Doğum Sonu Riskli Durumlar PDF

DOĞUM SONU DÖNEMDE RİSKLİ DURUMLAR Yrd. Doç.Dr. Özlem AKALPLER YDÜ Hemşirelik Fakültesi Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği AD  DOĞUM SONU DÖNEMDE RİSKLİ DURUMLAR ◦Doğum eylemi sona erdikten, bebek, plasenta ve membranlar doğduktan sonra doğum sonu dönem (postnatal, postpartu...

DOĞUM SONU DÖNEMDE RİSKLİ DURUMLAR Yrd. Doç.Dr. Özlem AKALPLER YDÜ Hemşirelik Fakültesi Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği AD  DOĞUM SONU DÖNEMDE RİSKLİ DURUMLAR ◦Doğum eylemi sona erdikten, bebek, plasenta ve membranlar doğduktan sonra doğum sonu dönem (postnatal, postpartum, lohusalık veya puerperium) başlar.  DOĞUM SONU DÖNEMDE RİSKLİ DURUMLAR ◦Doğum sonu dönem, bütün sistemlerin özellikle üreme organlarının gebelik öncesi durumlarına döndükleri bir zaman periyodudur. ◦Bu periyod 6 haftalık bir süreyi kapsar.  Doğum sonu riskli durumlar ◦Doğum öncesi dönem gibi doğum sonu dönem de fizyolojik bir süreçtir. ◦Annede fizyolojik ve psikolojik değişimler bu süreç içinde olur.  Doğum Sonu Riskli Durumlar ◦Bu devrede sağlıklı puerperal uyumu engelleyen risk faktörlerinin bilinmesi önemlidir.  Doğum Sonu Riskli Durumlar ◦1)Postpartum kanamalar ◦2)Postpartum enfeksiyonlar ◦3)Üriner sistem enfeksiyonları ◦4)Meme sorunları ◦5)Tromboembolik sorunlar ◦6)Postpartum psikolojik sorunlar  Doğum Sonu Kanamalar ◦Normal bir doğumda ortalama 200 ml kan kaybedilir. ◦Doğum sonu ilk 12- 24 saatte 500 ml’nin üzerindeki kan kaybı “postpartum kanama” olarak tanımlanır.  Doğum Sonu Kanamalar POSTPARTUM KANAMA ERKEN DÖNEM GEÇ DÖNEM KANAMA KANAMA  Doğum Sonu Kanamalar ◦Doğum sonu ilk 24 saatte ortaya çıkan kanamalara erken, ◦24 saatten sonra çıkan kanamalara geç postpartum kanamalar denir. ERKEN VE GEÇ DÖNEM KANAMA NEDENLERİ Erken Dönem Kanama Geç Dönem Kanama ◦Atoni ◦Plasenta retansiyonu ◦Doğum yolunda meydana gelen ◦Uterus laserasyonlar subinvolüsyonu  Doğum sonu kanamalar Kanamanın karakteri ◦Koyu, hızlı ve sürekli kanama daha çok venöz orijinli olup, uterus ATONİ kanamasına işaret eder. ◦Parlak renkli kanama, arter kaynaklıdır ve laserasyona işaret eder. ◦Ani ve pıhtılı kanama plasentanın tam olarak ayrılmadığını gösterir.  Uterusun Atoni Kanaması ◦Normal doğumdan sonra, uterus kas kontraksiyonları, plasentanın ayrıldığı bölgede açık kalan damar uçlarını sıkıştırarak kanamayı önler. ◦Myometriumun yeterli kontrakte olamadığı durumlarda, kan damarları sıkışamaz, pıhtılaşma gelişmez ve kanama görülür.  Uterus Atonisini Hazırlayıcı Nedenler ◦Uterusu geren durumlar (iri bebek, çoğul gebelik, polihidroamniyos) ◦Uzun ve zor doğum eylemi, ◦Annenin genel yorgunluğu, ◦Doğumda fazla tıbbi müdahale, ◦İleri yaş, ◦Çok ve sık doğum.  Uterus Atonisini Hazırlayıcı Nedenler ◦Plasentanın yetersiz ayrılması, ◦Mesanenin dolu olması, ◦Uterusa aşırı ve sert masaj, ◦Malnutrisyon.  Postpartum Kanama Takibi ve Hemşirelik Girişimleri 1)Doğum sırasında gereksiz girişimlerden ve plasentanın erken çıkarılmasından kaçınmak, 2)Doğum sırasında ve doğum sonrası mesanenin boş olmasını sağlamak,  Postpartum Kanama Takibi ve Hemşirelik Girişimleri 3)Doğum sonrası annelere uygun uterus masajı yapmak, kanamayı miktar ve renk yönünden gözlem altında tutmak, 4)Doğum sonrası uterotonik ilaçları zamanında yapmak,  Atoni geliştiğinde yapılacak girişimler ◦Uterusa daha az kan gitmesi için hastayı sırt üstü yatırmak, ◦Gevşek olan uterusa masaj yaparak kontrakte olmasını sağlamak. Atoni geliştiğinde yapılacak girişimler ◦Uterotonik ve kan volümünü yükselten ilaçlar verilebilir.(1000cc içinde 20-30ünite oksitosin 3-4 saatte gidecek şekilde, meterjin 0.2mg IM ringer laktat veya kan transfüzyonu)  Atoni geliştiğinde yapılacak girişimler ◦Kan grubunu belirlemek ve kan hazırlamak, ◦Anneyi sakinleştirmek, ◦Yaşam bulgularını izlemek ve değerlendirmek, ◦Anne ile sözel iletişimi sürdürüp ona cesaret vermek.  Eksternal Kompresyon Uygulaması ◦Uterusa nazikçe, fakat güçlü bir şekilde dışarıdan bası uygulayarak masaj yapılır. ◦Kan pıhtıları kaviteyi doldurmuş ve uterusu gevşetmiş ise dışarı çıkartılır. ◦Uterusun toplanması sağlanır.  İnternal Uterus Masajı ◦ Uzun steril eldiven giyilir. ◦ Sağ el vajen içine ön forniks hizasına yerleştirilir. ◦ Mesanenin boş olmasına dikkat edilir. ◦ Sol el ile abdomenin üzerine baskı uygulayarak iki el arasında uterus sıkıştırılır.  İnternal Uterus Masajı ◦Kanama kontrol edilene kadar bu pozisyonda beklenir. ◦IV yol açılamadı, uterus kontrakte değil ise, batın cildinden uterus kası içine IM oksitosin yapılır. İnternal uterus masajı  Aort Kompresyonu ◦Hastada eksternal ve internal uterus masajı ile kanama kontrol altına alınamıyor ise; ◦Kanama nedeni bulunana kadar, sadece aşırı kan kaybında abdominal aortaya manuel kompresyon uygulanır.  Aort Kompresyonu ◦Bir el ile femoral arter pulsasyonu kontrol edilir. ◦Diğer el yumruk şeklinde umblikus üzerine yerleştirilir. ◦Umblikus üzerindeki yumruk yapılmış el yavaş yavaş anterior kolumna vertabralise doğru itilerek femoral arter üzerindeki pulsasyonun durduğu izlenir.  Plasenta Retansiyonu ◦Ufak bir plasenta parçasının bile uterusta kalması, kan damarlarının tümünün sıkışmasını ve involusyon sürecini engeller.  Plasenta Retansiyonuna Neden Olan Faktörler ◦Doğum eyleminin üçüncü evresinde plasentanın ayrılması ve atılması için uterusta kasılmaların yetersiz oluşu, ◦Plasentanın tamamen ayrılmadan çıkarılması, ◦Plasentanın zor ayrılmasına neden olan desidual defektler,  Plasenta Retansiyonu ◦ Doğum sonu erken dönemde uterus atonisine ve buna bağlı kanamaya geç dönemde ise, uterus subinvolusyonu ve enfeksiyona neden olur. ◦ Bu nedenle, doğumdan sonra plasenta dikkatlice kontrol edilmeli, eksik kotiledon ve membran gözlenirse rapor edilmeli.  Uterusta plasenta parçası kalması durumunda; ◦Manuel müdahale ile kalan parçalar uterus içinden çıkarılır. ◦Bu girişimden sonra enfeksiyon ve kanama riski gelişebilir. ◦Enfeksiyon için antibiyotik, uterus kontraksiyonlarını stimule etmek için de oksitosin preparatları verilir.  Plasentanın Elle Çıkarılması (Halas) POSTPARTUM KANAMA YÖNETİMİ POST PARTUM HASTA KANAMALI Plasenta Plasenta ve uterusu Vital bulguları değerlendir değerlendir retansiyonu ŞOK YÖNETİMİ (-) 1- Oksitosin Plasenta Rahat Solunumu Sağla 2- Uterus MASAJI Hava yolunu aç retansiyonu 3- Aort Kompresyonu (+) Uterus, serviks ve Plasentanın elle DAMAR YOLU arka vajen duvarının çıkarılması SIVI TEDAVİSİ elle kontrolu ELLE HALAS Uterus, Serviks, Forniks Perine ve/veya alt Eğer yırtıkları, vajna yırtığı Kan gerekirse Uterus inversiyonu SÜTÜR TRANSFÜZYON TEDAVİ  Doğum Kanalında oluşan Yaralanma ve Travmalar ◦Erken postpartum kanamalarda atoniden sonra ikinci neden, doğum kanalında oluşan yaralanma ve travmalardır. ◦Doğumdan sonra oksitosine ve masaja rağmen kanamanın devam etmesi bu komplikasyonu akla getirmelidir.  Doğum Kanalında Oluşan Yaralanma ve Travmalar Nedenleri ◦Zor doğum, ◦Deneyimsiz kişilerce yapılan gereksiz girişimler, ◦Hızlı vajinal doğumlar, ◦Oksiput posterior gelişlerde, ◦Anne dokularının zayıflığı.  Doğum Kanalında Oluşan Yaralanma ve Travmalar Hemşirelik bakımı ◦Doğumdan sonra serviks, vajen ve perine yırtığa karşı dikkatlice kontrol edilmeli ve tüm yırtıklar onarılmalıdır, fazla kan kaybına neden olurlar. ◦Laserasyon erken tanılanmalı ve çabuk tedavi edilmelidir.  Uterusun Subinvolüsyonu ◦Postpartum dönemde görülen kanamaların en sık nedenlerinden biri, uterus involusyonundaki bozukluktur. ◦Plasentanın ayrıldığı kısımdaki endometrium 6 hafta içinde iyileşir.  Uterus Subinvolüsyonu Uterus İnvolüsyonunu sağlayan faktörler; ◦Uterustaki myometrial kasların aktivitesi ◦Bölgedeki venlerin trombose olması ◦Beslenmeyen dokuların dökülmesi ◦Dökülen endometriumun basal tabakadan yeniden yapılanmasıdır.  Uterus Subinvolüsyonu ◦Doğum sonunda bu involüsyon sürecinin gerçekleşmediği durumlarda “subinvolüsyon” dan sözedilir.  Uterus Subinvolüsyonu Nedenleri ◦1)Plasenta ve eklerinin retansiyonu ◦2)Endometritis  Uterus Subinvolüsyonu Tedavi ve bakım ◦Her gün fundus yüksekliği kontrol edilmeli, loşianın miktarı ve rengi gözlenmelidir. ◦Fundus beklenen seviyeden yüksek, loşia bol ve kırmızı, pelvik bölgede rahatsızlık, bel ve sırt ağrıları mevcut ise subinvolüsyon düşünülmelidir.  Uterus Subinvolüsyonu Tedavi ve bakım ◦Küretajla plasenta parçaları uterus içinden kaldırılır. ◦Enfeksiyonu önlemek için, antibiyotik ve uterus kontraksiyonlarını stimüle etmek için, oksitosin preparatları verilir.  Uterus İnversiyonu ◦Plasentanın ayrılmadan erken çıkarılmaya çalışılması ◦Aşırı krede manevrası uygulanması.(Bu manevra sırasında baskıya bağlı fundus servikse yönelir.) ◦Uterus içinin eldiven parmağı gibi dışa dönmesidir.  Uterus İnversiyonu Nedenleri ◦Plasenta çıkarken umblikal kordun çekilmesi ◦Umblikal kordun kısa olması  Uterus İnversiyonu Belirtileri ◦Şiddetli ağrı ve kanama başlıca belirtileridir. ◦İnversiyon, her zaman uterus vajenden çıkacak derecede olmayabilir. ◦Abdominal palpasyondan fundus hissedilmez.  Uterus İnversiyonu Tedavi ve bakım ◦Bir saat içinde uterus yerine yerleştirilir. ◦Kanama ve şoka karşı önlem alınır. ◦Profilaktik olarak antibiyotik başlanır. Uterus kontraksiyonları için oksitosin verilir. ◦İnversiyon geçiren kadının tekrar geçirme olasılığı olduğu unutulmamalıdır.  Hematomlar ◦Doğum kanalındaki kan damarları doğum travması sırasında yara alırsa, kanama deri altına ve bağ dokusu içine toplanır. ◦Yüzeyel dokularda rüptür görülmez. ◦Bağ dokusu içinde toplanan kan bölgeye basınç yapar.  Hematomlar ◦Hematom daha çok vulva ve vajen mukozası altına olur. ◦Daha az sıklıkta pelvik fasia ve peritona olur.  Hematomlar ◦Hasta analjezikle kontrol edilemeyen perine, vajina, mesane ve rektuma baskı ve ağrıdan yakınır. ◦Perinenin gözle muayenesinde bölge gergin, şiş, mavimsi veya koyu mavi renkte, sert ve sıcaktır. ◦Hematom büyükse, tümoral bir görünüm alır.  Hematomlar Tedavi ve bakım ◦Hematom küçük ise kendiliğinden absorbe olur. Büyük ise; insizyonla biriken kan akıtılır ve kan damarları kapatılır. ◦Hematomun boşaltılmasından sonra, bakımın amacı; hastanın ağrı ve rahatsızlıktan kurtulmasını sağlamak, iyileşmesini hızlandırmaktır.  Hemorajik Şok ◦Hemorajik şok, anne ölümlerinin üç büyük nedenlerinden biridir. ◦Aşırı kanamaya bağlı gelişen hipovolemik şok nedeniyle doğum sırasında ve doğumdan hemen sonraki dönemde anneler kaybedilmektedir. HEMORAJİK ŞOK BELİRTİLERİ ???  Hemarojik Şok Belirti ve Bulgular ◦Zayıf ve hızlı nabız (110/dk ve üstünde) ◦Düşük kan basıncı (sistolik 90mmHg’nin altında) ◦Solunum; yüzeysel,düzensiz, takipne ve hava açlığı mevcut (30/dk ve üzerinde) ◦Cilt soğuk, nemli ve solgundur. ◦Dudak ve tırnaklarda siyanoz mevcuttur.  Hemarojik Şok Acil tedavi ◦Yaşam bulguları değerlendirilir. ◦Solunum yolu açık tutulur ve yan yatırılır.(eğer hasta bilinçsiz ise) ◦Hasta sıcak tutulur. ◦Bacaklar kaldırılır(kalbe dönen kan akımını artırmak için)  Hemarojik Şok Spesifik tedavi ◦IV sıvı infüzyonuna başlanır ve hızlı verilir. (Ringer laktat veya 0.009’luk izotonik) ◦Sıvı infüzyonundan hemen önce kan alınmalıdır. ◦Her 15 dakikada bir yaşam bulguları izlenir. ◦Mesane sondası ile idrar çıkışı izlenir.  Hemarojik Şok Spesifik tedavi ◦Maske veya nazal kanül ile 6-8L/dk oksijen verilir. ◦Uterus kontraksiyonlarını uyarmak için oksitosin İV mayi içinde verilir. ◦Hastanın anksiyetesi yüksektir (beyine giden kan akımının azalmasına bağlı) ◦Hastaya güven verici ve sakin davranılır, çevresinin sakin olması sağlanır. Doğum Sonu Enfeksiyonlar ◦Doğum eylemi ve doğum sonunda üreme organlarının bakteriyel nedenlerle enfekte olmasıdır. ◦Gelişmiş ülkelerde postpartum enfeksiyon insidansı %1-8 olup, gelişmekte olan ülkelerde bu değer daha yüksektir. Postpartum enfeksiyon gelişiminde rol alabilecek risk faktörleri ◦1)Genel nedenler ◦a)Anemi ◦b)Yetersiz beslenme ◦c)Düşük sosyo-ekonomik durum ◦d)Yetersiz prenatal bakım ◦e)Obesite  Postpartum enfeksiyon gelişiminde rol alabilecek risk faktörleri 2)Doğum eylemi ile ilgili nedenler ◦a)Uzamış erken membran rüptürü ◦b)Korioamnionitis ◦c)İntrauterin fetal monitarizasyon ◦d)Sık yapılan vajinal muayeneler ◦e)24 saatten uzun süren travay ve zor doğum eylemi ◦f)Doğumun ikinci evresinde fekal kontaminasyon  Postpartum enfeksiyon gelişiminde rol alabilecek risk faktörleri 3)Operatif risk faktörleri ◦a)Sezeryan operasyonu ◦b)Operatif tekniğin yetersizliği ◦c)Plasentanın el ile alınması ◦d)Hemoraji ◦e)Forseps kullanımı ◦f)Epizyotomi ◦g)Laserasyonlar  Postpartum Enfeksiyonlar Etken; ◦ Streptokoklar (özellikle beta-hemolitik), ◦ Esheriacoli, ◦ Staphylococci (özellikle S.aureus ve S.albus)dir.  Postpartum Enfeksiyonlar Belirtiler ◦Ateş; doğumu izleyen ilk 24 saatten sonra 38 derece ve üzerinde olması ve 24 saatten fazla sürmesi ◦İnsizyon yerinde kızarıklık, ödem, akıntı ve ağrı ◦Halsizlik, yorgunluk ◦Abdomende distansiyon ve hassasiyet  Postpartum Enfeksiyon Tipleri ◦Endometritis ◦Pelvik sellülitis veya Parametritis ◦Peritonitis ◦Salfinjitis ve ooforitis ◦Perine ve vulvanın enfeksiyonu  Endometritis Etyoloji; ◦Genellikle beta hemolitik streptokokların endojen veya eksojen yolla daha çok plasental kısımda gelişmesiyle oluşur.  Endometritis Belirti ve bulgular ◦Genellikle 38.5 derece ateş, titreme, hızlı nabız ◦Kırıklık, başağrısı, iştahta azalma, kramplar ◦Uterusta gevşeme ve hassasiyet, kokulu bol miktarda, koyu renkli loşia  Endometritis Tedavi; ◦ Antibiyotik, ◦ Oksitosin, ◦ Yatak istirahati ve hidrasyon.  Perine ve Vulvanın Enfeksiyonu Etyoloji; ◦Bakteriler; epizyotomi, laserasyon ve travmatize dokudan girerler.  Perine ve Vulvanın Enfeksiyonu Belirtiler ◦Ateş, lokalize ağrı, ödem, eritem, ◦Lezyondan sero-pürülan akıntı, ◦Belirtiler genellikle postpartum 5. günden sonra ortaya çıkar.  Perine ve Vulvanın Enfeksiyonu Tedavi ◦Antibiyotik ◦Dikişler açılarak drenaj sağlanır. ◦Oturma banyosu, ısı lambası ve analjezikler etkilidir.  SEPTİSEMİ BELİRTİLERİ ???  Septisemi Belirtileri ◦Hızlı solunum, solunum alkolozu, ◦Ateş, üşüme, ◦Taşikardi ve oligüri, ◦Hasta rahatsız ve konfüzedir.  Septisemi ◦Düşük santral venöz basınç ve hipotansiyon gelişir ◦Şok ağırlaşır, metabolik asidoz gelişir.  Septisemi Tedavi ve bakım ◦IV mayi, oksijen, antibiyotikler ve vazoaktif ilaçlar verilir. ◦Enfeksiyon kaynağını ortadan kaldırmak için enfekte sahanın drenajına, küretaja hatta histerektomiye ihtiyaç duyulabilir. ◦Postpartum devrede enfeksiyon belirtilerine karşı uyanık olunmalıdır.  POSTPARTUM ENFEKSİYONLARI ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ ???  Postpartum Enfeksiyonları Önlemede Genel Öneriler Prenatal dönemde ◦İyi bir prenatal bakım ile anneye, anemiyi önleyen bir beslenme planı önermek, ◦Üreme organlarında mevcut enfeksiyonu erken teşhis edip tedavisini sağlamak, ◦Anneye genel hijyen kurallarını öğretmek,  Prenatal dönemde ◦El yıkamanın önemini anlatmak, ◦Gebeliğin son ayında koitustan kaçınmasını önermek,  Doğum eyleminde ◦Doğumhanede çalışanların hemolitik streptokokları taşımadıklarından emin olmak, ◦Doğumhanede mutlaka maske ve kep kullanmak, ◦Doğum sırasında asepsiyi sağlamak,  Doğum eyleminde ◦Doğum eyleminde vajinal muayeneleri en aza indirmek, doğumda dokuları mümkün olduğunca az travmatize etmek, ◦Annenin barsaklarının boş olmasını sağlamak,  Postpartum dönemde ◦İnsizyon yerine elle dokunmayı önleme, ◦Anneye ayakta duş almasını önerme, ◦Kullanılan pedin temizliğine dikkat edilmesini sağlama, ◦Haftada en az iki kez banyo yapılmasını önerme, ◦Perine bakımındaki temel kuralları öğretme,  Perine bakımında temel kurallar ◦1)Eller sabunlu su ile özenle yıkanır. ◦2)Ped önden arkaya doğru kaldırılır. ◦3)Perineye elle dokunulmaz.  Perine bakımında temel kurallar ◦4)Antiseptik solüsyon kullanılıyorsa yıkama dökülerek yapılır. ◦5)Perine önden arkaya doğru kurulanır, yeni ped önden arkaya doğru yerleştirilir. ◦6)Kegel egzersizleri perine kaslarını güçlendirerek iyileşmeyi hızlandırır.  Üriner Sistem Enfeksiyonları ◦Üriner sistem enfeksiyonları, postpartum dönemde sıklıkla görülmekte ve puerparal morbiditenin önemli nedenlerinden birisini oluşturmaktadır.  Üriner Sistem Enfeksiyonları ◦Postpartum bakteriüri insidansının %2-4 arasında olduğu bildirilmektedir. ◦Vakaların yaklaşık %75’inde patojen ajan E.Coli’dir.  Üriner Sistem Enfeksiyonları Postpartum dönemde ◦Mesane kapasitesinde artma, ◦Mesane tonüsünde azalma ◦Doğum travmasına bağlı idrar yapma hissindeki azalmalara bağlı idrar retansiyonu sık ortaya çıkar.  Üriner sistem enfeksiyonları ◦Anne mesanesini tam olarak boşaltmayı başaramazsa, kalan idrar bakterilerin gelişmesini teşvik eder ve sistitis görülür. ◦Bakterilerin assenden yolla böbreklere ulaşması ile pyelonefritis gelişir.  Üriner Sistem Enfeksiyonları ◦Sezeryan doğumu ve vakum ekstraksiyonu gibi obstetrik girişimler, postpartum enfeksiyon riskini daha da artırır.  Üriner Sistem Enfeksiyonları ◦ En önemli risk; doğum eylemi sırasında uygulanan üriner kateterizasyondur. ◦Üriner kateterizasyon uygulanan vakalarda bakteriüri gelişme riski %15’dir.  Üriner sistem enfeksiyonları Belirtiler ◦Sık ve ağrılı idrar ◦Suprapubik ağrı ◦Ateş ◦Kostavertbral açıda hassasiyet ve ağrı ◦Bulantı ve kusma Kesin teşhis; orta idrar analizi sonucuna göre yapılır.  Üriner sistem enfeksiyonları Tedavi ve bakım ◦Hasta yatak istirahatine alınır. ◦Yaşam bulguları izlenir. ◦Analjezik ve antibiyotikler yapılır. ◦Hastanın bol sıvı alması sağlanır.(günlük 3000-4000ml),aldığı-çıkardığı izlenir.  Üriner sistem enfeksiyonları Tedavi ve bakım ◦Mesanenin sık boşaltılması için hasta desteklenir. ◦Tuvaletten önce ve sonra ellerin yıkanması için anneyi desteklemek.  Meme Sorunları ◦1-Mastitis ◦2-Meme dolgunluğu ◦3-Meme absesi ◦4-Süt kanallarının tıkanması ◦5-Meme ucu hassasiyeti, çatlaması ya da kanaması  Mastitis Enfeksiyon anne memesine ; ◦Annenin kendi eli ile, ◦Hastane personelinin elinden ◦Bebek odasında enfeksiyon ile karşılaşmış bebek yolu ile taşınır.  Mastitis ◦Annenin meme ucunda çatlak varsa veya süt kanalları tıkalı ise, enfeksiyon daha kolay yerleşir.  Mastitis Belirtiler ◦ Etkilenmiş memede kızarıklık, sertlik, hassasiyet ve ağrı ◦ Ateş ◦ Başağrısı ◦ Üşüme, kırıklık hissi ve taşikardi  Mastitis Tedavi ve bakım ◦Yüzüstü pozisyonda yatak istirahati ◦Sıcak, ıslak kompres uygulama(iki saatte bir değiştirilir) ◦Bebeği sık sık emzirme(her 2-3 saatte) ◦Annenin emzirme öncesi aspirin almasını sağlama  Mastitis Tedavi ve bakım ◦Emzirme öncesi memeye masaj uygulama ◦Önerilen antibiyotiğin zamanında alınmasını sağlama ◦Memeleri iyi destekleyen sütyenler önerilmeli  Meme masaj tekniği ◦Meme bir el ile desteklenir. ◦Diğer el ile memenin dış tarafından meme ucuna doğru ovarak masaj uygulanır. ◦Karşılıklı olarak her iki el ile meme ucuna doğru ovma hareketleride bir diğer masaj yöntemidir.  Meme Dolgunluğu ◦Nedeni; laktasyon döneminin başlangıcında memelerde normalde beklenen venöz ve lenfatik dolgunluğun ◦ Buna bağlı gelişen ödemin aşırı olması nedeni ile, meme alveolleri ve kanallarına dolan sütün boşalamamasıdır.  Meme Dolgunluğu Belirtiler ◦Ateş (38-39derece) ◦Memede gerginlik ve hassasiyet ◦Memede küçük kırmızı alanlar  Meme Dolgunluğu Tedavi ve bakım ◦Memeleri boşaltmak, ◦Bebeği sık sık emzirtmek, ◦Memeyi el ya da pompa ile sağmak, ◦Meme desteklenmeli.  Meme Dolgunluğu Tedavi ve bakım ◦Lokal soğuk uygulama yapılabilir. ◦Gerekirse analjezikler verilebilir. ◦Bandaj uygulanmamalıdır.  Meme Absesi ◦Meme absesi, mastitisin lokalize komplikasyonudu r.  Meme Absesi Belirtileri ◦Mastitis belirtilerine ek olarak lokalize şişlik ve kızarıklık vardır. ◦Mastitis sonucu lokal olarak püy toplanır.  Meme Absesi Tedavi ve bakım ◦Antibiyotikle tedavi edilir. ◦Abse oluştuğunda etkilenmiş meme bebeğe verilmez. ◦ Abseli meme elle boşaltılmalıdır. ◦Gerekirse insizyonla abse drene edilir  Tromboembolik Sorunlar ◦Venöz trombozis, derin ya da yüzeysel venlerde pıhtı şekillenmesi olarak tanımlanır. ◦Trombus, damar duvarında enflamasyon ile beraber bulunursa tromboflebitis adını alır.  Tromboembolik Sorunlar ◦Pıhtının damar duvarından koparak venöz dolaşımla kalbe gitmesi tromboflebitin en büyük riskidir.(pulmoner emboli) ◦Tromboflebitin, vajinal doğumdan sonra %1, sezeryandan sonra %2-5 arasında görülme riski vardır. Tromboembolik Sorunlar ◦Progesteronun ven duvarına yaptığı gevşetici etki, ◦büyüyen uterusun mekanik baskısı, ◦venöz staz, ◦ gebelikte tromboflebite yatkınlığı artırır.  Tromboembolik Sorunlar ◦Eğer, annede varis mevcutsa, ◦Anesteziden dolayı mobilizasyonu gecikmişse, tromboflebit riski daha da artar.  Tromboemboli Riskini Azaltmak İçin Alınacak Önlemler ◦Doğum sırasında dokuları travmatize etmemek, ◦Doğum sonrası annenin bacaklarını hareket ettirmek, erken ayağa kalkmasını sağlamak, ◦Anemik hastaların kan ve sıvı gereksinimini yerine koymak.  Tromboemboli Riskini Azaltmak İçin Alınacak Önlemler ◦Geçirilmiş tromboflebit vakalarına proflaktik antikoagulan tedavi uygulamak, ◦Şişmanlık sorunu olanların gebelikten önceki normal kilolarına inmelerini sağlamak.  Femoral Tromboflebitis Belirtiler ◦Etkilenmiş bacakta ağrı, sertlik ◦Bacakta şişme, ödem ◦Ateş, halsizlik  Femoral Tromboflebitis Tedavi ve bakım ◦Antibiyotik ve antikoagulan tedavisi verilir. ◦Yatak istirahati, ◦Dolaşımı sağlamak için, bacak yükseltilir. Femoral Tromboflebitis Tedavi ve bakım ◦Basıncı önlemek için, yatak kafesi kullanma ◦Sıcak ya da soğuk uygulama verilir. ◦Bacağa masaj yapılmaz ve ovulmaz.  Pelvik Tromboflebitis ◦Doğumdan yaklaşık iki hafta sonra ortaya çıkan ciddi bir komplikasyondur. ◦Plasentanın ayrıldığı bölgede tromboze myometrial venler, anaerobik bakterilerin çoğalmasını destekler. ◦Bu süreç sonunda, pelvik ya da uterin venlerde tromboflebitis gelişir.  Pelvik Tromboflebitis Belirtileri ◦Ateş ◦Titreme nöbetleri  Pelvik Tromboflebitis Tedavi ve bakım ◦Femoral tromboflebitis tedavisi gibidir. ◦Hasta yatak istirahatine alınarak yakından gözlenir. ◦En büyük komplikasyonu pulmoner embolidir.  Psikiyatrik Sorunlar Doğum sonu psikiyatrik sorunlar ◦Doğum sonrası hüzünü(postpartum blues) ◦Postnatal depresyon ◦Postnatal psikoz  Postpartum Hüzün ◦Kadınların çoğunda, doğumdan sonra ilk bir-iki hafta içinde ortaya çıkan geçici bir depresyon periyodudur.  Postpartum Hüzün ◦Hüzün, ruhsal durumda dalgalanmalar, öfke, ağlama, iştahsızlık, uyuyamama ve hayal kırıklığı gibi duygular ile kendini belli edebilir. ◦Hastaneden erken taburculuk nedeni ile bu tablo evde gelişir.  Postpartum Hüzün Nedenleri ◦Postpartum periyoda uyum süreci ◦Hormonal değişiklikler ◦Yorgunluk, rahatsızlık ve aşırı uyarılma  Postpartum hüzün ◦Eğer, anne anlayış ve destek alıyorsa, postpartum hüzün genellikle kendiliğinden çözülür. ◦Semptom ve bulgular birkaç günde gerilemeyip, artar ise, postpartum depresyon belirtilerinin analizi için değerlendirilmesi gerekir. Postpartum Depresyon ◦Erken puerperal dönemde depresif semptomların belirgin olduğu bir durumdur. ◦En sık görülen postpartum psikiyatrik sorun olup, insidansının %3-34 arasında olduğu bildirilmektedir.  Postpartum Depresyon Semptomlar ◦ Enerji ve motivasyonda gerileme ◦ Çaresizlik, ümitsizlik duyguları ◦ Anksiyete ◦ Libido kaybı Postpartum Depresyon Semptomlar ◦İştah bozuklukları ◦Baş ağrısı, bel-karın ağrısı, vajinal akıntı gibi psikosomatik semptomlar ◦Obsesif düşünceler, intihar düşünceleri gibi mental semptomlar Postpartum Depresyon Tedavi ◦Psikoterapi, antidepresan ilaçlar ve uyku ilaçları önerilir. ◦Erken tanı ve ileri vakalarda psikiyatrist yardımı ile prognoz iyidir.