Dünya Dinleri - Budizm Hakkında Bilgiler

Budizm, Hinduizm\'deki bazı inançlara ve uygulamalara tepki olarak ortaya çıkmıştır ve **ölümden sonra yaşam, karma ve kurtuluş gibi kavramları** Hinduizm\'den almış fakat bazı değişiklikler ile benimsemiştir. Budizm, Veda Kutsal Literatürü'nü dini otorite olarak kabul etmez. Budizm\'in kendine özgü...

Budizm, Hinduizm\'deki bazı inançlara ve uygulamalara tepki olarak ortaya çıkmıştır ve **ölümden sonra yaşam, karma ve kurtuluş gibi kavramları** Hinduizm\'den almış fakat bazı değişiklikler ile benimsemiştir. Budizm, Veda Kutsal Literatürü'nü dini otorite olarak kabul etmez. Budizm\'in kendine özgü inançları arasında Triratna, Bağımlı Varoluş, Dört Temel Gerçeklik, Sekiz Dilimli Yol ve Nirvana yer alır. **Budizm\'de inanç üç temele dayanır ve Triratna (Üç Mücevher) olarak bilinir.** Bunlar; - Budda, - Dhamma (Doktrin/Öğreti) ve - Sangha\'dır (Rahipler/Keşişler Topluluğu). Budizm\'de **Sekiz Aşamalı Yüce Yol Öğretisi** aşağıdaki sekiz yöntemi içerir: **Bilgelik** 1. Doğru Bakış ve Kavrama: Gerçeği olduğu gibi görme, bilme veya kavrama. 2. Doğru Düşünce ve Niyet: Arzuya direnme, iyi niyet, öfke ve nefrete direnme, zarar vermeme niyeti, merhametli olma. **Etik (Ahlaki) ve Doğru Davranış** 3. Doğru Konuşma: Yalan ve yanlış konuşmamak, kötü söz söylememek, incitici söz söylememek, boş sözler söylememek. 4. Doğru Davranma: Can almamak, canlılara zarar vermemek, hırsızlık ve kandırma gibi şeylerden uzak durmak, merhametli davranmak, dürüst olmak. 5. Doğru Geçim (Doğru Yaşama Biçimi): Gelirini düzgün şekilde sağlamak ve doğru işlerde çalışmak. **Kendini Geliştirme** 6. Kendini Geliştirmek İçin Çaba: Doğru olmayan halleri engellemek, doğru olmayan durumları terketmek, doğru hallerin ortaya çıkmasını sağlama ve onları koruma. 7. Doğru Farkındalık: Bedenin, hislerin, zihnin anlaşılması. 8. Doğru Konsantrasyon: Belirli bir noktaya zihnin yönlenebilmesi. (Meditasyon bu amaçla kullanılır). **Nirvana**, \"sönmek\", \"sakinleşmek\", \"serinlemek\" anlamına gelir ve Budizm\'in temel ilkelerinden biridir. Gautama Buda\'ya göre, Nirvana dünyayı ilgilendiren karma yasasına (nedensellik kuralı) artık bağlı olmayacak derecede her şeyden arınmış olarak tüm karmik telafilerini gidermiş olmaktır. Gautama Buda, ıstırapların nedeninin geçici dünyasal unsurlara bağlanmak ve maddî istekler olduğunu söyler. Bu nedenle, Nirvana, arzuların, maddî isteklerle beraber ıstırapların, acıların, nefretin sönmesi anlamına gelir. Budist felsefeye göre dünya bir çile yeridir ve insan iyilik yaparak yaşamalı, zulüm etmekten kaçınmalı ve vicdanının sesini dinlemelidir. Nirvana\'ya ulaşmanın en etkili yolu aşırı duyguları ve ihtirasları kontrol altına almaktır. Bu anlayış, insanların emeklerinin ve çalışmalarının karşılığını mutlaka alacağını ve başarı neticesinde Nirvana\'ya ulaşılacağını düşünür. **Budda**, Dinin/Budizmin kurucusudur ve Üç Cevher\'in ilkidir. Ancak, Budist anlayışına göre, Gerçeği/Doktrini (Dhamma) bilmesi ile diğer insanlardan temayüz eden insan, zaman içinde dünyada gerçeği bilen kalmayınca gelmesi beklenen \"Budalar\"dan birisi olmaktadır. Budist inanca göre, Budda\'dan önceki 24 Budda gibi ondan sonra da, şimdiki Budda deresini takiben, Buddalar gelecektir. Her Budda, insanların hakikati kaybetmesi üzerine Doktrini telkin etmek için gelmektedir. **Dhamma**, Budda\'nın öğretisinin esasını, Doktrini, \"Evrensel Hakikati\" ifade eder. Ontolojik olarak Budda\'dan öncedir ve Budda, Dhamma\'nın ifadesi, tarihi tezahürüdür. Buddalar zaman içinde gelir ve gider fakat Dhamma ebedidir. **Sangha**, dünyanın en eski bekar keşişler/rahipler topluluğudur. Rahipler/Keşişler, Manastırlarda toplu olarak ve münzevi bir şekilde yaşarlar. Ruhbanlık topluluğu, Erkek ve Kadın şeklinde, Rahipler/Keşişler ve Rahibeler/Keşişeler şeklinde olmak üzere ikiye ayrılır. Rahiplere Bhikshu, Rahibelere de Bhikshuni denir. Ruhban hayatı fakirlik, bekarlık ve sessizliğe dayanır. Başka din ve inançlardan dönenler, bir sınama devresinden sonra rahipliğe kabul edilebilir. Teşkilata ilk giren saç ve sakalını keser, sarı elbise giyer ve yetkili rahibin önünde üç defa \"İman İkrarı\"nda bulunur. Ruhban adayı, en az on ruhban önünde başkan Ruhban tarafından imtihan edilir ve imtihanda başarılı olan adaya başkan tarafından dört vacip ve dört büyük günah belletilir. Bu günahlardan birini işleyen ruhban, geçici veya sürekli olarak Sangha\'dan çıkarılır. Ruhban, kendi isteğiyle Sangha\'dan ayrılabilir çünkü Budizm\'de rahip veya rahip olmayanlar arasında bir ayrım yoktur. Önceki hayatında rahip olanlar hariç olmak üzere rahip olmayanlar, Nirvana\'ya eremez. Budizm\'de ahiret ve kurtuluş inancının temel noktasında Budda\'nın telkinleri yer alır. Dört Temel Kutsal Gerçeği ifade eden bu telkinler, Budizm\'in kurtuluş telkinin özünü oluşturur. **Bu Dört Temel Kutsal Gerçek şunlardır:** 1. İnsan varlığının mahiyeti ızdırap, acı, kötülük ve tatminsizliktir. Doğum, hastalık, yaşlılık ve ölüm ızdıraptır. 2. Izdırabın sebebi arzu ve ihtiraştır. Bu da yeni karma ve sudüra, yani yeni tenasüh ve ölüme yol açar. 3. Izdırap dindirilmelidir. Yoksa fani, süreksiz işler sürüp gidecektir. Bu sürekli tekrarlanan devrelerden kurtulmanın yolu Nirvana\'dır. 4. Özgürlüğe, yeni hayata, Nirvana\'ya ulaşmak ancak Budda\'nın Sekiz Dilimli Yolu ile mümkündür. **Karma inancı**, Hinduizm, Budizm ve Caynizm gibi doğu dinlerinde önemli bir yer tutar. Sanskritçe bir kelime olan Karma, \"hareket, fiil\" anlamına gelir ve Hint dinlerinde bir \"sebep-sonuç kanunu\" olarak bilinir. Karma inancına göre, bir insan geçmişte ne yapmışsa, gelecekte onunla karşılaşacaktır. İyiden iyi, kötüden kötü çıkacaktır. Dolayısıyla insanın bugünkü durumu da geçmişinin bir sonucudur. Karma inancında geçmişten kastedilen, o insanın şu anki hayatından önceki hayatı, gelecekten kastedilen ise ölümünden sonra başlayacağı iddia edilen bir sonraki hayatıdır. Karma\'nın temelinde, insanın ölümden sonra dünyaya tekrar başka bir bedenle geldiği ve bu ölüp dirilmenin sürekli devam ettiği anlamına gelen **reenkarnasyon (tenasüh) inancı** bulunur. Dolayısıyla Karma\'ya inanan biri, öldükten sonra gerçekleşecek olan sözde yeni hayatındaki başarılarının, mevkisinin veya hayat şeklinin bir önceki hayatındaki davranışlarına ve ahlakına bağlı olduğuna inanır. **Budizm\'de de gelecek bir kurtarıcı inancı ve beklentisi vardır.** Bu kurtarıcının soy/aile adı Metteyya, esas adı Ajita'dır. Metteya, şimdi \"Devalar Alemi\"nde, \"Tusita Cenneti\"ndedir ve gelecekte Ketumati şehri hükümdarı Sankha\'nın başrahibi Brahmuyu/Subrahma ve karısı Brahmavati\'nin oğlu olarak dünyaya gelecektir. O, kamil bir aydınlatıcı, sonsuz bir merhamet sahibi, bütün ilimleri ve doğru yolları bilen yüksek bir Budda ve Tanrıların ve insanların kurtarıcısıdır. Budistlere göre Metteya, selefi Budda gibi refah içinde büyüyecek ve Budizm\'in \"Dört Kutsal Hakikati\"ni ilan edecektir. Metteya\'nın da siyasi faaliyetleri olmayacaktır. Onun yerine bu faaliyetleri, Metteya döneminin faziletli hükümdarı Sankha ve oğulları yerine getirecek, ülkenin düşmanlarını yok edecek ve döneminde ülkede adalet ve barış hakim olacaktır. Ülke her türlü zenginlik ve ihtişam ile donanacaktır. Budizm\'de Metteya intivazından sonra hakikate kavuşarak hayatının geri kalan günlerinde bu hakikatleri anlatacaktır. Bu hakikatler; sadaka vermek, ahlaki kurallara uymak, tefekküre dalmak ve kutsal şeylere saygı göstermek gibi davranışlardır. Metteya sadece zamanın insanlarını hidayete erdirmekle kalmayacak, daha önce ölmüş varlıkların ızdıraplarına çözüm bularak onları da hidayete erdirecektir. Hinduizm tek bir dini sistem değildir ve belirli bir kurucusu yoktur. **Hinduizm, ilahi kökenli bir din olarak kabul edilir, ancak sabit sınırları, belirli bir kalıbı veya inanç esasları yoktur.** M.Ö. 12. yüzyılda Aryan adı verilen Hint-Avrupa göçmenleri ile yerel halkın etkileşimi sonucu ortaya çıkmıştır. 1868-1948 yılları arasında Mahatma Gandi\'nin etkisiyle ve sonrasında dünyada popülerlik kazanmıştır. **Hinduizm\'de kutsal metinler iki kategoriye ayrılır: Shruti ve Smriti** - **Shruti (\"işitilir\")**, ilahi vahiy olarak kabul edilen ve en eski ve otoriter metinlerdir. - **Vedalar:** Dört bölümden oluşur (Rig Veda, Sama Veda, Yajur Veda ve Atharva Veda) ve dualar, ilahiler, kurban törenleri ve felsefi düşünceler içerir. Sanskritçedir ve MÖ. 1500-800 yılları arasında derlenmiştir. - **Brahmanalar:** Vedaları açıklayan ve yorumlayan metinlerdir. - **Aranyakalar:** Vedaların mistik ve sembolik anlamlarını açıklayan metinlerdir. - **Upanişadlar:** Hint felsefesinin temelini oluşturan ve Brahman-Atman ilişkisini anlatan metinlerdir. - **Smriti (\"hatırlanır\")**, ilahi vahiyden ziyade insan bilgeliği olarak kabul edilen metinlerdir. - **Destanlar:** Mahabharata ve Ramayana, Hinduizm\'in önemli destanlarıdır. Özellikle Mahabharata destanının bir parçası olan **Bhagavad Gita**, Tanrı Şarkısı olarak bilinir ve Hinduizm\'in önemli felsefi ve etik öğretilerini içerir. - **Manu Kanunnamesi:** Hindu toplumsal yasalarını ve ahlaki kurallarını içeren bir metindir. - **Puranalar:** Tanrıların ve mitolojik hikayelerin anlatıldığı metinlerdir. **Hinduizm\'de inanç esasları veya amentüsü yoktur.** Bu, Hinduizm\'in farklı inançları ve uygulamaları barındıran geniş ve çeşitli bir din olmasından kaynaklanır. Hinduizm\'de binlerce tanrı adı olabilir. Bunun birkaç nedeni vardır: - **Deva ya da devata kavramı:** Hinduizm\'de tanrılar, evrenin işleyişinde rol oynayan ve farklı güçleri temsil eden varlıklar olarak kabul edilir. - **Kutsal metinlerin yazılma dönemlerinde farklı düşüncelerin ortaya çıkması:** Hinduizm\'in kutsal metinleri uzun bir süreçte yazılmış ve farklı dönemlerde farklı düşünce akımları ortaya çıkmıştır. - **Hinduların çoğu, ilahlardan birini işta devata (kişisel tanrısı) olarak seçmesi:** Hindular, farklı tanrılara ibadet edebilir ve kendilerine en yakın hissettikleri bir tanrıyı kişisel tanrıları olarak seçebilirler. **Hinduizm\'deki en önemli üç tanrı şunlardır:** - **Brahman:** Yaratıcı tanrıdır. - **Vişnu:** Koruyucu tanrıdır. - **Şiva:** Yok edici tanrıdır. **Krişna**, Vişnu\'nun avatarı olarak kabul edilir. Avatar, tanrının yeryüzüne insan formunda inmesidir. **Karma**, Hinduizm\'in temel kavramlarından biridir. Karma inancına göre, insanların yaptıkları her eylem (düşünce, söz ve fiil) bir sonuç doğurur. Bu sonuçlar, bu hayatta veya sonraki hayatlarda deneyimlenir. **Toplumu katmanlara ayıran kast sistemini oluşturan insanlar, Hindu inancına göre, geçmişte yaptıkları işlerin karmasının bir sonucudur.** **Samsara**, reenkarnasyon döngüsünü ifade eder. **Mokşa**, bu döngüden kurtuluş ve nihai hedeftir. **Brahman**, evrenin temel ilkesi ve nihai gerçekliktir. **Atman**, bireysel ruh veya benliktir. **Hinduizm\'de temel amaç, Atman\'ın Brahman ile birliğini fark etmektir.** Vedalar\'da, \"Öz ben'i bilen kederin ötesine geçer. Yüce Brahman'ı bilen kişinin Kendisi Brahman olur.\" ifadesi geçer. **Yoga ve meditasyon**, Atman\'ı Brahman ile birleştirme yolunda önemli araçlardır. **Hinduizm\'de kurtuluşa ulaşmak için üç yol vardır:** - **Cnana-marga:** Bilgi yolu. - **Karma-marga:** Amel, eylem yolu. - **Bhakti-marga:** Aşk ile bağlanma yolu. **Hinduizm\'de ibadet (puja), daha çok bireysel bir faaliyettir.** İbadet, manevi ilerlemeyi ve maddi ilerlemeyi sağlamayı amaçlar. **Hinduizm\'de önemli bazı kurallar şunlardır:** - Kadınlar Mahayana ve Bhagavat-gitayı okuyabilirler. - Şudralar (kast sisteminin en alt tabakası) yalnızca bazı Upanişadları, Mahabharata ve Puranaları okuyabilirler. **Mabedler**, 5. yüzyıldan itibaren Hinduizm\'in önemli bir parçası haline gelmiştir. **Hinduizm\'de sosyal hayat, doğumdan ölüme kadar birçok ritüeli içerir.** Doğumda isim verme ve saç kesme törenleri yapılır. Ölümde ise ceset yakılır ve cenaze törenleri düzenlenir. **Cennet ve cehennem, Hinduizm\'de nihai son olmaktan ziyade, samsaradaki ara duraklardır.** **Hac**, Hinduizm\'de önemli bir ibadettir. Hindistan\'da yedi kutsal yer vardır ve bunların en kutsalı Benares (Varanasi)\'tir. **Hinduizm\'de birçok festival kutlanır. Bunlardan en önemlileri şunlardır:** - **Diwali:** Işık festivali. - **Holi:** Renk festivali. **Mokşa**, Hinduizm\'in nihai hedefi olan kurtuluştur. **Avatar**, tanrının yeryüzüne insan formunda inmesidir. **Atman**, bireysel ruh veya benliktir. **Samsara**, reenkarnasyon döngüsüdür. **Kşatriya**, kast sistemindeki savaşçılar ve yöneticiler sınıfıdır. Bu özet, Hinduizm\'in temel inançlarını ve uygulamalarını kapsamaktadır. Ancak, Hinduizm çok geniş ve çeşitli bir din olduğu için, bu özetin tüm inançları ve uygulamaları yorucu bir şekilde kapsaması mümkün değildir. Taoizm, **Çin kökenli bir felsefi ve dini gelenektir.** Taoizm\'in kökenleri MÖ 6. yüzyıla, **Lao Zi** (Lao Tzu) adlı bir filozofa dayanır. Lao Zi\'nin **\"Tao Te Ching\"** (Dao De Jing) adlı eseri, Taoizm\'in temel metinlerinden biridir. Taoizm\'de **ana kavram Tao\'dur**. Tao, evrenin temel ilkesi ve doğal düzenini ifade eder. Tao\'nun **isimlendirilemez, tanımlanamaz ve kavranamaz** olduğu düşünülür. Taoizm\'de **önemli bir kavram da yin ve yang\'dır.** Yin ve yang, evrendeki karşıt güçleri temsil eder. Yin, dişil, pasif, karanlık ve soğuk gibi özellikleri temsil ederken; yang, eril, aktif, aydınlık ve sıcak gibi özellikleri temsil eder. Taoizm\'de **yin ve yang\'ın uyum içinde olması önemlidir.** Taoizm\'de **amaç, Tao ile uyum içinde yaşamaktır**. Bu, doğaya uyum sağlamak, basitlik ve mütevazılık içinde yaşamak, hırs ve egoyu terk etmek anlamına gelir. **Taoizm\'de tanrılar ve ölümsüzler de vardır.** Taoist tanrılar arasında en önemlisi **Yu-huang**\'dır (Yeşim İmparator). Yu-huang, cenneti yöneten ve adaleti sağlayan tanrıdır. Taoizm\'de ayrıca **Sekiz Ölümsüz** olarak bilinen efsanevi figürler de vardır. Bu figürler, ölümsüzlüğü elde etmiş ve doğaüstü güçlere sahip kişilerdir. **Taoizm\'de ibadet ve ritüeller de vardır.** Taoist ibadetler genellikle tapınaklarda yapılır ve tanrılara adaklar sunulur, meditasyon yapılır ve kutsal metinler okunur. Taoizm, Çin kültüründe önemli bir etkiye sahip olmuştur. **Çin tıbbı, dövüş sanatları, resim ve şiir gibi alanlarda Taoist düşünce ve uygulamaların izlerini görmek mümkündür.** Bu özet, Taoizm\'in temel inançlarını ve uygulamalarını kısaca ele almaktadır. Ancak, Taoizm çok geniş ve karmaşık bir gelenek olduğu için, bu özetin Taoizm\'i tam anlamıyla kapsaması mümkün değildir. İslamiyet, Allah\'ın insanlığa gönderdiği son dindir ve Hz. Muhammed (s.a.v) son peygamberdir. **İslamiyet\'in temel kaynağı Kur\'an-ı Kerim\'dir.** Kur\'an, Allah\'ın vahyi olarak kabul edilir ve Müslümanlar için mutlak bir otoritedir. İslamiyet\'in ikinci temel kaynağı ise Hz. Muhammed\'in (s.a.v) sözleri ve eylemlerini içeren hadislerdir. İslamiyet\'in temel inanç esasları şunlardır: - **Allah\'a İman:** İslamiyet, tek bir Tanrı olan Allah\'a imanı esas alır. Allah, yaratıcı, her şeyi bilen, her şeye gücü yetendir. - **Meleklere İman:** Melekler, Allah\'ın nurdan yaratılmış, kendisine itaat eden ve görevlerini yerine getiren varlıklardır. - **Kitaplara İman:** İslamiyet\'te, Allah\'ın insanlara yol göstermesi için peygamberler aracılığıyla kitaplar gönderdiğine inanılır. Kur\'an, Allah\'ın insanlığa gönderdiği son kitaptır. - **Peygamberlere İman:** İslamiyet\'te, Allah\'ın insanlara yol göstermesi için peygamberler gönderdiğine inanılır. Hz. Muhammed (s.a.v) son peygamberdir. - **Ahirete İman:** İslamiyet\'te, ölümden sonra bir yaşam olduğuna, insanların yaptıklarından sorguya çekileceklerine ve cennet veya cehennemde ebedi yaşama kavuşacaklarına inanılır. - **Kadere İman:** İslamiyet\'te, her şeyin Allah\'ın takdiriyle olduğuna, iyi ve kötü her şeyin Allah\'tan geldiğine inanılır. **İslamiyet\'in temel ibadetleri şunlardır:** - **Kelime-i Şehadet:** İslam\'ın temel inanç esaslarını dile getirmek ve Müslüman olduğunu ilan etmektir. - **Namaz:** Günde beş vakit kılınan bir ibadettir ve Müslümanın Allah\'a yakınlaşmasını, O\'na şükretmesini ve O\'ndan yardım dilemesini sağlar. - **Oruç:** Ramazan ayında tutulan bir ibadettir ve sabrı, nefsi terbiye etmeyi, Allah\'a şükretmeyi ve yoksulları hatırlamayı amaçlar. - **Zekat:** Malın belli bir kısmının ihtiyaç sahiplerine verilmesiyle gerçekleştirilen bir ibadettir ve malın temizlenmesini, toplumda yardımlaşma ve dayanışmayı sağlar. - **Hac:** İmkanı olan Müslümanların ömürlerinde bir kez yerine getirmekle yükümlü oldukları bir ibadettir ve İslam\'ın birlik ve beraberlik ruhunu simgeler. İslamiyet, hayatın her alanını kapsayan bir dindir. İslamiyet\'te, ahlaki değerlere, adalet, doğruluk, merhamet, yardımseverlik gibi prensiplere büyük önem verilir. **İslamiyet, toplumsal adaleti, barışı, kardeşliği ve insan haklarını savunur.** İslamiyet\'te birçok ilim dalı gelişmiştir. Bu ilim dalları arasında **tefsir, hadis, fıkıh, kelam, tasavvuf** gibi alanlar yer alır. - **Tefsir**, Kur\'an ayetlerinin açıklanması ve yorumlanmasıyla ilgilenen ilim dalıdır. - **Hadis**, Hz. Muhammed\'in (s.a.v) sözleri ve eylemlerini araştıran ilim dalıdır. - **Fıkıh**, İslam hukukunu inceleyen ilim dalıdır. - **Kelam**, İslam inancını akli ve felsefi yöntemlerle açıklamaya çalışan ilim dalıdır. - **Tasavvuf**, İslam\'ın manevi yönünü vurgulayan ve Allah\'a yakınlaşmayı hedefleyen bir yoldur. Tasavvuf, insanın kendisini keşfetme yoludur ve dini kurallara bağlı, dogmaları esas alan bir olgu değildir. **İslamiyet\'te farklı mezhepler ve yorumlar bulunmaktadır.** Sünnilik ve Şiilik, İslamiyet\'in en büyük iki mezhebidir. Selefilik, temelleri İbn-i Teymiye tarafından atılan bir İslam inanç hareketidir. Selefilik\'te kurtuluşun, İslam\'ın ilk dönemlerindeki (Selef-i Salihin) anlayış ve uygulamalarına harfiyen uymakla mümkün olduğuna inanılır. **Bu özet, İslamiyet\'in temel inançlarını, ibadetlerini ve bazı önemli kavramlarını kısaca tanıtmaktadır.** İslamiyet çok geniş ve kapsamlı bir din olduğu için, bu özetin tüm yönlerini ayrıntılı olarak ele alması mümkün değildir. **Konfüçyüsçülük**, Çin\'in milli dinlerinden biri olup inanç kuralları, kutsal metinleri, bağlıları ve ahlak ilkeleri bakımından bir din olarak kabul edilir. Çin\'de San Kiao (Üç Din) denilen üç dinden biridir. **M.Ö. 551-479 yılları arasında yaşamış olan Konfüçyüs\'ün (Üstad Kong) öğretilerine dayanır**. 1912 yılına kadar Çin\'de \"Devlet Dini\" olarak tanınmış ve imparator, başrahip sıfatıyla ahlaki-siyasi kültürü, gelenekleri, dini tören ve adetleri devam ettirmiştir. Günümüzde Tayland, Tayvan, Vietnam, Kore, Japonya, Hindistan, Avrupa ve Amerika\'da taraftarları bulunmaktadır. **Temel İnançlar:** - **Gök Tanrı İnancı:** Konfüçyüsçülük\'te Gök Tanrı inancı vardır ve bu tanrı \"Tien\" olarak adlandırılır. Tien, göğün efendisidir, her şeyin üstündeki varlık ve yaratıcı güçtür. - **Yüce Varlık İnancı:** \"Şang-ti\" (Göğün Hükümdarı) olarak da adlandırılan Yüce Varlık inancı da Tien ile ilgili inanıştan farklı değildir. Yeryüzündeki imparatora \"Göğün Oğlu\" unvanı bu inançtan gelir. - **Tao Kavramı:** Konfüçyüsçülük\'te yaratıcı kudret ve tabiatı düzenleyici güç anlamında kullanılan \"Tao\" kavramı, Tien ile eş anlamlıdır. Tao aynı zamanda insanın yürüyeceği doğru yol, yani ahlaki prensibi ifade eder. - **Yin ve Yang Kavramı:** Konfüçyüsçülük\'te iyi-kötü, aydınlık-karanlık, sıcak-soğuk gibi zıtlıklarda görülen Yin ve Yang prensibi, her olayın bu iki prensibin işbirliğiyle meydana geldiği inancını yansıtır. - **Öbür Dünya İnancı:** Konfüçyüs, öbür dünyanın varlığını inkar etmemiş ve yapılan günahların karşılıksız kalmayacağını belirtmiştir. **Kutsal Metinler:** Konfüçyüsçülük\'te iki temel kutsal metin grubu bulunur: 1. **Beş Klasik (Wǔjīng):** - Değişiklikler Kitabı: Kehanet el kitabı niteliğindedir ve Çin kozmolojisine göre evreni meydana getiren sekiz temel unsuru sembolize eder. - Tarih Kitabı: Eski olaylara, Çin din ve medeniyetine dair belgeler içerir. - Şiirler Kitabı: 305 adet şiirden oluşur ve halkın dertlerini ve isteklerini yansıtır. - Törenler Kitabı: Krallığa ait düzenlemeler, ayinler, ahlak yasaları, cenaze törenleri gibi konuları ele alır. - İlkbahar ve Sonbahar Vekâyinameleri: İdari görevlere ilişkin kayıtları içerir. 2. **Dört Kitap (Sìshū Wǔjīng):** - Konfüçyüs\'ün Konuşmaları: Konfüçyüs\'ün konuşmalarının derlenmiş halidir. - Mensiyus\'un Sözleri: Konfüçyüs\'ün öğrencisi Mensiyus\'a ait yazıları içerir. - Orta Yol Doktrini: Gök ile uyum konularını ele alır. - Büyük Bilgi: Yetişkin eğitimi ile ilgili kuralları içerir. **İbadet:** - **Atalara Saygı:** Konfüçyüsçülük\'te atalar kültü çok önemlidir ve her şeyin kökünün göklerde, insanın kökünün ise atalarında olduğuna inanılır. Atalara dua etmek en yaygın ibadet şeklidir. - **Yüce Tanrı\'ya ve Diğer Tanrılara Tapınma:** Konfüçyüsçülük\'te Yüce Tanrı\'ya ve diğer tanrılara tapınma, dua etme ve kurban sunma gibi ibadetler yapılır. - **Konfüçyüs\'e Yönelik İbadet:** Konfüçyüs\'e ilkbahar ve sonbaharda yapılan ibadetlerde törenler düzenlenir, ilahiler söylenir, kurbanlar sunulur. **Ahlaki Yapı:** Konfüçyüsçülük, **bir ahlak ve hikmet yolu** olarak kabul edilir ve toplum ve millet için bir ahlak sistemi önerir. **Bilgi, samimiyet, şahsi hayatı geliştirme, ailede ve sosyal hayatta uyum ve dünya barışına katkıya önem verir**. Konfüçyüsçülük\'te **beş erdem (ağırbaşlılık, cömertlik, samimiyet, doğruluk, nezaket)** ve **dört fazilet (insanlık, adalet, ahlaklı davranış, bilgi)** vurgulanır. Ayrıca **beş temel insani ilişki (amir ile memur, ana-baba ile çocuklar, karı ile koca, kardeşler arası ilişki, arkadaşlar arası ilişki)** de Konfüçyüsçülük\'ün önemli unsurlarıdır. **Önemli Kavramlar:** - **Jen/Ren:** Sevgi, şefkat, iyilikseverlik. - **Yi:** Yapılan yanlıştan dolayı utanma, ar duygusu. - **Li:** Adetlere riayet, adab-ı muaşeret. - **Chih/zhi:** Doğru ve yanlışı ayırma, hikmet. - **Hsin/xin:** Güvenilirlik. Konfüçyüsçülük, Çin kültüründe derin bir etkiye sahip olmuş ve Çin toplumunun ahlaki değerlerini, sosyal yapısını ve düşünce biçimini şekillendirmiştir. **Dinlerin Önemli Noktaları:** **Taoizm:** - Evrenin temel ilkesi **Tao**\'dur. Tao, tanımlanamaz ve kavranamaz bir güçtür ve her şeyin kaynağıdır. - **Yin ve Yang**, evrendeki karşıt güçlerin uyumunu temsil eder. - Amaç, **Tao ile uyum içinde** yaşamaktır. Bu, doğaya uyum sağlamak, basit bir yaşam sürmek ve hırs ile egoyu terk etmek anlamına gelir. - **Yu-huang (Yeşim İmparator)** adalet tanrısıdır ve diğer tüm tanrılara hükmeder. - **Sekiz Ölümsüz**, ölümsüzlüğü elde etmiş ve doğaüstü güçlere sahip figürlerdir. - Taoizm, Çin tıbbı, dövüş sanatları, resim ve şiir gibi alanları etkilemiştir. **Konfüçyüsçülük:** - **Gök Tanrı (Tien)** ve **Yüce Varlık (Şang-ti)** inancı vardır. Tien, göğün efendisi ve her şeyin yaratıcısıdır. - **Tao**, insanın izlemesi gereken ahlaki prensip ve doğru yoldur. - **Yin ve Yang** prensibi, her olayın bu iki zıt gücün etkileşimiyle meydana geldiğini belirtir. - Öbür dünya inancı vardır. Yapılan iyilik ve kötülüklerin karşılığının öbür dünyada görüleceğine inanılır. - **Atalara saygı** göstermek önemli bir ibadet şeklidir. - **Beş erdem (ağırbaşlılık, cömertlik, samimiyet, doğruluk, nezaket)** ve **dört fazilet (insanlık, adalet, ahlaklı davranış, bilgi)** vurgulanır. - Beş temel insani ilişki (amir-memur, ebeveyn-çocuk, karı-koca, kardeşler arası ve arkadaşlar arası ilişkiler) önemlidir. - Konfüçyüsçülük, Çin toplumunun ahlaki değerlerini, sosyal yapısını ve düşünce biçimini şekillendirmiştir. **Budizm:** - **Triratna (Üç Mücevher): Budda, Dhamma (Doktrin/Öğreti) ve Sangha (Rahipler Topluluğu)** temel inançlardır. - **Dört Soylu Gerçek:** Hayat acı çekmeyle doludur, acı çekmenin nedeni arzudur, acıdan kurtuluş mümkündür ve acıdan kurtulmanın yolu Sekiz Aşamalı Yol\'dur. - **Sekiz Aşamalı Yol**, doğru anlayış, doğru düşünce, doğru söz, doğru eylem, doğru geçim, doğru çaba, doğru farkındalık ve doğru konsantrasyondan oluşur. - Amaç, **Nirvana**\'ya ulaşmaktır. Nirvana, tüm ıstırapların sona erdiği bir aydınlanma halidir. - **Karma**, nedensellik yasasıdır ve her eylemin bir sonucu olduğunu belirtir. - **Reenkarnasyon**, ruhun ölümden sonra yeni bir bedende yeniden doğmasıdır. - **Sangha**, dünyanın en eski bekar keşişler/rahipler topluluğudur. - Tanrı inancı tartışmalıdır. Bazı Budist okullar tanrı inancını reddederken, diğerleri farklı tanrı anlayışlarına sahiptir. **Hinduizm:** - **Brahman**, yaratıcı tanrıdır. **Vişnu**, koruyucu tanrıdır. **Şiva**, yok edici tanrıdır. - **Karma**, nedensellik yasasıdır ve her eylemin bir sonucu olduğunu belirtir. - **Samsara**, ruhun ölümden sonra yeni bir bedende yeniden doğmasıdır (reenkarnasyon). - **Mokşa**, reenkarnasyon döngüsünden kurtuluş ve nihai hedeftir. - **Avatar**, tanrıların yeryüzüne inişidir. - **Atman**, bireysel ruhtur. **Brahman-Atman**, bireysel ruhun evrensel ruhla birliği anlamına gelir. - **Yoga ve meditasyon**, manevi gelişime yardımcı uygulamalardır. - **Kast sistemi**, toplumu katmanlara ayıran ve karmanın bir sonucu olarak görülen bir sistemdir. - **Doğum, ölüm, hac ve festivaller** gibi çeşitli ritüeller vardır. **İslamiyet:** - Kaynaklarda İslamiyet\'in temel inançları ve uygulamaları hakkında doğrudan bilgi bulunmamaktadır. Ancak, İslami ilimler hakkında bilgi verilmektedir. - **İslami ilimler**, İslam dinini anlamak ve yorumlamak için kullanılan çeşitli disiplinlerdir. Bunlar arasında şunlar bulunur: - **Tefsir:** Kur\'an\'ın açıklanması ve yorumlanması. - **Hadis:** İslam peygamberi Muhammed\'in söz ve davranışlarını araştırır. - **Kelam:** İslam itikadını akli ve felsefi yöntemlerle açıklamaya çalışır. - **Fıkıh:** İslam hukuku ve ibadet ile ilgili konuları inceler. - **Tasavvuf:** İslam\'ın mistik yönüdür; kişileri manevi yönden geliştirecek unsurlar ile ilgilenir. Kaynaklar, İslamiyet\'in temel inançlarını ve uygulamalarını detaylı bir şekilde ele almamaktadır. Bu nedenle, İslamiyet hakkında daha fazla bilgi edinmek için ek kaynaklara başvurmanız önerilir.