นหินก่อ ที่มา needpix.com (Creative Commons License) 5 แนวคิดแบบตะวันตก แนวคิดของความเชื่อของชาวตะวันตกมีความหลากหลายและหลากหลาย แต่ความเชื่อหลักที่มี อิทธิพลร่วมกันต่อวัฒนธรรมตะวันตก ได้แก่ - Monotheism: ความเชื่อในพระเจ้าองค์เดียว ซึ่งตรงข้ามกับ polytheism (ความเชื่อใน พระเจ้าหลายองค์) - ปัจเจกนิยม Individualism การเน้นที่ปัจเจกบุคคลและสิทธิส่วนบุคคล ซึ่งเป็นพื้นฐาน ของสิทธิและเสรีภาพตามแนวคิดประชาธิปไตย และนำไปสู่การแบ่งแยกและครอบครอง ซึ่งน่าจะเป็นพื้นฐานของแนวคิดการล่าอาณานิคม - เหตุ ผ ลนิ ย ม Rationalism เชื่ อว่ าเหตุ ผ ลและตรรกะเป็ น แหล่ งความรู้และความจริง เบื้องต้น - วิ ธี ก ารทางวิ ท ยาศาสตร์ Scientific method ความเชื่ อ ในการใช้ ห ลั ก ฐานทาง วิทยาศาสตร์และการทดลองเพื่อค้นหาความจริง ในปัจจุบันการศึกษาทั่วโลกใช้การเรียนรู้แบบตะวันตก ใช้วิธีการแสวงหาความรู้ด้วยวิธีการทาง วิทยาศาสตร์ แนวคิดแบบตะวันตกจึงกลายเป็นวิธีสากลที่ใช้กันแพร่หลายไปทั่วโลก ปรัชญาตะวันตก 1. มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับวิทยาศาสตร์และศาสนา 2. ความรู้ ความเข้าในแบบตรรกวิทยา 3. แนวคิดเกี่ยวกับความขัดแย้งของสิ่งที่แตกต่างจากกันและกันที่มีอยู่ในโลก แนวคิดแบบตะวันออก แนวคิดและคติความเชื่อทางตะวันออกนั้นมีความหลากหลายตามสายของอารยธรรม โดยอารย ธรรมเก่าแก่ของชาวตะวันออกได้แก่สองอารยธรรมใหญ่ คือ อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ และอารย ธรรมลุ่มแม่น้ำฮวงโห อันได้แก่แถบอินเดีย และจีนในปัจจุบัน ความเชื่อที่เป็นเอกลักษณ์และมี อิทธิพลต่อวัฒนธรรมตะวันออก ได้แก่ 6  - ความคิด แบบองค์รวม Holism ความเชื่ อที่ ว่ าทุ กสิ่ งเชื่ อมโยงกัน และพึ่ งพากั น และ ทั้งหมดนั้นยิ่งใหญ่กว่าผลรวมของส่วนย่อย - การรวมกลุ่ม Collectivism การเน้นที่กลุ่มและความปรองดองของกลุ่มซึ่งตรงข้ามกับ แนวคิดปัจเจกนิยม - จิตวิญญาณ Spiritualism ความเชื่อในการดำรงอยู่ของอาณาจักรแห่งจิตวิญญาณและ ความสำคัญของการปฏิบัติและความเข้าใจทางจิตวิญญาณ - การบู ช าบรรพบุ รุษ Ancestor worship ความเชื่ อในการดำรงอยู่ อย่ างต่ อเนื่ องและ อิทธิพลของบรรพบุรุษ และความสำคัญของการเคารพและระลึกถึงบรรพบุรุษ - กรรม Karma คือความเชื่อที่ว่าการกระทำในชีวิตนี้มีผลในภพหน้า และการสะสมกรรม ดีหรือชั่วจะเป็นตัวกำหนดชะตากรรมของตน - การเคารพลำดับอาวุโส Respect for authority ความเชื่อในความสำคัญของการเคารพ ผู้อาวุโส ผู้ปกครอง และผู้มีอำนาจอื่นๆ และความจำเป็นในการปฏิบัติตามประเพณีและ ลำดับชั้นทางสังคม - ความกลมกลืนกับธรรมชาติ Harmony with nature ความเชื่อในความต้องการที่จะอยู่ ร่วมกับธรรมชาติและความสำคัญของการรักษาสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ ปรัชญาจีน 1. มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับจริยศาสตร์ การเมือง วรรณคดี ศิลปะ 2. ความรู้ ความเข้าใจโดยจิตวิญญาณ 3. แนวคิดเกี่ยวกับความกลมกลืน ประสานสืบเนื่องกัน โดยมีมนุษย์เป็นส่วนหนึ่งของ จักรวาล ในประเทศจีนมีสำนักปรัชญาที่สำคัญอยู่ 4 สำนัก คือ 1. ปรัชญาขงจื๊อ 2. ปรัชญาเต๋า 3. ปรัชญาม่อจื๊อ 4. ปรัชญานิติธรรม (ฝ่าเจีย) 7 โดยนักปราชญ์ที่สำคัญของจีน มีสำนักปรัชญาที่สำคัญ 8 สำนัก คือ 1. เล่าจื๊อ 2. ขงจื๊อ 3. ม่อจื๊อ 4. หยางจื๊อ 5. เม่งจื๊อ 6. จวงจื๊อ 7. ซุนจื๊อ 8. ฮั่นเฟยจื๊อ นักปราชญ์ชาวตะวันออกที่มีอิทธิพลเป็นรากฐานของวิชาฮวงจุ้ยของประเทศจีนนั้นหรือ ท่านเล่าจื๊อและท่านขงจื๊อ ซึ่งทั้ง 2 ท่านมีความแตกต่างกันทางความคิด โดยที่ขงจื๊อจะมีคำสอนที่ เด่นในเรื่องวิถีทางการดำเนินชีวิตและมนุษยนิยม ขงจื๊อได้สอนถึงแนวทางในการปฏิบัติตนต่อผู้อื่น สอนให้บุตรธิดาเคารพและกตัญญูต่อพ่อแม่ ให้น้องเคารพเชื่อฟังพี่ พ่อแม่มีหน้าที่ที่จะต้องกำหนด แนวทางการดำเนินชีวิตในด้านต่าง ๆให้แก่ลูกเช่นการเลือกคู่ครองให้ เลือกอาชีพให้ ให้การศึกษา ให้ความรักความอบอุ่น ให้สมบัติหรือมรดกเป็นต้น แนวคิดของขงจื๊อเน้นมโนธรรม ให้ความสำคัญ แก่สถาบันครอบครัวและเครือญาติ การรักษาชื่อเสียงของวงศ์ตระกูล ซึ่งเป็นรากฐานวัฒนธรรมที่ สำคัญของจีน สืบเนื่องมาจนเวลาปัจจุบัน ปรัชญาขงจื๊อ ขงจื๊อ (551-479 ปีก่อนคริสตศักราช) เป็นนักปรัชญาและนัก รัฐศาสตร์ชาวจีนที่ถือว่าเป็นหนึ่งใน บุคคลที่มีอิทธิพลมากที่สุดในประวัติศาสตร์จีน แนวคิดของเขาได้มีการนำมาก่อตั้งสำนักปรัชญา ขงจื๊อในภายหลังจากที่เขาถึงแก่กรรมไปแล้วหลายร้อยปี ฟื้น ดอกบัว (2555) ปรัชญาขงจื๊อเป็น ระบบความคิ ด ทางศีล ธรรม สั งคมและการเมื อ งที่ มี อิ ท ธิ พ ลอย่ า งลึ ก ซึ้ ง ต่ อ วั ฒ นธรรมเอเชี ย ตะวันออก คือ จีน เกาหลี ญี่ปุ่น รวมถึง เวียดนาม ขงจื๊อเชื่อในความสําคัญของการศึกษา และ จริยธรรมได้แก่ ความซื่อสัตย์และการเคารพผู้อื่น 8 ขงจื๊อ เกิดเมื่อ 8 กันยายน 551 ปีก่อน ค.ศ. อาศัยอยู่ในยุคโจวตะวันออกของจีนโบราณ (ยุคชุน ชิว) บิดาขงจื๊อเป็นขุนนาง แต่บิดาถึงแก่กรรมตั้งแต่ขงจื๊ออายุเพียง 3 ขวบ ขงจื๊อจึงเติบโตมากับ มารดาซึ่งมีฐานะไม่ดีนัก แต่มารดาให้ความสำคัญยิ่งกับการศึกษาของบุตรชาย และเอาใจใส่ต่อ การเลี้ยงดูเป็นอย่างดี ขงจื๊อจึงมีความรู้กว้างขวางและมีคุณธรรมสูงโดยเฉพาะเรื่องการทำหน้าที่ ให้สมบูรณ์ ทั้งหน้าที่ในการศึกษาหาความรู้ และการทำงาน รวมถึงมีความยึดมั่นในความกตัญญู นอกจากนี้ขงจื๊อให้ความสำคัญต่อจารีตประเพณี เมื่ออายุ 30 ปี ขงจื๊อเริ่มรับลูกศิษย์ ในขณะนั้น เขารับราชการเป็นเสมียนดูแลยุ้งฉางของผู้บริหารแคว้นหลู่ ขงจื๊อมีศิษย์ราวสามพันคน โดยมี แนวคิดการสอนตามความสามารถของศิษย์แต่ละคน คำสอนของขงจื๊อ 5 ด้าน (อาร์ซี เจ.บาห์ม, 2544) ที่ขงจื๊อได้ประกาศและสอนแก่ศิษย์ คือ 1. คุณธรรม (义 อี)้ ความชอบธรรม ยึดถือความถูกต้อง 2. ความเมตตากรุณา (仁 เหริน) มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ 3. ความกตัญญู (礼 หลี่) จรรยามารยาทดี มีสัมมาคารวะ 4. มีความรู้ (知 จื้อ) มีปัญญา ศึกษาเรียนรู้ 5. ศรัทธา (信 จง) ปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อตรง ปรัชญาของขงจื๊อมีศูนย์กลางอยู่ที่แนวคิดเรื่องคุณธรรมส่วนบุคคลและสังคม และความสําคัญของ การใช้ชีวิตอย่างรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเองและหน้าที่ต่อสังคม รวมถึงการยึดมั่นในจริยธรรม ความคิดของเขามีอิทธิพลยาวนานต่อวัฒนธรรมจีนและยังคงได้รับการศึกษาและเคารพในหลาย ส่วนของโลกในปัจจุบัน คําสอนของขงจื๊อเน้นถึงความสําคัญของความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ต่อมนุษย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความสัมพันธ์ระหว่างผู้ปกครองและประชาชน ผู้ปกครองควรปกครองอย่างยุติธรรม และปกครอง ด้วยความเห็นอกเห็นใจ นอกจากนี้เขายังเน้นย้ำถึงความสําคัญของความกตัญญูกตเวที ซึ่งถือเป็น หน้าที่ของลูกในการเคารพและดูแลพ่อแม่ งานเขียนของขงจื๊อมีความสำคัญต่อรากฐานความคิดความเชื่อของจีนในยุคสมัยต่อมาเป็นอันมาก ในยุคของขงจื๊อเรียกว่ายุคชุนชิว ถือได้ว่าเป็นยุคแห่งนักปรัชญา และการฟื้นฟูศิลปะวิทยาการ ขงจื๊อได้เขียนหนังสือไว้เพื่อเผยแพร่แนวคิดและสอนสานุศิษย์โดยการเรียบเรียงจากคัมภีร์โบราณ 9 นำมาสังคายนาใหม่ โดยคัมภีร์สำคัญ ที่ขงจื๊อได้ทำการเรียบเรียงไว้ มีทั้งหมด 5 คัมภีร์ จัดเป็น ข้อเขียนของขงจื๊อโดยตรง (เสถียร โพธินันทะ, 2522) 1. อี้จิง The book of change หรือ คัมภีร์แห่งความเปลี่ยนแปลง ซึ่งเป็นคัมภีร์โบราณที่นำมา วิเคราะห์และอธิบายใหม่ คัมภีร์นี้บรรยายถึงโลกทัศน์และจั กรวาลทัศน์ ตามทัศนะของชาวจีน โบราณ ซึ่งเมื่อสืบประวัติไปแล้วก็จะมีความสำคัญต่อสัญลักษณ์แปดทิศหรือปากว้า อันเป็นที่มา หนึ่งในคติฮวงจุ้ยนั่นเอง 2. ซูจิง คัมภีร์ประวัติศาสตร์ และรัฐศาสตร์ เล่าถึงเหตุการณ์สมัยราชวงศ์ถัง ถึงราชวงศ์จิ้น 3. ซือจิง คัมภีร์รวบรวมบทเพลงและบทกวีเก่าแก่ของจีน 4. หลี่จี้ คัมภีร์จารีตประเพณี พูดถึงขนบธรรมเนียม พิธีกรรมเกี่ยวกับสังคม และบุคคล 5. ชุนชิว คัมภีร์ประมวลจริยธรรมทางรัฐศาสตร์ กล่าวถึงคุณธรรมจริยธรรมในการปกครอง โดยเฝิงอิ่วหลัน (2544) ได้อธิบายว่าข้อเขียนขงจื๊อมี 6 คัมภีร์ โดยต่างกันที่เพิ่มคัมภีร์เอี้ย ที่ว่าด้วย ดนตรีที่ถูกทำนองคลองธรรม เข้ามา และได้ถกว่าในบรรดาคัมภีร์ของขงจื๊อทั้งหมดเป็นเพียงการ พยายามรักษาจารีตของโบราณไว้มากกว่าที่จะเป็นทฤษฎีความรู้ที่ขงจื๊อพยายามจะสร้างเป็นของ ตนเองอีกด้วย คำสอนขงจื๊อ คำสอนขงจื๊อ (Ihara & Ching, 2551; วุฒิชัย มูลศิลป์ & จำนงค์ อดิวัฒนสิทธิ์, 2533) ที่มีบันทึก ไว้มีทั้งหมด 20 บท โดยเริ่มบทที่ 1 เรื่องการศึกษา และบทที่ 2 เรื่องการปกครอง มีคำสอนที่ น่าสนใจ ดังนี้ “เมื่ออายุ 15 เราตั้งใจมั่นในการศึกษาเล่าเรียน เมื่ออายุ 30 เราตั้งแนวได้มั่นคง เมื่ออายุ 40 เราหมดสิ้นซึ่งข้อสงสัย เมื่ออายุ 50 เราเข้าใจมรรควิธีแห่งสวรรค์ เมื่ออายุ 60 หูของเราฟังความจริงอย่างซื่อสัตย์ 10 เมื่ออายุ 70 เราตามใจตนได้โดยไม่ก้าวก่ายความถูกต้อง” (คัมภีร์ขงจื๊อ 2:4) ปรัชญาเต๋า...“เต๋า” ที่สามารถแสดงออกมาเป็นคำพูดได้นั้น ไม่ใช่ “เต๋า” อันเป็นสิ่งนิรันดร์ ชื่อ ที่สามารถเอ่ยเป็นชื่อออกมาได้ ไม่ใช่ ชื่อ ที่คงอยู่ตลอดกาล... คำว่า เต๋า จึงเป็นคำสมมุติขึ้นใช้เรียกสภาวะหนึ่ง ซึ่งไม่สามารถอธิบายได้ด้วยคำพูด ข้อความที่ แสดงออกเพื่อมุ่งหวังที่จะอธิบายเต๋า จึงเป็นโดยนัยแห่งการเปรียบเทียบเท่านั้น คำว่า เต๋า ในภาษาจีน แปลว่า หนทาง หรือ วิถี เต๋า ไม่ใช่ทั้งศาสนาและลัทธิความเชื่อ หากเต๋าคือ วิถีชีวิต ปราศจากพิธีกรรม ความเชื่อยึดมั่นถือมั่น หากมุ่งสู่สาระโดยตรง นักปราชญ์ที่สำคัญของจีนอีกท่านหนึ่งคือเล่าจื๊อ ผู้ให้กำเนิดปรัชญาเต๋า ?