Deel+VI+Cursus+Grondwettelijk+recht+2023-2024.docx

De drukpersvrijheid. ==================== Principe en verbod op preventieve maatregelen. ============================================== Verbod op censuur. ================== Toch beperkingen mogelijk. ========================== Begrip "drukpers". ================== - - - - e. Jury-re...

De drukpersvrijheid. ==================== Principe en verbod op preventieve maatregelen. ============================================== Verbod op censuur. ================== Toch beperkingen mogelijk. ========================== Begrip "drukpers". ================== - - - - e. Jury-rechtspraak. ================= De vrijheid van vergadering. ============================ Het recht van vergadering. ========================== - - - De deelnemers aan de vergadering moeten zich gedragen naar de wetgeving die het uitoefenen van het recht kunnen regelen In principe geen voorafgaand verlof. ==================================== Locatie van de vergadering. =========================== - [Vergadering in besloten plaats, vrij toegankelijk voor iedereen, bv. na tonen van een] [toegangsticket]: regelende maatregelen zijn mogelijk, preventieve niet. - [Vergadering in besloten plaats met privé-karakter, enkel toegankelijk mits persoonlijke] [uitnodiging]: geen regelende noch preventieve maatregelen mogelijk; worden beschermd door de onschendbaarheid van de woning. - - [Vergaderingen in een 'neutrale zone']: algemeen verbod van vergadering in open lucht bv. in een bepaalde perimeter rond het federaal Parlement en het koninklijk paleis te Brussel. i. Toepassing in de rechtspraak van de Raad van State. =================================================== Vrijheid van vereniging. ======================== Recht op privacy ================ De bescherming van het privé-, familie- en gezinsleven. ======================================================= 1. *Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie.* 2. *Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen."* 1. *Eenieder heeft recht op bescherming van de hem betreffende persoonsgegevens.* 2. 3. *Een onafhankelijke autoriteit ziet toe op de naleving van deze regels."* Afweerrecht, vrijheidsrecht = het recht op privacy ================================================== i. de levenssfeer waarvan men zelf moet kunnen bepalen of men die met iemand deelt, en zo ja, met wie. ii. ---\> het recht om mensen af te weren van uw privéleven Voorbeeld uit de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof. ======================================================== **Lesnotities -- recht op privacy** **Wat is het doel? Je geeft aan ied de mogelijkheid een domein te hebben waarin je je persoonlijkheid vrij kan ontplooien, namelijk fysiek en psychisch.** **Het heeft een algemene draagwijdte & verklaart ook wrm vaak recht op privacy een wettig oogmerk om andere rechten & vrijheden te beperken. Het is een zgn. Juridisch excuus om rechten te beperken. Bijvoorbeeld: vrijheid van meningsuiting; het kan beperkt worden door (excuus) de privacy van mensen te eerbiedigen.** - **Recht op privacy lijdt nr beperking van andere vrijheden & grondrechten** **Het recht op privacy heeft niet altijd i.d Gw (1831) gestaan omdat men toen een ander visie, internet bestond nog niet etc.** - **Wat is de geschiedenis van art. 22 Gw?** - **Wrm dachten ze eraan om het recht op privacy op te nemen in het Gw?** - **Het recht op privacy bestond al voor de Belgen dr art. 8 EVRM, maw. We liepen niet onbeschermd rond in BE. Er werd besloten om art. 22 Gw in te vullen net als art. 8 EVRM, dus eigl overnemen wat bestaat. EVRM biedt wel een ruimere bescherming, wat betekent dat je hier het EVRM neemt wat betreft 'het principe van de ruimste bescherming' (supra).** **Hierbij hoort zowel een positief als een negatief aspect** - **Er is een verbod op ongeoorloofde inmenging in uw privacy** **+ de OH moet actie ondernemen, vb. Bescheming v. Uw persoonsgegevens.** **Hierbij hoort een verticale & een horizontale werking** **Verticaal: in uw verhouding tot de OH, heb je recht op privacy** **Horizontaal: onderling (burgers) geldt er ook het recht op privacy** **Verschillende aspecten op het recht op privacy** 1. **Onschendbaarheid v.d woning -- art. 15 Gw.** - **Het is een beoordeling geval per geval!** 1. **Ontdekking op heterdaad, vb. Politie ZIET diefstal voor hun ogen** 2. **Als de bewoner vrijwillig toegang a.d politie, vb. als de politie voor deur is)** 3. **Gevaarssituatie die vr ied duidelijk is, vb. Gijzeling, brand, overstromingen** 4. **Wnr er vanuit de woning een oproep is, vb. Dr te bellen** 2. **Onschendbaarheid v.h briefgeheim -- art. 29 Gw.** *Eigenlijke artikel, het recht op privacy -- art. 22 Gw.* *"Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven en zijn gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald.* *De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de bescherming van dat recht."* *Het omvat 4 aspecten:* 1. *Het recht op rust & afzondering (the right to be left alone)* - ***Hoe intiemer de gegevens, hoe meer ze beschermd moeten zijn.*** - ***Paparazzi toestanden zijn in strijd met het recht op rust & afzondering*** 2. ***Het recht op (fysieke, morele & psychische) integriteit*** 3. ***Het recht op het geheim v. Persoonlijke informatie = de informationele privacy*** - ***Dit is een positieve verplichting, nl. een verplichting tot actie.*** 4. ***Het recht op menselijke & sociaal contact = de relationele privacy*** ***Eerbied v.h gezinsleven (wordt beschermd dr Gw. & EVRM)*** ***Wat is een gezinsleven?*** ***Het is een feitelijk begrip. Dit is zowel in het wettig (huwelijk) als in het natuurlijk (geen huwelijk) gezinsleven ---\> zie arrest Markx: Markx Paula was bewust ongehuwd, ze wordt zwanger & wil het kind behouden. Ze moest haar eigen kind erkennen om een juridisch band te hebben met haar kind. Ongeacht de erkenning, hadden de grootouders geen juridische band met het kind, dus het kind kon niet ervan v. haar grootouders. Maw. Er is hier sprake v. Discriminatie tss wettige & natuurlijke kinderen.*** - ***NU hoeft er geen huwelijk te zijn om te kunnen spreken v.e gezinsleven (zie vb. Feitelijk samenwonen, maar is niet nodig)*** ***\ niet omdat er seksuele relaties zijn, dat er een gezinsleven is.*** ***Er is hier sprake v.e positief & negatief aspect:*** - ***OH mag niet willekeurig inmengen i.h gezinsleven*** ***+ je moet maatregelen nemen om het gezinsleven te beschermen, vb. Gezinshereniging (i.h vreemdelingenrecht: als iemand nr BE komt & een aziel aanvraagd & erkend wordt als pol. Vluchteling, dan heeft hij/zij recht op hereniging met de kinderen die dan ook nr BE kunnen komen)*** **Eerbied v.h gezinsleven betekent ook vrijheid om te huwen & scheiden.** De sociale, economische en culturele grondrechten. ================================================== Juridisch kader: ================ Historiek en context: ===================== Het recht een menswaardig leven te leiden: ========================================== Juridische waarde/gelding? Rechtstreekse werking? ================================================= Legaliteitsbeginsel? ==================== f. Reflexwerking -- grondwetsconforme interpretatie ================================================ Het recht op een gezond leefmilieu. =================================== Juridische waarde/gelding? Rechtstreekse werking? ================================================= Legaliteitsbeginsel? ==================== Reflexwerking -- grondwetsconforme interpretatie ================================================ i. j. k. l. m. Het recht op eigendom. ====================== - - De rechten van het kind. ======================== 1. *Kinderen hebben recht op de bescherming en de zorg die nodig zijn voor hun welzijn. Zij mogen vrijelijk hun mening uiten. Aan hun mening in aangelegenheden die hen betreffen wordt passend belang gehecht in overeenstemming met hun leeftijd en rijpheid.* 2. *Bij alle handelingen betreffende kinderen, ongeacht of deze worden verricht door overheidsinstanties of particuliere instellingen, vormen de belangen van het kind de eerste overweging.* 3. *Ieder kind heeft er recht op regelmatig persoonlijke betrekkingen en rechtstreekse contacten met zijn beide ouders te onderhouden, tenzij dit tegen zijn belangen indruist."* Vrijheid van onderwijs. ======================= - **Later: 1^ste^ & 2^de^ schoolstrijd** - ***Wat zijn de belangrijke principes v. Schoolpact?*** 1. **OH heeft recht om een onderwijspolitiek te voeren (niet enkel kerk), DUS scholen oprichten** 2. **Regeling/recht v. Subsidies vr vrije onderwijsinstellingen (degene die niet dr OH zijn opgericht, vb. VUB)** **In art. 24 Gw. Zit er ook een sociaal grondrecht in, nl. het recht op onderwijs & de keuzevrijheid v.d ouders die wordt gegarandeerd (ouders kiezen welke onderwijs het meest geschikt is vr kinderen). Het is een plicht vr OH om deze keuzevrijheid mogelijk te maken & om neutraal onderwijs te voorzien. Deze plicht betekent ook om subsidies te geven a.d vrije onderwijsinstellingen om keuzevrijheid mogelijk te maken onder bepaalde voorwaarden vb. EVRM respecteren,** **Je mag een school oprichten & je hebt geen voorafgaande toestemming nodig. Alle preventieve maatregelen zijn verboden, TENZIJ je geld nodig hebt v.d OH om alles te financieren, dan moet je aan \# voorwaarden voldoen. Dit geldt ook als je wil dat de diploma's erkend worden dr de OH.** **Er is sprake v. Actieve en passieve onderwijsvrijheid** **Actief: vrijheid om onderwijs op te richten obv eender welke opvatting (religieus, politiek etc.)** **Passief: keuzevrijheid tss scholen (keuze v.d ouders)** **Wat volgt er uit onderwijsvrijheid?** - **Onderwijs is vrij om personeel te kiezen \ als je subsidies wil v.d OH, moeten personeel voldoen aan \# voorwaarden, vb. Diploma v. Leraar.** - **Academische vrijheid: de lesgevers & onderzoekers moeten een grote vrijheid hebben om onderzoek te verrichten & hun vrije mening te uiten.** - **Recht op subsidies: kan beperkt worden uit algemeen belang, vb. Verspreiding v. Onderwijs (paar straten verderop school oprichten ofzo)** **Neutraal onderwijs: onderwijs met respect vr filosofische, ideologische & religieuze opvattingen v.d ouders. Moet dus uitgaan v. Pluralisme (pluralistische maatschappij = maatschappij met verschillende meningen) & vrijheid v. Mening. Hierbij zijn er ook beperkingen mogelijk (sexisme wet & revisionisme wet (verbied genocide WOII ontkennen).** - **Negatief: de OH mag geen filo, ideo, religieuze opvattingen opleggen of benadelen** - **Positief: OH moet keuzevrijheid garanderen dr mogelijkheden aan te bieden i.d erkende erediensten & vrijzinnigheid** **Dit betekent ook dat als ouders niet willen kiezen, dan het kind niet gedwongen worden om het kind te dwingen.** **Recht op onderwijs: recht om nr school te gaan (recent verworven) & er is een schoolplicht in BE ter bescherming. Tot einde v.d leerplicht (18j) is toegang tot het onderwijs kosteloos, vb. Geen inschrijvingsgeld (wel factuur vr boeken etc.)** **Onderwijsinstelling mag een eigen levensbeschouwelijk & pedagogisch project mogen ontwikkelen & bij de inschrijving mag er gevraagd worden a.d ouders om er akkoord mee te gaan, vb. Wat je mag aandoen, piercings etc.** **Recht op morele of religieuze opvoeding die MOET geïntegreerd worden i.d normale lesuren, nl. het moet deel uitmaken v. Uw normale lespakket.** **Art. 24, §4 -- gelijkheid:** **Herhaling art. 10 in context v. Onderwijs. Dit was reactie vr vrees v. Discriminatie v. Vrijzinnigen & katholieken.** Het recht van gehandicapten op volledige inclusie in de samenleving. ==================================================================== 1. *De Staten die Partij zijn verplichten zich onmiddellijke, doeltreffende en passende maatregelen te nemen :* a. *teneinde binnen de gehele maatschappij, waaronder ook op gezinsniveau, de bewustwording te bevorderen ten aanzien van personen met een handicap, en de eerbiediging van de rechten en waardigheid van personen met een handicap te stimuleren;* b. *om op alle terreinen van het leven stigmatisering, vooroordelen en schadelijke praktijken ten opzichte van personen met een handicap te bestrijden, met inbegrip van die gebaseerd op grond van geslacht en leeftijd;* c. *om de bewustwording van de mogelijkheden en bijdragen van personen met een handicap te bevorderen.* 2. i. *een ontvankelijke houding voor de rechten van personen met een handicap te bevorderen;* ii. iii. b. *het op alle niveaus van het onderwijssysteem, dus ook onder jonge kinderen, bevorderen van een respectvolle houding ten opzichte van de rechten van personen met een handicap;* c. *het aanmoedigen van de media om personen met een handicap te portretteren op een wijze die overeenstemt met het doel van dit Verdrag;* d. *het aanmoedigen van het organiseren van programma's voor bewustwordingstrainingen met betrekking tot personen met een handicap en de rechten van personen met een handicap."* België ratificeerde het verdrag op 2 juli 2009. In 2021 heeft de Belgische Staat symbolisch werk gemaakt om dit in de **Grondwet** in te schrijven. Daarmee komt België tegemoet aan de verbintenis t.o.v. de VN om de **mensenrechten** van personen met een handicap te garanderen, zoals ze beloofde aan de VN[.^3^](#_bookmark2) 14. Vrijheid van eredienst. =========================== Arrest EHRM: Cookie Nakies -- Griekenland ========================================= Griekenland heeft een staatsgodsdienst & wet v. Godsdienst ?? wordt aangevochten. ================================================================================= - Niet in strijd met art. 9 EVRM ============================== Inzake hoofddoek: beperkingen worden aanvaard, maar onder voorwaarden v.h EVRM. Openbare dienst v. BE moet neutraal zijn, nl. geen onderscheid maken obv. Opvattingen. Het kan wel signalen geven v. Neutraliteit; pol., religieuze,... opvattingen moeten geen uitingen geven. Normaal is dit niet verboden, je mag vrije meningsuiting, maar in openbare dienstverleningen (vb. Ambtenaar). ============================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================= De OH mag zich niet moeien met eredienst, maar kan regelingen voorizen inzake goederen (vb. kerken) & gelden (financiering). Dit is een inbreuk op vrijheid v. Eredienst die moet worden aanvaard VOOR de controle! =================================================================================================================================================================================================================== Vrijheid v. Godsdienst = individueel als collectief ---\> art. 19 Gw. ===================================================================== Vrij geloven of niet geloven + garantie dat je de vrijheid kan beleven met anderen, dus collectief. Deze, ongeacht of het binnen of buiten een gebouw is. Bijvoorbeeld strooiweide. =================================================================================================================================================================================== Volgens EHRM moet je alternatieven aanbieden -- dienstplicht: ============================================================= Burgerdienst = werken vr de civiele bescherming = alternatief. ============================================================== Art. 26 vrijheid v. vergadering, maar openlucht = verboden ---\> zelfde vr eredienst, nl. voorafgaande toestemmingsplicht. ========================================================================================================================== Art. 21, tweede lid Gw.: burgerlijk huwelijk gaat vooraf a.h kerkelijk huwelijk =============================================================================== - Wrm ingeschreven in Gw? Vermijden dat kerkelijk huwelijk volstaat om juridische gevolgen te hebben. OH wil enig vorm v. Controle uitoefenen (kinderhuwelijk, schijnhuwelijk) ============================================================================================================================================================================ \ uitzondering: mensen op sterfbed die snel willen trouwen kunnen eerst kerkelijk huwelijk aangaan. ======================================================================================================= [Vrijheid om niet deel te nemen in eredienst -- negatieve actie:] ============================================================================= EHRM: 1999 ========== Iemand verplichten om een eed af te leggen is in strijd met vrijheid v. Eredienst. In BE 1974 gewijzigd ---\> afschaffing aanroeping v. God. ============================================================================================================================================ Probleem: ========= - magistraten, militairen & ambtenaren verplicht om deel te nemen aan eerbewijzen i.e godsdienstige plechtigheid. Bijvoorbeeld Tedeum. ==================================================================================================================================== ---\> Rechtspraak HvC: niet in strijd, want ze hoeven niet binnen de kerk te gaan & te bidden, ze staan gwn buiten & vormen een edehaag. ======================================================================================================================================== - Verplichte zondagsrust & wettelijke feestdagen: zondag komt uit verhaal v. Bijbel & wettelijke feestdagen hebben meestal een katholieke oorsprong. ================================================================================================================================================== ---\> niet in strijd met art. 20 Gw.; het is eerder om de mensen te beschermen als garantie om minstens 1 dag per week niet te werken. ====================================================================================================================================== 15. **Vrijheid van taalgebruik.** - *Eerst onderscheid maken tss private sfeer en publieke sfeer* *Private sfeer: taal die je spreekt in jouw omgeving v. Vrienden vb. ---\> absolute vrijheid, je kiest welke taal (1 uitzondering)* *Publieke sfeer: de nationale talen gebruiken ---\> NL, FR & DE (engels valt niet onder art. 30 wat betreft de publieke sfeer). Deze gaat over de OH onderling & OH in relatie tot de burger.* *Principe v. Vrijheid -- vrije keuze v. Taal: geen regels die taalgebruik regelen* *met 1 uitz. (Principe 2): alles wat daarvan afwijkt, moet je restrictief interpreteren* *Welke zijn de mogelijke beperkingen?* 1. *Beperkingen die volgen uit Gw.:* - *Gebruik v. Taal verplicht worden i.d publieke sfeer: vb. Wetgeving moet in 3 talen worden gepubliceerd (in engels kan dat niet)* - *Voorrang aan bepaalde talen: indeling Be in 4 taalgebieden; in talagebied moet je taal gebruiken, vb. (1) NL taalgebied moet OH nederlands gebruiken & (2) ook territorialiteitsbeginsel* - *Faciliteitengemeenten* 2. *Wetgever kan beperkingen voorzien (ze kunnen taalgebruik regelen)* - *Handelingen v.h gezag (domein), vb. Taalgebruik in gerechtszaken, leger* - *de gemeenten of groepen van gemeenten palend aan een ander taalgebied en waar de wet het gebruik van een andere taal dan die van het gebied waarin zij gelegen zijn, voorschrijft of toelaat. Voor deze gemeenten kan in de bepalingen betreffende het gebruik van de talen voor de aangelegenheden bedoeld in § 1 geen verandering worden aangebracht dan bij een wet aangenomen met de in artikel 4, laatste lid, bepaalde meerderheid;* - - *de door de wet aangewezen federale en internationale instellingen waarvan de werking gemeen is aan meer dan één gemeenschap."* Private sfeer = ook uitoefenen & beleven v. eredienst, cultuuractiviteiten 16. **"Duurzame ontwikkeling" als algemene beleidsdoelstelling in de Grondwet.** Historiek en context: ===================== "Duurzame ontwikkeling" *quid*? =============================== Algemene beleidsdoelstelling: ============================= Juridische waarde/gelding? ========================== Rechten van personen met een vreemde nationaliteit. =================================================== 'De Belgen & hun Rechten' = Titel 2 ---\> rechten vr belgen = ook vr vreemdelingen ================================================================================== Voorbeeld v.e uitzondering -- art. 8 Gw.: BE nationaliteit vereist om pol. Rechten (= actief & passief stemrecht & verkiesbaar zijn) te kunnen uitoefenen. ========================================================================================================================================================== Burgers v.d EU hebben stemrecht & mensen die vreemdelingen zijn & niet onderdaan zijn v.e lidstaat v.d EU, kunnen meedoen a.d gemeenteraadsverkiezingen (uitzonderingen) ======================================================================================================================================================================== Art. 10 Gw. Gelijkheid = belangrijk "enkel Belgen kunnen benoemd worden vr openbare ambt" ---\> getemperd dr basisprincipe v.d EU, nl. vrij verkeer v. WN's. ============================================================================================================================================================ - Bepaalde functies voorbehouden aan Belgen, nl. wnr je openbaar gezag moet uitoefenen ==================================================================================== Nationaliteit kan verkregen worden op wijze bij wet bepaald (dr wetgever) geregeld in wet BE nationaliteit ==========================================================================================================