Radyoloji Hizmetleri Yönetmeliği (2023) PDF

TIBBİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ PROGRAMI RADYOTERAPİ PROGRAMI RADYASYONDAN KORUNMA DERSİ ÜNİTE 10 Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güven...

TIBBİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ PROGRAMI RADYOTERAPİ PROGRAMI RADYASYONDAN KORUNMA DERSİ ÜNİTE 10 Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (2000)  TENMAK Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK), 4 ve 57 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile 2020 yılında kurulmuştur. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı; ✓ Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, ✓ Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü ✓ Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü’nü bünyesine alan Kurum; enerji, maden, iyonlaştırıcı radyasyon, parçacık hızlandırıcıları ve nükleer teknoloji alanlarında faaliyetlerini yürütmektedir.  TENMAK ✓TENMAK; bilimsel araştırmalar yapmakta ve yaptırmakta, bu araştırmaları koordine etmekte, teşvik etmekte ve destek vermektedir. Merkezi Ankara’da bulunan TENMAK bünyesinde, Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü, Bor Araştırma Enstitüsü, Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü, Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü, Enerji Araştırma Enstitüsü Kurumun görevlerini yerine getirebilmesi için gerek duyulan koordinatörlükler, teknoloji transfer ofisleri, araştırma geliştirme merkezleri, eğitim ve bilgilendirme merkezleri ile diğer birimler bulunmaktadır. TENMAK Organizasyon Şeması  TENMAK ✓Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü (NÜKEN) ✓Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN) ✓Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü (NATEN) ✓Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü (TEMEN) ✓Enerji Araştırma Enstitüsü (ENAREN)  NUKEN ✓1956 yılında 6821 sayılı yasa ile Başbakanlık'a bağlı olarak kurulan Atom Enerjisi Komisyonu Genel Sekreterliği, 1982 yılında 2690 sayılı kanunla Başbakan'a bağlı olarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) adı ile yeniden yapılanmıştır. ✓ 1962 yılında nükleer alanda üniversite üstü profesyonel araştırma, geliştirme, uygulama ve eğitim çalışmaları yapmak amacı ile AEK Genel Sekreterliğine bağlı olarak kurulan Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nin (ÇNAEM) kuruluşu tamamlanmıştır. ✓Ankara Nükleer Araştırma Merkezi (ANAEM) de 1967 yılında faaliyete geçmiştir. ✓1979'da ANAEM bünyesinde Nükleer Tarım Merkezi kurulmuştur. ✓Nükleer Tarım Merkezi 1999 yılında yeniden yapılandırılmış ve Sarayköy'de Ankara Nükleer Tarım ve Hayvancılık Araştırma Merkezi (ANTHAM) içinde faaliyetlerini sürdürmüştür. ✓ Lalahan Hayvan Sağlığı Nükleer Araştırma Enstitüsü 1981 yılında kurulmuş olup, 1999 yılından itibaren Sarayköy'de ANTHAM içinde faaliyet göstermeye başlamıştır.  NUKEN ✓TAEK bünyesindeki ANAEM ve ANTHAM Bakanlar Kurulunun 13/06/2005 tarihli kararının 01/07/2005 tarihinde 25862 sayılı Resmi Gazetede yayınlanması ile birleştirilerek Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (SANAEM) adı ile yeniden kurulmuştur. ✓ 02/07/2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve 15/7/2018 tarihli ve 30479 sayılı Cumhurbaşkanlığının 4 sayılı Kararnamesi ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı olarak teşkilatlanan TAEK’in kuruluşu, işleyişi, görev yetki ve sorumlulukları yeniden belirlenmiştir. ✓ 31/07/2018 tarihli ve 1816 sayılı Bakanlık Makamı Olur’u ile Kurumumuz Organizasyon Şeması onaylanmıştır. Bu doğrultuda SANAEM, Radyasyon ve Hızlandırıcı Teknolojileri Dairesi Başkanlığı (RHTD) ve ÇNAEM ise Teknoloji Geliştirme Dairesi (TGD)” ve “Radyoaktif Atık Yönetimi Dairesi (RAYD)” olarak faaliyetlerini sürdürmeye devam etmiştir. ✓ 28/03/2020 tarihli ve 31082 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 57 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kamu tüzel kişiliğini haiz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili, özel bütçeli Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) kurulmuş olup Ankara'da bulunan RHTD Başkanlığı ve İstanbul’da bulunan TGD Başkanlığı Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü Başkanlığı (NÜKEN) olarak yeniden yapılanmıştır.  Nükleer Denetleme Kurulu ( NDK) ✓Nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi sırasında çalışanların, halkın, çevrenin ve gelecek nesillerin iyonlaştırıcı radyasyonun olası zararlı etkilerinden korunmasına yönelik uygulanması gereken ilke ve esaslar ile tarafların sorumluluklarını belirlemektedir. ✓Nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyon uygulamalarının yürütülmesine ilişkin ülkemizde ilk adımlar, 1956 yılında 6821 sayılı Kanun ile Başbakanlık’a bağlı olarak Atom Enerjisi Komisyonu Genel Sekreterliğinin kurulmasıyla atılmıştır. ✓1982 yılında gelişen güvenlik ilkeleri doğrultusunda ulusal yapı yeniden düzenlenmiş ve 2690 sayılı Kanun ile Başbakan’a bağlı olarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) adı ile yeniden yapılanmıştır  Nükleer Denetleme Kurulu ( NDK) Kanun ile Başbakan’a bağlı olarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) adı ile yeniden yapılanmıştır Son yıllarda nükleer enerji alanında gerçekleştirilen üst düzey atılımlar neticesinde; TAEK tarafından yürütülmekte olan düzenleyici ve denetleyici faaliyetler, uluslararası gereklilikler de dikkate alınarak 02.07.2018 tarihli ve 702 sayılı Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali özerkliğe sahip ve yetkilerini bağımsız olarak kullanmak üzere kurulan Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) bünyesinde yeniden düzenlenmiştir. Ancak bu Kanun Hükmünde Kararname, Anayasa Mahkemesinin 30.12.2020 tarihli ve E.:2018/115; K.:2020/81 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. İptal üzerine NDK’nın hukuki altyapısı 05.03.2022 tarihli ve 7381 sayılı Nükleer Düzenleme Kanunu ve 08.03.2022 tarihli ve 31772 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 95 sayılı Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile tekrar oluşturulmuştur.  Nükleer Denetleme Kurulu ( NDK) Kurumumun konu ve alanları bazı faaliyetleri aşağıda bulunmaktadır. ✓ Çalışanların, halkın, çevrenin ve gelecek nesillerin radyasyondan korunması. ✓ Nükleer enerji ve radyasyona ilişkin faaliyetlerde güvenlik, emniyet ve nükleer güvence. ✓ Nükleer tesis, radyasyon tesisi veya radyoaktif atık tesislerinin kurulmasına, işletilmesine, işletmeden çıkarılmasına veya kapatılmasına ilişkin tüm faaliyetler. ✓ Nükleer maddelerin çıkarılması, üretilmesi, taşınması, depolanması, ihracatı, ithalatı, ticareti, bulundurulması, devri, işlenmesi, yeniden işlenmesi ve kullanılması. ✓ Radyasyon kaynaklarının üretilmesi, taşınması, depolanması, ihracatı, ithalatı, ticareti, bulundurulması, devri, kullanılması, kurulması, değiştirilmesi, sökülmesi, bakımı ve onarımı. ✓ Radyoaktif atıkların bulundurulması, devri, işlenmesi, taşınması, depolanması, ihracatı, ithalatı ve bertarafı. ✓ Nükleer güvence kapsamında Kurum tarafından belirlenen madde, malzeme, ekipman, sistem, bileşen veya ilgili teknolojinin ihracatı ve ithalatı. ✓ Radyasyon acil durum yönetimi. ✓ Görev ve yetki alanına giren faaliyetlere ilişkin personelin nitelikleri ve eğitimi. ✓ Görev ve yetki alanına giren ve Kurul tarafından belirlenecek diğer konu, alan ve faaliyetler.  Nükleer Denetleme Kurulu ( NDK) Nükleer Denetleme Kurulunun sitesinde; ✓Kanunlar, ✓Yönetmelikler, ✓Düzenleyici Kurul Kararları, ✓Taslak Yönetmelikler, ✓Tebliğler, ✓Usul ve Esaslar, ✓Klavuzlar vb bilgiler bulunmaktadır. Mevzuatlara aşağıdaki kaynaktan kolaylıkla ulaşılabilmektedir. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5272&MevzuatTur=7& MevzuatTertip=5  Nükleer Denetleme Kurulu ( NDK) ✓Nükleer Tesislerin ve Nükleer Maddelerin emniyetine ilişkin yönetmelik ✓Nükleer Tesislerde Radyasyondan Korunma Yönetmeliği ✓Nükleer tesislerin ve nükleer maddelerin fiziksel korunması yönetmeliği ✓Nükleer yakıt çevrimi tesislerinin güvenliği için özel ilkeler yönetmeliği ✓Radyasyon güvenliği yönetmeliği ✓Radyoaktif maddenin güvenli taşınması yönetmeliği vb çeşitli yönetmelikler bulunmaktadır. Resmi Gazete’de Yönetmelik (25 Nisan 2023) Resmi Gazete’de Yönetmelik (25 Nisan 2023)  Radyoloji Ünitesi Tasarımı +BURADA KALDIK TAEK Klavuzunda belirtilen maddeler; Tıbbi Radyoloji Uygulamalarının Yapıldığı Odaların Tasarımında 1.Radyoloji cihazı odası tercihen binanın zemin/bodrum katında, diğer bölümlerden bağımsız ve hastanın kolayca ulaşabileceği şekilde, hasta ve personel yoğunluğunun en az olduğu yerde bulunmalıdır. 2.Alt, üst ve bitişik alanları daimi mesken olarak kullanılmayan alanlar tercih edilmelidir. 3.Cihaz yangın ihtimalinin en az olabileceği yerde kurulmalıdır. 4.Hastaların ve radyasyon görevlileri dışındaki kişilerinin yalnızca tek kapıdan giriş ve çıkışına izin verilir. Ancak oda içerisinde kumanda ünitesine, hasta soyunma kabinlerine ve film/banyo odasına geçiş kapılarının bulunmasına izin verilir.  Radyoloji Ünitesi Tasarımı TAEK Klavuzunda belirtilen maddeler; Tıbbi Radyoloji Uygulamalarının Yapıldığı Odaların Tasarımında 1.Oda içinde birden fazla cihaz bulunmamalı, kumanda ünitesi aynı olan cihazların bulunması durumunda cihazlar kurşun paravanla veya beton duvarla birbirlerinden ayrılmış olmalıdır. 2. Hastaların ve refakatçilerin bekleme yerleri oda dışında ayrı bir yerde olmalıdır. 3.Oda grafi/skopi çekimleri dışında herhangi başka bir amaç için kullanılmamalıdır (periapikal diş uygulamaları hariç). 4.Radyoloji cihazılarının kurulacağı odaların boyutları planlanırken; oda sadece cihazın sığacağı ve çalışan personelin rahat çalışabileceği bir alan olarak düşünülmemelidir. Oda boyutlarının küçük olması durumunda; film kalitesinin etkileneceği, ortamdaki saçılan radyasyon dozunun ve zırhlama gerektiren duvarlarda zırh kalınlığının artacağı da dikkate alınmalıdır. Tüm bu hususlar dikkate alınarak oda boyutları olabildiğince büyük planlanmalıdır.  Cı̇haz ve Kumanda Masası Yerleşı̇mı̇nde Dı̇kkat Edı̇lecek Hususlar 1.Cihazın x-ışını tüpü kapıya ve çalışana mümkün olan en uzak noktaya ve birincil ışın kapıya ve çalışana yönlendirilmeyecek şekilde yerleştirilmelidir. 2.Kumanda ünitesi tercihen oda dışında bulunmalı, oda duvarına hastayı görebilecek şekilde kurşun eşdeğerli camı bulunan bir pencere açılmalıdır. Kumanda ünitesinin oda içinde olması durumunda, kumanda ünitesi hasta masasından en az 200 cm uzaklığa, birincil ışına maruz kalmayacak şekilde yerleştirilmeli ve önüne üzerinde kurşun eşdeğerli cam penceresi olan, “L” şeklinde, en az 200 cm yüksekliğinde ve uzun kenarı 100 cm kısa kenarı 50 cm eninde bir paravan konulmalıdır. Paravan ve hasta gözetleme penceresine takılacak olan kurşun plaka ve kurşun eşdeğer cam kalınlıkları çalışanı koruyacak şekilde olmalıdır. 3.Film banyo odasının bitişik alanda bulunması durumunda, duvar üzerine kaset alışverişini sağlamak için uygun ebatlarda kaset alış-veriş penceresi açılmalı, pencere kapakları her iki yönden 2 mm kalınlığında kurşun plaka ile kaplanmalı ve pencere kapakları aynı anda tek bir tarafa açılacak şekilde tasarlanmalıdır.  Örnek Oda Tasarımları ve Zırh Kalınlıkları Periapikal Diş Röntgen Cihazı Mobil cihazlarda zırhlama gerekmemektedir. Ancak cihazın sabit bir odada kullanılması durumunda zırhlama yapılmalıdır. Oda boyutu 2.0 x 2.0 m2’den küçük olmamalıdır. Bu alan sadece diş röntgen çekimi yapılacak alanı ifade eder. Panoramik/Volumetrik Tomografi Diş Röntgen Cihazı Panoramik diş röntgen ve volumetrik tomografi diş röntgen cihazlarının oda boyutu 2.0 x 2.5 m2’den küçük (kumanda ünitesinin oda dışında olması ve ışınlamanın oda dışından yapılması durumunda) olmamalıdır. Skopi Cihazı Mobil cihazlarda zırhlama gerekmemektedir. Ancak cihazın sabit bir odada kullanılması durumunda zırhlama yapılmalıdır. Oda boyutu 4.0 x 6.0 m2’den küçük olmamalıdır.  Örnek Oda Tasarımları ve Zırh Kalınlıkları Anjiyo Cihazı Oda boyutları 4.5 x 6.5 m2’den küçük olmamalıdır. Mamografi Cihazı Oda boyutu 2.5 x 3.5 m2’den küçük olmamalıdır. Kemik Yoğunluğu Ölçümü Cihazı Oda boyutları 3.0 x 5.0 m2’den küçük olmamalıdır. Tek Tüplü Grafi Cihazı Oda boyutları 3.0 x 5.0 m2’den küçük olmamalıdır. Bilgisayarlı Tüm Vücut Tomografi Cihazı Oda boyutları 4.0 x 5.5 m2’den küçük olmamalıdır.  Zırhlamada Dı̇kkat Edı̇lmesı̇ Gereken Hususlar 1) Radyoloji laboratuvarlarının zırhlama yapılacak olan alanlarında kurşun levhalar birleşmeyerlerinde en az 1 cm üst üste binecek şekilde yapılmalıdır. 2) Radyoloji laboratuvarlarının zırhlanması istenen duvarları, kapıları ile kasaları arasında boşluk bulunmamalıdır. 3) Radyoloji laboratuvarların pencereleri pervazları dâhil olmak üzere duvar zırhı kadar kurşunla kaplanmalıdır. 4) Radyoloji laboratuvarındaki çiviler, borular, elektrik tesisatı, kapı kenarlarıyla, kilidin zırhlamayı etkilememesi sağlanmalıdır. 5) Plan üzerinde gösterilen teşhis laboratuvarlarının (bilgisayarlı tomografi hariç) duvarlarına monte edilecek olan kurşun plakaların yüksekliği döşemeden itibaren 2.0 m olmalıdır. 6) Zırhlama yapılacak alanlarda açıkta kurşun bırakılmamalı, uygun malzeme ile (alçıpan, sunta, osb vb.) kaplanmalıdır. Yukarıda belirtilen hususlar radyasyon güvenliği açısından olması gereken ideal laboratuvar tasarım ve zırhlama koşullarıdır. Ancak proje üzerinde nihai karar yerinde yapılacak radyasyon ölçümü sonucuna göre verilir. REFERANS KAYNAKLAR 1- KUMAŞ, Ahmet. Radyasyon Fiziği ve Tıbbi Uygulamaları 2- KUMAŞ, Ahmet. Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği 3- GÜNDÜZ, Hüseyin. Radyasyon Güvenliği, Korunma ve Dozimetre Kullanımda Dikkat Edilecek Hususlar (Tüm Radyoloji Teknisyenleri ve Teknikerleri Derneği Yayınları) 4- ÜSTÜN, Prof. Dr. Faik. Radyolojide Bazı Temel Buluşlar ve Bunları Bulanlar 5-YÜLEK, Doç. Dr. Gürcü Gürcan. Radyasyon Fiziği ve Radyasyondan Korunma 6- Türkiye Atom Enerji Kurumu. Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği ve klavuzu 7-Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazete 8. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5272&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 Tenmak ve NDK resmi siteleri