ضدعفونی کننده PDF
Document Details
Uploaded by Deleted User
Tags
Summary
این سند اطلاعاتی درباره ضدعفونی کننده های مختلف و روش های ضدعفونی کردن محتویات بیمارستان، و عواملی که سبب عفونت می شود ارائه می دهد. انواع مختلف ضد عفونی کننده و روش های استفاده از آنها بصورت کامل تر در این سند آورده شده است.
Full Transcript
در زمان بستری وجود ندارد ،پس از 48تا 72ساعت از بستری یا 10تا 30روز پس از ترخیص (عفونت پس از جراحی) عفونت ادراری ،عفونت کاتاتر ،پنومونی ،عفونت جراحی ،باکتریمی ...
در زمان بستری وجود ندارد ،پس از 48تا 72ساعت از بستری یا 10تا 30روز پس از ترخیص (عفونت پس از جراحی) عفونت ادراری ،عفونت کاتاتر ،پنومونی ،عفونت جراحی ،باکتریمی سدوموناس ائروجنزا ،کلبسیال ،آسینتوباکتر ،ای کالی ،استاف اورئوس،کاندیدیا فلور داخلی :زمانی که موانع طبیعی بدن از بین بـرود ماننـد بیماران با لوله تراشه ،ابزارداخل عروقی و سوندهای ادراری ،در ایــن مــوارد مخــاط یــا پوســت راه مســتقیمی بــرای عبــور میكروارگانیسمها به بافتهای استریل مانند ریـه ،خـون و ادرار می شود. عوامل مربوط به بیمارستان :حضور بیماران بسیاربـدحـال ،حضورپرسنلی که ارگانیسمها را بین بیماران منتقـل مـی کننـد. عوامل مربوط به بیمار :عوامل چندگانه داخلی کـه شـانس ابتالء به عفونـت را بـاال مـی بـرد؛ برخـی اختصاصـی و برخـی عمومی تر هستند مانند سن باال ،بیماریهـای مـزمن زمینـه ای ،زخمهای آلوده شده ،داروهـای مضعف مقاومت آنتی بیوتیكی :ارگانیسم های مقاوم به یك یا بیشـتر آنتی بیوتیك Cleaning برطرف کردن مواد اضافه نظیر گرد و غبار ،خون ،مخاط و ...از روی وسایل که اغلب با استفاده از آب و یك نوع ماده صابونی انجام می گیرد.این مرحله بایستی برای تمام وسایل پزشكی که نیازمند گندزدایی و یا سترون سازی هستند نیز حتماً انجام شود ،زیرا می تواند به طور مؤثری باعث کاهش مقدار میكروارگانیسم های موجود روی وسایل آلوده شود و در نتیجه مراحل بعدی (گندزدایی یا سترون سازی) سریعتر و مؤثرتر انجام شود گندزداییDisinfection نابودی ارگانیسم های بیماری زا بر روی اشیای بیجان را گندزدایی می گویند.یك عامل گندزدا الزاماً سبب استریل شدن شیء نمی گردد و نمی تواند با اطمینان کافی کلیه میكروب ها را نابود کند.معموال حذف اکثر میكروب ها غیر از اسپورها را خواهیم داشت Antiseptic ماده ای که بازدارنده فعالیت ارگانیسم ها از روی بافت های زنده است سترونسازي یا استریلیزاسیونSterilization نابود کردن همه میكروارگانیسم ها نظیر باکتری ها ،اسپور باکتری ها ،مایكوباکتریوم ،ویروسها ،قارچها و انگلها. استفاده از بخار تحت فشار ،گاز اتیلن اکساید و برخی محلولهای شیمیایی از روشهای استریلیزاسیون می باشد . -میكروارگانیسم های هدف -نوع سطح و تاثیر محلول گندزدا بر روی آن -هزینه -سالمت کارکنان و بیماران -میزان گندزدایی ❑وسایلCritical وسایلی هستند که هنگام کاربرد آن ها در تماس مستقیم با جریان خون یا نواحی استریل بدن می باشند مثل چاقوهای جراحی ،سوزن های تزریق و بخیه ،کاتترهای عروقی و ...این وسایل بایستی سترون سازی شوند. ❑وسایلSemi critical وسایلی هستند که در تماس با سطوح مخاطی بدن ( مخاط تنفسی فوقانی ،تناسلی ادراری و )...یا پوست آسیب دیده سوختگی و بریدگی می باشند مانند کاتترهای ادراری ،اسپكولوم های معاینه زنان ،بانداژها و...این وسایل بایستی ترجیحا سترون سازی شوند اما گندزدایی سطح باال نیز برای آن ها قابل قبول است. ❑وسایلNoncritical وسایلی هستند که در تماس با پوست سالم هستند مانند گوشی پزشكی ،الكترودهای قلبی ،کاف فشار خون و سطوح و محیط بیمارستانی نظیر کف زمین و دیوارها نیز در این گروه قرار می گیرند.این وسایل بایستی شستشو یا گندزدایی سطح پایین شوند پراکسید هیدروژن پراستیك اسید گلوتارآلدئید فرمالدئید -موثر بر طیف وسیعی از ارگانیسم ها شامل باکتریها ،قارچ ها ،مخمرها ،ویروس ها و اسپورها -پراکسید هیدروژن در مقابل گرم منفی ها معموال فعالیت بیشتری دارد تا گرم مثبتها . محاسن :نیاز به فعال سازي ندارد ،سبب افزایش حذف مواد آلی و میكروارگانیسم ها مـی شـود ،مـشكالت دفع بهداشتی ندارد ،محرك نبوده و بوی نامطبوع ندارد ،باعث لخته شدن خون و فیكس کردن پروتئین ها نمی شود ،بر روی کریپتوسپوریدیوم موثر است. معایب :می تواند تاثیرات مخربی هم از نظر ظاهری و هم ساختاری بر روی وسایل که از جنس روی ،مس ،برنج و فلزات دارای روکش نقره یا نیكل داشته باشد؛ دراثر تماس با چشم آُسیب های جدی وارد می کند -از پراســتیك اســید بــرای اســتریل ســازی شــیمیایی ابزارهــای پزشــكی ،جراحــی و دندانپزشكی اسـتفاده مـی شـود. -مزیـت خاص اسید پراستیك این است که محصوالت حاصل از تجزیه آن مـضر نیـست و از خود پسماند مضری به جا نمی گذارد. -فعالیت اسپورسیدال پراستیك اسید با افزایش دما ،افزایش می یابد. -این ماده به عنـوان یـك اسـید ضـعیف ،در شرایط اسیدی فعالیت ضدمیكروبی بیشتری دارد. -پراستیك اسید در دمای پایین نیز اثر اسپورسیدال دارد و درحضور مواد آلی نیز اثر خود را حفـظ مـیكند . -در مس ،برنج ،برنز ،استیل ساده و آهن گالوانیزه خورندگی ایجاد می کند . -به فعال کننده نیاز ندارد -باعث لخته شدن خون و فیكس کردن پروتئین ها بر روی سطوح نمی شود -محلول های غلـیظ آن سـبب ایجـاد آسـیب های پوستی و چشمی خطرناکی می شود -گلوتار آلدئید یك دی آلدئید اشباع شده است که به عنوان یك ماده ضدعفونی کننده سـطح بـاال و اسـتریل کننده شیمیایی استفاده می شود.به اشكال گاز و مایع وجود دارد و تنها آلدئیدی اسـت کـه فعالیت اسپورسیدال خوبی نشان میدهد -فعالیت در محیط قلیایی افزایش می یابد. -بر مایكوباکیوم ها ،قارچها و ویروسها موثراست -محاسن :خصوصیات بیوسیدال عالی ،فعالیت در حضور مواد آلی و عدم ایجاد خورندگی بر روی تجهیزات آندوسكوپی ،ترمومترها و تجهیزات الستیكی یا پالستیكی -معایب :ایجاد تحریك و سوزش دستگاه تنفسی ناشی از استنشاق بخارات گلوتارآلدئید ،داشـتن بـوی تنـد و تحریك کننده و لخته کردن خون و ثابت کردن خون و ثابت کردن پروتئین ها بر روی سطوح -رایج ترین موارد استفاده از گلوتارآلدئید ،گندزدایی آندوسكوپ ها ،لوازم بیهوشی ،لوازم تنفسی و جراحی است. -این محلول با یك محلول فعال کننده حاوی نیتریت سدیم فعال می شود و پس از فعال شدن ،رنگ گلبهی آن سبز رنگ می شود.محلول فعال شده تا 28روز قابل استفاده است . -استفاده از نیتریت برای جلوگیری از خورندگی فلزات است لذا گلوتارآلدئید فعال شده برای گندزدایی لوازم فلزی ماده مناسبی است -به دو شكل گاز و مایع وجود دارد.محلول آن فرمالین نام دارد که حاوی 37 %فرمالدئید اسـت . -کارسینوژن است و در هنگام استفاده نباید تماس مستقیم با آن داشت -فرمالدئید میكروارگانیسم هـا را از طریق آلكیله کردن گروه های آمینی و سولفیدی پروتئین و اتم های نیتروژن غیر فعال می کند . -مـوارد اسـتفاده بیمارسـتانی آن بـه واسـطه گازهای تحریك کننده و بوی تندی که در مقادیر بسیار آشكار می شود ،محدود شـده اسـت -استنشاق فرمالدهید باعث التهاب سریع مسیر تنفسی میشود کلر و ترکیبات کلره ید و ترکیبات یده الكل ها -هیپوکلریت ها پرکاربردترین مواد ضدعفونی کننده کلردار هستند و به صورت مایع (هیپوکلریـت سـدیم) یـا جامد (هیپوکلریت کلسیم) در دسترس هستند. -طیف فعالیت ضدمیكروبی وسیعی دارند -باقی مانده سمی از خود به جا نمی گذارند -ارگانیسم های خشك یا تثبیت شده و بیوفیلم هـا را از روی سطوح حذف می کند -محیط قلیایی و حضور مواد آلی باعث کاهش اثر آن می شود. -چون فعالیت هیپوکلریت در حضور خون کم می شود سطوح قبل از استفاده تمیز شود -هیپوکلریت سدیم در غلظت های به کار رفته به عنوان سـفیدکننده خـانگی 4- 6درصد ممكـن اسـت تحریـك چشمی یا دهانی-حلقی ،مری و سوختگی های معده ای به وجود آورد.دیگر مـضرات هیپوکلریـت سـدیم شامل غیر فعال شدن به وسیله مواد آلی ،بـی رنـگ کردن یا سفید کردن پارچه ،آزاد کردن گاز کلر سمی هنگام مخلوط شدن با آمونیوم یا اسید و پایداری نسبی است دارای سه گروه اصلی است: محلول های آبی خالص مانند لوگل محلول های الكلی مانند تنتورید ترکیبات یدوفوریك مانند بتادین ید قادر است که به سرعت به دیواره سلولی میكروارگانیسم هـا نفـوذ کنـد و بـا تخریـب سـاختار و سـنتز پروتئین و اسید نوکلئیك باعث از بین رفتن میكروارگانیسم ها شود -شناخته شده تـرین و پرکـاربردترین یدوفور ،پویدون آیودین است که ترکیبی از پلی وینیل پیرول آیودین با ید است.این محصول و سـایر یدوفورها اثرات ضدعفونی کنندگی ید را دارند معموال فاقد آلودگی هـستند و بـه طور نسبی بدون سمیت و تحریك کنندگی هستند -محلول 10درصد بتادین به عنوان آنتی سپتیك ،محلول 7/5درصد آن به عنوان اسكراب ،جهت شستشوی دست ها قبل از عمل جراحی و یا آماده سازی بیماران برای عمل بكار می رود -یدوفورها عالوه بر کاربردشان به عنوان یك آنتـی سـپتیك ،بـرای ضـدعفونی شیـشه هـای کـشت خـون و تجهیزات پزشكی نیز به کار می روند -دوزباالی تنتور ید چنانچه وارد حفره های بدن شود ،بسیار سمی بوده و باعث خونریزی و تـورم غـشاهای مخاطی می گردد. اما یدوفور ها مانند پوویدون آیوداین نسبتا غیر سمی بوده و التهاب آور نیـست -ترکیبات یدوفور ممكن است اثر خورندگی داشته باشند و باقیمانده بر جای گذارند و در حضور مواد آلی غیر فعال شوند -اتانول و ایزوپروپیل الكل -الكل ها ،هم به عنوان آنتی سپتیك بكار می روند و هم بعنوان گندزدا. -مواد الستیكی را سخت و چسب ابزار را حل می کند.ممكن است خاصیت خورنده داشته باشد و نباید برای وسایل عدسی دار بكار رود -باکتری سیدال ،توبرکلوسیدال ،فانجیسیدال و ویروسیدال هـستند ولـی اسـپورهای باکتری را از بین نمی برند -اتانول در غلظت های 60تا 90درصد به کار می روند. یك ماده ویروسیدال بالقوه است کـه همـه ویـروس هـای لیپیـددار ماننـد هرپس ،واکسینیا ،ویروس آنفوالنزا و بسیاری از ویروس های هیدروفیلیك ماننـد آدنـو ،آنتـرو ،رینـو ،روتا ویروس را غیر فعال می کند.اما در برابر ویروس هپاتیت آ موثر نمی باشد . -الكل ها به دلیل فقدان فعالیت اسپوریسیدال و ناتوانی شان برای نفوذ در مواد غنی از پـروتئین اصـوال بـرای استریل کردن وسایل پزشكی و جراحی به کـار نمـی رونـد. -الكـل هـا بـه طـور مـوثری بـرای ضـدعفونی ترمومترهای دهانی و مقعدی و اندوسكوپ های فیبر نوری به کار رفته اند -معایب الكل ها بر روی تجهیزات عبارتند از :از این بردن الك شیشه ای چسبیده به ابزارهـای دارای لنز ،متورم کردن و سفت کردن الستیك ها بعد از استفاده مكرر و طوالنی ،سفید کردن الستیك و کف پوش های پالستیكی -الكـل هـا قابـل اشتعال هستند و در نتیجه باید در محیط سرد و با تهویه مناسب نگهداری شوند.آنهـا همچنـین بـه سـرعت تبخیر شده و این مورد دستیابی به زمان تماس طوالنی را مشكل می کند ،مگر ایـن کـه وسـایل در آن فـرو برده شوند فنل و ترکیبات فنلی ترکیبات آمونیوم کواترنر -دتول ،کرزول ،کلرهگزیدین و هگزاکلروفن از مشتقات فنول هستند که اکثرا به عنوان گندزدا بكار برده می شوند.البته در بعضی موارد نیز به عنوان آنتی سپتیك کاربرد دارند . -مثال کرم یا لوسیون 1درصد کلرهگزیدین یكی از بهترین مواد برای عفونت زدایی در سوختگی ها بوده و مقاومتی علیه آن ایجاد نشده است. -محلول های 0/5درصد الكلی یا آبی آن برای شستن دست ها بكار می رود و ممكن است عوارض سمی مانند التهاب قرنیه (کراتیت) و اتوتوکسیسیتی (سمیت گوش ناشی از دارو) نیز داشته باشد. -هگزاکلروفن نیز برای شستن دست ها قبل از اعمال جراحی بكار می رود این ترکیبات ،خاصیت خورندگی فلزات را ندارند - -غلظت های پایین فنل و مشتقات با وزن مولكولی باالتر آن از طریـق غیر فعال سازی سیستم های آنزیمی مهم و نشت متابولیت های اصلی از دیواره سلولی باعث مرگ بـاکتری می شوند . -فنلیك ها اثر خوبی روی باکتریهای گرم مثبت دارند.برباکتری های گرم منفی ،مایكوباکتری ها و برخی از ویروس ها فعالیت کمتری داشـته و کمتـرین اثـر را روی اسـپورهای باکتریـای دارند -ترکیبات فنلی در شرایط اسیدی و خنثی بهتر عمل می کنند -مواد آلی مثل خـون ،سـرم و...فعالیـت باکتریسیدال این دسته را کاهش می دهند.اگرچه ترکیبات فنلی اسپورسیدال نیـستند امـا اسـتاتیك انـد و از تبدیل اسپورها به شكل رویشی جلوگیری میكنند . -استفاده از فنلیك ها در بخش نوزادان به علت وقوع افزایش بیلی روبین در نوزادان در تماس منع شده است.بنابراین فنلیك ها نباید برای نظافت گهواره ها و انكوباتورهای در حال استفاده نوزاد استفاده شوند.در موارد استفاده حتما باید سطوح بـه طـور کامل با آب شسته و قبل از این که گهواره یا انكوباتور مورد استفاده مجدد قرار گیرد خشك شود . -ترکیبات چهارگانه آمونیوم به عنوان مواد ضدعفونی کننده به کار می روند ،امـا نبایـد از آنها به عنوان آنتی سپتیك استفاده کرد . -این دسته ترکیبات سمیت کمی دارند اما تماس طوالنی مدت با آنها می تواند التهاب آور باشـد.بـرای پـاك کردن سطوح غیربحرانی محیطی مانند زمین و دیوارها می توان استفاده کرد -محلول های بنزوآلكونیوم کلراید از ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی هستند گروه :1پسماندهاي خطرناک: الف – پسماند های عفونی شامل : -کلیه پسماندهای آلوده به خون و فرآورده های خونی -کلیه ترشحات وپسماندهای آلوده به ترشحات بیماران عفونی -کلیه مواد و وسایلی که با بیمار عفونی تماس داشته اند -کشت های بیولوژیك ومحیط های کشت -پسماندهای اتاقهای ایزوله -پسماندهای بخش های دیالیز -پسماندهای ناشی از جراحی و اتوپسی ب.پسماند شیمیایی: ویالهای نیمه پر و پر داروئی ،تر مومترهای شكسته ،معرفهای آزمایشگاهی و هر گونه زباله در حین تشخیص ج.پسماند نوك تیز: سر سوزن ،تیغ بیستوری ،النست ،انواع آنژیوکت ،شیشه های شكسته سرم وفر آورده های خونی وداروئی و هر گونه وسیله یكبار مصرف تیز وبرنده که در تشخیص ودرمان ومراقبت بیماران استفاده شده است د.پسماند رادیواکتیو: کلیه پسماندهای تولید شده در مراکز پزشكی -هسته ای می باشند گروه :2پسماند معمولی و شبه خانگی پسماندهای عفونی بایستی در کیسه زباله مقاوم زرد رنگ جمع آوری و در مخزن زرد رنگ دارای عالمت مخصوص ،قابل شستشو وضد عفونی ،نگهداری شوند . پسماندهای شیمیایی در سطل قهوه اي زباله های نوك تیز و برنده صرف نظر از اینكه آلودگی داشته یا نداشته باشد در جعبه یا محفظه مقاوم مخصوص جمع آوری گردد.ظروف جمع آوری این اجسام باید ضد سوراخ شدن بوده و در پوش مناسب داشته باشد وجنس این ظروف به قدری سخت و نشت ناپذیر باشد که نه فقط اجسام برنده و نوك تیز بلكه هر گونه بقایای آبگونه های موجود در سرنگ ها را در خود نگه دارد . پسماندهای پرتوزا ورادیو اکتیو ،برابر ضوابطی که به اتفاق وزارت بهداشت ،درمان وآموزش پزشكی و سازمان انرژی اتمی تهیه و اعالم خواهد شد زیر نظر مسئول فیزیك بهداشت مدیریت خواهد شد. اغلب سطل قرمز زباله های معمولی یا شبه خانگی بایستی در کیسه زباله مقاوم مشکی رنگ جمع آوری ودر مخزن آبی رنگ قابل شستشو و ضد عفونی ،نگهداری شود . با تشکر